Obrázky na stránke
PDF
ePub

in aliam quamcunque armatam militiam delecti) melius ordinare placuit. Et iubemus, ut quotcun. que etiam annos in expeditione maneant, uxores eorum exspectent, etsi nec literas, nec responsum quoddam a maritis suis accipiant. Si quae vero eiusmodi mulierum virum suum mortuum esse audiverit, ne tum quidem alias nuptias-eam contrahere permittimus, nisi prius mulier, vel ipsa, vel per parentes suos, vel per aliam quamcunque personam, Priores numeri et chartularios 84),

verbor. quorund. Juliani interpretat. h. voc. fagt jedoch Foederati sunt genus militum, non a foederatis populis, sed a foedere, quo ab aliis distinguebantur.

m

83) Scholares hießen diejenigen, welche zu einer schola gehörten, worunter man ein collegium militum ver. stand, welches seinen Vorgefeßten hatte, die man capita scholarum, oder scholae primiceri nannte. Orient gab es acht, in Occident sechs Scholae, welche unter dem magister officiorum ftanden. S. Ant. AUGU STINUS cit. Interpret. voc Schola. und Jac. GUTHERIUS de officiis domus augustae. Lib. II. cap. 14. AGATHIAS Lib. V. pag. 111. Tom. III. Scriptor. rer. Bizant. edit. venet. fagt, die Scholares hätten mehr zur Leibwache des Kaisers, und Parade bey Hofe, als im Kriege ge dient, und wären daher prächtig gekleidet gewesen, φαιδροειμωνες). S. Jac. GOTHOFREDUS Comm. ad L. 22. Cod. Theod. de erogat. militar. annonae (Tom. II. Cod. Theodos. pag. 314.) uud Sam. PITISCI Lex. antiquitat. Rom. Tom. III. voc. Scholares. pag. 350.

84) Chartularii fagt Ant. AUGUSTINUS cit. Interpretat. verbor. h. v. a chartis sive instrumentis dictus, variisque in rebus et scriniis curam agebat. Nov. LXXXV.

[ocr errors]

in quo maritus eius militavit, adierit, eosque, (sive tribunum, si adest), interrogaverit, num revera maritus eius mortuus sit: ut illi sanctis. Evangeliis propositis apud acta deponant, virum revera mortuum esse. Et haec ubi fecit, atque in testimonium suum mulier acta accepit, etiam postea per unius anni spatium eam exspectare iubemus, ut post eius lapsum legitimum illi matrimonium contrahere liceat. Si contra hanc observationem mulier secundum matrimonium contrahere audeat, et ipsa, et qui eam duxit, tanquam adulteri puniantur. Si scholaris sit is, de cuius morte dubitatio est, a primis scholae, et actuario: sin foederatus, ab optione eius dictum testimonium uxor accipiat.

[ocr errors]

Diese Vorsicht des Kaisers Justinian hat auch der Pabst Clemens III. bestätiget, welcher cap. 19. X. de sponsalib. an den Bischof zu Saragossa im Jahr 1188. auf folgende Art rescribirt: In praesentia nostra quaesivisti, quid agendum sit de mulieribus, quae viros suos, causa captivitatis, vel peregrinationis absentes, iam ultra septennium praestolatae fuerint, nec certificari possunt de vita vel de morte ipso

cap. 2. et 4. in scrinio fabricae armorum. Nov. CXVII. c. 9. in militia. Nov. CXX. c. 1. 2. 4. in ecclesia. L. 25. C. de SS. eccles. Es gab daher verschiedene Arten von Chartularii. S. GUTHERIUS de officiis domus august. c. 1. pag. 338 sqq. Hier heißen Chartularii wohl diejenigen Behörden, welche die Register und Listen über die Soldaten führten, und die Namen der Berstorbenen darin tilgten, und eigene Todten, Listen hielten. S. BROUWER c. 1. pag. 413.

Glücks Erläut. d. Pand. 24. Th.

[ocr errors]

rüm, licet super hoc sollicitudinem adhibuerint diligentem: et pro iuvenili aetate, seu fragilitate carnis, nequeunt continere, petentes aliis matrimonio copulari. (Cum autem dicat Apostolus: mulier tam diu alligata est viro, quam diu vir eius vivit ;) consultationi tuae taliter respondemus, quod, quantocunque annorum numero ita remaneant, viventibus viris suis non possunt ad aliorum consortium canonice convolare: nec tu eas auctoritate ecclesiae permittas contrahere, donec certum nuntium recipiant de morte virorum $5).

Ist nun also eine bisher bestandene Ehe ohne allen Zweifel getrennt, so ist die Schließung einer neuen Ehe erlaubt, wenn diese auch die dritte, oder vierte, oder auch noch öfters wiederholte seyn sollte. Denn man nennt jede neue Ehe, welche nach einer vorhergehenden gültigen und rechtmäßig aufgehobenen Ehe geschlossen worden ist, ohne Rücksicht auf die Zahl derselben, secundae nuptiae 86). Eine solche zweyte und öfters wiederholte Ehe erlaubt nicht nur das römische 87), sondern auch das canonische Recht. Lezteres nennt sie jedoch Bigamie, daher der Unterschied zwischen bigamia simultanea und successiva entstan

85) Aus diesem Text ist Can. 1. Caus. XXXIV. Qu. 1. zu `. ergänzen. S. BERARDUS Commentar. in ius eccles. univ. Tom. III. Diss. VII. Quaest. 2. pag. 198.

86) Scip. GENTILIS de secundis nuptiis, ist, mit dem Tr. de bonis maternis verbunden, Hanoviae 1606. 8. er schienen. Auch Just. Henn. BOEHMER Diss. de secundis nuptiis praecipue illustrium personar.. Halae 1723. rec. 1761.

87) L. 6. C de secund. nupt. L. 4. C. de bonis, quae liber. Nov. XXII. cap. 22. sqq.

den ist 88). Folgende Stellen aus dem canonischen Rechte sind hier merkwürdig.

Can. 11. Caus. XXXI. Qu. 1. HIERONYMUS in apologetico adversus Jovinianum. Aperiant, quaeso aures obtrectatores, et videant, me secundas et ter tias nuptias concessisse in Domino. Qui secundas et tertias non damnavi, primum potui damnare matrimonium? Idem ibidem. §. 1. Non damno biga mos, imo nec trigamos, et si dici potest, octoga. mos. Idem ibidem. §. 2. Ego etiam nunc libera voce proclamo, non damnari in ecclesia bigamiam. imo nec trigamiam, et ita licere quinto, et sexto, et ultra, quomodo et secundo marito, nubere.

Can. 12. ibid. AUGUSTINUS lib. II. contra adversarium legum et prophetarum cap. 11. Deus masculum et foeminam propagandi generis causa nuptiali castitate coniunxit, et secundas nuptias, quae in utroque testamento permittuntur, licitas esse monstravit:

[ocr errors]

Can. 1. C. XXXII. Qu. 4. IDEM eod. lib. cap. 9. Iste (sc, adversarius) Abrahae etiam usque ad decrepitam senectutem fornicationis obiicit crimen: profecto quia et post mortem Sarae alteram duxit. Ubi etsi nullum intelligeretur rei abditae sacramentum, propter hoc solum id facere debuit Abraham, ne putarent haeretici adversus Apostolum (quibus etiam Tertullianus adstipulator existit) post uxoris mortem crimen esse, ducere

uxorem.

88) BOEHMER iur. eccles. Prot. Tom. I. Lib. I. Tit. 21. §. 3.

Nach dem canonischen Rechte kann jedoch eine zweyte Ehe eigentlich erst nach dem Tode des ersten Ehegatten Statt finden, weil eine gültige Ehe nur durch den Tod getrennt werden kann.` Nach dem protestantischen Kirchenrechte hingegen findet die zweyte Ehe Statt, wenn auch die erstere durch Ehescheidung getrennt worden ist 89). Eine Ausnahme findet jedoch Statt, wenn dem schuldigen Theile in dem Ehescheidungsurtheil zur Strafe auferlegt worden ist, ehelos zu bleiben, oder der schuldige Theil nach dem canonischen Rechte zu einer ewigen Pönitenz verdammt ist, so daß er auch nach dem Tode des unschuldigen Theils nicht wieder heyrathen darf 9°), welches aber bey den Protestanten nicht beobachtet wird 91).

[ocr errors]

Wenn die dreyzehnte Kirchenversammlung zu Toledo vom Jahr 683. diejenigen von der Gemeinschaft der Kirche ausgeschlossen wissen will, welche fürstliche oder königliche Wittwen heyrathen würden; so ist dieß eine besondere Vers ordnung, welche durch Zureden des Königs Erwig war veranlaßt worden, der dieser Kirchenversammlung selbst beywohnte, und besorgte, daß seine Wittwe nach seinem Lode einen fremden Prinz heyrathen, und diesen zum Nachtheil seiner Kinder in den Besitz des Reichs einführen möchte 92). Daher hat auch Gratian diesen Canon in sein Decret nicht mit aufgenommen.

89) S. Ge. Lud. BOEHMER Princ. iuris canon. §. 414,0D2 90) Can, 5. et 6. Caus. XXXI. Qu. 1. Can. 201 22. et 23. C. XXXII. Qu. 7. Cap. 12. X. de praesumt.

91) BOEHMER iur. eccles. Protest. Tom. III. Lib. IV. Tit. 7. §.7. et 8. und Tom. IV. Lib. IV. Tit. 19. §. 45.

92) S. BERARDUS Commentar. in ius eccles. univ. Tom. III., Diss. VII. Qu. 2. pag. 198.

[ocr errors]
« PredošláPokračovať »