Obrázky na stránke
PDF
ePub

Omne in præcipiti vitium stetit. Utere velis;
Totos pande sinus. Dicas hîc forsitan, unde
Ingenium par materiæ ? unde illa priorum,
Scribendi quodcumque animo flagrante liberet,
Simplicitas, cujus non audeo dicere nomen?
Quid refert dictis ignoscat Mucius, an non?
Pone Tigellinum: tædâ lucebis in illâ,
Quâ stantes ardent, qui fixo gutture fumant,
[Et latum mediâ sulcum diducit arenâ.]
Qui dedit ergo tribus patruis aconita, vehatur
Pensilibus plumis, atque illinc despiciat nos?
Cum veniet contra, digito compesce labellum;
Accusator erit, qui verbum dixerit, Hic est.
Securus licet Ænean, Rutulumque ferocem
Committas: nulli gravis est percussus Achilles,
Aut multum quæsitus Hylas, urnamque secutus.
Ense velut stricto quoties Lucilius ardens
Infremuit, rubet auditor, cui frigida mens est
Criminibus; tacitâ sudant præcordia culpâ.
Inde iræ, et lacrymæ. Tecum prius ergo voluta
Hæc animo ante tubas: galeatum sero duelli
Pœnitet. Experiar, quid concedatur in illos,
Quorum Flaminiâ tegitur cinis, atque Latinâ.

142. Cujus non audeo dicere nomen. Libertatis nomen ne eloqui quidem audet poeta, ne Imperatoris auctoritatem imminuere videatur.

143. Respondet monitori poeta; mihi quid refert, si irascatur nequam quis?

144. Pone Tigellinum Iterum ait monitor; si autem potentem quemlibet carpseris, pænam dabis, quâ torquebantur Christiani, qui cerâ illiti noctu vivi accendebantur a Nerone. Versum 146 rejiciendum censeo.

147. Qui dedit. Tigellinus.

148. Plumis. In lecticâ pulvinar plumis farciebatur.

140

145

150

155

160

150. Accusator erit. Satis dixerit accusator, si te digito monstraverit et scriptoribus omnes fiunt infensi-quidlibet autem in veteres heroas impune dixeris.

151. Alii tuti sunt poetæ, satirarum addiderit verba hic est. Sive pro accusatore et ideo infenso habeberis, si dixeris solummodo hic est.

157. Inde iræ, et lacrymæ. A satirâ oriuntur potentium iræ, et poetarum pænis affectorum lacrymæ.

159. Experiar. Respondet poeta, se nihilominus experturum esse quantum liceat dicere etiam in potentes.

160. Flaminia atque Latiná. Ad vias publicas monumenta, et sepulcra potentiorum erant familiarum.

SATIRA TERTIA.

In hâc venustissimâ Satirâ Juvenalis Umbricium amicum suum inducit, propter pravitatem morum Romæ vigentium, et pericula ibi civibus imminentia, Cumas migrantem, et de hisce malis copiose disserentem.

QUAMVIS digressu veteris confusus amici,

Laudo tamen, vacuis quod sedem figere Cumis
Destinet, atque unum civem donare Sibyllæ.

Janua Baiarum est, et gratum litus amoni

Secessûs. Ego vel Prochytam præpono Suburæ.

5

Nam quid tam miserum, tam solum vidimus, ut non
Deterius credas horrere incendia, lapsus

Tectorum assiduos, ac mille pericula sævæ
Urbis, et Augusto recitantes mense poëtas?
Sed dum tota domus rhedâ componitur unâ,
Substitit ad veteres arcus, madidamque Capenam;

2. Vacuis. Quietis, sive otiosis.

3. Sibyllæ. Apud Cumas antrum erat Sibyllæ satis notæ.

4. Janua Baiarum est. Eis, qui a Româ Baias ibant, per Cumas in eâdem sitas orâ iter erat.

5. Prochytam. Insulam in Sinu Baiano sterilem.-Subura. Romæ vicus frequentissimus, et infamis; satiricè pro Româ.

9. Recitantes. (Vid. Sat. I. v. 1.)— Augusto. Quùm maximé ferveret æstus.

10

10. Sed dum tota domus. Dum familia et supellex humilis Umbricii in unam congeruntur rhedam, ipse cum poetâ pedibus progressus moratur currum exspectans, et urbem relictam contemplatur.

11. Veteres arcus. Romuline, an Horatiorum, an aquæductuum arcus hi fuerint ambigitur-sibi quisque fiat judex.-Porta Capena, ad viam Appiam ducens, a fontibus, qui ibi erant, dicta est madida.

Hîc, ubi nocturnæ Numa constituebat amicæ;
Nunc sacri fontis nemus, et delubra locantur
Judæis, quorum cophinus foenumque supellex :
Omnis enim populo mercedem pendere jussa est
Arbor, et ejectis mendicat silva Camoenis.

In vallem Egeriæ descendimus, et speluncas
Dissimiles veris. Quanto præstantius esset
Numen aquæ, viridi si margine cluderet undas
Herba, nec ingenuum violarent marmora tophum ?
Hic tunc Umbricius, Quando artibus, inquit, honestis
Nullus in Urbe locus, nulla emolumenta laborum,
Res hodie minor est, here quam fuit, atque eadem cras
Deteret exiguis aliquid; proponimus illuc

Ire, fatigatas ubi Dædalus exuit alas,

15

20

25

[ocr errors]

Dum nova canities, dum prima et recta senectus,

Dum superest Lachesi, quod torqueat, et pedibus me
Porto meis, nullo dextram subeunte bacillo.
Cedamus patria: vivant Artorius istic

Et Catulus: maneant, qui nigrum in candida vertunt,
Quîs facile est ædem conducere, flumina, portus,
Siccandam eluviem, portandum ad busta cadaver,
Et præbere caput dominâ venale sub hasta.
Quondam hi cornicines, et municipalis arenæ

30

15. Omnis enim. Cum arbores singulæ locarentur ab avaro populo, vix locus Musis relinquitur, quibus sacer erat lucus.

16. Mendicat silva. Mendicant Judæi silvam incolentes.

17. Speluncas dissimiles veris. Speluncæ ibi erant, sive arte ædificatæ, sive ornatæ quales hodiè admirantur ingenia crassa, et humilia.

20. Violarent marmora. Marmora e longinquo allata, saxum indigenum injuriâ afficere videntur, quippe quæ e loco suo ejiciant.

24. Deteret. Res propriè dicitur deteri, non deterere.

25. Daedalus exuit alas. Cretâ ad Cumas pervolavit. 29. Artorius et Catulus. ignobiles et sordidi.

Dædalus e

Quilibet

[blocks in formation]

Perpetui comites, notæque per oppida buccæ,
Munera nunc edunt, et verso pollice vulgi
Quem libet occidunt populariter: inde reversi
Conducunt foricas: et cur non omnia? cum sint,
Quales ex humili magna ad fastigia rerum
Extollit, quoties voluit Fortuna jocari.
Quid Romæ faciam? mentiri nescio: librum,

Si malus est, nequeo laudare et poscere: motus
Astrorum ignoro: funus promittere patris

Nec volo, nec possum: ranarum viscera nunquam
Inspexi. Ferre ad nuptam, quæ mittit adulter,
Quæ mandat, nôrint alii: me nemo ministro
Fur erit: atque ideo nulli comes exeo, tamquam
Mancus, et exstinctâ corpus non utile dextrâ.
Quis nunc diligitur, nisi conscius, et cui fervens
Estuat occultis animus, semperque tacendis?
Nil tibi se debere putat, nil conferet unquam,
Participem qui te secreti fecit honesti.

35

40

45

50

Carus erit Verri, qui Verrem tempore, quo vult,
Accusare potest. Tanti tibi non sit opaci

Omnis arena Tagi, quodque in mare volvitur aurum,

55

Ut somno careas, ponendaque præmia sumas
Tristis, et a magno semper timearis amico.

Quæ nunc divitibus gens acceptissima nostris,
Et quos, præcipue fugiam, properabo fateri;
Nec pudor obstabit. Non possum ferre, Quirites,

[blocks in formation]

60

nec a ranarum visceribus venena extraxi, ut patris vivacis mortem hæredi promittere possem.

45. Ferre ad nuptam. Nolo adulterum adjuvare.-Me nemo ministro fur erit. Neminem adjuvabo, ut furtivè alienâ fruatur uxore.-Ideo, quasi inutilis essem, nemo me colit aut socium sibi adhibet.

54. Tanti tibi non sit opaci omnis arena Tagi. Ne quis maximas accipiat divitias eâ conditione, ut conscius sit aut particeps scelerum cujuslibet potentis; inde enim curis angetur perpetuis.

Græcam urbem, quamvis quota portio fæcis Achæi?
Jam pridem Syrus in Tiberim defluxit Orontes;
Et linguam, et mores, et cum tibicine chordas.
Obliquas, nec non gentilia tympana secum
Vexit, et ad Circum jussas prostare puellas.
Ite, quibus grata est pictâ lupa barbara mitrâ.
Rusticus ille tuus sumit trechedipna, Quirine,
Et ceromatico fert niceteria collo.

65

Hic altâ Sicyone, ast hic Amydone relictâ,

Hic Andro, ille Samo, hic Trallibus, aut Alabandis,

70

Esquilias, dictumque petunt a vimine collem,

Viscera magnarum domuum dominique futuri.

Ingenium velox, audacia perdita, sermo

Promtus, et Isæo torrentior. Ede, quid illum

Esse putes? quem vis hominem, secum attulit ad nos:
Grammaticus, rhetor, geometres, pictor, aliptes,

75

Augur, schoenobates, medicus, magus, omnia novit.

Græculus esuriens in cœlum, jusseris, ibit.

Ad summam, non Maurus erat, neque Sarmata, nec Thrax,

Qui sumsit pennas, mediis sed natus Athenis.

Horum ego non fugiam conchylia? me prior ille
Signabit? fultusque toro meliore recumbet,
Advectus Romam, quo pruna et cottana vento?

80

61. Græcam urbem. Tot Græci egeni in Romam convenerant, ut hoc tempore ipsa urbs Græca esse visa est. Sed tamen ipsi Græci minima hujusce fæcis urbis Romanæ pars sunt;convenere etiam ab omnibus orientis gentibus, qui urbem moribus suis dedecorent.

62. Jam pridem Syrus. Imago verè poetica.-Gentes fluviorum cuique propriorum nominibus denotantur. Itaque misceri dicuntur flumina.

67. Rusticus ille tuus. Apostrophe ad Romulum. Rusticus ille simplex Romanus vestes jam sumit Græcas gymnasticas, et in collo ceromate uncto præmia et insignia athletarum more Græcorum gestat.

72. Viscera magnarum domuum. Græci artibus suis in intimam familia

[blocks in formation]
« PredošláPokračovať »