xit: „conformes 1) imaginis Filii sui:“ volo requirere, cujus formae conformes fieri dicantur. 2) Legimus 3) enim Filium Dei aliquando in forma Dei, aliquando in forma servi esse positum. 4) Cui ergo formae harum duarum conformes dicat futuros Apostolus eos, qui diligunt Deum, et quibus omnia cooperantur in bonum, non otiosi mihi3) videtur esse discriminis. Arbitror ergo secundum ea, quae in aliis idem Paulus designat, ubi dicit: „,filioli 6) mei, quos iterum parturio, donec formetur Christus in vobis:" quod 7) formari in his, qui ad perfectionem tendunt, Christum dicat secundum hoc, quod Verbum est, ut in iis Verbi Dei sinceritas ad purum informetur; et secundum hoc, quod veritas est, ut) veritas in iis absque ullius fuci admixtione consistat; et secundum hoc, quod sapientia est, ut sapientia Dei in iis illa, quam inter perfectos loquitur 9) Paulus, pura et absque ullo erroris diverticulo conservetur. Sic et secundum omnia, quae Christus est, vel justitia, vel sanctificatio, vel 1o) ceterae quaeque virtutes, si in iis formentur ad liquidum, isti videbuntur ad illam formam, qua11) in forma Dei est, conformes imaginis

1) Rom. VIII, 29.

2) Editi (v. c. edd. M.): „dicuntur.“ R.

3) Philipp. II, 6. 7.

4) Editi (v. c. edd. M.): „propositum." R.
5) Edd. Merlini: discriminis mihi videtur esse.
6) Galat. IV, 19.

Chri

7) Ed. Ruaci in textu: „,formari in his, stum dicat," omisso quod. Eadem tamen in notis: „editi (v. c. ed. M. II.): quod formari in his, Christus dicatur. Sed omnes Mss., et Rabanus, ut in textu." R. Christus dicatur,"

Ed. M. I:,,formari in his,

omisso quod.

8) Ed. M. II. perperam: et.

9) I Cor. II, 6.

10) Editi (v. c. ed. M. I.): „vel certe quaeque virtutes." R.

11) Msc. unus: quae in forma" etc. R.

esse effecti. Si vero adhuc in initiis quis conversetur, „initium 1) autem sapientiae timor2) Dei est —,“ et in timore adhuc positus prima cultus Dei elementa suscipiat, secundum formam servi, quam suscepit ad hoc, ut3) rudes et ignaros timorem Dei doceret, *) conformes fieri intelligendi 3) sunt hi,6) qui prima initia in Dei timore suscipiunt. „Quia, 7) inquit, quos praescivit, et praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui.“ Non) omittamus nec de eo, quod dixit: „praescivit, o) et praedestinavit.“ Puto enim,1o) quod, sicut non de omnibus dixit, qui praedestinati sunt, ita nec de omnibus, quos praesciit. 1) Non enim secundum communem vulgi opinionem putandum est, bona malaque praescire Deum, sed secundum Scripturae sanctae consuetudinem sentiendum 12) est. Observet enim qui studiosus est in Scripturis, sicubi invenit Scripturam dicere, quia malos praescierit Deus, sicut in praesenti loco de bonis manifeste dicit: „quia 13) quos praescivit, et praedestinavit conformes fieri 14) ima

1) Prov. IX, 10.

2) Sic omnes Mss. nostri, et Rabanus. Editi vero (v. c. ed. M. I.): „timor dicitur, et in timore“ etc. Al. (itemq. ed. M. II.): „timor Domini, et in timore“ etc. R. 3) Editi (v. c. edd. M.): „ut rudibus et ignaris." Sed omnes Mss., et Rabanus, ut in textu. R.

4) Ed. M. II. sola: induceret.

5) Msc. unus: „intelligi possunt.“ R.

6) Edd. Merlini: ii. 7) Rom. VIII, 29.

8) Sic Msc. unus Reg. num. 1639.

Ceteri vero

Mss. et editi (v. c. edd. M.): „Non omittamus nec de eo, quod dixit: praescivit, et praedestinavit,“ et vocem „enim“ post „Puto." R.

9) Rom. VIII, 29.

10) Legitur,,enim,“ cfr. p. huj. not. 8., in edd. M. 11) Ed. M. II: praescivit.

12) Editi (v. c. edd. M.): „sciendum est.“ R.

13) Rom. VIII, 29.`

14) Deest,,fieri" in Mss. Codd. nostris, et apud Ra ́banum, sed exstat in editis (e. c. edd. M.). R.

ginis Filii sui." Si enim quos praescivit, hos et praedestinavit conformes esse imaginis Filii sui, nullus autem malus conformis potest imaginis esse Filii Dei, manifestum est, quia de bonis tantum dicit: „,praesciit1) quos et 2) ́praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui:“ ceteros vero non modo praescire, sed 3) ne scire quidem dicitur Deus. „Novit 4) enim Deus eos, qui sunt ejus:" ad eos autem, qui non sunt digni, 、ut sciantur a Deo, Salvator dicit: discedite 5) a me, quia nunquam cognovi vos, operarii iniquitatis." Sic ergo etiam in hoc praesenti loco quos 6) praescivit“ Deus, ipsos et praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui." Ceteri autem praesciri non dicuntur: non quod aliquid latere possit illam naturam, quae ubique est, et nusquam deest, sed quia omne, quod malum est, scientia ejus vel praescientia habetur indignum. „Quos") ergo praesciit, et praedestinavit." Sed et hoc intuere, si praescire et praedestinare dici potest Deus de his, 3) qui nondum sunt; an o) de his, qui sunt quidem, nondum tamen conformes sunt imaginis 10) Filii sui: et si praescientiam in hoc esse magis convenit, quam in eo, quod

1) Rom. VIII, 29. Ed. M. II: praescivit.

2) Deest,,et" in edd. M.

3) Ed. M. I., itemq. ed. Ruaei: „sed nescire quidem" etc.

4) II Tim. II, 19. coll. Num. XVI, 5.

5) Sic Mss. et Rabanus. Editi vero (v. c. edd. M.): ,,discedite a me, vos operarii iniquitatis, quia non cognovi vos. Sic ergo et in hoc" etc. R. Cfr. Matth. VII, 23. 6) Rom. VIII, 29.

7) Rom. VIII, 29.

8) Ed. M. II: iis.

Ed. M. II: praescivit.

9) Editi, alii (v. c. ed. M. I.): „unde his,“ alius: ,,vel his." R. Ed. M. I: „,vel iis."

10) Editi (v. c. edd. M.): „,imaginis filii ejus: et praescientiam in hoc esse" etc. R.

futurum sit id, quod nondum est. In hoc enim voluntas magis est, quam praescientia conditoris. Nam praescientia in quo videbitur, cum id, quod futurum est, pendeat in factoris arbitrio? Videbitur fortassis ab attentis lectoribus etiam hoc ') requiri, cur non dixerit: conformes Filii sui; sed: „,,conformes 2) imaginis Filii sui.“ Dicet enim, qui3) haec excitat, quia, sicut ipse Filius, qui „imago 4) Dei invisibilis“ dicitur, quantum 3) ad personam spectat, alius est ab illo, cujus imago est: ita et hic, quae dicitur imago Filii ejus, alia debet esse ab 6) illo, cujus imago est. Et quamvis ardua haec videantur et difficilia, tamen vide si possumus illud dicere: quia, quamvis omnis, qui se ad eam formam, quam supra posuimus, excoluerit, imago sit Dei, hoc est, imago Filii Dei, tamen specialis ac propria imago ejus, quae eum totum atque ex integro suscepit, et in semet ipsa formavit, ipsa ') Jesu anima dicenda est, quae se per omnia Verbo ac Sapientiae Dei ita coaptavit, ut in nullo prorsus ab ejus similitudine decolor haberetur: ita ut, quicunque summam perfectionis ac beatitudinis consectatur, ad ) illius imaginem ac similitudinem tendat, quae primo loco et super) omnes

1) Ed. M. I: haec. 2) Rom. VIII, 29.

3) Edd. Merlini: qui excitat haec.

4) Coloss. I, 15.

-

5) Sic recte Msc. unus Reg. num. 1639. Ceteri vero Mss: quantum ad personam specialius est (editi, e. c. edd. M., quantum specialis est) ab illo" etc. R. 6) Desunt in libris antea editis (e. c. edd. M.) verba:,,ab illo." R.

7) Edd. Merlini: ipsa anima Jesu.

8) Ed. Ruaci in textu:,,ad illius se imaginem tendat;" eadem in notis:,,Mss. nostri, et Salodianus: ad illius se imaginem tendat. Sed tamen

Vox se re

dundare videtur, et cam omittunt ceteri editi" (e. c. edd. M.) R.

9) Ed. M. II: et super ceteras òmnes etc.

1

ceteros Filii Dei imago est: ita 1),,ut sit ipse primogenitus in multis fratribus," in his videlicet, quorum 2) in conformatione imaginis Filii Dei primatum3) tenet.

8. Quos 4) autem praedestinavit, illos) et vocavit: et quos vocavit, illos et justificavit: quos autem justificavit, illos 6) et glorificavit.") Supra dixit:,,quos 8) praescivit, hos et 9) praedestinavit:" et nunc addit: „,quos 1o) autem praedestinavit, illos 11) et vocavit: et quos vocavit, illos 12) et justificavit." Et si „praescivit" et praedestinavit“ communi opinione sentiamus, videbitur utique qui justificatus est, propterea justificatus esse, quia 13) vocatus est; et qui vocatus est, propterea justificatus esse, quia praedestinatus est; et qui praedestinatus est, propterea praedestinatus esse, quia praecognitus est. Et rursum e contrario intelliges: 14) si quis autem justificatus non est, ideo non est justificatus, quia non est vocatus; et 15)

1) Rom. VIII, 29.

2) Edd. Merlini: quorum conformatione filii Dei imaginis.

3) Ed. M. II: ipse primatum etc.

4) Rom. VIII, 30.

5) Edd. Merlini h. 1. et seqq. constanter fere, ed. R. rarius: „hos.“ R.

6) Edd. M. et R. hoc loco: „illos.“

7) Editi (v. c. edd. M.): „magnificavit." R.

8) Rom. VIII, 29.

Ed. M. I: „praesciit.“

10) Rom. VIII, 30.

9) Deest,,et" in edd. M.

1) Edd. M. et R. hoc loco: „illos.“

12) Edd. Merlini: „hos.“

13) Desiderantur in antea editis (v. c. cdd. M.) verba:,,quia vocatus est; et qui vocatus est, propterea justificatus esse." R.

14) Alias (v. c. in edd. M.): „intelligis." R.

15) Editi (v. c. edd. M.): „et quia non est vocatus, ideo non est praedestinatus: et quia praedestinatus non est, ideo non est praecognitus." Sic etiam Mss. nostri, nisi quod habeant qui" pro „,quia." Sed Rabanus ut in nostro textu, et recte quidem. R.