Obrázky na stránke
PDF
ePub

Quam poftquam toto fruftra quafiftis in orbes
Protinus ut veftram fentirent æquora curam,
Poffe fuper fluctus, alarum infiftere remis
Optaftis: facilefque Deos habuiftis, & artus
Vidiftis veftros fubitis flavefcere pennis.

Ne tamen ille canor mulcendas natus ad aures,
Tantaque dos oris lingua, deperderet ufum;
Virginei vultus, & vox humana remanfit.

At medius, fratrifque fui mæftaque fororis
Jupiter ex æquo volventem dividit annum.
Nunc Dea regnorum numen, commune duorum
Cum matre eft totidem, totidem cum conjuge menfes.
Vertitur extemplo facies & mentis & oris:
Nam, modo que, poterat Diti quoque mofta videri,
Læta Dea frons eft: ut Sol, qui rectus, aquofis
Nubibus ante fuit, vielis ubi nubibus exit.

Exigit alma Ceres, nata fecura reperta,
Que tibi cauffa vie: cur fis, Arethufa, facer fons.
Conticuere unde: quarum Dea fuftulit alto
Fonte caput: viridefque manu ficcata capillos
Fluminis Elei veteres narravit amores.

Pars ego Nymphatum, quæ funt in Achaide, dixit,
Una fui: nec me ftudiofius altera faltus
Legit, nec pofuit ftudiofius altera caffes.

Sed quamvis forme numquam mihi fama petita eft
Quamvis fortis eram; formofæ nomen habebam:
Nec mea me facies nimium laudata juvabat.
Quaque alie gaudere folent, ego ruftica dote
Corporis erubui; crimenque placère putavi.
Lalla revertebar (memini) Stymphalide filva.
Aftus erat: magnumque labor geminaverat æftum,
Invenio fine vortice, aquas, fine murmure euntes
Perfpicuas imo; per quas numerabilis alte
Calculus omnis erat, quas tu vix ire putares.
Cana falicta dabant, nutritaque populus unda,
Sponte fua natas ripis declivibus umbras.
Acceffi; primumque pedis veftigia tinxi:
Poplite deinde tenus. neque eo contenta, recingor.;
Molliaque impono falici velamina curve:
Nudaque mergor aquis. quam dum, ferioque, trahoque
Mille modis labens, excuffaque brachia jacto;
Nefcio quod medio fenfi, fub gurgite murmura
Territaque infifto propioris margine ripe..
Quo properas, Arethula? fuis Alpheus ab undis,
Quo properas? irerum rauco mihi dixerat ore.
Sicut eram, fugio fine veftibus, altera veltes.
Ripa meas habuit. tanto magis inftat, & ardet:,
Et quia nuda fui, fum vifa paratior illi..
Sic ego currebam; fic me ferus ille premebat:
Ut fugere accipitrem penna trepidante columbæ,
Ut folet accipiter trepidas agitare columbas
Ufque fub Orchomenon,
Manaliofque finus, gelidumque Erimanthon, & Elin
Currere luftinui. nec me velocior ille
Sed tolerare diu curfus ego viribus impar
Non poteram: longi patiens erat ille laboris.
Per tamen & campos, per opertos arbore montes,
Saxa quoque, & rupes, & qua via nulla, cucurri,
Sol erat a tergo: vidi præcedere longam
Ante pedes umbram: nifi fi timor illa videbat.
Sed certe fonituque pedum terrebar, & ingens
Crinales vistas afflabat anhelitus oris,

[ocr errors]

Me fuper injecit, lustras caligine tectarn.
Amnis; & ignarus circum caya nubila quærit.
Bifque locum, quo me Dea texerat, infcius ambit:
Et bis, lo Arethufa, lo Arethufa, vocavit,
Quid mihi tunc animi miferæ fuit? anne quod agnæ eft
Si qua lupos audit circum fabula alta frementes?
Aut lepori, qui vepre latens hoftilia cernit
Ora canum, nullofque audet dare corpore motus?
Non tamen abfcedit: neque enim veftigia cernit
Longius ulla pedum. fervat nubemque locumque.
Occupat obfeffos fudor mihi frigidus artus,
Cæruleæque cadunt toto de corpore gutta.
Quaque pedem movi, manat lacus eque capillis
Ros cadit: & citius, quam nunc tibi fata renarro,
In laticem mutor. fed enim cognofcit amatas
Amnis aquas, pofitoque viri, quod fumferat, ore,
Vertitur in proprias, ut fe mihi mifceat, undas.
Delia rumpit humum. cæcis ego merfa cavernis.
Advehor Ortygiam: quæ me cognomine Diva
Grata meæ fuperas eduxit prima fub auras.

Hac Arethula tenus. geminos Dea fertilis angues
Curribus admovit; frænifque coercuit ora:
Et medium cæli terræque per aera vecta eft:
Atque levem currum Tritonida mifit in arcem
Triptolemo; partimque rudi data femina juffit
Spargere humo, partim poft tempora longa reculta.
Jam fuper Europen fublimis & Alida terras
Vectus erat juvenis; Scythicas advertitur oras.
Rex ibi Lyncus erat. regis fubit ille penates.
Qua veniat, cauffamque viæ, nomenque rogatus,
Et patriam, Patria eft claræ mihi, dixit, Athenæ;
Triptolemus nomen. veni nec puppe per undas,
Nec pede per terras: patuit mihi pervius æther.
Dona fero Cereris; latos quæ fparfa per agros
Frugiferas meffes, alimentaque mitia reddant.
Barbarus invidit: tantique ut muneris auctor
Ipfe fit; hofpitio recipit: fomnoque gravatum
Aggreditur ferro. conantem figere pectus
Lynca Ceres fecit: rurfufque per aera mifit
Mopfopium juvenem facros agitare jugales.

Finierat dictos, e nobis maxima cantus At Nymphæ viciffe Deas Helicona colentes Concordi dixere fono..convicia victa Cum jacerent, Quoniam, dixit, certamine vobis Supplicium meruifle parum eft, maledictaque culpæ Additis, & non eft patientia libera nobis; Ibimus in pœnas; &, qua vocat ira, fequemur. Rident Emarhides, fpernuntque minacia verba Conataques loqui, & magno clamore protervas Intentare manus, pennas exire per ungues Afpexere fuos, operiri brachia plumis:

[ocr errors]

Plophidaque, Cullenenque, Alteraque alterius rigido concrefcere roftro

[ocr errors]

Fefsa labore fuge, Fer opem, deprendimur, inquam,
Armigera, Dielynna, tua: fape dedifti
Ferre tuos arcus, inclufaque tela pharetra.

Mora Dea eft fpiffifque, ferens e nubibus unam

Ora vident, volucrefque novas, accedere filvis.
Dumque volunt plangi; per brachia mota levatæ
Aere pendebant nemorum convicia picæ.
Nunc quoque in alitibus facundia prifca remanfit,
Raucaque garrulitas, ftudiumque immane loquendi.

[blocks in formation]

Mæoniæque animum fatis intendit Arachnes:
Quam fibi lanificæ non cedere laudibus artis
Audierat. non illa loco, nec origine gentis
Clara, fed arte, fuit. pater huic Colophonius Idmon
Phocaico bibulas tingebat murice lanas.
Occiderat mater: fed & hæc de plebe, fuoque
Equa viro fuerat. Lydas tamen illa per urbes
Quæfierat ftudio nomen memorabile; quamvis
Orta domo parva, parvis habitabat Hypæpis.
Hujus ut afpicerent opus admirabile, fæpe
Deferuere fui Nymphe vineta Tymoli:
Deferuere fuas Nympha Paetolides undas.
Nec factas folum veftes fpectare juvabat;
Tum quoque, cum fierent, tantus decor affuit arti.
Sive rudem primos lanam glomerabat in orbes :
Seu digitis fubigebat opus; repetitaque longo
Vellera mollibat nebulas æquantia fractu;
Sive levi teretem verfabat pollice fufum;
Seu pingebat acu; fcires a Pallade doctam.
Quod tamen ipfa negat: tantaque offenfa magiftra,
Certet, ait, mecum; nihil eft quod victa recufem.
Pallas anum fimulat: falfofque in tempora canos
Addit, & infirmos baculo quoque fuftinet artus..

Tum fic orfa loqui: Non omnia grandior ætas,
Quæ fugiamus, habet. feris venit ufus ab annis.
Confilium ne fperne meum. tibi sama petatur
Inter mortales faciendæ maxima lanæ.
Cede Dea veniamque tuis remeraria dictis
Supplice voce roga. veniam dabit illa roganti.
Afpicit hanc torvis, inceptaque fila relinquit ;
Vixque manum retinens, confeffaque vultibus iram,
Talibus obfcuram refecuta eft Pallada dictis:
Mentis inops, longaque venis confecta fene&ta :
Et nimium vixiffe diu nocet. audiat iftas,
Si qua tibi nurus eft, fi qua eft tibi filia, voces.
Confilii fatis eft in me mihi. neve monendo
Profeciffe putes; eadem fententia nobis.
Cur non ipfa venit; cur hæc certamina vitat?
Tum Dea, Venit, ait; formamque removit anilem;
Palladaque exhibuit. venerantur numina Nymphæ,
Mygdonidefque nurus. fola eft non territa virgo.
Sed tamen erubuit; fubitufque invita notavit
Ora rubor: rurfufque evanuit. ut folet aer
Purpureus fieri, cum primum Aurora movetur;
Et breve poft tempus candefcere Solis ab itu.
Perftat in incepto, ftolidæque cupidine palmæ
In fua fata ruit. neque enim Jove nata recufat:
Nec monet ulterius: nec jam certamina differt.
Haud mora; conftituunt diverfis partibus ambe,
Et gracili geminas intendunt ftamine telas.
Tela jugo vincta eft: ftamen fecernit arundo:
Inferitur medium radiis fubremen acutis ;
Quod digiti expediunt, atque inter ftamina ductum
Percuffo feriunt infecti pectine dentes.
Utraque feftinant: cinétæque ad pectora veftes
Brachia docta movent, ftudio fallente laborem.
Illic & Tyfium quæ purpura fenfit aenum
Texitur, & tenues parvi difcriminis umbræ :
Qualis ab imbre folet percuffis folibus arcus
Inficere ingenti longum curvamine calum:
In quo diverfi niteant cum mille colores,
Tranfitus ipfe tamen fpectantia lumina fallit.
Ufque adeo quod tangit idem eft : tamen ultima distant.
Illic & lentum filis immittitur@aurum,
Et vetus in tela deducitur argumentum.
Cecropia Pallas fcopulum Mavortis in arcem

[ocr errors]

9

Pingit, & antiquam de terræ nomine litem.
Bis fex cæleftes medio Jove fedibus altis
Augufta gravitate fedent. fua quemque Deorum
Infcribit facies. Jovis eft regalis imago.
Stare Deum pelagi, longoque ferire tridente
Afpera faxa facit, medioque e vulnere faxi
Exfiluiffe ferum; quo pignore vindicet urbem.
At fibi dat clypeum, dat acute cufpidis haftam:
Dat galeam capiti: defenditur ægide pectus.
Percuffamque fua fimulat de cufpide terram
Prodere cum baccis fœtum canentis oliva:
Mirarique Deos. operi victoria finis.
Ut tamen exemplis intelligat æmula laudis,
Quod pretium fperet pro tam furialibus aufis ;
Quattuor in partes certamina quattuor addit
Clara colore fuo, brevibus diftincta figillis..
Threiciam Rhodopen habet angulus unus, & Hæmon;
Nunc gelidos montes, mortalia corpora quondam ;
Nomina fummorum fibi qui tribuere Deorum.
Altera Pygmææ fatum miferabile matris
Pars habet. hanc Juno vietam certamine juffit
Effe gruem; populifque fuis indicere bellum.

Pingit & Antigonen aufam contendere quondam
Cum magni conforte Jovis; quam regia Juno-
In volucrem vertit: nec profuit Ilion illi,
Laomedonve parer, fumtis quin candida pennis
Ipfa fibi plaudat crepitante ciconia roftro.

Qui fupereft folus Çinyran haber angulus orbum: Ifque gradus templi natarum membra fuarum Amplectens, faxoque jacens, lacrimare videtur. Circuit extremas oleis pacalibus oras.

Is modus eft; operique fua facit arbore finem.
Mæonis elufam defignat imagine taufi
Europen: verum taurum, freta vera putares.
Ipfa videbatur terras fpectare relictas,
Et comites clamare fuas, tactumque vereri
Affilientis aquæ; timidafque reducere plantas.
Fecit & Afterien aquila luctante teneri ;
Fecit olorinis Ledam recubare sub alis :
Addidit, ut Satyri celatus imagine pulcram
Jupiter implerit gemino Nyeteida fœtu:
Amphitryon fuerit, cum te Tirynthia cepit:
Aureus ut Danaen, Afopida luferit igneus,
Mnemofynen paftor, varius Deoida ferpens.
Te quoque mutatum torvo, Neptune, juvenco
Virgine in Eolia pofuit: tu vifus Enipeus
Gignis Alaidas: aries Bifaltida fallis.
Et te flava comas frugum mitiffima mater
Senfit equum: te fenfit avem crinita colubris
Mater equi volucris: fenfit Delphina Melantho.
Omnibus his faciemque fuam, faciemque locorum'
Reddidit. eft illic agreftis imagine Phœbus:
Urque modo accipitris pennas, moda terga leonis
Gefferit; ut paftor Macareida luferit Iffen.
Liber ut Erigonen falfa deceperit uva:
Ut Saturnus equo geminum Chirona crearit,
Ultima pars telæ tenui circumdata limbo
Nexilibus flores hederis habet intertextos.
Non illud Pallas, non illud carpere Livor
Poffit opus. doluit fucceffu flava virago:
Et rupit pietas cæleftia crimina veftes.
Utque Cytoriaco radium de monte tenebat;
Ter quater Idmonia frontem percuffit Arachnes.
Non tulit infelix: laqueoque animola ligavit
Guttura. pendentem Pallas miferata levavit :
Atque ita, Vive quidem, pende ramen improba, dixit:

119

[ocr errors]

Lexque eadem pœnæ, ne fis fecura futuri
Dicta tuo generi, ferifque nepotibus efto.
Poftea difcedens fuccis Hecateidos herbæ
Spargit: & extemplo trifti medicamine tactæ
Defluxere coma; cumque his & naris, & auris.
Fitque caput minimum toto quoque corpore parva.
In latere exiles digiti pro cruribus hærent.
Cetera venter habet. de quo tamen illa remittit
Stamen; & antiquas exercet aranea telas.

[ocr errors]

Lydia tota fremit: Phrygiæque per oppida facti
Rumor it, & magnum fermonibus occupat orbem.
Ante fuos Niobe thalamos cognoverat illam,
Tum cum Mæoniam virgo Sipylumque colebat.
Nec tamen admonita eft pœna popularis Arachnes
Cedere cælitibus, verbifque minoribus uti.
Multa dabant animos. fed enim nec conjugis artes,
Nec genus amborum, magnique potentia regni,
Sic placuere illi, quamvis ea cuncta placebant,
Ut fua progenies: & feliciffima matrum
Dicta foret Niobe, fi non fibi vifa fuiffet.
Nam fata Tirefia venturi præfcia Manto
Per medias fuerat, divino concita_motu,
Vaticinata vias: Ifmenides, ite frequentes:
Er date Latona, Latonigenifque duobus,
Cum prece thura pia; lauroque inneétite crinem.
Ore meo Latona jubet. paretur: & omnes
Thebaides juffis fua tempora frondibus ornant:
Thuraque dant fanétis, & verba precantia, flammis.
Ecce venit comitum Niobe celeberrima turba,
Veftibus intexto Phrygiis fpectabilis auro:
Et, quantum ira finit, formofa; movenfque decoro
Cum capite immiffos humerum per utrumque capillos
Conftitit: utque oculos circumtulit alta fuperbos;
Quis furor auditos, inquit, præponere vifis
Cæleftes? aut cur colitur Latona per aras;
Numen adhuc fine thure meum eft? mihi Tantalus auctor ;
Cui licuit foli Superorum tangere menfas.
Pleiadum foror eft genitrix mihi: maximus Atlas
Eft avus, ætherium qui fert cervicibus axem,
Jupiter alter avus: focero quoque glorior illo.
Me gentes metuunt Phrygiæ, me regia Cadmi
Sub domina eft: fidibufque mei commiffa mariti
Mania cum populis a meque, viroque reguntur.
In quamcumque domus adverto lumina partem,
Immenfæ fpectantur opes: accedit eodem
Digna dea facies: huc natas adjice feptem,
Et totidem juvenes, & mox generofque, nurufque.
Quærite nunc, habeat quam noftra fuperbia caufam;
Nefcio quoque audete fatam Titanida Coo
Latonam præferre mihi, cui maxima quondam
Exiguam fedem paritura terra negavit.

Nec cælo, nec humo, nec aquis dea veftra recepta eft.
Exul erat mundi, donec miserata vagantem,
Hofpita tu terris erras, Ego, dixit, in undis,
Inftabilemque locum Delos dedit: illa duorum
Facta parens: uteri pars hæc eft feptima noftri..
Sum felix: quis enim neget hoc? felixque manebo.
Hoc quoque quis dubitet? tutam me copia fecit..
Major fum, quam cui poffit fortuna nocere:
Multaque ut eripiat, multo mihi plura relinquet.
Exceffere metum mea jam bona. fingite demi
Huic aliquid populo natorum poffe meorum:
Non tamen ad numerum redigar fpoliata duorum
Latona,sturba quo quantum diftat ab orbą.
1te facris, properate facris; laurumque capillis
Ponite. deponunt; infectaque facra relinquunt :

Quodque licet, tacito venerantur murmure numer
Indignata Dea eft: fummoque in vertice Cynthi
Talibus eft dictis gemina cum prole locuta:
En ego veftra parens, vobis animofa creatis,
Et nifi Junoni, nulli ceffura Dearum,

An Dea fim, dubitor: perque omnia fecula cultis
Arceor, o nati, nifi vos fuccurritis, aris.
Nec dolor hic folus. diro convicia facto
Tantalis adjecit: vofque eft poftponere natis
Aufa fuis; & me (quod in ipfam recidat) orbam
Dixit; & exhibuit linguam fcelerata paternam.
Adjectura preces erat his Latona relatis:
Define, Phoebus ait, (pœnæ mora longa) querelas.
Dixit idem Phabe. celerique per aera lapfu
Contigerant tecti Cadmeida nubibus arcem..
Planus erat lateque patens prope moenia campus,
Affiduis pulfatus equis; ubi turba rotarum,
Duraque mollierant fubje&tas ungula glebas.
Pars ibi de feptem genitis Amphione fortes
Confcendunt in equos, Tyrioque rubentia fuco
Terga premunt; auroque graves moderantur habenas.
E quibus Ifmenos, qui matri farcina quondam
Prima fuæ fuerat, dum certum flectit in orbem
Quadrupedes curfus, fpumantiaque ora coercet;
Hei mihi! conclamat; medioque in pectore fixus
Tela gerit; frenifque manu moriente remiffis
In latus a dextro paulatim defluit armo.
Proximus, audito fonitu per inane pharetræ,
Frena dabat Sipylus: veluti cum præfcius imbris
Nube fugit vifa, pendentiaque undique rector
Carbafa deducit, ne qua levis effluat aura.
Frena dabat. dantem non evitabile telum
Confequitur: fummaque tremens cervice fagitta
Hæfit; & exftabat nudum de gutture ferrum.
Ille, ut erat pronus, per colla admiffa jubafque
Volvitur; & calido tellurem fanguine fœdat.
Phædimus infelix, & aviti nominis hæres
Tantalus, ut folito finem impofuere labori ;
Tranfierant ad opus nitida juvenile palæftræ :
Et jam contulerant arcto luctantia nexu
Pectora pectoribus; cum tento concita cornu,
Sicut erant juncti, trajecit utrumque fagitta.
Ingemuere fimul; fimul incurvata dolore
Membra folo pofuere; fimul fuprema jacentes
Lumina verfarunt; animam fimul exhalarunt.
Afpicit Alphenor, laniataque pectora plangens
Advolat, ut gelidos complexibus allevet artus:
Inque pio cadit officio. nam Delius illi
Intima fatifero rumpit præcordia ferro.
Quod fimul eductum, pars eft pulmonis in: hamis
Eruta: cumque anima cruor eft effufus in auras.
At non intonfum fimplex Damafichthona vulnus
Afficit. ictus erat, qua crus effer incipit, & qua
Mollia nervofus facit internodia poples
Dumque manu tentat trahere exitiabile telum, d
Altera per jugulum pennis tenus acta fagittaneftus ei
Expulit hanc fanguis: feque ejaculatus in altum
Emicat, & longe terebrata profilit aura
Ultimus Ilioneus non profectural precando
Brachia fuftulerat: Dique o communiter.comnes,
Dixerat; (ignarus non omnes effe rogandos) nonik VĮ
Parcite. motus erat, cum jain: revocabile telums[
Non fuit, arcitenens. minimo tamen occidit ille
Vulnere; non alta percuffo corde fagitta...
Fama mali, populique dolor, lacrimæque fuorum >
Tam fubitæ matrem certam fecere ruina

I

[ocr errors]
[ocr errors]

Mirantem, potuiffe; irafcentemque, quod aufi
Hoc effent Superi, quod tantum juris haberent.
Nam pater Amphion, ferro per pectus, adacto,
Finierat moriens pariter cum luce dolorem.
Heu quantum hæc Niobe Niobe diftabat ab illa,
Qua modo Latois. populum fubmoverat, aris..
Et mediam tulerat greffus refupina per urbem,
Invidiofa fuis,, at nunc miferanda vel hosti!
Corporibus gelidis incumbit: & ordine nullo
Ofcula difpenfar natos fuprema per omnes.
A quibus ad cælum liventia brachia tendens,
Palcere, crudelis, noftro, Latona, dolore;
Pafcere, air; fatiaque meo- tua pectora luctu:
Corque ferum fatia, dixit: per funera feptem
Efferor: exfulta; victrixque inimica triumpha.
Cur autem victrix? miferæ mihi plura fuperfunt,
Quam tibi, felici. poft tot quoque funera vinco.
Dixerat: infonuit contento nervus ab arcu;
Qui, præter Nioben unam, conterruit omnes,
Illa malo eft audax. ftabant cum veftibus: atris
Ante toros fratrum demiffo crine forores.
E quibus una, trahens hærentia vifcere tela,
Impofito fratri moribunda relanguit ore.
Altera, folari miferam conata parentem,
Contiquit fubito; duplicataque vulnere cæco eft.
Oraque non preffit, nifi poftquam fpiritus exit.
Hæc fruftra fugiens collabitur; illa forori
Immoritur: laret hæc; illan trepidare videres.
Sexque datis leto, diverfaque vulnera paffis,
Ultima reftabat: quam toto corpore mater,
Tota vefte tegens, Unam, minimamque relinque ;
De multis minimam pofco, clamavit, & unam.
Dumque rogat; pro qua rogat, occidit. orba refedit
Exanimes inter natos, natafque, virumque:
Diriguitque malis. nullos movet aura capillos.
In vulto color eft fine fanguine; lumina mæstis
Stant immota genis: nihil eft in imagine vivi.
Ipfa quoque interius cum duro lingua palato
Congelat, & venæ defiftunt poffe moveri.
Nec flecti cervix, nec brachia reddere geftus,
Nec pes ire poteft. intra quoque vifcera faxum eft.
Flet tamen, &. validi circumdata turbine venti
In patriam rapta eft. ibi fixa cacumine montis
Liquitur, & lacrimas etiamnum marmora manant.
Tum vero cuncti manifeftam numinis iram:
Femina virque timent cultuqne impenfius omnes
Magna gemelliparæ venerantur numina Diva.
Utque fit, a facto propiore priora renarrant,
E quibus unus. ait: Lycia: quoque fertilis agris
Haud impune Deam veteres fprevere coloni.
Res obfcura quidem eft ignobilitate virorum;
Mira tamen. vidi præfens ftagnumque lacumque
Prodigio notum nam me jam grandior ævo,
Impatienfque viæ genitor deducere lectos
Jufferat inde boves; gentifque illius eunti
Ipfe ducem dederat cum quo dum pafcua luftro,
Ecce datis medio facrorum nigra favilla

!

[blocks in formation]

Illic, incumbens cum Palladis arbore palme,
Edidit invita geminos Latona noverca.
Hinc quoque Junonem fugiffe puerpera fertur:
Inque fuo portaffe finu duo numina natos.
Jamque Chimæriferæ, cum Sol gravis ureret arya,
Finibus in Lycia, longo Dea fessa labore,
Sidereo ficcata fitim collegit ab æftu:
Uberaque ebiberant avidi lactantia, nati.
Forte lacum melioris aquæ profpexit in, imis
Vallibus: agreftes illic fruticofa legebant
Vimina cum; juncis, gratamque paludibus ulvam.
Acceffit, pofitoque genu Titania terram
Preffit; ur hauriret gelidos potura, liquores.
Ruftica turba vetant. Dea fic affata vetantes:
Quid prohibetis aquis? ufus communis aquarunt..
Nec, Solem proprium Natura, nec aera fecit,
Nec tenues undas. ad publica munera veni.
Quæ tamen ut detis fupplex peto. non ego noftros
Abluere hic artus, laffataque membra parabam:
Sed relevare, fitim. catet os humore loquentis
Et fauces arent; vixque eft via vocis in illis.
Hauftus aquæ mihi nectar erit: vitamque fatebor
Accepiffe fimul. vitam dederitis in unda..
Hi quoque vos moveant; qui noftro brachia tendung
Parva finu. & cafu tendebant brachia nati.
Quem non blanda Dea potuiffent verba movere ?
Hi tamen orantem perftant prohibere: minafque,
Ni, procul abfcedat, conviciaque infuper addunt.
Nec fatis hoc. ipfos etiam pedibufque manuque
Turbavere lacus: imoque e gurgite mollem
Huc illuc limum faltu movere maligno..
Diftulit ira fitim. neque enim jam filia Coi
Supplicat indignis; nec dicere fuftinet ultra
Verba minora Dea: tollenfque ad fidera palmas,
Eternum ftagno, dixit, vivatis in ifto.
Eveniunt optata Deæ. juvat iffe fub undas;
Et modo tota cava fummergere membra palude:
Nunc proferre caput; fummo modo gurgite nare:
Sæpe fuper ripam ftagni confidere: fæpe.

In gelidos refilire lacus. & nunc quoque turpes
Litibus exercent linguas: pulfoque pudore,
Quamvis fint fub aqua, fub aqua maledicere tentant.
Vox quoque jam rauca eft; inflataque colla tumefcunt
Ipfaque dilatant patulos convicia rictus.
Terga caput tangunt; colla intercepta videntur:
Spina viret. venter, pars maxima corporis, albet:
Linofoque nova faliunt in gurgite ranæ.
Sicubi nefcio quis Lycia de gente virorum
Rettulit exitium; Satyri reminiscitur alter:
Quem Tritoniaca Latous arundine victum
Affecit pœna. Quid me mihi detrahis? inquit.
Ah piget: ah non eft, clamabat, tibia tanti!
Clamanti cutis eft fummos derepta per artus:
Nec quidquam, niff vulnus, erat, cruor undique manat,
Detectique patent nervi: trepidæque fine ulla
Pelle micant venæ. falientia vifcera poffis,
Et perlucentes numerare in pectore fibras.
Illum ruricolæ filvarum numina Fauni,
Et Satyri fratres, & tunc quoque clarus Olympus
Et Nymphæ flerunt: & quifquis, mantibus illis
Lanigerofque greges, armentaque bucera: pavit.
Fertilis imunaduit, madefactaque terra caducas
Concepit lacrimas, ac venis perbibit imis.
Quas ubi fecit aquam, vacuas emifit in auraș.
Inde petens rapidum ripis declivibus æquor,
Marfya nomen habet, Phrygia liquidiffimus aranis.

Talibus

Talibus extemplo redit ad præfentia dictis Vulgus; & extin&tum cum ftirpe Amphiona lugent. Mater in invidia eft. tamen hanc quoque dicitur unus Fleffe Pelops: humeroque fuas ad pectora poftquam Deduxit veftes, ebur oftendiffe finiftro. Concolor hic humerus, nafcendi tempore, dextro, Corporeufque fuit. manibus mox cala paternis Membra ferunt junxiffe Deos. aliifque repertis, Qui locus eft juguli medius, fummique lacerti, Defuit. impofitum eft non comparentis in ufum Partis ebur: factoque Pelops fuit integer illo.

Finitimi proceres coeunt: urbefque propinquæ Oravere fuos ire ad folatia reges,

[ocr errors]

Argofque, & Sparte, Pelopeiadefque Mycena,
Et nondam torva Calydon invifa Diane,
Orchomenofque ferox, & nobilis ære Corinthos,
Mefleneque ferax, Patræque, humilefque Cleona
Et Nelea Pylos, neque adhuc Pittheia Trazen..
Quæque urbes aliæ bimari claudunturab Ifthmo,
Exteriufque fit bimari fpectantur ab Ifthmo.
Credere quis poffit? fola ceffatis Athenæ,
Obftitit officio bellum; fubvectaque ponto
Barbara Mopfopios terrebant agmina muros.
Threicius Tereus hæc auxiliaribus armis
Fuderat: & clarum vincendo nomen habebat.
Quem fibi Pandion opibufque virifque potentem,
Et genus a magno ducentem forte Gradivo,
Connubio Procnes junxit. non pronuba Juno,
Non Hymenæus adeft, non illi Gratia lecto.
Eumenides tenuere faces de funere raptas:
Eumenides ftraveres torum: teftoque profanus
Incubuit bubo, thalamique in culmine fedit.
Hac ave conjunéti Procne Tereufque; parentes
Hac ave funt factigratata eft fcilicet illis
Thracia: Difque ipfi grates egere: diemque,
Quaque data eft claro Pandione nata tyranno,
Quaque erat ortus Irys, feftam juffere vocari.
Ufque adeo larer utilitas. jam tempora Titan
Quinque per autumnos repetiti duxerat anni:
Cum blandita viro Procne, Si gratia dixit
Ulla mea eft, vel me vifendæ mitte forori;
Vel forer huc veniat. redituram tempore parvo
Promittes-focero. magni mihi numinis inftar
Germanam vidiffe dabis. jubet ille carinas
In freta deduci: veloque & remige portus
Cecropios intrat; Piraque littora tangit.
Ut primum foceri data copia, dextraque dextræ
Jungitur infaufto committitur omine fermo.
Cœperat, adventus cauffam, mandata referre
Conjugis; & celeres miffæ fpondere recursus :
Ecce venit magno dives Philomela paratu ;
Divitior forma: quales audire folemus
Naidas & Dryadas mediis incedere filvis:
Si modo des illis eultus, fimilefque paratus.
Non fecus exarfit confpecta virgine Tereus;
Quam fi quis canis ignem fupponat ariftis :
Aut frondem, pofitafque cremet fœnilibus herbas.
Digna quidem facies. fed & hunc innata libido
Exftimulat, pronumque genus regionibus illis
In Venerem eft. flagrat vitio gentifque fuoque.
Impetus eft illi, comitum corrumpere curam,
Nutricifque fidem: nec non ingentibus ipfam
Sollicitare datis; totumque impendere regnum:
Aut rapere, & fævo raptam defendere bello.
Et nihil eft, quod non effræno captus amore
Aufit; nec capiunt inclufas pectora flammas.

Jamque moras male fert; cupidoque revertitur ore
Ad mandata Procnes; & agit fum vota fub illis.
Facundum faciebat amor. quotiefque rogabat
Ulterius jufto; Procnen ita velle ferebat.
Addidit & lacrimas; tamquam mandaffet & illas.
Pro Superi, quantum mortalia pectora cæcæ
Noctis habent! ipfo fceleris molimine Tereus
Creditur effe pius: laudernque a crimine fumit.
Quid quod idem Philomela cupit? patriofque lacertis
Blanda tenens humeros, ut eat vifura fororem,
Perque fuam, contraque fuam, perit ufque, falutem.
Spectat eam Tereus; præcontreЯarque videndo:
Ofculaque, & collo circumdata brachia cernens ;
Omnia pro ftimulis facibufque, ciboque furoris
Accipit. & quoties amplectitur illa parentem;
Effe parens veller: neque enim minus impius effet.
Vincitur ambarum genitor prece. gaudet, agitque
Illa patri grates: & fucceffiffe duabus

Id putat infelix, quod erit lugubre duabus .
Jam labor exiguus Phoebo reftabat: equique
Pulfabant pedibus fpatium declivis Olympi.
Regales epulæ menfis, & Bacchus in auro
Ponitur. hinc placido dantur fua corpora fomno.
At rex Odryfius, quamvis feceffit, in illa
Eftuat: & repetens faciem, motufque, manufque ;
Qualia vult fingit, quæ nondum vidit : & ignes
Ipfe fuos nutrit, cura removente foporem.
Lux erat: &, generi dextram complexus euntis,
Pandion comitem lacrimis commendat obortis :
Hanc ego, care gener, quoniam pia cauffa coegit,
Et voluere amba, voluifti tu quoque, Fereu,
Do tibi: perque fidem, cognataque pectora fupplex,
Per Superos oro, patrio tuearis amore:
Et mihi follicita lenimen dulce fenectæ
Quamprimum [omnis erit nobis mora longa] remittas.
Tu quoque quamprimum; (fatis eft procal effe fororem)
Si pietas ulla eft, ad me, Philomela, redito.
Mandabat; pariterque fuæ dabat ofcula nate;
Et lacrima mites inter mandata cadebant.
Utque fide pignus dextras utriufque popofcit;
Inter feque datas junxit ; natamque nepotemque
Abfentes memori pro fe jubet ore falutent:
Supremumque vale, pleno fingultibus ore,
Vix dixit: timuitque fuæ præfagia mentis.
At fimul impofita eft piete Philomela carinæ ;
Admotumque fretum remis, tellusque repulsa eft ;
Vicimus, exclamat: mecum mea vota feruntur.
Exfultatque, & vix animo fua gaudia differt
Barbarus: & nufquam lumen detorquet ab illa.
Non aliter, quam cum pedibus prædator obuncis
Depofuit nido leporem Jovis ales in alto:
Nulla fuga eft capto: fpectat fua præmia raptor.
Jamque iter effectum; jamque in fua littora feffis
Puppibus exierant: cum rex Pandione natam
In tabula alta trahit, filvis obfcura vetuftis :
Atque ibi pallentem, trepidamque, & cuncta timentem,
Et iam cum lacrimis, ubi fit germana, rogantem,
Includit faffufque nefas, & virginem, & unam
Vi fuperat; fruftra clamato fæpe parente,
Sæpe forore fua, magnis fuper omnia Divis.
Illa tremit, velur agna pavens, quæ faucia cani
Ore excuffa lupi, nondum fibi tuta videtur:
•Utque columba, fuo madefactis fanguine plumis,
Horret adhuc, avidofque timet, quibus hæferat, ungues.
Mox ubi mens rediit; paffos laniata capillos,
Lugenti fimilis, cæfis plangore lacertis, -

1

« PredošláPokračovať »