Obrázky na stránke
PDF
ePub

Ingenium misera quia fortunatius arte

Credit et excludit sanos Helicone poetas Democritus, bona pars non ungues ponere curat, Non barbam: secreta petit loca, balnea vitat.

donii Apollinaris loco: digitus perlabitur crustas cristallinas aut onychintinas ungue non impacto. Unguis si sit nullus, impingi non potest. Persius I, 64. carmina nulli Nunc demum numero fluere, ut per leve severos Effundat iunctura ungues. Servius ad Virgilii Georg. II, 277. » in unguem, ad perfectionem: et est translatio a marmorariis, qui iuncturas unguibus probant." Tum nemo unquam dicit bis, ter, quinquies, decies ad unguem castigavit; neque dicere potuit. Cur? quia ad unguem castigare significat postremam manum operi admovere, ultimum omnia, omnes operis partes accurate inspicere et explorare, si quid emendandum restat. Hoc semel modo fit, non decies. Ipsum opus decies, centies, si velis, castigatur, ad unguem una et novissima vice. Formulam dicendi a Graecis desumsere Romani. Dionysius Halicarn. Op. Rhetor. pag. 171. vòv Avoranòv yaρακτήρα ἐκμέμακται εἰς ὄνυχα. Plutarchus Praecept. Sanit. p. 128. E. ἡ δι ̓ ὄνυχος λεγομένη δίαιτα. Idem de Sent. perf. ad virt. p. 86. A. Πολύκλειτος ὁ πλάστης εἶπε, χαλεπώτατον εἶναι τὸ ἔργον, ὅταν ¿v övvxı ỏ andòs yévηra. Eiusdem Polycleti dictum alibi sic refertur, οἷς ἂν εἰς ὄνυχα ὁ πηλὸς ἀφίκηTa. Vides illam esse summam operis

perfectionem, quae semel fit. Hinc Graeci verbum finxerunt ỏvvɣičev et ¿§ovuxi¿ur, quae Grammatici interpretantur angißoloyɛtoda et

erάei tais övvğı. Plutarchus etiam alibi appellavit d övvyos ànqıßoûr. Atque haec et alia exempla reperiuntur apud Winckelm. in Historia artis, et Wyttenb. ad Plutarchi 1. 1. de Praeceptis Sanitatis. Wyttenbachius recte, puto, duplicem statuit huius dicendi formulae originem: alteram, quando plastae in fingendo luto partes signi subtiliores ungue formant, alteram, quando levitas ac politura signi exploratur ungue, qui, si quid asperi offenderit, id artifices corrigunt. Huius autem consuetudinis Winckelmannum non iustam rationem habuisse; neque etiam eiusmodi afferre testimonia, quibus efficiatur, quod vult, illam priorem explorationem tantummodo exemplis, non item operibus, ad exempla factis, adhiberi solitum fuisse. Horatii certe locus, iudice etiam Wyttenbachio, ad imaginem et opus, non ad exemplum pertinet. His de caussis non assentior Bentleio, sed scribendum puto: carmen reprehendite, quod non Multa dies et multa litura coercuit, atque Resectum decies non castigavit ad unguem. Multa dies et multa litura carmen tuum coercebit, decies resecabit, et ad

Nanciscetur enim pretium nomenque poetae,
Si tribus Anticyris caput insanabile numquam
Tonsori Licino commiserit. O ego laevus,
Qui purgor bilem sub verni temporis horam!
Non alius faceret meliora poemata; verum

ne

unguem castigabit. Rami in arboribus nimis laeti ac luxuriantes coercentur et resecantur. Notae sunt hinc petitae Metaphorae. Cicero de Senect. 15. quam vitem serpentem multiplici lapsu et erratico ferro amputans coercet ars agricolarum, silvescat sarmentis et in omnes partes nimia fundatur. Quintil. Instit. Orat. IX, 4. quid non cultu nitescit? Cur vites coercemus manu? Plinius Epist. II, 5. adhuc pars eius perpolitur. Liber crevit; dum ornare patriam et amplificare gaudemus. Tu tamen haec ipsa, quantum ratio exegerit, reseca. Wyttenbachius annotavit: »recte perfectum, id est, ad finem perductum, tamen adhuc expoliatur ungue. Ultima politura fiebat non instrumento, sed ungue. Diximus ad Plutarchi Moralia pag. 86, A."

Nanciscetur enim pretium nomenque poetae. Horatii Epistola ad Pisones est Satyra. Ridet malos poetas. Deterret Pisones exemplo eorum. Loquitur adeo de iis, qui iam sunt poetae, hoc est, versus fecerunt. Et quomodo aliter de praestantia iudicare poterat? In hoc ipso praecepto dicit: reprehendite carmen: nostri poetae fugerunt laborem: Democritus excludit sanos poetas. Iam non recte

sequitur » qui vivit tamquam non sit sanae mentis, nanciscitur nomen poetae." Erant et alii homines inepti, v. c. qui philosophorum nomen et laudem captabant singulari vestitu eademque negligentia. Legendum censeo: Nanciscetur enim pretium nomenque poeta. Si illi, qui versus faciunt, neque barbam neque ungues ponunt, et hominum consortia vitant, in pretio atque honore habentur. Ita vs. 372. nec scit quantum Cascellius Aulus, Sed tamen in pretio est. Cicero Brut. 69. memoria quidem dignos perpaucos: rerum, qui omnino' nomen habuerint, non ita multos fuisse. Constructio verborum etiam hanc emendationem suadet. Nanciscetur nomen poetae, si commiserit magis postulat qui commiserit. Suadet denique bona pars. In bona pars supplendum est substantivum ex antecedentibus. Democritus excludit poesas sanos. Igitur bona pars poetarum, (nam non omnes ineptiunt) videri volunt insani. Sic nanciscuntur laudem et gloriam, non nanciscuntur nomen poetae. Poetae iam dudum fuerunt.

O ego laevus, Qui purgor bilem. Malim qui purger. Recte autem purgor vel purger, vi media xadaigopa. In aliis MSS. purgo. In edi

Non tanti est. Ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet, exsors ipsa secandi: Munus et officium, nil scribens ipse, docebo: Unde parentur opes; quid alat formetque poetam;

tione Veneta a. 1477, qui purgo bilem. In Cod. Ros. qui bilem purgo. Munus et officium, nil scribens ipse, docebo. Docebo officium, nil ipse scribens, est Latinitas Horatio indigna, nisi voluerit: nil scribant, ut ipse nil scribo. Neque vero orationem ita connectere licet, ut sit: docebo munus et officium, unde opes parentur. Latinum erat: ipse nil scribens scribentes docebo, scribendi officium docebo, alios docebo, ut Cicero de Oratore II, 23. Me quidem recte mones, idque mihi gratum est: sed ne te quidem, Antoni, multum scriptitasse arbitror. Tum ille, Quasi vero, inquit non ea praecipiam aliis, quae mihi ipsi desint. Horatius, ut iam alii viderunt, respexit dictum Isocratis, quod Plutarchus in Vita illius retulit. IIgòs vòv ¿góμενον, διότι οὐκ ἂν αὐτὸς ἱκανὸς, ἄλλους ποιεῖ, εἶπεν, ὅτι καὶ αἱ ἀκόναι αὐταὶ μὲν τεμεῖν οὐ δύνανται, τὸν δὲ σίδηρον tμytixòv Kolovoɩv. Locum transpositione ita restituisse mihi videor: Munus et officium, nil scribens ipse, docebo Scribendi recte; quid alat formetque poetam, Quid deceat, quid non, quo virtus quo ferat

error, Unde parentur opes: Sapere est et principium et fons.

Quid alat formetque poetam. Est in omnibus rebus ordo, quem Natura

servat. Eum ordinem boni scriptores in verbis sequuntur. Formari prius est quam ali. Homo non formatus non exstat, ergo ali non potest. Quintilianus Instit. Orat. IV, 2, monet ne istum ordinem perturbemus : »>Quaedam vero etiam turpiter convertuntur: ut si peperisse narres, deinde concepisse; apertum testamentum, deinde signatum: in quibus si id, quod posterius est, dixeris de priore, facere optimum est." Quintilianus contra suum ipse praeceptum peccasse videtur II, 16. Nam et moliri cubilia et nidos texere, et educare foetus et excludere, quin etiam reponere in hiemem alimenta, nonnul→ lis fortasse rationis est. Quod quum Spaldingius exemplo tuetur Homeri ἵνα τ ̓ ἔτραφεν ἠδ ̓ ἐγένοντο, non cogitabat aliquem puerum potuisse educari ubi non natus esset. Sed Quintilianus loquitur de quadrupedibus et avibus. Quadrupedes moliuntur cubilia et foetus educant, aves texunt nidos et excludunt. Si igitur formet scriptum sit ab Horatio, crediderim eum potius scripturum fuisse, quid formet alatque. Sed quum poeta, quamquam arte non possit carere, magis tamen nasci debeat quam formari, illud verbum huic quidem loco minus accommodatum videtur. Scribendum puto quid alat firmetque poetam. Horatius libros

Quid deceat, quid non; quo virtus, quo ferat error. Scribendi recte sapere est et principium et fons: Rem tibi Socraticae poterunt ostendere chartae; Verbaque provisam rem non invita sequentur. Qui didicit, patriae quid debeat et quid amicis; Quo sit amore parens, quo frater amandus et hospes;

rhetoricos Ciceronis diligenter legit. Simillimus hic est Ciceronis locus de Oratore II, 28. Si, cum ego hunc oratorem crearo, aluero, confirmaro, tradam eum Crasso ad vestiendum et ornandum. Idem II, 87. Sed haec ars tota dicendi habet hanc vim, non ut totum aliquid pariat ac procreet, verum ut ea, quae sunt orta iam in nobis et procreata, educet atque confirmet. Quintilianus Instit. Orat. Prooem. I. alere facundiam, vires augere eloquentiae. Auctor ad Herennium IV, 43. aluit haec me, produxit ad hanc aetatem, muniit bonis legibus.

Verbaque provisam rem non invita sequentur. Rem tibi poterunt ostendere, rem provisam verba sequentur, tam odiosa est eiusdem substantivi sine ulla vi repetitio, ut mirer summopere, inventum esse ex tanto interpretum numero neminem, qui reprehenderit. Ea nimirum est vis consuetudinis. Caecutimus vel ad turpissima vitia. Quanti erat laboris hoc vitium leni transpositione tollere! Legamus: ille profecto Reddere personae scit convenientia cuique, Verbaque provisam rem non invita sequentur. Qui didicit, patriae quid debeat et quid amicis. Hoc praeceptum non

est verum. Qui didicit quid ipse patriae debeat, non ideo novit quid alii debeant. Si non didicerit patriam ab aliis alia postulare officia, et quid in suo quisque vitae genere et conditione debeat, ille alios ex se metietur, et nunquam convenientia cuique personae reddet. Licuitne Tarquinio Superbo regnum armis recuperare? Brutus cogebatur filios interficere? Coriolanus, Manlius Capitolinus, Manlius Imperiosus, Deçii, ne alios memorem, quo modo sese erga patriam gessere? Hocne; quod fecerunt, patria postulabat? Aliane tempora, aliae res, alia postulant officia? Haec scire debet poeta de aliis, ut scire debet, quomodo pater sit amandus, de qua re quaestio oriri potest, ut in Manlio et Pomponio tribuno plebis scire debet, quod sit officium senatoris, iudicis, quod imperatoris. Ego Horatium scripsisse coniicio: Qui didicit patriae quid debeat et quis amicis. Quis separatum est a quid. Vulgare erat quid quis debeat. Ita poetae saepe facere solent. Horat. Serm. I, 4. ne patriam rem Perdere quis velit. II, 8. Quam si cum lumbis quis edit: de quo pauca annotavit Bentleius ad huius Epistolae vs. 461. Pro quid, ut in aliis, ita in MS. Brenckmanni erat

Non tanti est. Ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet, exsors ipsa secandi: Munus et officium, nil scribens ipse, docebo: Unde parentur opes; quid alat formetque poetam;

tione Veneta a. 1477, qui purgo bilem. In Cod. Ros. qui bilem purgo. Munus et officium, nil scribens ipse, docebo. Docebo officium, nil ipse scribens, est Latinitas Horatio indigna, nisi voluerit: nil scribant, ut ipse nil scribo. Neque vero orationem ita connectere licet, ut sit: docebo munus et officium, unde opes parentur. Latinum erat: ipse nil scribens scribentes docebo, scribendi officium docebo, alios docebo, ut Cicero de Oratore II, 23. Me quidem recte mones, idque mihi gratum est: sed ne te quidem, Antoni, multum scriptitasse arbitror. Tum ille, Quasi vero, inquit non ea praecipiam aliis, quae mihi ipsi desint. Horatius, ut iam alii viderunt, respexit dictum Isocratis, quod Plutarchus in Vita illius retulit. IIgòc vòv ¿góμενον, διότι οὐκ ἂν αὐτὸς ἱκανὸς, ἄλλους ποιεῖ, εἶπεν, ὅτι καὶ αἱ ἀκόναι αὐταὶ μὲν τεμεῖν οὐ δύνανται, τὸν δὲ σίδηρον Tμntinòv Tolovov. Locum transpositione ita restituisse mihi videor: Munus et officium, nil scribens ipse, docebo Scribendi recte; quid alat formetque poetam, Quid deceat, quid non, quo virtus quo ferat

[blocks in formation]

servat. Eum ordinem boni scriptores in verbis sequuntur. Formari prius est quam ali. Homo non formatus non exstat, ergo ali non potest. Quintilianus Instit. Orat. IV, 2, monet ne istum ordinem perturbemus: » Quaedam vero etiam turpiter convertuntur ut si peperisse narres, deinde concepisse; apertum testamentum, deinde signatum: in quibus si id, quod posterius est, dixeris de priore, facere optimum est." Quintilianus contra suum ipse praeceptum peccasse videtur II, 16. Nam et moliri cubilia et nidos texere, et educare foetus et excludere, quin etiam reponere in hiemem alimenta, nonnullis fortasse rationis est. Quod quum Spaldingius exemplo tuetur Homeri ἵνα τ ̓ ἔτραφεν ἠδ ̓ ἐγένοντο, non cogitabat aliquem puerum potuisse educari ubi non natus esset. Sed Quintilianus loquitur de quadrupedibus et avibus. Quadrupedes moliuntur cubilia et foetus educant, aves terunt nidos et excludunt. Si igitur formet scriptum sit ab Horatio, crediderim eum potius scripturum fuisse, quid formet alatque. Sed quum poeta, quamquam arte non possit carere, magis tamen nasci debeat quam formari, illud verbum huic quidem loco minus accommodatum videtur. Scribendum puto quid alat firmetque poetam. Horatius libros

« PredošláPokračovať »