220

も

Corripiunt, spīrisque ligant ingentibus; et iam

Bis medium amplexi, bis collo squamea circum

Terga dati, superant capite et cervicibus altīs.

Ille simul manibus tendit divellere nōdōs, Perfusus sanie vittās ātroque venenō, airh Clāmōrēs simul horrendos ad sidera tollit, Qualis mūgītus, fugit cum saucius āram Taurus et incertam excussit cervice secūrim. 225 At gemini lāpsū dēlūbra ad summa dracōnēs Effugiunt saevaeque petunt Tritonidis arcem, Sub pedibusque deae clipeïque sub orbe teguntur. Tum vērō tremefacta novus per pectora cunctis Insinuat pavor, et scelus expendisse merentem 230 Laocoonta ferunt, sacrum qui cuspide rōbur Laeserit et tergō scelerātam intorserit hastam. Dūcendum ad sēdēs simulacrum ōrandaque divae Numina conclamant.

Fēta armis.

Dīvidimus mūrōs et moenia pandimus urbis. 235 Accingunt omnes operi, pedibusque rotārum Subiciunt lāpsūs, et stuppea vincula collō Intendunt. Scandit fātālis machina mūrōs, Pueri circum innūptaeque puellae Sacra canunt, fūnemque manu contingere gaudent. Illa subit, mediaeque mināns inlābitur urbi. Ō patria, ō dīvum domus Ilium, et incluta bellō Moenia Dardanidum! quater ipsō in līmine portae Substitit, atque uterō sonitum quater arma dedēre; Instāmus tamen immemores caecique furore, Et monstrum infēlīx sacrātā sistimus arce. Tunc etiam fātīs aperit Cassandra futūrīs Ōra, dei iussu nōn umquam credita Teucris. Nōs dēlūbra deum miseri, quibus ultimus esset Ille dies, fēstā vēlāmus fronde per urbem.

245

250 Vertitur interea caelum et ruit oceanō Nox,
Involvēns umbrā māgnā terramque polumque
Myrmidonumque dolos; fusi per moenia Teucri
dolos fumque polumque
Conticuere; sopor fessos complectitur artus.
Et iam Argīva phalanx înstructīs nāvibus ībat
255 A Tenedō, tácitae per amīca silentia lūnae
Litora nōta petēns, flammās cum rēgia puppis
***Extulerat, fatisque deum' dēfēnsus inīquis

Cauty

Inclusōs utero Danaōs et pīnea furtim

bolts

Laxat claustra Sinōn.

Illōs patefactus ad aurās

260 Reddit equus, laetique cavō sẽ rōbore prōmunt
Thessandrus Sthenelusque duces et dīrus Ulixēs,
Demissum lapsi per fūnem, Acamāsque, Thoāsque,
Pēlīdēsque Neoptolemus, prīmusque Machāōn,
Et Menelaus, et ipse doli fabricator Epēos.
265 Invādunt urbem somnō vīnōque sepultam;
Caeduntur vigilēs, portisque patentibus omnes
Accipiunt socios atque agmina conscia iungunt.
Tempus erat quō prīma quies mortalibus aegris
Incipit et donō dīvum grātissima serpit.

270 In somnis, ecce, ante oculos maestissimus Hector
Visus adesse mihi, largōsque effundere flētūs;
Raptātus bīgīs, ut quondam, aterque cruentō
Pulvere, perque pedēs traiectus lōra tumentēs.
Ei mihi, quālis erat! quantum mūtātus ab illō
275 Hectore, qui redit exuviās indūtus Achillī,

Vel Danaum Phrygiōs iaculatus puppibus īgnēs! Squalentem barbam et concrētōs sanguine crīnēs Vulneraque illa gerēns, quae circum plūrima mūrōs Accepit patriōs. Ultrō flens ipse vidēbar 280 Compellare virum et maestās exprōmere vōcēs :

"O lūx Dardaniae, spēs ō fīdissima Teucrum, Quae tantae tenuere morae? quibus Hector ab ōrīs

Exspectate venis? ut te post multa tuōrum

ad

Funera, post variōs hominumque urbisque labōrēs a frold 285 Dēfessi aspicimus! quae causa indīgna serēnōs Foedavit vultus? aut cur haec vulnera cernō?"

Ille nihil, nec mẽ quaerentem vāna morātur, Sed graviter gemitūs īmō dē pectore dūcēns, Heu fuge, nate dea, teque his " ait “ēripe flammis. 290 Hostis habet mūrōs; ruit altō ā culmine Trōia. Sat patriae Priamōque datum; sī Pergama dextrā Defendi possent, etiam hac defensa fuissent. Sacra suosque tibi commendat Trōia Penātēs; Hōs cape fātōrum comitēs, his moenia quaere, 295_ Māgna pererrātō statues quae denique ponto.” Sic ait, et manibus vittas Vestamque potentem Aeternumque adytis effert penetralibus ignem. Diversō interea miscentur moenia luctu,

t

Et magis atque magis, quamquam secreta parentis 300 Anchisae domus arboribusque obtecta recessit, Clarescunt sonitūs, armōrumque ingruit horror. Excutior somnō, et summi fastīgia tēctī Ascensu supero, atque arrectis auribus adstō: In segetem veluti cum flamma furentibus austrīs 305 Incidit, aut rapidus montānō flūmine torrēns Sternit agrōs, sternit sata laeta boumque labōrēs, Praecipitesque trahit silvās stupet inscius altō Accipiens sonitum saxī dē vertice pastor. Tum vērō manifesta fides, Danaumque patēscunt 310 Insidiae. Iam Deiphobi dedit ampla ruīnam, Vulcanō superante, domus, iam proximus ārdet Ucalegōn; Sigēa igni freta lāta relucent. Exoritur clamorque virum clangorque tubarum. Arma āmēns capiō; nec sat ratiōnis in armīs;

315 Sed glomerāre manum bellō et concurrere in arcem

Cum sociis ardent animi; furor iraque mentem Praecipitant, pulchrumque mori succurrit in armīs. Ecce autem tēlis Panthūs ēlāpsus Achīvum, Panthus Othryades, arcis Phoebique sacerdos, 320 Sacra manu victōsque deōs parvumque nepōtem Ipse trahit, cursūque āmēns ad līmina tendit. "Quō rēs summa locō, Panthū? quam prendimus. arcem?"

Vix ea fātus eram, gemitū cum tālia reddit :

“Vēnit summa diēs et inēlūctabile tempus
325 Dardaniae. Fuimus Trões, fuit Ilium et ingens
Glōria Teucrōrum; ferus omnia Iuppiter Argōs
Transtulit; incēnsā Danai dominantur in urbe.
Arduus armātōs mediīs in moenibus adstāns
Fundit equus, victorque Sinon incendia miscet
330 Insultāns. Portis alii bipatentibus adsunt,
Milia quot māgnīs umquam vēnēre Mycēnīs;
Obsēdēre alii tēlis angusta viārum

Oppositi; stat ferri aciēs mūcrōne coruscō
Stricta, parāta necī; vix prīmi proelia temptant
335 Portarum vigilēs, et caecō Märte resistunt."
Tālibus Othryadae dictīs et nūmine dīvum
In flammās et in arma feror, quo trīstis Erinys,
Quō fremitus vocat et sublatus ad aethera clamor.
Addunt sẽ sociōs Rīpheus et māximus armīs
340 Epytus, oblāti per lūnam, Hypanisque Dymāsque,
Et lateri agglomerant nostrō, iuvenisque Coroebus,
Mygdonides. Illis ad Troiam forte diebus

Vēnerat, însănō Cassandrae incēnsus amōre,

Et gener auxilium Priamō Phrygibusque ferebat, 345 Infelix, qui non spōnsae praecepta furentis Audierit.

Quōs ubi confertōs audēre in proelia vīdī,

FRIEZE'S AENEID - 5

Incipio super his: "Iuvenēs, fortissima frūstrā
Pectora, si vōbis audentem extrēma cupīdō
350 Certa sequi - quae sit rēbus fortūna vidētis:
Excessere omnēs, adytīs ārīsque relictis,

355

Di, quibus imperium hōc steterat; succurritis urbī
Incensae moriāmur, et in media arma ruāmus.
Una salūs victis, nullam spērāre salūtem.”

Inde lupi ceu

Sic animis iuvenum furor additus.
Raptōrēs ātrā in nebulā, quōs improba ventris
Exegit caecos rabies, catulique relicti

Faucibus exspectant siccis, per tēla, per hostēs

Vādimus haud dubiam in mortem, mediaeque tenēmus 360 Urbis iter; nox ātra cavā circumvolat umbrā.

Quis cladem illius noctis, quis funera fandō Explicet, aut possit lacrimis aequare labōrēs? Urbs antiqua ruit, multos domināta per annos; Plūrima perque viās sternuntur inertia passim 365 Corpora perque domōs et religiōsa deōrum

370

Līmina. Nec sōli poenās dant sanguine Teucri;
Quondam etiam victīs redit in praecordia virtūs
Victōrēsque cadunt Danai. Crūdēlis ubique
Lūctus, ubique pavor, et plūrima mortis imāgō.

Primus sē Danaum, magna comitante caterva,
Androgeōs offert nōbīs, socia āgmina crēdēns
Inscius, atque ultro verbis compellat amicis:
"Festīnāte, virī. Nam quae tam sēra morātur
Sēgnitiēs? alii rapiunt incēnsa feruntque

375 Pergama; vōs celsīs nunc prīmum ā nāvibus ītis.”
Dixit, et extemplo (neque enim responsa dabantur
Fīda satis) sēnsit mediōs dēlāpsus in hostēs.
Obstipuit, retrōque pedem cum vōce repressit.
Imprōvisum aspris veluti qui sentibus anguem

380 Pressit humi nītēns, trepidusque repente refugit