Obrázky na stránke
PDF
ePub

Mens agitat mihi, nec placida contenta quiete est.
Cernis, quae Rutulos habeat fiducia rerum:

Lumina rara micant; somno vinoque soluti
190 Procubuere; silent late loca. Percipe porro,
Quid dubitem, et quae nunc animo sententia surgat.
Aenean acciri omnes, populusque patresque,
Exposcunt, mittique viros, qui certa reportent.
Si, tibi quae posco, promittunt, nam mihi facti
195 Fama sat est, tumulo videor reperire sub illo
Posse viam ad muros et moenia Pallantea."

Obstipuit magno laudum percussus amore Euryalus; simul his ardentem adfatur amicum: "Mene igitur socium summis adiungere rebus, 200 Nise, fugis? solum te in tanta pericula mittam? Non ita me genitor, bellis adsuetus Opheltes, Argolicum terrorem inter Troiaeque labores Sublatum erudiit; nec tecum talia gessi, Magnanimum Aenean et fata extrema secutus: 205 Est hic, est animus lucis contemptor, et istum Qui vita bene credat emi, quo tendis, honorem."

210

Nisus ad haec: "Equidem de te nil tale verebar; Nec fas, non; ita me referat tibi magnus ovantem Iuppiter, aut quicumque oculis haec aspicit aequis. Sed si quis quae multa vides discrimine tali Si quis in adversum rapiat casusve deusve, Te superesse velim: tua vita dignior aetas. Sit, qui me raptum pugna pretiove redemptum Mandet humo, solita aut si qua id fortuna vetabit, 215 Absenti ferat inferias, decoretque sepulcro. Neu matri miserae tanti sim causa doloris, Quae te sola, puer, multis e matribus ausa Persequitur, magni nec moenia curat Acestae." Ille autem "Causas nequiquam nectis inanes,

220

Nec mea iam mutata loco sententia cedit.
Acceleremus!" ait. Vigiles simul excitat. Illi
Succedunt servantque vices; statione relicta
Ipse comes Niso graditur, regemque requirunt.
Cetera per terras omnes animalia somno
225 Laxabant curas et corda oblita laborum.
Ductores Teucrum primi, delecta iuventus,
Consilium summis regni de rebus habebant,
Quid facerent, quisve Aeneae iam nuntius esset.
Stant longis adnixi hastis et scuta tenentes
230 Castrorum et campi medio. Tum Nisus et una
Euryalus confestim alacres admittier orant;
Rem magnam, pretiumque morae fore.
Accepit trepidos, ac Nisum dicere iussit.

Primus Iulus

Tum sic Hyrtacides: "Audite o mentibus aequis, 235 Aeneadae, neve haec nostris spectentur ab annis, Quae ferimus. Rutuli somno vinoque soluti Conticuere; locum insidiis conspeximus ipsi, Qui patet in bivio portae, quae proxima ponto; Interrupti ignes, aterque ad sidera fumus 240 Erigitur: si fortuna permittitis uti,

Quaesitum Aenean et moenia Pallantea,
Mox hic cum spoliis, ingenti caede peracta,
Adfore cernetis. Nec nos via fallet euntes;
Vidimus obscuris primam sub vallibus urbem
245 Venatu adsiduo et totum cognovimus amnem."

Hic annis gravis atque animi maturus Aletes:
"Di patrii, quorum semper sub numine Troia est,
Non tamen omnino Teucros delere paratis,

Cum tales animos iuvenum et tam certa tulistis 250 Pectora." Sic memorans, umeros dextrasque tenebat Amborum, et vultum lacrimis atque ora rigabat. "Quae vobis, quae digna, viri, pro laudibus istis

Praemia posse rear solvi? pulcherrima primum Di moresque dabunt vestri; tum cetera reddet 255 Actutum pius Aeneas atque integer aevi

Ascanius, meriti tanti non immemor umquam."
"Immo ego vos, cui sola salus genitore reducto,"
Excipit Ascanius, "per magnos, Nise, Penates
Assaracique Larem et canae penetralia Vestae
260 Obtestor; quaecumque mihi fortuna fidesque est,
In vestris pono gremiis: revocate parentem,
Reddite conspectum; nihil illo triste recepto.
Bina dabo argento perfecta atque aspera signis
Pocula, devicta genitor quae cepit Arisba,
265 Et tripodas geminos, auri duo magna talenta,
Cratera antiquum, quem dat Sidonia Dido.
Si vero capere Italiam sceptrisque potiri
Contigerit victori, et praedae dicere sortem:
Vidisti, quo Turnus equo, quibus ibat in armis
270 Aureus; ipsum illum, clipeum cristasque rubentes
Excipiam sorti, iam nunc tua praemia, Nise.
Praeterea bis sex genitor lectissima matrum
Corpora captivosque dabit, suaque omnibus arma;
Insuper his, campi quod rex habet ipse Latinus.
275 Te vero, mea quem spatiis propioribus aetas
Insequitur, venerande puer, iam pectore toto
Accipio et comitem casus complector in omnes.
Nulla meis sine te quaeretur gloria rebus;
Seu pacem seu bella geram, tibi maxima rerum
280 Verborumque fides."

Contra quem talia fatur
Euryalus: "Me nulla dies tam fortibus ausis
Dissimilem arguerit; tantum fortuna secunda
Haud adversa cadat. Sed te super omnia dona
Unum oro: genetrix Priami de gente vetusta

285 Est mihi, quam miseram tenuit non Ilia tellus.
Mecum excedentem, non moenia regis Acestae.
Hanc ego nunc ignaram huius quodcumque pericli est
Inque salutatam linquo; Nox et tua testis

Dextera, quod nequeam lacrimas perferre parentis;
290 At tu, oro, solare inopem, et succurre relictae.
Hanc sine me spem ferre tui: audentior ibo
In casus omnes." Percussa mente dedere
Dardanidae lacrimas; ante omnes pulcher Iulus,
Atque animum patriae strinxit pietatis imago.
Tum sic effatur:

295

"Sponde digna tuis ingentibus omnia coeptis. Namque erit ista mihi genetrix, nomenque Creusae Solum defuerit, nec partum gratia talem

Parva manet. Casus factum quicumque sequentur, Per caput hoc iuro, per quod pater ante solebat : Quae tibi polliceor reduci rebusque secundis, Haec eadem matrique tuae generique manebunt." Sic ait inlacrimans; umero simul exuit ensem, Auratum, mira quem fecerat arte Lycaon 305 Cnosius atque habilem vagina aptarat eburna. Dat Niso Mnestheus pellem horrentisque leonis Exuvias; galeam fidus permutat Aletes.

Protinus armati incedunt; quos omnis euntes Primorum manus ad portas, iuvenumque senumque 310 Prosequitur votis. Nec non et pulcher Iulus,

Ante annos animumque gerens curamque virilem,
Multa patri mandata-dabat portanda. Sed aurae
Omnia discerpunt, et nubibus inrita donant.

Egressi superant fossas, noctisque per umbram
315 Castra inimica petunt, multis tamen ante futuri
Exitio. Passim somno vinoque per herbam
Corpora fusa vident, arrectos litore currus,

Inter lora rotasque viros, simul arma iacere,

Vina simul. Prior Hyrtacides sic ora locutus:
320"Euryale, audendum dextra; nunc ipsa vocat res.
Hac iter est. Tu, ne qua manus se attollere nobis
A tergo possit, custodi et consule longe;

Haec ego vasta dabo, et lato te limite ducam."

Sic memorat, vocemque premit; simul ense superbum 325 Rhamnetem aggreditur, qui forte tapetibus altis Exstructus toto proflabat pectore somnum, Rex idem, et regi Turno gratissimus augur; Sed non augurio potuit depellere pestem. Tres iuxta famulos temere inter tela iacentes 330 Armigerumque Remi premit aurigamque sub ipsis Nactus equis, ferroque secat pendentia colla; Tum caput ipsi aufert domino, truncumque relinquit Sanguine singultantem; atro tepefacta cruore

Terra torique madent. Nec non Lamyrumque Lamumque

335 Et iuvenem Serranum, illa qui plurima nocte

Luserat, insignis facie, multoque iacebat
Membra deo victus: felix, si protinus illum
Aequasset nocti ludum in lucemque tulisset.
Impastus ceu plena leo per ovilia turbans -

340 Suadet enim vesana fames-manditque trahitque
Molle pecus mutumque metu; fremit ore cruento.
Nec minor Euryali caedes: incensus et ipse
Perfurit, ac multam in medio sine nomine plebem,
Fadumque Herbesumque subit Rhoetumque Aba-
rimque,

345 Ignaros; Rhoetum, vigilantem et cuncta videntem, Sed magnum metuens se post cratera tegebat: Pectore in adverso totum cui comminus ensem Condidit adsurgenti, et multa morte recepit.

« PredošláPokračovať »