10 [DE EO QUOD DICTVM EST: ORATE, NE FIAT FVGA VESTRA HIEME VEL SABBATO. EX LIBRO I QVAESTIONVM EVANGELII. Id est,ne impedimento aliquo detineamini" quia et hieme 196 5 imbribus uel frigore, et sabbato, in quo proficisci non licebat, impediebatur quis ab itinere; uel aliud, ne in tristitia aut laetitia rerum temporalium quis inueniatur a die illa.] CLXXVIIII. EX LIBRO QVAESTIONVM EVANGELII II. DE CAMELO PER FORAMEN ACVS TRANSITVRO. Quid est quod ait: facilius est camelum per foramen 197 acus transire quam diuitem intrare in regnum dei? diuitem hic appellat cupidum rerum temporalium et de talibus superbientem. his diuitibus contrarii sunt pauperes 15 spiritu, quorum est regnum caelorum. nam eo manifestatur omnes cupidos, etiam si facultatibus huius mundi careant, ad hoc genus diuitum, quod est reprehensum, pertinere, quia postea dixerunt qui audiebant: quis poterit saluus fieri? cum incomparabiliter maior turba sit pauperum; uidelicet 20 intellegentes in eo numero deputari etiam illos qui, quamquam talia non habeant, tamen habendi cupiditate rapiuntur. sensus est autem facilius Christum pati pro dilectoribus saeculi, quam dilectores saeculi ad Christum posse conuerti. cameli autem nomine se intellegi uoluit, quia humiliatus onera sustulit. 1 Matth. 24, 20 11 (et 18) Luc. 18, 25-27 15 Matth. 5, 3 fuca (c in g corr. quia] 7 quis] qui G1 10 transituro] 1 cap. CXCVI P CXCVII Gv; deest in MV m. 2) G 22 autem est v 18 qui] quia 21 rapiuntur quam-sae in quo enim manifestius intellegitur quam in ipso quod scriptum est: quanto magnus es, humilia te in omnibus? per acum autem punctiones significat, per punctiones dolores in passione susceptos. foramen ergo acus dicit angustias passionis. quod autem ait: quae impossibilia sunt s apud homines, possibilia sunt apud deum, non ita accipiendum est, quod cupidi et superbi, qui nomine illius diuitis significati sunt, in regnum caelorum sint intraturi cum suis cupiditatibus et superbia; sed possibile est deo, ut per uerbum eius sicut etiam factum esse et cotidie fieri uidemus 10 - a cupiditate temporalium ad caritatem aeternorum et a perniciosa superbia ad humilitatem saluberrimam conuertantur. CLXXX. EX EODEM LIBRO QVAESTIONVM EVANGELII II. DE EO QUOD SCRIPTVM EST DE DOMINO: FINXIT SE LONGIVS IRE: VBI 15 MVLTIPLICITER DISPVTAT PRO VERIS SIGNIFICATIONIBVS CON TRA MENDACIVM. 198 [De eo] quod scriptum est de domino: finxit se longius ire, non ad mendacium pertinet; non enim omne, quod fingimus, mendacium est, sed quando id fingimus quod nihil signi- 20 ficat, tunc est mendacium. cum autem fictio nostra refertur ad aliquam significationem, non est mendacium, sed aliqua figura ueritatis. alioquin omnia, quae a sapientibus et sanctis uiris uel etiam ab ipso domino figurate dicta sunt, mendacia deputabuntur, quia secundum usitatum intellectum non sub- 25 2 Eccli. 3, 18 3 acum] P' in ras. dolores v susceptus Pi 15 (et 18) Luc. 24, 28 9 deo] om. v 11 perneciosa v 4 dolores] significat 6 sunt] om. P 8 sint] sunt Pv 13 cap. CXCVIJI P CXCVIIII Gv 15 finxit] P in ras. ubi multipliciter-contra mendacium per punctione V GPv: om. MV; cf. p. 20, 28 et cap. CLXXXII inclusi 20 mendacium est-fingimus] om. Pl mus] scripsit V1 in spatio uacuo 23 quae] quae* P quaeq. v 21 fictio] finctio P et] eras. in P 24 18 de eo] libri; quando id fingi functio P1 figuratae V sistit ueritas talibus dictis. non enim homo, qui habuit duos filios, quorum minor accepta parte patrimonii sui profectus est in regionem longinquam, et cetera, quae in illa narratione contexuntur, ita dicuntur, tamquam uere fuerit quisquam 5 homo, qui hoc in filiis suis duobus aut passus sit aut fecerit. ficta sunt ergo ista ad rem quandam significandam tam longe alteque maiorem et tam incomparabiliter differentem, ut per illum fictum hominem deus uerus intellegatur. sicut autem dicta, ita etiam facta finguntur sine mendacio ad aliquam 10 rem significandam. unde est etiam illud eiusdem domini, quod in fici arbore fructum quaesiuit eo tempore, quo illa poma nondum essent. non enim dubium est illam inquisitionem non fuisse ueram. quiuis enim hominum sciret, si non diuinitate, uel tempore poma illam arborem non habere. 15 fictio igitur, quae ad aliquam ueritatem refertur, figura est; quae non refertur, mendacium est. quid ergo significat quod se ire longius dominus finxit, cum comitaretur discipulis, exponens eis sanctas scripturas, utrum ipse esset ignorantibus? quid putamus, nisi quia hospitalitatis officio ad suam co20 gnitionem peruenire posse homines intimauit? ut, cum longius ipse ab hominibus abscesserit super omnes caelos, tamen ita cum eis sit qui haec exhibent seruis eius, ut, cum dicere coeperint domine, quando te uidimus hospitem et adduximus? tamquam eum scilicet qui longe abscesserat, 25 respondeat ille: cum uni ex minimis meis fecistis. tenet ergo Christum, ne longius ab illo eat, quisquis catecizatus uerbo in omnibus bonis ei qui se catecizat communicat; sicut apostolus dicit: communicet qui catecizatur uerbo ei qui se catecizat in omnibus bonis; et alio 38 1 cf. Luc. 15, 11-32 11 cf. Marc. 11, 13 28 Gal. 6, 6 2 quorum (o a m. 2 in ras.) P 9 mendacio (o ex ũ corr. m. 2) P 12 esset P longius Pv 23 Matth. 25, (d ras.) P quo] quod P 8 illum] illu 11 arborem V 14 illam a: illa libri 17 se] si p1 dominus comitaretur] comearetur P1 21 ipse] om. v 24 qui] et qui v 26 cathecizatus P catezizatur v V cathecizat P catezizat v 29 ei] P' in ras. 27 catacizat 198 loco, cum dixisset: necessitatibus sanctorum communicantes, statim subiecit: hospitalitatem sectantes. et isti enim catecizati erant uerbo, cum eis exponeret scripturas, et quia hospitalitatem sectati sunt, eum quem in ipsa expositione scripturarum non cognouerunt in panis fractione 5 cognoscunt. non enim auditores legis iusti sunt apud deum, sed factores legis iustificabuntur. IAM HINC EX LIBRO CONTRA MENDACIVM AD CONSENTIVM. Euangelista dicens: ipse autem se finxit longius ire, etiam ipsum uerbum posuit, quo mendaces nimium delectantur, 10 ut impune mentiantur; quasi mendacium omne, quod fingitur, cum ueraciter aliud ex alio significandi causa tam multa fingantur. si ergo nihil aliud significasset Iesus in eo, quod longius se ire finxit, merito iudicaretur esse mendacium. porro autem, si bene intellegatur et ad id quod uoluit signi- 15 ficare referatur, inuenitur esse mysterium. alioquin erunt cuncta mendacia, quae propter quandam rerum significandarum similitudinem, cum gesta non sint, tamquam gesta narrantur. unde est et illa de duobus unius hominis filiis, maiore, qui mansit apud patrem suum, et minore, qui longe peregrinatus 20 est, tam prolixa narratio. in quo genere fingendi humana etiam dicta uel facta inrationabilibus animantibus et rebus. sensu carentibus homines addiderunt, ut eius modi fictis narrationibus, sed ueracibus significationibus quod uellent commendatius intimarent. nec aput auctores tantum saecu-25 larium litterarum, ut apud Horatium, mus loquitur muri et 6 Rom. 2, 13 19 cf. Luc. 15, 11 sqq. 1 Rom. 12, 13 ex 4 quia] qui P sectati} secuti Iam hinc-Consentium] om. MV P: de G2; om. G1 consentium] 11 mentiantur (a ex e corr.) P 15 autem] P' in ras. et] ut v 19 et] om. v 21 generi P1 23 hominis P1 25 commentius (da add. iam hinc P: abhinc Gv 26 Horatium] oratium PV oratores v da mustela uulpiculae, ut per narrationem fictam ad id quod agitur uerax significatio referatur; unde et Aesopi tales fabulas ad eum finem relatas nullus tam ineruditus fuit, qui putaret appellanda mendacia. sed in litteris quoque sacris, 5 sicut in libro Iudicum ligna sibi regem requirunt et locuntur ad oleam et ad ficum et ad uitem et ad robum; quod totum utique fingitur, ut ad rem, quae intenditur, ficta quidem narratione, non mendaci tamen, sed ueraci significatione ueniatur. haec dixi propter quod scriptum est de Iesu: et 10 ipse se finxit longius ire, ne quisquam ex hoc uerbo, sicut Priscillianistae licitum uolunt habere mendacium, insuper etiam Christum contendat fuisse mentitum. quisquis autem uult intellegere illud fingendo quid praefigurauerit, attendat quid agendo perfecerit. longius namque postea pro15 fectus super omnes caelos non tamen deseruit discipulos suos. propter hoc significandum futurum diuinitus factum ad praesens illud est humanitus fictum. et ideo significatio uerax in illa est fictione praemissa, quia in hac profectione illius est significationis ueritas subsecuta. ille igitur contendat Chri20 stum mentitum esse fingendo, qui negat eum quod significauit implesse faciendo. Non est ergo mendacium, cum silendo absconditur uerum, sed cum loquendo promitur falsum. Iacob autem quod matre fecit auctore, ut patrem fallere uideretur, si diligenter et 25 fideliter attendatur, non est mendacium, sed mysterium. quae 5 cf. Iudic. 9, 8 sqq. 1 cf. Hor. Epp. I, 7, 29 sqq. 23 cf. Gen. 27, 6 sqq. |