immortalitate uestiri. et tunc enim erit, sed quia corruptibile non erit non grauabit. aggrauat ergo nunc animam corpus corruptibile et deprimit terrena inhabitatio sensum multa cogitantem. uerum tamen qui omnia smala animae ex corpore putant accidisse in errore sunt. quamuis enim Vergilius Platonicam uideatur luculentis uersibus explicare sententiam dicens: 10 igneus est illis uigor et caelestis origo seminibus, quantum non noxia corpora tardant terrenique hebetant artus moribundaque membra, omnesque illas notissimas quattuor animi perturbationes, cupiditatem, timorem, laetitiam, tristitiam, quasi origines omnium peccatorum atque uitiorum uolens intellegi ex corpore accidere subiungat et dicat: 15 hinc metuunt cupiuntque dolent gaudentque nec auras suspiciunt clausae tenebris et carcere caeco: tamen aliter se habet fides nostra. nam corruptio corporis, quae aggrauat animam, non peccati primi est causa, sed poena. nec caro corruptibilis animam peccatricem, sed anima pec20 catrix fecit esse corruptibilem carnem. ex qua corruptione carnis licet existant quaedam incitamenta uitiorum et ipsa desideria uitiosa, non tamen omnia iniquae uitae uitia tribuenda sunt carni, ne ab his omnibus purgemus diabolum, qui non habet carnem. etsi enim diabolus fornicator uel ebriosus * uel si quid huius modi mali est quod ad carnis pertinet uoluptatem non potest dici, cum sit etiam talium peccatorum suasor et instigator occultus, est tamen maxime superbus 5 accedisse DP1 nis DG'T 10 animi per om. G1 4 quia D'G' 6 uirgilius D'GMPTv 8 ollis Gv 9 semiterraeniq. MV bebetant V1 11 omnesque 12 originis T 13 accedere DT accidisse P2 15 capiuntque M cupiunt P2 scipiunt DGPT'v suscipiant T1 aura Pa 16 su19 sed 21 exis clausa P 18 poenę Gv -carnem om. M'; add. m. 2 in marg. tunt P 20 facit P dicere T 22 uti adtribuenda G1v 23 nec D diabulum D 24 fornicatur D'P' 26 uoluptates D'GPTv atque inuidus, quia illum uitiositas sic obtinuit, ut propter hanc esset in carceribus caliginosi huius aeris aeterno supplicio destinatus. haec enim uitia, quae tenent in diabolo principatum, carni tribuit apostolus, quam certum est diabolum non habere; dicit enim inimicitias, contentiones, aemulationes, animositates, s inuidias opera esse carnis. quorum omnium malorum caput atque origo superbia est, quae sine carne regnat in diabolo. quis autem illo est inimicior sanctis? quis aduersus eos contentiosior et magis aemulus atque inuidus inueniatur? at haec omnia cum habeat sine carne, quomodo sunt ista opera car-10 nis, nisi quia opera sunt hominis, quem, sicut dixi, nomine carnis appellat? non enim habendo carnem, quam non habet diabolus, sed uiuendo secundum se ipsum, hoc est secundum hominem factus est homo similis diabolo, quia et ille secundum se ipsum uiuere uoluit, quando in ueritate non stetit, ut 15 non de dei, sed de suo mendacium loqueretur qui non solum mendax uerum etiam mendacii pater est. primus est quippe mentitus et a quo peccatum, ab illo coepit esse mendacium. cum ergo uiuit homo secundum hominem, non secundum deum, similis est diabolo. 20 Non ex carne tantum efficitur anima ut cupiat, metuat, laetetur, aegrescat, uerum etiam ex se ipsa his potest motibus agitari. interest autem qualis sit uoluntas hominis; quia si peruersa est, peruersos habet hos motus; si autem recta est, non solum inculpabiles uerum etiam laudabiles erunt. uoluntas 25 est quippe in omnibus, immo omnes nihil aliud quam uoluntates sunt. nam quid est cupiditas et laetitia nisi uoluntas in eorum consensione quae uolumus? et quid est metus atque tristitia nisi uoluntas in dissensione ab his quae nolumus? sed cum consentimus appetendo ea quae uolumus, cupiditas, cum autem consentimus fruendo his quae uolumus, laetitia 5 uocatur. itemque cum dissentimus ab eo quod accidere nolumus, talis uoluntas metus est; cum autem dissentimus ab eo quod nolentibus accidit, talis uoluntas tristitia est. et omnino pro uarietate rerum quae appetuntur atque fugiuntur sicut allicitur uel offenditur uoluntas hominis, ita in hos uel in 10 illos affectus mutatur et uertitur. quapropter homo, qui secundum deum, non secundum hominem uiuit, oportet ut sit amator boni; unde fit consequens ut malum oderit. et quoniam nemo natura, sed quisquis malus est uitio malus est, perfectum odium debet malis qui secundum deum uiuit, ut nec propter 15 uitium oderit hominem nec amet uitium propter hominem, sed oderit uitium et amet hominem; sanato enim uitio totum quod amare, nihil autem quod debeat odisse remanebit. nam cuius propositum est amare deum et non secundum hominem, sed secundum deum amare proximum sicut etiam se ipsum, 20 procul dubio propter hunc amorem dicitur uoluntatis bonae, quae usitatius in scripturis sanctis caritas appellatur; sed amor quoque secundum easdem litteras sacras dicitur. Nonnulli arbitrantur aliud esse dilectionem siue caritatem, aliud amorem; dicunt enim dilectionem accipiendam esse in 25 bono, amorem in malo. sic autem nec ipsos auctores saecularium litterarum locutos esse certissimum est. Recta itaque uoluntas est bonus amor et uoluntas peruersa malus amor. amor ergo inhians habere quod amatur cupiditas quoniam] quod v 13 uitio malus est om. G1 post uitio add. v: uitio malus ē 17 autem] enim 9 allititur M odiret D1 16 senato T1 D locutus P1 27 uoluntate T DG'P 22 sacras litteras DGPTV 26 loquutos MV loquutus et-amor om. M1 28 ini est; id autem habens atque fruens laetitia; fugiens quod ei aduersatur timor est; idque si acciderit sentiens tristitia est. proinde mala sunt ista, si malus amor est, bona, si bonus. Verum his philosophis, quod ad istam quaestionem de animi perturbationibus attinet, iam respondimus in nono huius operis 5 libro ostendentes eos non tam de rebus quam de uerbis cupidiores esse contentionis quam ueritatis. apud nos autem iuxta scripturas sanctas sanamque doctrinam ciues sanctae ciuitatis dei in huius uitae peregrinatione secundum deum uiuentes metuunt cupiuntque, dolent gaudentque, et quia 10 rectus est amor eorum, istas omnes affectiones rectas habent: metuunt poenam aeternam, cupiunt uitam aeternam, dolent in re, quia ipsi in semet ipsis adhuc ingemescunt adoptionem exspectantes redemtionem corporis sui; gaudent in spe, quia fiet sermo qui scriptus est: absorpta est mors in 15 uictoriam. item metuunt peccare, cupiunt perseuerare, dolent in peccatis, gaudent in operibus bonis. ut enim metuant peccare audiunt: quoniam abundabit iniquitas, refrigescit caritas multorum; ut cupiant perseuerare audiunt quod scriptum est: qui perseuerauerit usque in finem 20 hic saluus erit; ut doleant in peccatis audiunt: si dixerimus quia peccatum non habemus, nos ipsos decipimus et ueritas in nobis non est; ut gaudeant in operibus bonis audiunt: hilarem datorem diligit deus. item sicuti se infirmitas eorum firmitasque habuerit, metuunt 25 temtari, cupiunt temtari, dolent in temtationibus, gaudent 19 cupiunt ༧༣ 22 decipimus MV: seducimus DGPTv 24 audiant DP1 25 sicuti se DGPTv: sicut ipse MV 26 temptare D1 gaudent in temtationibus om. v in temtationibus. ut enim metuant temtari audiunt: si quis praeoccupatus fuerit in aliquo delicto, uos qui spiritales estis instruite huius modi in spiritu mansuetudinis, intendens te ipsum, ne et tu temsteris. ut autem cupiant temtari audiunt quendam uirum dei fortem ciuitatis dei dicentem: proba me, domine, et temta me; ure renes meos et cor meum. ut doleant in temtationibus uident Petrum flentem; ut gaudeant in temtationibus audiunt Iacobum dicentem: omne gaudium 10 existimate, fratres mei, cum in temtationibus uariis incideritis. Non solum autem propter se ipsos his mouentur affectibus uerum etiam propter eos quos liberari cupiunt et ne pereant metuunt et dolent si pereunt, gaudent si liberantur. illum 15 quippe optimum et fortissimum uirum, qui in suis infirmitatibus gloriabatur, ut eum potissimum commemoremus qui in ecclesiam Christi ex gentibus uenimus, doctorem gentium in fide et ueritate, qui et plus omnibus suis coapostolis laborauit et pluribus epistulis populos dei, non eos tantum qui 20 praesentes ab illo uidebantur uerum etiam illos qui futuri praeuidebantur instruxit; illum inquam uirum, athletam Christi, doctum ab illo, unctum de illo, crucifixum cum illo, gloriosum in illo, in theatro huius mundi, cui spectaculum factus est et angelis et hominibus, legitime magnum agonem cer25 tautem et palmam supernae uocationis in anteriora sectantem 10 existimato G'v1 DM'V 13 liberare DGPv dent DGPTv 17 ecclesia DP 19 et a: ex libri D'G' temptationes uarias D'PT 14 pereant D1GPTv liberentur D'GP uidebantur MV 24 est om. v 25 uocationes P1 20 illis 23 cu 7 renos P et gau |