mutabilitatem mortalitatis absumat. tunc nouissima inimica destruetur mors et quidquid nobis restitit ex infirmitate carnis, unde nobis perfecta pax nondum est, consumitur omnino, cum corruptibile hoc induet incorruptionem et mortale hoc 5 induet immortalitatem. unde et illius ciuitatis muri, quae Hiericho appellatur quae in hebraeo eloquio luna interpretari dicitur septimo circumacta testamenti arca corruerunt. quid enim nunc agit annuntiatio regni caelorum, quam circumactio arcae significauit, nisi ut omnia munimenta mortalis uitae, id 10 est omnis spes huius saeculi, quae resistit spei futuri saeculi, in dono septenarii spiritus per liberum arbitrium destruatur? ob hoc enim circumeunte arca non impulsu uiolento illi muri, sed sponte ceciderunt. sunt et alia testimonia scripturarum, quae nobis ingerunt per commemorationem lunae ecclesiae 15 significationem, quae in ista mortalitate ab illa Hierusalem, cuius ciues sunt sancti angeli, in haerumnis et laboribus peregrinatur. non ideo tamen putare debent stulti, qui nolunt in melius commutari, adoranda esse ista luminaria, quia ducitur ex eis aliquando similitudo ad diuina mysteria figu20 randa. ex omni enim creatura ducitur. nec ideo in sententiam damnationis debemus irruere, quae ore apostolico de quibusdam profertur, qui coluerunt et seruierunt creaturae potius quam creatori, qui est benedictus in saecula. sicut enim non adoramus pecora, quamuis dictus sit 25 et agnus et uitulus, nec feram, quia dictus sit leo de tribu 6, 19 5, 5 1 cf. I Cor. 15, 26 4 cf. I Cor. 15, 53 sq. 6 cf. Ios. 25 cf. Io. 1, 29 Ezech. 43, 19 cf. Apoc. 2 restitit V: resistit PTV PT 4 induetur v 3 pax TV: pars v incorruptione T consumetur 5 immortalitatem (t altera in ras. a m. 2) T 6 quae V: quod Tv ebreo v 7 archa v 9 arche v 10 resistit PTv: res est MV 11 septinarii T spiritus MV: spiritus sancti PTv 12 circumeuntem archa v arcam MV MV inserunt v 16 sunt] om. T T 19 ducitur Tv: dicitur V TV: Ips agnus v VIIII. faeram MV 13 caeciderunt V 20 ex TV: ab v 14 ingerunt] 18 quia] qua 25 et agnus quia Tv: qua Mỹ 28 Iuda, nec lapides, quia petra erat Christus, nec montem Sion, quia in ipso figuratur ecclesia: sic nec solem aut lunam, quamuis ex ea caelesti creatura, sicut ex multa terrestri, sacramentorum figurae ad informationes mysticas assumuntur. INTER CETERA. Non igitur nos de sole et luna, annuis menstruisue temporibus actionum nostrarum euenta conicimus, ne in uitae humanae periculosissimis tempestatibus tamquam in scopulos miserae seruitutis illisi a libero arbitrio naufragemus: sed ad rem sacrate significandam similitudines habitas religiosissima 10 deuotione suscepimus sicut de cetera creatura, de uentis, de mari, de terra, de uolatilibus, de piscibus, de pecoribus, de arboribus, de hominibus, ad sermonem quidem multipliciter, ad celebrationem uero sacramentorum iam christiana libertate parcissime, sicut de aqua, de frumento, de uino, de oleo. in 15 seruitute autem ueteris populi multa etiam celebrari imperata sunt, quae nobis tantummodo intellegenda traduntur. 5 ITEM INTER CETERA. Aliquantum interest inter obseruationes siderum ad aerias qualitates accommodatas, sicut agricolae uel nautae obseruant, 20 aut ad notandas partes mundi cursumque aliquo et alicunde dirigendum, quod gubernatores nauium faciunt et hi qui per solitudines harenosas in interiora austri nulla certa semita 1 I Cor. 10, 4 3 multa] muta v 6 annuis Tv: annus V om. v scopulo T 11 V sacratam v sermone T 2 cf. I Petr. 2, 4 et 6 terrestria T 5 inter cetera] om. PTv menstruisuae T menstrui sui v 9 libero PTv: misero MV 12 mare v 8 in] 10 sacratae suscipimus Tv 13 ad] a 14 libertate] add. T in mg. 16 seruitutem imperata Tv: impetrata V 18 item inter cetera MV: om. 19 aliquantum MV: sed quantum PTv intersit PTV ad aerias] om. MV; lacuna 8 litt. in V 21 ad] om. v aliunde v T inter] om. v T2 tores V 20 agriculae aereas 22 guuerna. gradiuntur; aut (ad) aliquid in doctrina utili figurate significandum fit nonnullorum siderum aliqua commemoratio: quantum ergo intersit inter has utilitates et uanitates hominum ad hoc obseruantium sidera, ut nec aeris qualitates nec regionum suias nec solos temporum numeros nec spiritalium similitudines, sed quasi fatalia rerum euenta perquirant, quis non intellegat? Sed iam deinceps uideamus cur etiam id obseruatur, cum pascha celebramus, ut sabbatum occurrat. hoc enim proprium 10 christianae religionis est. nam Iudaei tantummodo mensem nouorum et lunam obseruant a quarta decima usque ad uicensimam primam. sed quia illud eorum pascha, quo passus est dominus, ita occurrit, ut inter mortem eius et resurrectionem medius esset sabbati dies, addendum patres nostri censuerunt, 15 ut et nostra festiuitas a Iudaeorum festiuitate distingueretur, et quod non frustra factum esse credendum est ab illo qui est ante tempora et per quem facta sunt tempora et qui uenit in plenitudine temporum et qui potestatem habebat ponendi animam suam et iterum recipiendi eam, et ideo non fatalem, 20 sed opportunam sacramento, quod commendare instituerat, horam exspectabat, cum diceret: nondum uenit hora mea, ut in anniuersaria passionis eius celebratione a posteris seruaretur. quod enim nunc, ut superius dixi, fide ac spe peregrinamur atque ut ad id perueniamus dilectione satagimus, 25 requies est quaedam ab omni labore omnium molestiarum sancta atque perpetua; in eam nobis ex hac uita fit transitus, quem dominus noster Iesus Christus sua passione praemonstrare et consecrare dignatus est. inest autem in illa requie 21 Io. 2, 4 1 ad a: om. PTVv om. v; figuratae T TV: solis nec v V 6 perquirant a perquirunt TVv 8 uideamur 10 tamtummodo V 18 plenitudinem MV habet Tv 20 oportunam TVv 22 eius Vv: om. T 23 enim nunc ut] T non desidiosa segnitia, sed quaedam ineffabilis tranquillitas actionis otiosae. sic enim ab huius uitae operibus in fine requiescitur, ut in alterius uitae actione gaudeatur. sed quia talis actio in dei laude agitur sine labore membrorum, sine angore curarum, non ad eam sic transitur per quietem, ut s ipsi labor succedat, id est non sic incipiat esse actio, ut desinat quies. neque enim reditur ad labores et curas; sed permanet in actione quod ad quietem pertinet, nec in opere laborare nec in fluctuatione cogitare. quia ergo per requiem ad primam uitam reditur, unde anima lapsa est in peccatum, 10 propterea sabbato requies significatur. illa autem prima uita, quae a peregrinatione redeuntibus et primam stolam accipientibus redditur, per unam sabbati - quem diem dominicum dicimus figuratur. quaere septem dies, Genesim lege: inuenies septimum sine uespere, quia requiem sine fine significat. 15 prima ergo uita non fuit sempiterna peccanti, requies autem ultima sempiterna est; ac per hoc et octauus sempiternam beatitudinem habebit, quia requies illa, quae sempiterna est, excipitur ab octauo, non extinguitur; neque enim esset aliter sempiterna. ita ergo erit octauus, qui primus, ut prima uita, 20 sed aeterna, reddatur. Sabbatum tamen commendatum est priori populo in otio corporaliter celebrandum, ut figura esset sanctificationis in requiem spiritus sancti. numquam enim legimus in Genesi sanctificationem per omnes priores dies, sed de solo sabbato 25 dictum est: sanctificauit deus diem septimum. ipsa T prima T labsa V 10 anima lapsa] animal 12 peregrinationibus v septem dies] V in ras. 11 sabbatum v stholam V 16 peccanti Tv: peccati V celebrando TV . 24 genesi (i a m. 2 in ras.) T 23 celebrandum a: ITEM INTER CETERA. Quia ergo caritas dei diffusa est in cordibus. nostris per spiritum sanctum, qui datus est nobis, ideo sanctificatio in septimo die commemorata est, ubi requies 5 commendatur. quia uero nec bene operari possumus nisi dono eius adiuti sicut apostolus dicit: deus enim est, qui operatur in uobis et uelle et operari pro bona uoluntate nec requiescere poterimus post omnia bona opera nostra, quae in hac uita gerimus, nisi eius dono ad aeternitatem 10 sanctificati atque perfecti. propterea de ipso deo dicitur, quia, cum fecisset omnia opera bona ualde, septimo die requieuit ab omnibus operibus suis, quae fecit. futuram enim requiem significabat, quam post bona opera daturus erat hominibus. sicut enim, cum bene operamur, ipse 25 dicitur operari in nobis, cuius munere bene operamur, ita cum requiescimus, ipse requiescere dicitur, quo donante requiescimus. 15 ITEM INTER CETERA. Ideoque inter omnia decem illa praecepta solum ibi quod 20 de sabbato positum est figurate obseruandum praecipitur. quam figuram nos intellegendam, non etiam per otium corporale celebrandam suscepimus. cum enim sabbato significetur spiritalis requies de qua dictum est in psalmo: uacate et uidete, quoniam ego sum dominus, et quo uocantur 25 homines ab ipso domino dicente: uenite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego uos requiescere 2 Rom. 5, 5 6 Philipp. 2, 13 11 Gen. 1, 31 et 2, 2 23 Ps. 45, 11 1 item inter cetera] om. PTv 7 uobis TV: nobis v 14 ipse 16 quod.o dicitur-requiesci (in requiescimus) T in spatio uacuo dem V idem M1 20 sabbatu V1 sabbatum My 19 decem M'Tv: 22 celebran dam Tv: celebrandu V suscipimus v 23 de qua a: denique libri 26 uos requiescere faciam V: uos reficiam Tv reficiam uos P |