arbitratus, ut uenirem ad te; sed dic uerbo, et sanabitur puer meus. si enim ita hoc gestum est, quomodo erit uerum quod Matthaeus narrat: accessit ad eum quidam centurio, cum ipse non accesserit, sed amicos miserit, nisi diligenter aduertentes intellegamus Matthaeum 5 non omni modo deseruisse usitatum morem loquendi? non solum enim dicere solemus accessisse aliquid, etiam antequam perueniat illuc, quo dicitur accessisse- unde etiam dicimus: „parum accessit" uel multum accessit" eo, quo appetit peruenire uerum etiam ipsam peruentionem, cuius adipiscendi 10 causa acceditur, dicimus plerumque factam, etsi eum ad quem peruenit, non uideat ille qui peruenit, cum per amicum peruenit ad aliquem, cuius ei fauor est necessarius. quod ita tenuit consuetudo, ut iam etiam uulgo peruentores appellentur qui potentium quorumlibet tamquam inaccessibiles animos per 15 conuenientium personarum interpositionem ambitionis arte pertingunt. si ergo ipsa peruentio usitate dicitur per alios fieri, quanto magis accessus per alios fieri potest, qui plerumque infra peruentionem remanent, quando potuerit quisque plurimum quidem accedere, sed tamen non potuerit peruenire? non 20 ergo absurde Matthaeus, etiam quod uulgo possit intellegi, per alios factum accessum centurionis ad dominum compendio dicere uoluit: accessit ad eum centurio. Verum tamen non neglegenter intuenda est etiam sancti euangelistae altitudo mysticae locutionis, secundum quam 25 scriptum est in psalmo: accedite ad eum et inlumina 16 conuenientiam V (m. 1 et 2) 17 dicetur G1P 18 potest] om. possit] posse P 25 altitudo] multitudo MV 26 accidite A P 21 adsurde M loquutionis MV quam] quod G' in ras. ; om. v mini. proinde quia fidem centurionis, qua uere acceditur ad Iesum, ipse ita laudauit, ut diceret: non inueni tantam fidem in Israhel, ipsum potius accessisse ad Christum dicere uoluit prudens euangelista quam illos per quos uerba sua 5 miserat. porro autem Lucas ideo totum quemadmodum gestum esset aperuit, ut ex hoc intellegere cogeremur, quemadmodum dixerit alius, qui mentiri non possit. sic enim illa mulier, quae fluxum sanguinis patiebatur, quamuis fimbriam uestimenti eius tenuerit, magis tamen tetigit dominum quam 10 illae turbae, a quibus premebatur. ut enim haec quo magis credidit, eo magis tetigit dominum, ita et centurio, quo magis credidit, eo magis accessit ad dominum. iam cetera in hoc capitulo, quae alter dicit et alter praetermittit, superfluo pertractantur, cum ex illa regula primitus commendata nihil 15 inueniantur habere contrarium. 20 CLX. ITEM EX EODEM LIBRO. QUOMODO MATTHAEVS MARCO CONGRVAT DE VIRGA, QVAM SECVNDVM MATTHAEVM DICIT DOMINVS NON FERENDAM, SECVNDVM MARCVM AVTEM SOLAM FERENDAM. Solet item quaeri, quomodo Matthaeus et Lucas commemo-176 rauerint dixisse dominum discipulis, ut nec uirgam ferrent, cum dicat Marcus: et praecepit eis, ne quid tollerent in uia nisi uirgam tantum, et sequatur etiam ipse: non peram, non panem, neque in zona a es, ut ostendat in eodem loco uersari narrationem suam, in quo et illorum qui dixerunt nec uirgam ferendam. quod ita soluitur, ut intellegamus sub alia significatione dictam uirgam, quae secundum 5 Marcum ferenda est, et sub alia illam quae secundum Matthaeum et Lucam non est ferenda, sicut sub alia significatione intellegitur temtatio, de qua dictum est: deus neminem temtat, et sub alia de qua dictum est: temtat uos dominus deus uester, ut sciat, si diligitis eum; illa 10 seductionis est, haec probationis. sicut iudicium aliter accipitur, de quo dictum est: qui bene fecerunt, in resurrectionem uitae, qui male fecerunt, in resurrectionem iudicii; et aliter, de quo dictum est: iudica me, deus, et discerne causam meam de gente non sancta. illud 15 enim iudicium damnationis est, hoc discretionis. Et multa alia sunt uerba, quae non habent unam significationem, sed diuersis locis congruenter posita diuerso modo. intelleguntur et aliquando cum expositione dicuntur — ut est illud: nolite pueri effici sensibus, sed malitia par- 20 uuli estote, ut sensibus perfecti sitis. hoc enim breuiter clausa sententia dici potuit: nolite esse pueri, sed estote pueri"; et illud: si quis putat se sapientem esse in uobis in hoc saeculo, stultus fiat, ut sit sapiens, quid aliud dixit quam non sit sapiens, ut sit sapiens"? — 25 aliquando autem clause ita dicuntur, ut exerceant inquirentem; 42, 1 A 8 Iac. 1, 13 2 peram (e ex o corr. m. 2) P 9 Deut. 13, 3 12 Io. 5, 29 14 Ps. 3 uersare GP1v 4 uirga 6 alia] alia om. G1 16 iudicium] iudium P discritionis 1 18 congruentur MV 22 causa (1 add. 5 quae secundum-7 non est ferenda] om. MV significatione P 8 de] da P deus dictum est] 10 eum] P in rus. 13 male] mala G 15 gausam A qua P A m. 2) P 23 et] ut Gv sapiens] sipiens P ciant A exerceat MVv 19 cum] om. v 14 de] om. G1 quo] 25 quid MV: quid enim AG Pv 26 clause PV: clausae A clausa Gv exer ut est quod ait ad Galatas: inuicem onera uestra portate, et sic adimplebitis legem Christi. qui enim putat se esse aliquid, cum nihil sit, se ipsum seducit. opus autem suum probet unusquisque, et 5sic in semet ipso habebit gloriam et non in altero; unusquisque enim proprium onus portabit. nisi oneris nomen sub diuersis significationibus acceperis, procul dubio putabis eundem sibi in loquendo esse contrarium, et hoc in una sententia tam uicine positis uerbis; qui cum paulo 10 ante diceret: alter alterius onera portate, postea dixit: unusquisque proprium onus portabit. sed alia sunt onera participandae infirmitatis, alia reddendae rationis deo de actibus nostris; illa cum fratribus sustentanda communicantur, haec propria ab unoquoque portantur. ita et uirga 15 intellegitur spiritaliter, de qua dicebat apostolus: in uirga ueniam ad uos; et corporaliter, qua utimur siue ad equum siue ad aliquid aliud opus fuerit, ut interim omittam et alias huius nominis figuratas significationes. Vtrumque ergo accipiendum est a domino apostolis dictum, 20 et ut nec uirgam ferrent et ut non nisi uirgam ferrent. cum enim secundum Matthaeum diceret eis: nolite possidere. aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris, non peram in uia neque duas tunicas neque calciamenta neque uirgam, continuo subiecit: dignus 25 est enim operarius cibo suo. unde satis ostendit cur 21 Matth. 10, 9 sq. 2 enim] om. Gv 3 seducet V 1 Gal. 6, 2-5 15 I Cor. 4, 21 1 honera P ipsum A acciperis MV add. m. 2) P MV et] ut Pi qui] que G1P1 8 putabis] potabis (r add. m. 2) A alias] alia G'v ten 9 sentia (ten add. m. 2) P 12 reddenda Pi 5 ipso] 7 honeris P contrium (ra 13 sustendanda 16 utemur opus] 19 ergo] 21 di 36 14 ab unoquoque] a bono quoque A eos haec possidere ac ferre noluerit, non quo necessaria non sint sustentationi huius uitae, sed quia sic eos mittebat, ut eis haec deberi demonstraret ab illis ipsis quibus euangelium credentibus annuntiarent, tamquam stipendia militantibus, tamquam fructum uineae plantatoribus, tamquam lac gregis 5 pastoribus. unde Paulus dicit: quis militat suis stipendiis umquam? quis plantat uineam et de fructu eius non edet? quis pascit gregem et de lacte gregis non percipit? hinc enim loquebatur de his quae necessaria sunt praedicatoribus euangelii. unde paulo post dicit: 10 si nos uobis spiritalia seminauimus, magnum, si uestra carnalia metamus? si alii potestatis uestrae participant, non magis nos? sed non sumus usi hac potestate. unde apparet non haec ita praecepisse dominum, tamquam euangelistae uiuere aliunde non debeant quam eis 15 praebentibus quibus annuntiant euangelium alioquin contra hoc praeceptum fecit idem apostolus, qui uictum de manuum suarum laboribus transigebat, ne cuiquam grauis esset sed potestatem dedisse, in qua scirent sibi ista deberi. cum autem a domino aliquid imperatur, nisi fiat, 20 inoboedientiae culpa est. cum autem potestas datur, licet cuique non uti et tamquam de suo iure cedere. haec ergo dominus loquens discipulis id agebat, quod ipse apostolus paulo post apertius ita explicat: nescitis, quia qui in templo operantur quae de templo sunt edunt? qui25 6 I Cor. 9, 7 24 I Cor. 9, 13-15 11 I Cor. 9, 11 sq. 17 cf. I Thess. 2, 9 1 possedere ac (h ras.) P1 3 euangelium credentibus] om. A1 7 fructibus Gv ges A 2 sustentationi] sustentatio in G'v 9 percepit P1 11 magnum MV: magnum est AGPv aliis A AGPO potestates P dominum] deum Go 18 transigebant M1 Go 20 debere G1P1 inoboediae P post] om. Gv 13 5 gre12 alii] sumus (u ras.) A 22 uti] utique G1 24 paulo] paulus GPLv |