bufdam diftinctas animo repræfentent ea vocabula, operæ pretium facturus videor, fi, quid antiqui Romani per Satiram intellexerint, exponam. Primus doctiflimus Cafaubonus, atque adeo folus in eo feliciter operam pofuit, ut demonftraret quæ & qualis effet Poëfis Satyrica Græcorum, quæ Satira Romanorum. Eft ille liber quantivis pretii: nec diffiteor me inde plurimum adjutum fuiffe.

Hic enim eft fructus, quem ex excellentium virorum laboribus percipere debemus: qui ideo nobis præiverunt, ut in fpiffis antiquitatis tenebris facem fuccedentibus præferrent. Non tamen in fuperiores ita oculi defigendi, ut propriis etiam greffibus non attendamus: per illas enim incedunt aliquando femitas, in quibus non tutum fit eos fequi: id quod & ego hic cavi, fæpe vias parum tritas fecutus, ut in progreffu patebit.

Eft autem Satira quædam Poëfeos fpecies aliis quàm Romanis prorfus incognita, neculla cum Satyrica Græcorum poëfi cognatione conjuncta, quæ tamen quorundam doctorum opinio fuit. Quintili→ anus omnem dubitationem tollit, cum fcribit Lib. 1. Cap. 10. Satira quidem tota noftra eft. Inde eft quod Horatius Sat. 10. Lib. 1. ver. 66. Græcis intaltum carmen dixerat.

Ecce tibi germanam hujus vocis Etymologiam : Latini Saturum ufurpabant pro pleno, cui ad perfectionem nihil deeffet: hinc Satur color cùm lana colorem plene combibiffet, nec quicquam ad tincturam adjici potuiffet. Ex Satur fa&tum Satura quod Satira etiam per i efferebant,quemadmodum Maximus & Maxumus, optumus & optimus. Eft igitur Nomen Adjektivum,quod relationem habet ad Subftantivum intellectum: dicebant enim prifciSaturam intelligentes lancem. Erat autem Satura lanx vas(Gallice un baffin)omne genus fructibus repletum quos Cereri quotannis & Baccho ut totius anni proventuum primitias offerre folebant; cujufmodi ob

lationes

1

lationes ex variis generibus inter fe confufis non erant Græcis omnino incognitæ, qui eas appellabant πάγκαρπου θυσίαν, πανσπερμίαν, & in leguminibus πυανεψίαν. Diomedes Grammaticus accurate & hunc Romanorum morem & vocis Sature naturam explicavit his verbis, Lanx referta variis multifque primitiis Sacris Cereris inferebatur, & à copia & faturitate rei Satura vocabatur. Cujus generis lancium & Virgilius in Georgicis meminit, cum boc modo dicit,

Lancibus & pandis fumantia reddimus exta.
Et――lancefque & liva feremus.

Deinceps ad alia mifcellanea tranflata eft: Feft. Sa-
tira cibi genus ex variis rebus conditum. Migravit
inde ad ea, quæ mentis & ingenii funt; nam leges
faturas nuncuparunt,quæ plura capita aut plures titulos
complectebantur, ut Legem Juliam, Papiam, Poppeam
quæ dicebatur mifcella,quod idem eft,ac Satura; unde
profecta eft & illa locutio per Saturam legem ferre,
cùm non rogatis ex ordine Senatoribus, non collec-
tis, nec dinumeratis fententiis, omnes fimul & pro-
miscue fententiam ferebant, quod proprie dicebatur
per Saturam fententias cquirere, quomodo poft Læ-
lium locutus eft Salluftius. Neque hic conftiterunt;
etiam libros quofdam hac appellatione infigniverunt,
૧
ut Pefcennius Feftus, qui Hiftorias Saturas vel per
Saturam nobis dedit.

Ex his omnibus exemplis facili quis negotio fibi perfuadebit Horatii opera hinc traxiffe nomen, Satirafque appeilatas, quod multis & variis rebus boc carmen refertum effet, quomodo dicit Porphyrio. Quod quidem ex parte verum eft: cave enim putes, vocem nullis intercedentibus gradibus, qui tranfitum præberent, ftatim huc deductam: ejus migrationes antiquiores erant in alias res, quæ propinquius Horatii Sermones contingerent. Ad quam rem explicandam jam accingimur, eum fecuturi ordinem, qui ipfi Cafaubono in mentem non videtur veniffe;

quippe rem eâ luce perfundet, ut nulla amplius curquam relinquatur ad dubitandum materia.

Romani cum quadringentos circiter annos Scenicos ludos ignorarent, cafu dum dies feftos per licentiam & lafciviam agitarent, in Verfus Saturnios & Fefcenninos inciderunt, qui poftea in Scenis per centum & viginti fere annos locum fuum tutati funt.

Fuerunt ifti Verfus impoliti & parum numerofi, utpote fubitanei, & à populo fufi adhuc rudi & agefti, quíque non alium magiftrum noffet, quain Cererem & Bacchum. Hoc genus carminis implebant cavillationes & opprobria ruftica, adhibitis Gefticulationibus & Saltationibus ridiculis. Rem intelliges, fi ob oculos tibi proponas bonos de pago viros rufticorum more faltantes, fefe mutuo extemporaneis conviciis infectantes, eaque in vices exprobrantes, quorum alius alii confcii funt. Hoc eft quod Horatius dicit Epod. 1. lib. 2.

1

Fefcennina per hunc inventa licentia morem Verfibus alternis opprobria ruftica fudit. Infrenam hanc & impotentem licentiam excipit non ita pòft alius generis carmen, caftigatius quidem illud, fed refertum etiam dicteriis ad movendum rifum comparatis, quod tamen nihil turpitudinis admiferit comparuit hoc carmen fub Satira nomine ob varietatem fuam; quæ quidem Satira certos habuit modes, i. e. muficam & congruentem motum, relegatis geftibus minus honeftis. Titus Livius, lib. 7. c. 2. Vernaculis artificibus, quia Hifter. Tufco verbo Ludio vocabatur, nomen hiftrionibus inditum, qui non, ficut ante, Fefeennino verfu fimilem incompofitum temere ac rudem alternis jaciebant, fed impletas modis Saturas, defcripto jam ad tibicinem cantu, motuque congruenti per agebant. Non abludebat hæc Satira à noftris Farces pudentioribus, ubi promiscue

&

& Spectatoribus & Actoribus Scenico fale defricabantur auriculæ.

Atque ita fe habebat res Scenica; cum Livius Andronicus ad Comedias & Tragedias ad Græcorum imitationem confcribendas primus animum appulit: quæ cum effet oblectatio & liberalior & abfolutior, mox huc undique catervatim concurfum eft, neglectâ ad tempus Satira, quam tamen paulo poft reprehenfam erant qui Comoediis jam peractis non abfurde fubnecterent (quod Galli in fuis Farces hodieque faciunt) Attellanis certe, mutato tum primum Satirarum nomine in Exodia, quod in pofterum manfit.

Atque hæc fuit prima & antiquiffima Romanæ Satiræ forma. Erant quidem duæ aliæ, quanquam à primâ multum defcrepabant, ei tamen quafi enatæ fuffragines ortum fuum referebant; quod quam breviffime potero, jam confirmatum dabo.

Uno anno poftquam Livius primas dediffet fabulas, natus eft in Italiâ Ennius: qui cum adoleviffet, & diligentius confideraffet, quantopere hujufmodi Satiris delectaretur populus; recte & id vidit, Poëmata, quæ licet Theatro non deftinarentur, fuffufos felle fales & dicteria Satiarum mordacia confervarent tamen, non poffe non placere populo; periculum fecit atque edidit Sermones quos Satiras fervato antiquo nomine appellavit. Erant hi Sermones Horatianis, quod ad argumentum & varietatem rerum, per omnia fimiles: Excepto, quod Ennius ad quorandum Græcorum, ipfius etiam Homeri exemplum, id fibi juris fumpferit, ut plura carminum genera, confufis Hexametris, Iambicis, Trimetris, & Tetrametris, Trochaicis commifceret, ut ex fragmentis, quæ fuperfunt, fatis liquet.

Videtis Tetrametrorum exemplum ab Aulo Gellio confervatum, dignum fane, quod ob eximiam pulchritudinem hic reponatur:

a 3

Ηος

1

Hoc erit tibi argumentum femper in promptu fitum,
Nequid expectes amicos, quod tule agere poffis.

Annumeraverim porro Ennii Satiris alteram illam
fpeciem Verfuum, qui eâ funt venuftrate, eâ ele-
gantiâ, ut feculum longe fuperare videantur. Rem
non ingratam fecero, fi Lectoris oculis fubjecero ;
Non habeo denique nauci Marfum Augurem,
Non vicanos Arufpices, non de Circo Aftrologos,
Non Ifiacos Conje&tores, non Interpretes fomnium :
Non enim funt ii, aut fcientiâ, aut arte Divini;
Sed fuperftitiofi vates,impudentejque barioli,
Aut inertes, aut infam, aut quibus egestas imperat :
Qui fui quæftus cauffâ fitas fufcitant fententias,
Qui fibi femitam non fapiunt, alteri monftrant viam,
Quibus divitias pollicentur, ab iis drachmam petunt ;
De divitiis deducant drachman, reddant cætera.

Plurima ex his Satiris defumpfit Horatius, ut ma, nifeftum erit notas noftras confulenti.

Post Ennium ortus Pacuvius, Satiras ipfe quoque five Avunculum, five Avum ex matre imitatus fcripfit.

Natus eft Lucilius eo tempore, quo maxime florebat Pacuvius. Compofuit & ille Satiras, fed quibus novam novata fcribendi ratione gratiam conciliavit, ut qui Antiquæ Comœdiæ Græcæ cha. racterem propius exprimere voluerit: ejus admodum imperfecta ex prifca Latina Satira haberi poterat notitia, quale fcilicet faceret carmen, quod fola Natura dictitaverat, antequam injecta effet Romanis Græcos imitandi, eorumque fpoliis fe locupletandi, cogitatio. Ex quibus facile intelligi poteft illud Horatii, Sat.1. Lib. 2.

-Quid, cum eft Lucilius aufus Primus in bune operis componere carmina morem?

Noli