INDEX CAPITUM LIBRI PRIMI DE ORATIONE IN COMMUNI. CAP. I. Quid nomine orationis intelli- CAP. XVI De oratione pro inimicis. CAP. V. Solvuntur nonnullæ difficulta- CAP. XXI. Expediuntur aliqua dubia tes. CAP. VI. An Deus convenienter oretur et honeste. CAP. VII. Utrum oratio sit elicitus actus virtutis religionis. CAP. VIII. Utrum oratio sit actus super naturalis et infusus. CAP. IX. Utrum solus Deus orandus sit. circa petitionem bonorum spiritualium. CAP. XXII. Utrum oratio sit actus meritorius et satisfactorius. CAP XXIII. Utrum oratio impetret et quidnam. CAP. XXIV. Utrum oratio impetrativa ex fide procedere debeat. CAP. XXV. Utrum in oratione impetratoria charitas requiratur. CAP. X. Quomodo possint orari creaturæ rationales. CAP. XI. Utrum omnes spiritus beati et CAP. XXVI. Utrum oratio, ad impetranjusti orare possint. dum, perseverantiam exigat. CAP. XII. Utrum omnibus viatoribus CAP. XXVII. Utrym orans pro se tantum conveniat orare. infallibiliter impetret, vel pro aliis. CAP. XIII. Utrum sit orandum pro ali- CAP. XXVIII. Utrum oratio sit ad saluquo in particulari. CAP. XIV. Utrum orandum sit pro CAP. XXIX. Quale sit orationis prædefunctis. tem necessaria. ceptum. CAP. XV. Utrum pro omnibus orandum CAP. XXX. De discernendo tempore, quo urget orationis obligatio. sit LIBER PRIMUS DE ORATIONE IN COMMUNI. gnificat. Accipitur ergo in præsenti oratio, pro ipso actu orandi vel obsecrandi; et quia hic actus speciali et præcipua ratione circa Deum fit, ideo oratio simpliciter dicta, et prout nunc a nobis sumitur, habitudinem dicit ad Deum. Nam, licet ad Sanctos orare possimus, tamen vel usque ad Deum tendere debet oratio, vel non est actus religionis, sed alterius virtutis, ut infra dicemus. Quoniam oratio (ut dixi), præter rationem verbo orandi, quod rogare aut obsecrare sicultus, suam peculiarem naturam habet, secundum quam proprias conditiones requirit, tam quoad suum esse physicumet entitativum (ut sic dicam), quam quoad suam honestatem et moralitatem, ideo prius utrumque esse orationis, tam physicum quam morale, a nobis explicandum est; postea de illius principiis, et causis, deinde vero de effectibus dicemus; ac tandem præceptum illius et necessitatem declarabimus. De vitiis autem orationi oppositis nihil dicere oportebit, quia præceptum ejus affirmativum est, et per omissionem potissimum violatur, quæ specialem considerationem non requirit ultra præcepti declarationem. Præsertim quia de tali omissione vix constare potest, nisi ubi intercedit ecclesiasticum præceptum, de quo in lib. 4 potissimum dicendum est. Quod si interdum peccatur, etiam committendo contra debitum orandi modum, explicando conditiones ad orationem necessarias, omnes illos defectus declarabimus, et ita nihil de vitiis contra orationem separatim considerandum relinquetur. CAPUT I. QUID NOMINE ORATIONIS INTELLIGENDUM SIT. 1. Orationis etymologia ex D. Hieronymo. - Principio, circa nomen orationis absolute sumptum, considerandum est ex Hieronymo, epist. 139, ad Cyprianum, orationis nomen aliter apud Latinos seu Rhetores, aliter in Scripturis sanctis, et usu ecclesiastico sumi. Nam oratio, ait, juxta grammaticos, omnis sermo loquentium est, cujus etymologiam sic explicant oratio est oris ratio. In Scripturis autem sanctis, difficile orationem juxta hunc sensum legimus, sed quæ ad preces et obsecrationes pertinet. Atque ita oratio dicta est a 2. Triplex orationis acceptio. - Prius vero quam orationem describamus, oportet præmittere vulgarem distinctionem de triplici acceptione hujus vocis, scilicet, communissime, communiter, et proprie; qua usus est D. Bonavent., in 4, dist. 15, art. 1, q. 4; et D. Antonin.., 4 p., tit. 5, c. 8, § 1; Navarrus, in Enchirid. de Orat., c. 1, prælud. 5. Oratio communissime sumpta significare dicitur omnem bonam operationem, quæ acceptio sumpta est ex Glossa ordinaria in id, 1 ad Thessalon. 5: Sine intermissione orate, quod sic exponit, id est, semper juste vivite; nam justus nunquam desinit orare, nisi desinat justus esse; semper ergo orat qui semper bene agit. Similia habet in id Lucæ 18: Oportet semper orare, et nunquam deficere. Et ita notavit Richardus, in 4, distinct. 15, art. 4, q. 2, et imitatus est Blosius, in Can. vit. spirit., c. 24. Et videntur hanc significationem elicere ex ipsis verbis Christi et Pauli, quæ ita etiam intellexisse videntur Beda et Euthym. ibi. Hac etiam significatione abusus est Wicleph, qui, teste Wald., t. 3, c. 1 et 2, triplicem distinguebat orationem, mentalem, vocalem et vitalem; et hanc ultimam in bonis operibus ponebat, ut alias duas contemneret, nullisque momenti esse diceret. 3. Tertia acceptio, qua oratio dicitur vitalis, utpote impropriissima rejicitur. - Ut ergo ab hæreticis dissentiamus, melius est significationem hanc non admittere: nam revera est im proprissima, et (ut opinor) in Scriptura non habet fundamentum. Quia Christus Dominus et Paulus non adeo metaphorice et improprie, sed vere et proprie de oratione loquebantur. Unde Christus Dominus ejus necessitatem et utilitatem statim declarat exemplo judicis, qui precibus viduæ est flexus, et quasi descripsit illam orationem, dicens, esse clamorem ad Deum, dum subdit: Audite quid judex iniquitatis dicit: Deus autem non faciet vindictam electorum suorum clamantium ad se, die, ac nocte 1? 4. Explicatur varie illud Christi Domini: Oportet semper orare, quatenus tertiæ acceptioni suffragatur.-Nec vero particulæ illæ, semper, aut die ac nocte, cogunt nos ut illam significationem admittamus, quia, licet dicatur semper esse orandum, satis apta est illa expositio communis, oportere semper, id est, omnibus temporibus congruis, vel temporibus statutis, ab oratione non desistere. Quam expositionem præter Glossam interlinealem, et Lyr., probat D. Thomas in Paulum, et Bonaven. in Lucam, qui etiam addit, illud semper, recte explicari, id est, frequenter, aut frequentissime. Sicut enim Scriptura impossibile dicit, aut nunquam fieri, quod est difficillimum, vel raro fit, ita semper dicit fieri oportere, quod frequenter faciendum est. Maxime, quia communi etiam et usitato loquendi modo, semper facere dicimur id cui magno affectu incumbimus, ita ut quoties possumus, et quandocumque vacat, illud faciamus. Sic de homine studioso dicimus: Semper studet; de puero intemperato: Semper comedit. Ad hunc ergo modum intelligimus, dedisse Christum Dominum consilium semper orandi. Vel si de præcepto illa verba intelligantur, obligat illud semper, licet non pro semper, ut exposuit Richardus supra, et inferius dicturi sumus. Quæ omnia ipsomet exemplo a Christo allegato confirmantur; significat enim viduam illam frequenter venisse ad judicem illum, et multo tempore in sua petitione perseverasse, non vero nunquam a petendo cessasse, aut operando petivisse. Unde quod ipsa addit, die ac nocte, facilius intelligitur de temporibus opportunis utriusque partis diei. 5. Verus sensus illorum verborum. Et nunquam deficere. Denique verbum etiam illud: Et nunquam deficere, non cogit nos ut verbum orandi improprie pro bona opera 1 S. Luc., cap. 18. tione accipiamus; et idem est de verbo Pauli, sine intermissione. Tum quia non minus difficile est nunquam bonam operationem intermittere; necesse est enim aliquando cessare, saltem dormiendo. Quod si quis dicat etiam tunc operari justum sine intermissione, quia retinet justitiam, et non peccat, vel quia necessitate potius quam voluntate opus bonum intermittit, dicetur etiam sine intermissione orare, qui affectum orandi habitu retinet, et sola necessitate actum intermittit; ergo etiam juxta illam intelligentiam immerito exponitur verbum orandi, in illa impropriissima significatione. Tum maxime quia planus sensus verborum Christi est, orationem debere esse perseverantem, ita ut qui petit, non superetur difficultate aut mora impetrandi, sed sit constans; hoc est enim non deficere, id est, non despondere animo. Idemque est apud Paulum: Sine intermissione orate 1, non quod ab oratione inchoata nunquam cessandum sit; sed quod instandum in illa sit, et non sit omittenda propter desperationem obtinendi. Itaque censeo, illam primam acceptionem verbi orandi in illa communissima significatione abjiciendam esse, quia neque ad explicandam Scripturam deservit, neque invenietur usitata in antiquis Patribus. Nam quod in Augustino citatur in Glossa, nou desinere orare, qui non desinit bene operari, apud Augustinum non invenio; et si invenirem, non crederem dictum esse quia bene operari sit orare, sed quia illi aliquando æquivalet, et quia propter operationem bonam oratio est aliquando interrumpenda. 1 6. Orationis definitio. - Duplex vero alia significatio hujus vocis maxime necessaria est, præsertim ad orationem mentalem explicandam. Igitur generali quadam significatione, orationis nomine significari solet omnis interior motus animi in Deum, sive per ejus cogitationem, sive per affectum. Sic videtur definiri a Damasc., lib. 3 de Fide, c. 24, dicente: Oratio est ascensio mentis in Deum. Et eodem modo ait Aug., serm. 130, de Tempore: Quid autem est oratio, nisi ascensio animæ de terrestribus ad cœlestia, inquisitio supernorum, invisibilium desiderium? Et lib. de Spirit. et anima, cap. 50: Oratio est conversio mentis in Deum, per pium et humilem affectum. Quæ descriptiones propriæ videntur orationis mentalis generatim dictæ. Atque ita sumitur frequenter apud sanctos Patres, quoties scribunt de oratione mentali, et de actibus in ea exercendis, quos infra suis locis commemorabimus. Sic etiam interpretatur D. Thom. 2. 2, q. 83, art. 17, et super Paulum, illud 1 ad Timot. 2: Obsecro fieri obsecrationes, postulationes, gratiarum actiones, pro omnibus hominibus, etc. Cum enim oratio expresse a postulatione distinguatur, videtur generatim sumi pro ascensu et cogitatione, qua mens accedit ad Deum, quamvis illa verba Pauli multis modis intelligatur, ut in sequentibus videbimus. Deinde quoties in Scriptura dicitur de Christo, quod pernoctabat in oratione Dei, vel aliquid simile, videtur plane oratio in hac generalitate sumi, quia verisimile non est, totum illud tempus in sola petitione, sed etiam in contemplatione et consideratione divinarum rerum consumpsisse. 7. Expenditur magis orationis definitio, et statuitur Christum Dominum incessanter in hac vita orasse, non tantummodo per scientiam beatam, et per se infusam. Advertit autem Clichtovaus in Damascenum, cum dicitur oratio ascensio mentis in Deum, non intelligi de quocumque actu mentis, qui versatur circa Deum, absolute, et per se spectato. Nam Christus, inquit, semper ac perpetuo cogitabat de Deo, eumque amabat, et tamen non semper orabat etiam hoc generali modo, sed aliquibus temporibus, in quibus specialiter orasse, seu in oratione pernoctasse dicitur. Tum ergo (ait prædictus auctor) ascensio mentis in Deum orationis rationem habere dicitur, quando elevatio mentis specialiter fit in honorem, cultum vel laudationem Dei. Et placet quidem mihi declaratio definitionis orationis, quia oratio actus religionis est, de cujus ratione est ut ab affectu divini cultus procedat. Non placet tamen probatio quam ex Christi oratione desumit, quia non video quid hoc referat ad explicandum, quomodo Christus quibusdam temporibus dicatur orasse, potius quam aliis. Nam quod ille ait: Licet Christus nunquam Dei comtemplationem et meditationem intermitteret, non tamen incessanter habuisse mentem in Deum elevatam per confessionem divinæ laudis, venerationemque et cultum Dei, cum sæpius aliis sanctis operibus ejus mens fuerit occupata; hoc, inquam, non probo, quia, sicut occupatio in aliis sanctis operibus non distrahebat mentem Christi, quominus posset divinæ contemplationi esse inten 1 Luc. 6. ta, non solum per beatam scientiam, sed etiam per infusam, ita non impediebat illam, quominus in laudem, et cum Dei speciali affectu et intentione, totam illam contemplationem ordinaret. Unde nihil obstare existimo, quin vere dicamus Christum semper et incessanter orasse in hac vita, licet pro aliquibus specialiter oraverit, etiam mentaliter, applicando intellectum non solum ut operantem independenter a corpore, sed etiam ut conjunctum, et indigentem phantasmatibus ad meditandum, et contemplandum res divinas. Unde ad hunc orandi modum oportebat eum non dormire, sed vigilare, ideoque interdum in oratione pernoctasse dicitur. 8. Oratio propriissime sumitur pro petitio ne. Alio tandem modo oratio proprie significare dicitur petitionem; quomodo etiam definitur a Damasceno supra, esse petitionem decentium a Deo. Et hæc significatio est frequentissima in Scriptura, Matth. 5: Orate pro persequentibus et calumniantibus ros; id est, rogate, seu petite. Et quoties in Scriptura fit mentio orationis pro aliqua re, vel pro se, vel pro alio, in hac significatione sumitur. Et apud Patres est passim sermo de hac oratione, et specialiter Navarrus ita exponit Cyprianum, in cap. Quando, de Consecratione, d. 1. Estque hæc significatio communis mentali et vocali orationi, quia utroque modo petitio fieri potest a Deo, et ita utraque proprie oratio dicitur. Contrahetur vero definitio ad mentalem orationem, si dicamus esse petitionem solo interiori actu mentis Deo convenienter oblatam. Ad vocalem autem contrahetur, si dicamus esse petitionem a Deo corde et ore factam. Ipsa ergo petitio propriissimo et speciali modo oratio dicitur. Atque ita censent divus Thomas hic, articulo primo, Bonavent., Richardus, et alii, in quarto, distinctione 15, ac denique omnes qui de oratione scribunt, quod statim latius referemus. Et Augustinus, Epist. 59, q. 5, hanc dicit esse magis usitatam significationem hujus vocis, et in ca putat accipi a Paulo in illo loco 1 ad Timoth. 2: Obsecro fieri obsecrationes. orationes, etc. Quod etiam ibi intelligit Theodoretus. Idem habet Augustinus, serm. 5 de Verbis Domini, ubi juxta hoc expositionem exponit verba Christi Domini: Oportet semper orare. De oratione ergo in hac proprietate sumpta in hoc lib. tractamus, nam de priori acceptione dicemus in sequenti: ideoque in præsenti prius definitionem Damasceni breviter explicabi mus. enim oratio seu petitio interponitur, ut in materia de gratia sæpe docet August., et infra tractabimus. Si ergo oratio et petitio in hac generalitate sumantur, sine dubio convertuntur, nec recte poterit una per aliam definiri tanquam per genus. Unde D. Thomas, dicto art. 1, fatetur orationem non solum superiori, sed etiam æquali fieri posse, quo sensu sine dubio omnis petitio oratio est. In hac vero materia, oratio sumitur pro specie quadam perfectissimæ petitionis, quæ religiosa sit, et ad cultum Dei pertineat ; et ideo per petitionem, tanquam per genus definitur. Nam, ut nunc loquimur, non omnis petitio oratio est, ideoque aliæ particulæ adduntur, ut declarent excellentiam hujus petitionis. Ex quibus una et magis indubitata, est ut sit petitio a Deo; hanc enim solum in præsenti orationem appellamus. An vero debeat esse immediate et expresse, vel sufficiat implicite, videbimus postea. Altera vero particula in cap. seq. explicabitur. 9. Objectio.-Solvitur objectio, et ostenditur in quo ratio petitionis consistat. -Dicitur ergo oratio esse petitio, ut per hanc particulam separetur proprius actus orationis ab aliis actibus rationis, vel intellectus, qui orationes non sunt. Dicet vero aliquis esse incongruum hunc definiendi modum; tum quia tam obscurum est quid sit petitio, quam quid sit oratio; tum etiam quia hæc duo cum proportione sumpta convertuntur, vel potius sunt idem. Nam sicut oratio est petitio, ita etiam petitio quælibet est quædam oratio; ergo non recte ponitur petitio loco generis in definitione orationis. At in his verbis non est exigenda tam exacta ratio definiendi, sed vox una per alias clariores, magisque usitatas declaranda est. Ut autem res ipsa explicetur, advertendum est tam nomen orationis quam petitionis, significare actum mentis (abstrahimus enim nunc ab intellectu vel voluntate) quo unus inducit alium ad aliquid agendum, et ideo dicitur esse actus ad praxim, non ad speculationem pertinens, quia non ad cognitionem, sed ad opus ordinatur. In ratione autem practica, duplex intelligitur esse modus excitandi alium ad agendum, UTRUM OMNIS ORATIO BONA SIT, VEL IN BONAM ET scilicet, vel ex potestate obligationem imponendo, quæ in moralibus est, velut impetus quidam impressus a movente efficaciter impellente alium ad opus, et sic actus vocatur imperium. Alius modus movendi alium est solum inducendo illum ut mere voluntarie, absque obligatione a movente imposita, aliquid faciat, quod movens desiderat, neque aliter movet, quàm desiderium suum significando illi a quo cupit impleri, et hoc est petere. Dico autem, absque obligatione imposita ab ipso petente, quia non repugnat, per orationem postulare ab aliquo, quæ alias ipse tenetur facere, quanquam ipsa petitio non inducat obligationem, sed significet desiderium, ut alium inducat ad illud implendum. In hoc ergo ratio petitionis consistit, et quia hoc convenit orationi, ideo merito petitio dicitur. 10. Orationi et petitioni commune est, quod utraque sit alicujus ad aliquem de re aliqua. Est autem ulterius sciendum, orationi et petitioni esse commune, ut sit alicujus ad aliquem de re aliqua, quod per se satis manifestum est. Nam utraque est actio, et ideo necessario esse debet ab aliquo. Utraque etiam ordinatur ad aliquid obtinendum, vel ut aliquid fiat ab altero, cujus virtus, vel auxilium necessarium est ad id quod postulatur; ideo CAPUT II. MALAM SIT DISTINGUENDA? 1. Eorum sententia, qui orationem a mala et bona abstrahere existimant.- Confirmatio. Quidam existimant orationem abstrahere a bona et mala, et ideo non esse in ejus definitione ponendum, quod sit petitio decentium, sed simpliciter quod sit petitio alicujus rei a Deo; Ita contendit Navar., dicto tract. de Oratione, c. 4, n. 18 et 29, ex D. Th.,in 4, d. 15, q. 4, art. 4, q. 1, nam etiam illa oratio quæ ad Deum funditur, mala esse potest, idque duobus modis. Primo, bona male a Deo petendo, id est, sine debita fide, perseverantia, etc.; vel mala etiam a Deo postulando, ut auxilium ad explendum peccatum, vel vindictam de inimico, vel consecutionem pravi desiderii, ut late prosequitur idem Navar., toto c. 6, ejusdem operis, multa in particulari inferens, quæ ad præsentem materiam non spectant. Ergo (ut ille concludit) definitio orationis in communi non debuit limitari ad unum ex dictis membris. Et confirmatur, nam vel hic definitur tantum bona oratio, vel in communi. Si dicatur hoc secundum, per orationem etiam possunt peti a Deo ca quæ non decent. Si autem dicatur primum, non solum debuit dici, in definitione esse petitionem decentium, sed etiam decenter, quia, |