EPISTOLA I.-AD AUGUSTUM.
QUUM tot sustineas et tanta negotia solus, Res Italas armis tuteris, moribus ornes, Legibus emendes, in publica commoda peccem, Si longo sermone morer tua tempora, Cæsar. Romulus et Liber pater et cum Castore Pollux, Post ingentia facta Deorum in templa recepti, Dum terras hominumque colunt genus, aspera bella Componunt, agros assignant, oppida condunt, Ploravere suis non respondere favorem Speratum meritis. Diram qui contudit hydram Notaque fatali portenta labore subegit, Comperit invidiam supremo fine domari Urit enim fulgore suo, qui prægravat artes Infra se positas; exstinctus amabitur idem. Præsenti tibi maturos largimur honores Jurandasque tuum per nomen ponimus aras, Nil oriturum alias, nil ortum tale fatentes. Sed tuus hic populus, sapiens et justus in uno, Te nostris ducibus, te Graiis anteferendo, Cetera nequaquam simili ratione modoque Estimat, et, nisi quæ terris semota suisque Temporibus defuncta videt, fastidit et odit,
Sic fautor veterum, ut tabulas peccare vetantes, Quas bis quinque viri sanxerunt, foedera regum Vel Gabiis vel cum rigidis æquata Sabinis, Pontificum libros, annosa volumina vatum Dictitet Albano Musas in monte loquutas. Si, quia Græcorum sunt antiquissima quæque Scripta vel optima, Romani pensantur eadem Scriptores trutina, non est quod multa loquamur: 30 Nil intra est oleam, nil extra est in nuce duri; Venimus ad summum fortunæ, pingimus atque Psallimus et luctamur Achivis doctius unctis. Si meliora dies, ut vina, poëmata reddit, Scire velim, chartis pretium quotus arroget annus. Scriptor abhinc annos centum qui decidit, inter Perfectos veteresque referri debet, an inter Viles atque novos? Excludat jurgia finis. Est vetus atque probus, centum qui perficit annos. Quid, qui deperiit minor uno mense vel anno, Inter quos referendus erit? veteresne poëtas, An quos et præsens et postera respuat ætas?. Iste quidem veteres inter ponetur honeste, Qui vel mense brevi vel toto est junior anno. Utor permisso caudæque pilos ut equinæ Paullatim vello et demo unum, demo iterum unum, Dum cadat elusus ratione ruentis acervi, Qui redit in fastos et virtutem æstimat annis Miraturque nihil, nisi quod Libitina sacravit. Ennius et sapiens et fortis et alter Homerus, Ut critici dicunt, leviter curare videtur, Quo promissa cadant et somnia Pythagorea. Nævius in manibus non est et mentibus hæret Pæne recens? Adeo sanctum est vetus omne poëma. Ambigitur quotiens uter utro sit prior, aufert Pacuvius docti famam senis, Accius alti, Dicitur Afranî toga convenisse Menandro,
Plautus ad exemplar Siculi properare Epicharmi, Vincere Cæcilius gravitate, Terentius arte.
Hos ediscit et hos arto stipata theatro
Spectat Roma potens; habet hos numeratque poëtas Ad nostrum tempus Livî scriptoris ab ævo. Interdum vulgus rectum videt, est ubi peccat. Si veteres ita miratur laudatque poëtas, Ut nihil anteferat, nihil illis comparet; errat: Si quædam nimis antique, si pleraque dure Dicere credit eos, ignave multa fatetur, Et sapit et mecum facit et Jove judicat æquo. Non equidem insector delendaque carmina Livî Esse reor, memini quæ plagosum mihi parvo Orbilium dictare; sed emendata videri Pulchraque et exactis minimum distantia miror; Inter quæ verbum emicuit si torte decorum, et Si versus paullo concinnior unus et alter, Injuste totum ducit venditque poëma.
Indignor quidquam reprehendi, non quia crasse Compositum illepideve putetur, sed quia nuper; Nec veniam antiquis, sed honorem et præmia posci. Recte necne crocum floresque perambulet Atta Fabula si dubitem, clament periisse pudorem Cuncti pæne patres, ea quum reprehendere coner, Quæ gravis Esopus, quæ doctus Roscius egit: Vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt, Vel quia turpe putant parere minoribus et quæ Imberbes didicere, senes perdenda fateri. Jam Saliare Numæ carmen qui laudat et illud, Quod mecum ignorat, solus vult scire videri, Ingeniis non ille favet plauditque sepultis, Nostra sed impugnat, nos nostraque lividus odit. Quod si tam Græcis novitas invisa fuisset
Quam nobis, quid nunc esset vetus? aut quid haberet, Quod legeret tereretque viritim publicus usus? Ut primum positis nugari Græcia bellis
Cœpit et in vitium fortuna labier æqua, Nunc athletarum studiis, nunc arsit equorum, Marmoris aut eboris fabros aut æris amavit, Suspendit picta vultum mentemque tabella, Nunc tibicinibus, nunc est gavisa tragœdis; Sub nutrice puella velut si luderet infans, Quod cupide petiit, mature plena reliquit. Quid placet aut odio est, quod non mutabile credas? Hoc paces habuere bonæ ventique secundi. Romæ dulce diu fuit et sollemne reclusa Mane domo vigilare, clienti promere jura, Cautos nominibus rectis expendere nummos, Majores audire, minori dicere, per quæ Crescere res posset, minui damnosa libido. Mutavit mentem populus levis et calet uno Scribendi studio; pueri patresque severi
Fronde comas vincti conant et carmina dictant. 110 Ipse ego, qui nullos me adfirmo scribere versus, Invenior Parthis mendacior et prius orto
Sole vigil calamum et chartas et scrinia posco. Navim agere ignarus navis timet; abrotonum ægro Non audet, nisi qui didicit, dare; quod medicorum est, Promittunt medici; tractant fabrilia fabri: Scribimus indocti doctique poëmata passim. Hic error tamen et levis hæc insania quantas Virtutes habeat, sic collige: vatis avarus
Non temere est animus; versus amat, hoc studet unum ; Detrimenta, fugas servorum, incendia ridet; Non fraudem socio puerove incogitat ullam Pupillo; vivit siliquis et pane secundo; Militiæ quamquam piger et malus, utilis urbi, Si das hoc, parvis quoque rebus magna juvari. Os tenerum pueri balbumque poëta figurat, Torquet ab obscœnis jam nunc sermonibus aurem, Mox etiam pectus præceptis format amicis, Asperitatis et invidiæ corrector et iræ,
Recte facta refert, orientia tempora notis Instruit exemplis, inopem solatur et ægrum. Castis cum pueris ignara puella mariti Disceret unde preces, vatem ni Musa dedisset? Poscit opem chorus et præsentia numina sentit, Coelestes implorat aquas docta prece blandus, Avertit morbos, metuenda pericula pellit, Impetrat et pacem et locupletem frugibus annum. Carmine Dî superi placantur, carmine Manes. Agricolæ prisci fortes parvoque beati
Condita post frumenta levantes tempore festo Corpus et ipsum animum spe finis dura ferentem, Cum sociis operum, pueris et conjuge fida, Tellurem porco, Silvanum lacte piabant, Floribus et vino Genium memorem brevis ævi. Fescennina per hunc inventa licentia morem Versibus alternis opprobria rustica fudit, Libertasque recurrentes accepta per annos Lusit amabiliter, donec jam sævus apertam In rabiem cœpit verti jocus et per honestas Ire domos impune minax. Doluere cruento Dente lacessiti; fuit intactis quoque cura Conditione super communi; quin etiam lex Poenaque lata, malo quæ nollet carmine quemquam Describi; vertere modum, formidine fustis Ad bene dicendum delectandumque redacti. Græcia capta ferum victorem cepit, et artes Intulit agresti Latio; sic horridus ille Defluxit numerus Saturnius, et grave virus Munditiæ pepulere; sed in longum tamen ævum Manserunt hodieque manent vestigia ruris. ! Serus enim Græcis admovit acumina chartis, Et post Punica bella quietus quærere cœpit, Quid Sophocles et Thespis et Eschylus utile ferrent. Tentavit quoque rem, si digne vertere posset, Et placuit sibi, natura sublimis et acer;
« PredošláPokračovať » |