Obrázky na stránke
PDF
ePub

Bilohúbek, bka, m, v. Belohú- Birmowáňí, á, n. confirmatio,

bek. bílohubi, á, é, adj. v. beloustí. Bilolist, u, m. carduus Mariae, Syn. Ostropes. Bilon, a, m. v. Beloň. bílooki, á, é, adj. v. belooří. Bilost', i, f. albor, candor, is, m. albedo, albitudo, inis, f. album,, i, n. die Weiße: fejérség. vulg. Bgelost. boh. B'eLost.

Bilozor, a, m. v. Belozor. bílúčičtí, á, é, adj. dem. ex seq. bílúčki, á, é, adj. dem. pulchre albus, schön weiß, tiszta (szép) fejér. Syn. bílúntí. boh. b'e lúčtí.

bílúnkí, ¿, é, adj. dem. idem. boh. b'elúntí,

Bitét, u, m. galerus, i, m. et galeram, i, n. Varr. byretum: ein runder (breiter) Hut, Kardinalhut, Biret: birétrom, galeri süveg. Syn. Rárdinál ti Širáť.

Bitit, e, m. v. Šerba. † bificäin, a, o, adj. poss. v. serboweg.

† Biticka, i, f. v. Šerhowá, Sahowka.

† biticow, a, o, adj, poss. v. serhow.

† bítićowaći, owal, ugi (u), v. sethowat. tbiticowic, adj. poss. om. gen. v. serhow.

bitičů, et ůw, owa, owo, adj. poss. v. serhow. Bitka, i, f. ovis (agna) annicula: ein jähriges Schaf: birka, esztendő juh. Syn. gednoro lá Owca. 2) krátkeg aneb mateg Wini Owca. Birtas, a, m. v. Owčár. birmowani, á, é, p. c. confirmatus, consecrato oleo in unctus, a, um: gefiermt, gefirmelt: bérmáltatott, meg bérmáltatott,

con

(chrismatica) nis, f. die Firmung, Firmelung: bérmálás. Syn. Birmowka. + Birmowání, n. idem. birmowat, mowal, mugem, V. 1. imp. mug. cum acc. firmare, consecrato oleo inungere, Sacramentum Confirmationis administrare: firmen, firmeln bérmalni, bérmálás szentséget szolgáltatni, feladni. boh. bitmowati. Birmowatel, a, m. confirmator, sacramenti confirmationis collator (administrator): der firs met, Firmer: bérmáló (birmálás szentséget szolgáltató, fel-adó) Pap, Püspök.

+ bitmowati, owal, ugi (u), v. birmował. Birmowawani, á, n. Nom. Verb. ex seq. birmowawat, al, ám, freq. ex birmowat. boh. bitmowawa, ti.

Birmowka, i, f. v. Birmowáňí. birmowni, á, é, adj. confirmatorius, a, um; confirmationem adtinens: die Firmung be treffend, dahin gehörig: bérmálasi, bérmáláshoz való, bérmálást illető. Usus. Birmowni Otec, ex confirmatione patrinus. Path aus der Firmung, bérmálás atya. bif, contr. ex bifi, v. bi. † Bifanc, u, m. v. Bizanc.

Biskokt, u, m. Piskóta. Biskup, a, m. Episcopus, i, Praesul, is Antistes, itis, m. Bischof: Püspök, fő-Pap, píspek et pispök ant. Vulg. WiFup. Usus. Poswácaní (napomocní, Pomocní) Biskup, consecratus (suffraganeus) Episcopus Weihbischof ( Hilfbi= fchof), fel-szenteltt Püspök. bistupow, a, e, adj. poss. epi

Sca

scopi, dem Bischofe gehörig, püspöké. bistupiti, adv. episcopaliter, more episcoporum (episcopali, bischöflich, püspöki módon. biskupski, á, é, adj. episcopalis, e: bischöflich, püspöki. vulg. witupiti. Usus, Bistupiti bili Crew'c (bílá biskupstá Crewica) phesasium, sandalium, i, n, Terent. weiße Bischofschuhe, fejér püspöktzipö (lábbelé). Biskupska Capica (Čápka), biskupsk Klobúk: mitra,ae, infula, ae f. bischöflicher Hut, Infel: Püspök süveg, szkofia Par. Pap. Biskupská Osada, Biskupstwo, Biskupské Pali= ca: pedum episcopale, pastorale Bischofstab, Püspök páltza. Biskupstwi, á, n. episcopatus ûs, m. dignitas episcopalis: Bisthum, bischöfliche Würde: Püspökség. vulg. Wiskupstwi. Biskupstwo, a, n. collect. Dioecesis ecclesiastica, Bisthum, Kirchsprengel: püspöki megye. Syn. bistupitá Osada, biskupsté pomedzí.

V.

bistre, adv. celeriter, velociter, agiliter, impigre: geschwind, schnell, hurtig: serényen, gyorsan, frissen, Syn. chitte chitro, frisko, obrátňe, skoro, snadne, wrtko. 2) acute, acriter: scharf: élesen. Syn. ostre. boh, bistre. bistrí, á, é, adj. celler, velox, agilis: geschwind, schnell, hurtig: serény gyors, fris. Syn. chitri, fristí, obrátní, richli, snadní: wrtki. Usus. Zeleni Wrsek, bistrá Wosička etc. 2) acer, acris, acre: acutus, a, uu: scharf: éles. Syn. ostrí. Usus. Bistr wtip, egregium acumen, Scharfsinn, scharfer Berstand: éles elme. Bistrého wtipu, acuti ingenii, scharfs fichtig, éles elméjű.

[ocr errors]

Bistrica, i, f. mesto: Bánská Bistrica, Neosolium, Neusoll, Bergstadt, Besztertze - Bánya. Powážká Bistrica, Vágh-Bestertium (Bistritium), Wagbistrig, Vágh-Besztertze, † Bistrice, f. idem. Bistrost', i, f. celeritas, velocitas, agilitas, tis, f. Geschwindigkeit, Hurtigkeit, die Schnelle: serénység, gyorsaság, frisseség. Syn. Chitrost', 5bitost', Náhlosť, Obrátňost', Snadnost', Wrtkawost'. 2) acies, ei, f. die Schärfe: éle valaminek. Syn. Oftroft'. Usus. Bistrost' Zraku, acies oculorum, Schärfe des Gesichts (der Augen), éles látás,

Bit, u, m. existentia, ae, f. esse: das Daseyn, Seyn: létel. 2) habitaculum, hospitium, domicilium, i, n. habitatio, nis, f. residentia, ae, f. se des, is, f. Wohnung: lakás, szállás. Syn. Bíwáňí, Obiwáňí, Pribitek. Usus. Bitem bit, habitare, wohnen, lakni. Bit si nagat (boh. nagmút), conducere habitationem, fich eine Wohnung miethen: lakást (szállást) venni, fogadni. 3) v. Bitoft'.

bit, bil, bigem, V. I. imp. bi: castigare, ferire, flagellare, icere, percutere, tundere, verberare, vastare: schlagen, haus en, züchtigen, stoßen, prügeln : verni, ütni, tagolni (taglom, tagolom), páholni, dögönyözni. Syn. cápať, česať, chná, pat, nowat, drat, lomit mlátit, ráňať, slábat, tluck. vulg. Hňůwat, papčiť. Usus. Naslepo bit, calculo mordere, blind schlagen, vak vereséggel verni. itdi ma tak nebi.. li. To sem nebol, gar ziw, tak biti: nunquam adeo castigabar, ich bekam mein Leb

tas

tage keine solche Schläge: soha sem vertek meg úgy, soha sem veretettem meg olly annyira. Rigmi (Rigami) biť, fustigare, fustucare: mit Stnuttel (Stock) schlagen, páltzázni, botozni, Past'ami bit, ingerere pugnos, mit Hand schlagen, ököllel (kezzel) verni, öklelni. Bitím biwat, vapulare, geschlagen werden, verettetni. Prov. Stoda bo bit, dolendum de illo: es ist Schade um ihn, kár érette. Na dwe Strani bige, geminas chordas ferit, er ist ein zweyseitiger Menfch, két ház ebe. 2) mactare, occidere, ferire, percutere: schlagen, tödten, schlachten: agyon ütni (verni ), ölni. Syn. zab'gat. Usus. Swiz ne bige, mactat (occidit) por cos, sabellicos er schlachtet die Schweine: disznókat öl. 3) cudere, signare, percutere, ferire: schlagen, prägen, z. B. Geld: utni, verni. Usus. Pe= fáze bit (mincowat), pecuniam, monetam cudere: Münte je schlagen, pénzt verni. 4) letu indicare, sonare: schlagen, durch Schlagen anzeigen: verni, Teréssel (ütéssel) jelenteni. Usus. 508ini bigu, horologium sonat, ictu indicat horas, die Uhr schlägt die Stunden: az óra üt, ver. 5) sonare: schlagen, schallen: ütni. U Bus. 508ini bigu: horologium sonat: die Uhr schlägt, it az óra. Wčil bige Sesat 508in, nunc sonat horam detimam, jest schlägt es zehn Uhr, most üti a' tiz órát. 6) spectare rem, adrem: zielen, wohin denken: valamire tzélozní, arányozni. Usus. Oni us na to bili, id iam spectabant, fie ielten schon darauf, ök már oda arányoztak, tzéloztak. On

len na Peňáze bige, tantum pecunias quaerit, er paßt nur aufs Geld, tsak pénzt keres ö. Na to on gedine bige, tlačí, a na stúpá, abi Swa8ba zawrená bola: una instat ille, ut conficiantur nuptiae Ter. er bearbeitet sich das ran, damit die Hochzeit verrich tet (geendigt) wird: tsak azon van ö, hogy meg légyen a' lakodalom, menyegző. 7) 5rom vige; fulminat: es dona nert: üt a' menykö. II. rect. biť sa (s polu) se caedere (ferire, percutere, verberare): sich schlagen: verekedni, veszekedni. 2) 3 net'm sa bit: pugnare (confligere, congredi, contendere, dimicare), cum aliquo streiten, sich schlagen, fich raufen mit jemanden valakivel hartzolni, valakire reáütni. boh. potitat (e. Usus. 3 Neprátelom fa bit, manus conserere cum hoste. sich mit dem Feinde schlagen, ellenséggel meg- ütközni, meg verekedni. Na lahko sa bit, ztazował sa, porážať sa. boh. farmiclowati, levi pugna concurrere, Scharmüßel halten, scharmüziren, scharmügeln: könnyen meg verekedni, hartzolni. Prov. O každu Wec sa biges: proque Helena, proque omni re decernere soles. bit, praet. bol, praes. fem (vulg. som, fut. busem, imp. bu8: verbum auxiliare esse, seyn : lenni. boh. biti et bit. Usus. Pred Rukama (medzi Kukami, pri Rukách) bit, praesto esse, existere: vorhanden feyn, existiren: kezénél lenni. Pri sebe bit, sebú wládnúť : compotem sui esse Liv. bei gutem Gemüthe seyn, észen lenni. Teňí sem pri sebe; newím, čo robím: apud me non sum

Ver. es gebricht mir an dem Gemüthe; ich weiß nicht einmal, was ich rede oder thue: nem bírok az eszemmel; azt se tudom mit szóllok, mit mivelek, 5ñe8 sem zas tu; sem tu hned zas: mox adero: ich bin gleich wieder da: mindgyárt itt leszek. Tat sem, sum ita, so bin ich, úgy vagyok. W lep= 1ém Stawe sme: lepseg stogime, lepseg ge fnami: meliore loco sumus, es steht mit uns besser, jobb állapotban vagyunk. Prov. I mi sme nekdi wolačo boli (stáli): fuimus Troes, vólt 's költt. Co ge? quid est? was ists? mi az? Cigá ge to Rňiška? cuius est hic liber? wesen ist das Buch? kié az a' könyv. Čo ge on (ona)? quid est ille (illa)? was ist er (fie)? kitsoda (mi) ö. Gá sem Clowek homo sum, ich bin ein Mensch, ember vagyok. Ado ge? quis est? wer ists? kitsoda az? Dost' ge, est satis, es ist genug, elég vagyon. Ge tomu tak. a) est ita, res ita se habet: es ist an dem, es ist so: úgy vagyon. b) est in eo, es ist auf dem Punkte, es ist an dem: abban vagyon. Ge tak, že: ita est, ut es ist an dem, daß : úgy vagyon, hogy. R8e ale ge Kluč? ubi est clavis? wo ist denn der Schlüßel? hol vagyon a' kúlts? Ge mi Zima, algeo, es frieret mich, fazom, hidegem vagyon. Ge mu sestnást' Rokow, annos natus est 16; habet sedecim annos er ist sechzehn Jahr alt, tizenhat esztendös; tizenhat esztendeje vagyon. Rodičow Powinost gest, D'eti swe wichowat, est parentum (officium) alere proles, es ist der Eltern Pflicht, die Kinder zu ernähren: a' szü

[ocr errors]

lök kötelesége, a' gyermekek' nevelése. Smáť sa, není mos ga Wec, ridere non est meum; lachen ist nicht meine Sa che; nevetés nem az én dolgom. Ge we Welikeg Wáznost'i, est magna auctoritate (magnae auctoritatis), er ist von großem Anschen, nagy tekéntetben vagyon. Nota a) Auxiliare verbum bit semper secundum in constructione occupat locum, nisi particula alè (boh. pak), denn, pedig, aut pronomen fa (boh. fe) praecedat; tunc quippe communiter tertio loco collocatur. Usus. Ga sem mu to po. wedal, že chibuge: dixi eum errare: ich sagte es ihm, daß er fich irre: mondottam néki, hogy hibázik. Popálil sem sa: adussi me; ustus sum: ich haz be mich verbrennt: meg égettem magamat. Popálil si fa? adussisti te? num ustus es? hast du dich verbrannt? meg égetted magadat? Se ale st'e bola? ubi fuisti? wo waret ihr denn? de hol voltál? us fa nebuse kúriť, kadit: iam non fumabit; non iam fumus erit: es wird nicht mehr rauchen: már nem fog föstölögni. b) Post gá, abi, ažbi, barbi, bi, bitbi, chotasbi, gestlibi, gestlis žebi, dižbi, ke8bi, lečbi, ledabi, sicbi, žebi, verbum auxiliare fem in transformatur (apud bohemos absorbetur), et fi in f commutatur. Usus. Gách dňes málo gedel, hodie parum mandu cavi, ich habe heute wenig ges geffen, ma keveset ettem. Gách dňef (boh. gá dnes) málo fpal: hodie parum dormivi, ich habe heute wenig geschlafen, ma keveset aluttam. Gach mi flel, že si zhasil (boh. gá

mistil, že gst zhasl): putabam te lumen exstinxisse: ich glaubte, du hättest das Licht ausgeleicht: gondoltam, hogy el oltottad a' világot, a' gyertyát. Gách dnes mnoho písal, hodie multum scripsi, ich habe heute viel geschrieben, én ma sokat írtam. Gách dnes mno ho trpel, hodie multa sum passus, multa pertuli: ich has be heute viel gelitten, ausgestanben: ma sokat szenvedtem. Tis to powedal? tu id dixisti? du hast es gesagt? te mondottad azt?-2) inveniri, reperiri esse seyn, gefunden werden: találkozni, lenni. Sú nekteri, tteti prawa: sunt, qui dicant: es sind einige, welche fas gen: talalkoznak némellyek, a' kik mondják. 3) esse, versari, vivere: seyn, sich be finden, wo leben: meg fordulni, élni, lenni. Usus. R8e bu Sem, tu busem, wsa8e mi Sobre buse. Prov. Uňí stebú nemožem žiť, ani bez teba bit: nec tecum possum vivere, nec sine te: (de uxoribus, cum quibus incommode sane vivivitur). — 4) sibi velle: seyn, bedeuten, vorstellen, beißen: jelenteni, példázni, tenni, lenni. Syn. Zna menat. Usus. to ge to? Co to má bit? quid hoc sibi vult? was ist das? was foll das seyn? mit jelent az? mi az? mit akar az? 5) manere, bleiben, maradni. Syn. zostat. Usus. Dlúbo tu busete? num diu hic manebitis? bleibt ihr lange hier? sokáig itt maradtok? R8e ales tak dlúho? ubi nam moratus es? wo bleibst du denn so lange? hol maradtál-el olly sokáig? 6) fieri, werden, geschehen, seyn: lenni. Syn. wistát, zostat. Usus. Dnesta

[ocr errors]

to nemože bit, hodie id fieri non potest, heute kanns nicht feyn, az ma lehetetlen. Nech ge dneska neb zítra, sive fiat hodie, seu (sive) cras, es sey heute oder morgen, bár ma, bár hónap légyen - meg. To ge možno, fieri potest, es ist möglich, az lehetséges (meg lehet). To fňebo (steho Chla pca) buse? quid ex eo (hoc puero) fiet? was wird aus ihnt (aus diesem Bube) werden? mi lesz belőle (e gyermekből)? Wčil pog8eme domow, buse Tma: nunc ibimus domum, tenebrae erunt: jest wollen wir nach Hause gehen, es wird fine ster werden: most haza megyünk, mert setét lesz. Ge tam Zima, buse Mráz: frigus est, gelascet: cs ist falt, es wird frieren: hideg van, fagyni fog: Prov. Musi bit, čo Boh chce: fata viam invenient: es muß geschehen, was Gott will: meg kell annak lenni, a' mit az Isten akar. 7) Peculiares loquendi formu lae. Bu8 pozdraweni, witag ! salve gratus est mihi tuus adventus fey (mir) gegrüßt z sey willkommen! üdvöz légy! Buste pozdraweni, witagte! salvete! vester adventus est mihi gratus: feyd (mir) gegrüßt, feyd willkommen! Isten hozta az Urakat. To fi ge? quid tibi est was ist dir? mi bajad? Gato ti ge? quomodo te habes? wie ist dir? hogy vagy? Gakobi to bolo, ke8bich pífal? quid si scribam? wie wa re es, wenn ich schreibe? hogy vólna az, ha írnék. ech ge, esto, laß seyn; es mag seyn, hagygyál; légyen úgy. Nech ge co chce, quidquid est (sit), es sey, was es wolle: akár mi légyen. Nech ge kdo chce: quis ·quis

:

« PredošláPokračovať »