Eugippii aeternam. quaestio est quomodo dixerit aeternam, cum Israhelitis temporaliter data sit: utrum secundum hoc saeculum dicta sit aeterna, ut ab eo quod est alor graece, quod et saeculum significat, dictum sit aiúvov, tamquam si latine dici posset saeculare; an ex hoc aliquid secundum spiritalem 5 promissionem hic intellegere cogamur, ut aeternum ideo dictum sit, quia hinc aeternum aliquid significatur. an potius locutionis est scripturarum, ut aeternum appellent cuius rei finis non constituitur aut non ita fit, ut deinceps non sit faciendum, quantum pertinet ad curam uel potestatem facientis; 10 sicut ait Horatius: seruiet aeternum qui paruo nesciet uti. non enim potest in aeternum seruire, cuius ipsa uita, qua seruit, aeterna esse non potest. quod testimonium non adhiberem, nisi locutionis esset; uerborum quippe illi sunt nobis 15 auctores, non rerum uel sententiarum. si autem defenduntur scripturae secundum locutiones proprias, quae idiomata uocantur, quanto magis secundum eas quas cum aliis linguis communes habent? LXXII. EX EODEM LIBRO QVAESTIONVM DE GENESI. SCIEBAM, INQVIT, QVOD CONSTITVIT FILIIS SVIS POST SE CVSTODIRE VIAS DOMINI. 20 87 Sciebam enim quia constituit filiis suis et domui suae post se, et custodient uias domini facere 25 12 Hor. Epist. I, 10, 41 2 utrum et] est Pv quam Pv appellant v 11 oratius libri 21 (et 24) Gen. 18, 19 3 aeon libri tamquam] saeculum] sam T2 aeonion TV aeon iustu Pv 8 scripturarum] sub scripturarum v 12 nesciat v v 20 cap. LXXXV T LXXXVII P LXXXVIII Gv 15 locutiones essent 21 quaestionum post se] posse P 24 concustodiant v 25 et] om. T; ut v iustitiam et iudicium, ut adducat dominus in Abraham omnia, quae locutus est ad illum. ecce ubi promittit dominus Abrahae non solum praemia sed etiam oboedientiam iustitiae filiorum eius, ut circa eos etiam praemia. 5 promissa compleantur. 10 LXXIII. EX EODEM LIBRO QVAESTIONVM DE GENESI. DESCENDENS VIDEBO, SI SECVNDVM CLAMOREM VENIENTEM AD ME CONSVMMANTVR; SI AVTEM NON, VT SCIAM. Descendens ergo uidebo, si secundum clamorem 88 ipsorum uenientem ad me consummantur; si autem non, ut sciam. uerba haec si non dubitantis, quid duorum. potius euenturum sit, sed irascentis et minantis accipiamus, nulla quaestio est. more quippe humano deus in scripturis 15 ad homines loquitur et eius iram nouerunt sine perturbatione eius intellegere qui nouerunt. solemus autem etiam sic minanter loqui: „uideam, si non tibi facio“ aut „uideamus, si non facio illi", et si non potuero tibi facere, uel sciam“, id est: hoc ipsum experibor utrum non possim. quod cum mi20 nando, non ignorando dicitur, irati apparet affectus: sed perturbatio non cadit in deum. mos autem humanae locutionis et usitatus est et humanae infirmitati congruit, cui deus coaptat locutionem suam. V 7 (et 10) Gen. 18, 21 4 proemia 1 iustitiam et] et iustitiam P 2 loquutus V 8 uenientium Pv non om. P 19 posautem] 18 illi facio PTv 21 cadet P 22 infirmitate P LXXIIII. EX EODEM LIBRO QUAESTIONVM DE GENESI. NON PERDAM, SI INVENERO DECEM IVSTOS. 89 Quaeri solet utrum, quod de Sodomis dixit deus non se perdere locum, si inuenirentur illic uel decem iusti, speciali 5 quadam sententia de illa ciuitate an de omnibus intellegendum sit generaliter, parcere deum loco, in quocumque uel decem iusti fuerint. in qua quaestione non est quidem necesse ut hoc de omni loco accipere compellamur, uerum tamen de Sodomis potuit et sic dici, quia sciebat deus ibi non esse uel 10 decem. et ideo sic respondebatur Abrahae, ut significaretur nec tot ibi posse inueniri, ad exaggerationem iniquitatis illorum. non enim necesse erat deo tam sceleratis hominibus parcere, ne cum illis perderet iustos, cum posset iustis inde liberatis reddere impiis digna supplicia. sed, ut dixi, ad ostendendam 15 malignitatem multitudinis illius dixit: si decem ibi inuenero, parcam uniuersae ciuitati, tamquam diceret: ,,certe possum nec pios cum impiis perdere, nec tamen propterea impiis parcere, quia liberatis et separatis inde piis possum impiis digna rependere; et tamen, si ibi inueniantur, parco“, 20 hoc est, quia nec tot ibi possent inueniri. tale aliquid est apud Hieremian, ubi ait: circuite uias Hierusalem et uidete et quaerite in plateis eius et cognoscite, si inuenietis hominem facientem iustitiam et quaerentem fidem, et propitius ero peccatis eorum, id 25 est: inuenite uel unum, et parco ceteris", ad exaggerandum et dem onstrandum quod nec unus ibi posset inueniri. 1 cap. LXXXVII T LXXXVIIII P XC v; om. G (ti eras.) T 5 decim P 6 sententia] sentia T T 9 omni] omnibus MV inueri T possit P 4 sodomi**s an de] ante 12 inuenire Pi cum illis] 10 sic] si T1 14 ne] nec P'T1Vv 18 pios] **pios (in eras.) T 20 si ibi] sibi PT 21 possunt P'v circuite P 23 quaeri exagerationem T humiles v perdere T 19 et separatis om. v inuenire P tae T 22 hieremiam PTV 26 aggerandum T 27 inuenire P1 LXXV. DE LOTH FILIAS ANIMO TVRBATO CIVIBVS OFFERENTE. EX EODEM LIBRO QVAESTIONVM DE GENESI. Quod ait Sodomitis Loth: sunt mihi filiae duae, quae 90 snondum nouerunt uiros; producam illas ad uos; utimini illis quomodo placuerit uobis. ne faciatis tantum in uiros istos iniquum, quoniam prostituere uolebat filias suas hac compensatione, ut uiri hospites eius nihil a Sodomitis tale paterentur, utrum admittenda sit com10 pensatio flagitiorum uel quorumque peccatorum, ut nos faciamus mali aliquid, ne alius grauius malum faciat, an potius perturbationi Loth, non consilio tribuendum sit quia hoc dixerit, merito quaeritur. et nimirum periculosissime admittitur haec compensatio. si autem perturbationi humanae tribuitur 15 et menti tanto malo permotae, nullo modo imitanda est. LXXVI. QVOD AIT DEVS AD ABIMELECH: PEPERCI TIBI, NE PE CCARES IN ME. EX EODEM LIBRO QVAESTIONVM DE GENESI. Quod ait deus ad Abimelech propter Sarram: et peperci91 20 tibi, ut non peccares in me, quando eum admonuit uxorem Abraham esse quam putabat sororem, aduertendum est et notandum in deum peccari, quando talia committuntur, 17 (et 19) Gen. 20, 6 4 Gen. 19, 8 1 cap. LXXXVIII T XC P XCI v; om. G rent P 4 duae filiae PTv 5 nondum] non Pv a corr. m. 1) T 6 tantum in uiros istos ne faciatis PTv 9 amittanda P 10 quorumque] quorumcum T quorum v 2 lot T offeillos (o in faciam amittitur malū 13 et om. v perturbatione P 15 mente P est om. T 17 ad om. v 16 cap. LXXXVIIII T XCI P 19 deus] dns P1 abimalech (om. 20 ut non] ne Pv monuit v auertendum P 22 peccare Pv et om. Pv 21 sororem] soror est T quae putant homines leuiter habenda tamquam in carne peccata. quod autem dixit ei: ecce tu morieris, etiam hoc. notandum est quomodo dicat deus, tamquam praedicens sine dubio futurum quod admonendo dicit, ut a peccato abstinendo caueatur. 5 LXXVII. TEMTAVIT DEVS ABRAHAM, QVOMODO NON SIT CONTRARIVM IACOBO DICENTI: DEVS NEMINEM TEMTAT. EX EODEM LIBRO QVAESTIONVM DE GENESI. 92 Et temtauit deus Abraham. quaeri solet quomodo 10 hoc uerum sit, cum dicat in epistula sua Iacobus, quod deus neminem temtet, nisi quia locutione scripturarum solet dici „temtat" pro eo quod est probat". temtatio uero illa, de qua Iacobus dicit, non intellegitur nisi qua quisque peccato implicatur. unde apostolus dicit: ne forte temtauerit uos 15 is qui temtat. nam et ab illo scriptum est: temtat uos dominus deus uester, ut sciat si diligitis eum. etiam hoc ergo genere locutionis ut sciat dictum est, ac si diceretur: „ut scire uos faciat", quoniam uires dilectionis suae hominem latent, nisi experimento etiam eidem innotescant. 20 4 futuram P2 ХСІІІ о; от. G 12 8 dicente Pv deus] deus enim v 11 epineminem] nemin& T temptat tep P de] die de v 14 nisi qua* (m eras.) M_n. quia temptauerint v temtat] q. temptant v 20 exprimento P 16 is] his P isti v ab illo] alibi G3T 18 loquutionis V idem P qui |