Obrázky na stránke
PDF
ePub

Dic mihi, Musa, virum, captae post tempora Troiae,

ratii antecedentem Quid dignum post tempora Troiae. Codex pervetus tanto feret hic promissor hiatu? Achillis Statii moenia, non tempoquum scriberet I, 5. » Occurret ra; et ita noster Vigorniensis moemihi forsan aliquis, quid hic pro- nia in contextu, tempora inter lineas misso tanti operis dignum? Aut pro varia lectione ponit. Ausonius in quis hoc nescit, alios barbarismos Periocha I libri Odysseae: Dic mihi, scribendo fieri, alios loquendo?” Ubi Musa, virum, captae post moenia reponendum est: >> Occurret mihi Troiae, Qui mores hominum multoforsan aliquis. Quid? Hoc promissore rum vidit et urbes. Ita codices Autanti operis dignum ?" Ipse Quinti- soniani; quod ex vulgatis Horatii lilianus fatetur haec esse parva, bris Mariangelus Accursius primus quae adeo non exspectabantur ab eo, interpolavit. Recte vero moenia, quod qui professus erat se tantum opus esse figuratius et яoiŋrinóregov, et cascripturum. Bentleius Latina Desi- ptae Troiae moenia, pro capta: qua derativa et Graeca 'Exidvμŋtinà locutione nihil poetis frequentius. Uninter se opportune comparavit. De de vero talis lectio, nisi auctor dequa re dicam aliquid, grammaticum disset, a Librariis excogitari potuit? quidem, eoque ab iis, qui se philo- Post moenia capta, ut Virgilius XI, sophos, aut, si Dis placet aestheti- 279. Nec mihi cum Teucris ullum cos ferunt, contemtum: sed illi non post eruta bellum Pergama. Sabinus intelligunt quantopere nugae istae, Epist. II. Quidquid mite fuit post sicuti appellant, ad seria, hoc est, diruta Pergama. Ovid. Fast. III, 438. ipsam rerum intelligentiam ducant. Fulmina post ausos coclum affectare Graeci 'Endνuntizà sua finxerunt gigantas Sumta Iovi: primo temex futuris, ex o facientes ɛw. Ita a pore inermis erat. Claudian. Eutrop. γαμήσω est γαμησείω, α πολεμήσω- II, 11. veteri post obruta morbo Corπολεμησείω, a χέζω χέσω-χεσείω. pora, Paeonias nequidquam admoLatini formarunt desiderativa a Supi- veris herbas. Equidem si quid hic nis, quae significant internam vim mutatum vellem, funera potius diceet effectum rei, quae per verbum rem quam tempora, ut Noster Carm. agitur. In terminatione Latini veteres I, 8. sub lacrimosa Troiae funera. secuti sunt Graecos. Fuit enim, cre- Lucret. V, 337. Cur supera bellum do, cum pronuntiarent partusio, Thebanum et funera Troiae. Non nuptusio, ut Graeci yaμýoɛ. Ter- alias alii quoque res cecincre poetae? minatio seio vel sio Romae abiit in Sabinus Epist. I. Nunc primum Pallas rio, ut ex Valesus factum est Valeversae post funera Troiae Visu mirus, Valerius, ex Fusius Furi- hi: medium temporis ira tulit. BENus, alia. TLEIVS.

Dic mihi, Musa, virum, captae

Ego cur neque captae post tempo

Qui mores hominum multorum vidit et urbes.

ra Troiae, neque captae post moenia Troiae, neque captae post funera Troiae verum putem, has habeo caussas. Horatius ex Homero demonstrat, quale esse debeat grave et simplex carminis epici exordium. Homerus, ut ait Quintil. Instit. Orat. X, 1. in utriusque operis ingressu in paucissimis versibus legem prooemiorum, non dico, servavit, sed constituit. Horatius exemplo proponit primos versus Odysseae: "Avdga μοι ἔννεπε Μούσα πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ Πλάγχθη, ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσεν. Πολλῶν δ ̓ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω. Hic verba Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσεν consideranda sunt. Oratio simplex, tamen poetica. Horatius in Epist. I, II, 19 reddidit eleganter domitor Troiae. Nunc reddidisse captae post tempora Troiae, non est credibile. Videtur enim nimis humile in exordio; quia idem significat, ac si legeretur post illud tempus, quo Troiam cepit. Ita neque Graecus quisquam neque Romanus carmen ordiretur. Ferrem v. c. sacrae post tempora Troiae: nam tempora Troiae et Troiana significant res Troianas, inprimis ultimas, duras illas et calamitosas, tempora diuturni belli et urbem captam. Cicero in Bruto 10. Neque enim iam Troicis temporibus tantum laudis in dicendo Ulyssi tribuisset Homerus. Ipse Horatius Carm. I, 28. Quamvis clypeo Troiana refixo Tempora testatus. Ovidius Metam. XI, 758.

Priamus novissima Troiae Tempora sortitus. Idem Metam. VIII, 365. Forsitan et Pylius citra Troiana perisset Tempora. Velleius Paterculus I, 3. Iliaca componentes tempora. ubi plura interpretes. Et sic Quintil. XII, 10. Circa Peloponnesia tempora. Ovidius Metam. XV, 160. Pythagoram facit narrantem: Troiani tempore belli Panthoides Euphorbus eram. Sed est simplex narratio: et, ut Virgilius in principio Aeneidos nunquam dixisset: Arma virumque cano, captae post tempora Troiae sic Horatius versum Homericum, ita redditum, exempli instar, commendare non potuit. Ut post tempora captae Troiae, μετὰ τοὺς χρόνους τῆς Τροίης ἁλώσεως, in exordio carminis epici nimis humile videtur, ita post funera non satis modestum; post moenia captae Troiae autem habet in ipsa dicendi formula aliquid affectatum, et quo recentiores scriptores magis delectatos invenio,

quam Horatium et antiquos. Si verbum apponas, e. c. post eversa Troiae moenia nemo offenditur: si dicas, Ulysses erravit post moenia Troiae eversae, inflatum dixisti. Atque hoo loquendi genus illustravi ad Horatium Carm. I, 18. Placuit inprimis Lucano, Senecis, Valerio Flacco. Seneca Herc. Oet. 79. Post feras, post bella, post Stygium canem. Agamemn. 190. post tropaea Troiae. Epist. 119. Post Darium et Indos pauper est Alexander. Vide Cortium ad Lucani V, 474.

tus

Non fumum ex fulgore, sed ex fumo dare lucem Cogitat; ut speciosa dehinc miracula promat, Antiphaten, Scyllamque, et cum Cyclope Charybdin.

Mea igitur opinio est, Horatium hanc particulam exordii Homerici, in exemplum propositi, sic reddidisse Latine: Dic mihi, Musa, virum, Troiae post moenia capta. Error naex transpositione, capta post moenia Troiae, quod ab alio, metri intelligentiore, mutatum in captae, ab alio rursus, Latinitatem hanc non tolerante, in captae post tempora Troiae. Habemus iam simplex, grave, et sedatum initium post capta Troiae moenia; atque ita fere omnes recentiores poetae verterunt. H. Vida Poet. II, 87. in patriam si quis deducere adortus Errantem Laertiaden post Pergama capta. Bern. Zamagna, Ragusinus, qui Odysseam Latinis versibus explicavit Venetiis 1783. Musa virum memora, varium qui pectore versans Ingenium, erravit longum post eruta Troiae Pergama. Oudinus in Annot. ad Vidae Poet. II, 40. Dic mihi, Musa, virum, qui terris multus et alto Erravit sacrae post eruta Pergama Troiae.

Qui mores hominum multorum vidit et urbes. Duo MSS. apud Feam multorum novit. MS. Brenckm. ducit, quod ex transpositis male literis corruptum videtur. Vidit, credo, verum est. Horatius ex dev et eyvo unum verbum fecit. Legendum erat inter videre et cognoscere. Legit videre, ut in Epistola inspicere: Qui

domitor Troiae, multorum providus urbes Et mores hominum inspexit. Si legisset yvo, scripsisset, credo cognovit, non novit; quia cognoscere id, quod fecit Ulysses, magis Latine exprimit. Graeci idem vocant orogeiv. Neque metrum cognovit excludebat: ut, Qui multorum hominum mores cognovit et urbes. Et sic Plinius, Homerica cogitans, Panegyr. 15. Cognovisti per stipendia decem mores gentium, regionum situs, opportunitates locorum, et diversam aquarum coelique temperiem. Et Cicero pro Lege Manil. 14. ita posuit cognitionem urbis. Quodsi denique Horatius alterum utrum sive dev sive yvo Latine non sufficere putavisset, utrumque versu includere sic potuisset: Qui mores hominum cognovit, vidit et urbes.

Antiphaten, Scyllamque, et cum Cyclope Charybdin. Non ita belle disiungitur Scylla a Charybdi; et satis erat Charybdin ponere, ut Scylla agnosceretur. Quare nequeo non suspicari sic potius ab auctore fuisse: Antiphaten Circamque, et cum Cyclope Charybdin. Nam nulla ibi miracula tam speciosa sunt quam Circae; quae homines in brutorum formas virga magica vertebat. Quaerant, quibus antiquorum codicum est copia. BENTLEIVS.

Elegantius puto Circamque, quia etiam sic illustre miraculorum exem

Nec reditum Diomedis ab interitu Meleagri,

plum lucramur. In MSS. nulla videtur esse varietas. Fea nihil notavit. Leidensia nostra ad unum omnia habent Scyllamque. Ceterum Scylla hic non adeo a Charybdi disiungitur. Corrige interpunctionem: Antiphaten, Scyllamque, et, cum Cyclope, Charybdin. Quasi legeretur Antiphaten, Scyllamque et Charybdin, cum Cyclope; hoc est Scyllamque et Charybdin et Cyclopem.

[ocr errors]

Nec reditum Diomedis ab interitu Meleagri. Poetae Cyclii, qui Nóovovs composuerunt, Diomedis non obliti sunt. Vide Heynium in Excursu ad Aeneid. XI, 243. Scholiastae Horatiani nominant poetam Antimachum: iidemque ad Carm. IV, п, 33, testantur Iulium Antonium heroico metro Diomedeos duodecim libros scripsisse egregios. Titulus, ni fallor, fuit Diomedias, ut Ilias: et apud Commentatorem legitur Diomedeas. Res Diomedis in Italia fuere cognitae. Meminit Horatius, et alii, loci ab eo conditi, I Serm. V, 92. Bentleius quidem hunc versum pro spurio habet. Neque fortasse immerito. Sed argumentum, quo utitur, quia interpreti cuidam visum est gravissimum, hoc non modo non grave est, sed etiam falsum. » Locum quippe condere, ait Britannus, ne Latinum quidem videtur: certe nusquam quemquam sic locutum esse memini.” Quod vir magnus dubitanter ponit, quod sibi ita videri dicit, quod certe non meminerat, hoc ita nonnulli arripiunt, tamquam ex

adytis Phoebi profectum sit. Ita errores in his literarum studiis propagantur. Bentleius istam annotationem componens, non meminerat exempli. Habebat nimirum hanc in veteribus interpretandis consuetudinem, ut, qui tam acutum cerneret quam aquila, vitium aliquod statim deprehenderet; deprehenso statim paratam faceret medicinam. De utilitate et vi medicinae postea cogitabat, quum iam adhibuisset. Condimus urbes, insulas, montes, loca, quae vel ipsi primi cum colonis habitamus, vel quae, iam ab aliis habitata, incolis augemus. Suetonius in Augusto 98. Masgaban, quasi conditorem insulae, xτiotǹv vocare consuerat. Velleius Paterculus I, 2. Tyria classis, insulam circumfusam Oceano Gades condidit. Pomponius Mela I, 19. Sindos in Sindonum ab ipsis terrarum cultoribus condita est. De quo loco sic statuit Sanctocrucius in Novis Animadv. ad Cyropaediam pag. 579. ed. Schneid. esse errorem Pomponii, quia populus iste non habuit urbes. Putat nimirum in verbo condere necessario notionem urbis contineri. Sed hoc inde non magis sequitur, quam, si Romulus dicatur condidisse Romam, Romam propterea ante Romulum non exstitisse, contendas. Apud Graecos quidem ztieiv výoovs frequentatum est. Wesselingius bis explicavit, primum in Observ. II, 15. deinde ad Diodor. Siculum T. I, pag. 396. Et Callimachus librum scripsit xvioeis νήσων καὶ πόλεων. Atque istam

Nec gemino bellum Troianum orditur ab ovo.
Semper ad eventum festinat, et in medias res,
Non secus ac notas, auditorem rapit; et quae
Desperat tractata nitescere posse, relinquit;
Atque ita mentitur, sic veris falsa remiscet,
Primo ne medium, medio ne discrepet imum.
Tu, quid ego et populus mecum desideret, audi.
Si plausoris eges aulaea manentis et usque

verbi Graeci et Latini significationem opinor, rusticam inconcinnitatem. Et iam illustraverat Salmasius ad Tertulliani Pallium pag. 170, qui tamen, quum interpretatur loca instruere urbibus, cogitavit de eo, quod plerumque fiebat; sed idem illud non semper fiebat. Adde interpretes ad Livium V, 24. Sicinium conditorem ad Veios sequantur; hoc est, qui ipsos ducat ad Veios una cum Veientibus incolendos.

Nec gemino bellum Troianum orditur ab ovo. Non vidi notatam ab aliquo in MSS. varietatem. In antiquissimo nostro Leidensi est: Nec gemino bellum Troiae sortitur ab

sane in plerisque codicibus illud Plausoris correctoris manum passum est. Graevianus primum habuit Plus oris; Vossianus Plusoris: unus Oxoniensis Plasoris: in Reginensi integrum verbum in litura demersum est, et suppositum alia manu Plausoris. Repone, eadem quidem sententia, verbo tamen hic commodiore, Si fautoris eges aulaea manentis, et usque Sessuri, donec cantor, vos plaudite, dicat. Noster Epist. I, xvm, 66. Fautor utroque tuum laudabit pollice ludum. et alibi Fautor Lucilii, Fautor veterum. Utrumque iunxit Epist. II, 1, 88. Ingeniis non ille favet plauditque sepultis. Quin in theatro Fautor, pariter ac Plausor. Plautus Prolog. Amphitr. V. 67. Nunc hoc me orare a vobis iussit Si plausoris eges aulaea manen- Iupiter, Ut conquisitores singuli tis. Vide modo locum: Si plausoris in subsellia Eant per totam caveam eges aulaea manentis, et usque Ses- spectatoribus; Si cui fautores delesuri, donec cantor, vos plaudite di- gatos viderint, Ut iis in cavea picat. Nunquam quisquam a me impe- gnus capiatur togae. — Virtute amtrabit, ut hanc inhonestam scabiem bire oportet, non favitoribus. Sat Horatio imputem: Plausoris, qui habet favitorum semper, qui recte sedeat usque ad plaudite. Sentis, facit. Tacitus Annal. XIII, 25. Lu

იზი.

Tu, quid ego et populus mecum desideret, audi. In Collectaneis Grammaticis Cod. Daventriensis: Tu quid ego populus.

« PredošláPokračovať »