230

PEGASUS VILICUS. CRISPI SENECTUS. [IV 72-82

tudinem clipeum Minervae woλioúxov dictitabat. VOCANTUR 146.

not the same as the patres 64.

73 PROCERES the court favorites,

74 MAGNAE AMICITIAE I 33 n. v 14.

ILLE Domitian.

SEDEBAT PALLOR Ov. met. 11 775 pallor in ore sedet. trist. I 9 18. 75 AMICITIAE DCass. LXVII 1 ávůρwπоv dè épíλŋoe μὲν ἀληθῶς οὐδένα, πλὴν γυναικῶν τινων· ἐπλάττετο δὲ ἀγαπᾶν ἀεί, ὃν ἀεὶ μáλioтα áτоσpážaι ñ0€λev. cf. ib. 9. Plin. pan. 85 §§ 1-2 peior odio amoris simulatio. etenim in principum domo nomen tantum amicitiae, inane scilicet irrisumque, manebat. nam qui poterat esse inter eos amicitia, quorum sibi alii domini, alii servi videbantur? Suet. Dom. 11. LIBURNO an Illyrian slave (11 240 n. vi 477.

Mart. 1 49 33). schol. qui admissionibus praeerat.

ABOLLA III 115 n.

76 PROPERABAT 146 n. 77 PEGASUS Schol. filius trierarchi, ex cuius liburnae parasemo nomen accepit, iuris studio gloriam memoriae meruit, ut liber vulgo, non homo, diceretur. hic functus omni honore cum provinciis plurimis praefuisset, urbis curam administravit: hinc est Pegasianum SCtum. cf. Dirksen manuale Pegasianum. Pegasus. dig. 1 2 2 § 47 Proculo [successit] Pegasus, qui temporibus Vespasiani praefectus urbi fuit. which does not agree with the words positus modo. VILICUS Madvig tamquam servis praepositus. The term is applied to a praetor Cic. Verr. III § 119. id. p. Planc. § 62 populus Romanus deligit magistratus, quasi rei publicae vilicos. 78 and were the prefects then any other than bailiffs, seeing that the best of them and the most upright of jurists, though the times called for extreme severity, durst not exert his powers? QUORUM=ex quibus. Cic. Brut. § 99 quorum aetatibus adiuncti duo C. Fannii, C. et M. filii, fuerunt: quorum Gaii filius reliquit. SANCTISSIMUS the regular order would be: optim. atque sanct. cf. 140. Hor. s. 11 3 130 insanum te omnes pueri clamantque puellae.

OPTIMUS ATQUE INTERPRES LEGUM

VIII 10

79-80 QUAMQUAM TEMPORIBUS DIRIS 60. On this use of quamquam without a verb, which belongs to the silver age, see Madvig on Cic. fin. v § 68: to his exx. of quamquam when an opposition follows add Sall. Iug. 43 § 1 acri viro et quamquam adverso populi partium fama tamen aequabili et inviolata. id. hist. I fr. 48 Dietsch=51 Kr. § 2 bellum atque arma, quamquam vobis invisa, tamen, quia Lepido placent, sumenda sunt. Plin. ep. 1 12 § 3 Corellium quidem summa ratio... ad hoc consilium compulit, quamquam plurimas vivendi causas habentem. § 2. Ramshorn 674. 882. 81 CRISPI Tac. h. II 10 Vibius Crispus, pecunia potentia ingenio inter claros magis quam inter bonos, Annium Faustum, • qui temporibus Neronis delationes factitaverat, ad cognitionem senatus vocabat (A.D. 70). ib. Iv 41. 43. an. XIV 28. DCass. LXV 2. Suid. BɩTéos. Mart. Iv 54 7 divitior Crispo; he was worth 200,000,000 sesterces, schol. cf. Borghesi oeuvres Iv 529-538. v 520. IUCUNDA Quintil. xII 10 § 11 iucunditatem Crispi. id. x 1§ 119 Vibius Crispus, compositus et iucundus et delectationi natus. id v 13 § 48 Vibius Crispus vir ingenii iucundi et elegantis.

CRISPI SENECTUS

Tac. h. Iv 42 senes nostri Marcellum, Crispum, iuvenes Regulum, imitentur. On the expression Crispi senectus cf. 39 n. x 75 n. Eur. Hipp. 794 Monk II.70éws yĥpas. Prop. i 20 15—6 error Herculis...fleverat, cf. Hertzberg vol. 1 p. 149. Iani art. poet. 475 seq. 82 FACUNDIA

the fame of his eloquence had spread through the world Tac. dial. 8, where he is called a friend of Vespasian: this eloquence gave the chief influence

82-91]

TYRANNY OF DOMITIAN

231

in the state to him, as to Marcellus Eprius, yet both ib. 13 alligati ambitione, nec imperanti umquam satis servi videntur, nec nobis satis liberi. That this Crispus was in favour with Domitian appears from Suet. 3 inter initia principatus quotidie secretum sibi horarium sumere solebat; nec quidquam amplius, quam muscas captare ac stylo praeacuto configere: ut cuidam interroganti essetne quis intus cum Caesare non absurde responsum sit a Vibio Crispo, Ne musca quidem.'

6

84 QUIS COMES UTILIOR Trajan said Lamprid. Al. Sev. 65 § 5 Domitianum pessimum fuisse, amicos autem bonos habuisse. Suet. Dom. 8 magistratibus quoque urbicis provinciarumque praesidibus coercendis tantum curae adhibuit, ut neque modestiores umquam neque iustiores extiterint; e quibus plerosque post illum reos omnium criminum vidimus. On the comites or amici (for comes = amicus ver. S8) of the emperor, and their various ranks see Friedländer 13 118-141. Marquardt 11 3 231-4.

CLADE ET PESTE SUB ILLA

abstract for concrete Lampr. Elag. 34 § 1 mirum fortasse cuipiam videatur... quod haec clades, quam rettuli, loco principum fuerit, et quidem prope triennio. id. Alex. Sev. 2 § 2 post illam cladem, quae non solum Antoninorum nomen decoloravit sed etiam Romanum dehonestavit imperium. cf. λοιμός. ὄλεθρος. Forc. pestis. Nägelsbach 48. 86 AURE TYRANNI Mart. vII 99 4 of his poems solent sacra Caesaris aure frui. 87 NIMBOSO VERE V 78. Ix 51. Sen. qu. nat. iv 4 § 2 cum ver coepit, maior inclinatio aeris sequitur et calidiore caelo maiora fiunt stillicidia. ideo, ut ait Vergilius noster [g. 1 313] cum ruit imbriferum ver, vehementior immutatio est aeris undique patefacti et solventis se ipso tepore adiuvante. ob hoc nimbi graves magis vastique quam pertinaces deferuntur. Bentl. on Hor. C. IV 4 7. 88 Plin. pan. 48 § 3 nec salutationes tuas fuga et vastitas sequitur. Suet. Dom. 11 erat autem non solum magnae, sed et callidae inopinataeque saevitiae. auctorem summarum, pridie quam cruci figeret, in cubiculum vocavit: assidere in toro iuxta coegit, securum hilaremque dimisit, partibus etiam de cena dignatus est. Arretinum Clementem, consularem virum e familiaribus et emissariis suis, capitis condemnaturus, in eadem vel etiam in maiore gratia habuit, quoad novissime simul gestanti, conspecto delatore eius' Vis' inquit 'hunc nequissimum servum cras audiamus?' et quo contemptius abuteretur patientia hominum, numquam tristiorem sententiam sine praefatione clementiae pronuntiavit, ut non aliud iam certius atrocis exitus signum esset quam principii lenitas. DCass. LXVII 1 § 1 his wrath often fell as suddenly as a thunderbolt. §§ 3-4 he ever feigned the most affection for those whom he had marked out for destruction, above all for his informers. Plin. pan. 48 cited on 154. ib. 66 Trajan urged the senate to resume their liberty, to take part in the government: omnes ante te eadem ista dixerunt; nemini tamen ante te creditum est. erant sub oculis naufragia multorum, quos insidiosa tranquillitate provectos improvisus turbo proculerat. quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum illorum, quibus tanta levitas, tanta fraus, ut facilius esset iratos quam propitios habere? Tac. h. Iv 8 Marcellus Eprius says of Nero's friendship non minus sibi anxiam talem amicitiam, quam aliis exilium. 89 IGITUR because the hazard was too great.

90 NEC CIVIS ERAT QUI nor was such a patriot, as could etc. 91 VITAM INPENDere vero Luc. 11 382 patriaeque inpendere vitam. Stat. s. v 1 63 vitamque inpendere famae. cf. Michaelis on Sen.

232

DOMINUS. OLIM EST. FRATERCULUS. [IV 91-98

de ir. 1 5 § 2.

serenas.

93 SOLSTITIA the summer, as bruma is the winter, solstice Verg. g. 1 100 umida solstitia atque hiemes orate TUTUS Tac. Agric. 42 Domitiani vero natura praeceps in iram, et quo obscurior, eo irrevocabilior, moderatione tamen prudentiaque Agricolae leniebatur. quia non contumacia neque inani iactatione libertatis famam fatumque provocabat.

94 EIUSDEM as Crispus.

95 IUVENE Domitian ordered Acilius Glabrio to be executed in exile, Suet. 10, being jealous of his skill in the arena. DCass. Lxvi 14 τὸν δὲ δὴ Γλαβρίωνα τὸν μετὰ τοῦ Τραϊανοῦ ἄρξαντα [A.D. 91], κατηγορηθέντα τά τε ἄλλα καὶ οἷα οἱ πολλοί, καὶ ὅτι καὶ θηρίοις ἐμάχετο, ἀπέκτεινεν. ἐφ ̓ ᾧ που καὶ τὰ μάλιστα ὀργὴν αὐτῷ ὑπὸ φθόνου ἔσχεν, ὅτι ὑπατεύοντα αὐτὸν ἐς τὸ ̓Αλβανὸν ἐπὶ τὰ νεανισκεύματα ὠνομασμένα καλέσας, λέοντα ἀποκτεῖναι μέγαν ἠνάγκασε. καὶ ὃς οὐ μόνον οὐδὲν ἐλυμάνθη, ἀλλὰ καὶ εὐστοχώτατα αὐτὸν κατειργάσατο. cf. ib. 12.

6

96 DOMINI Sire.' Suet. Dom. 13 acclamari etiam in theatro epulari die libenter audivit: domino et dominae feliciter!... pari arrogantia, cum procuratorum suorum nomine formalem dictaret epistulam, sic coepit dominus et deus noster sic fieri iubet. unde institutum posthac, ut ne scripto quidem ac sermone cuiusquam appellaretur aliter. AV. de Caes. 11 § 2. DCass. LXVII 13. Eutrop. vII 23 (15). Mart. constantly gives Domitian this title v 2 6. 5 3. 8 1 edictum domini deique nostri. VIII 2 6. on the accession of Trajan he changed his tone x 72 3 seq. dicturus dominum deumque non sum. Plin. pan. 2 § 3. 7 § 6. 55 § 7 sedemque obtinet principis, ne sit domino locus. Augustus and Tiberius declined the title Suet. Aug. 53. Tib. 27. Phaedr. 1 12 5. Gruter inscr. 246. 285 3. 287 2. 1023. Spanh. de usu num. diss. 8 p. 729 seq. ed. 1671. Eckhel VIII 346 a. Selden titles of honour 1 4 1. Lips. exc. on Tac. an. 11 87. Lyd. de mag. 1 6. see Tert. apol. 34. On the Christians' refusal of the title to emperors see Walch nov. comm. soc. Gott. II 18. OLIM EST has long been.' This use of olim, where Cicero would use iamdudum, and the Greeks wálat, is a characteristic of the silver age III 163. vI 90. 281. 346. Ix 17. Luc. v 769. M. Sen. 1 contr. praef. memoriae meae, quae mihi iam olim precario paret. Sen. de ira 1 16 olim miser mori quaeris. id. ep. 77 olim iam nec perit quidquam mihi, nec acquiritur. ib. 71 § 10. Fronto ep. ad M. Caes. II § 4 iuravero, me olim consulatu abire cupere. Plin. ep. I 11 § 1 Cort. II 10 § 6. vI 34 § 1. vIII 9 § 1. id. pan. 24 § 1 Schwartz. Mart. 1 92 11. v 60 4. Tac. XII 66. Petron. 22. 99. [Quintil.] decl. 111 § 18. Apul. m. II 13 fin. Ammian. xiv 6 § 6. Stat. Ach. 1 14. 1 135. VFl. 1 53. Sil. 11 276. Aug. civ. D. 11 22 fin. Madvig opusc. 1 49. Hand Tursell. Iv 370. Bötticher lex. Tac. s. v. 97 PRODIGIO PAR EST IN NOBILITATE SENECTUS 104. 154 n. x 112-3 n. Sen. cited on III 300. Plin. ep. 11 7 §§ 9-12 of the suicide of Silius Ital. A.D. 101 postremus ex omnibus quos Nero consules fecerat decessit. . . . quod me recordantem fragilitatis humanae miseratio subit. . . . an non videtur tibi Nero modo modo fuisse? . . L. Piso . . . dicere solebat neminem se videre in senatu quem consul ipse sententiam rogavisset.

I

...

IN NOBILITATE the Acilii claimed descent from Aeneas Herodian 11 3 § 4. Domitian made away with many of the rich and noble, either by poison, or by sentence of the senate, in order to support his inordinate expenses DCass. LXVII 4.

98 FRATERCULUS GIGANTIS I 101 n. of obscure extraction. Tert. apol. 10 terrae filios vulgus vocat quorum genus incertum est. id ad

IV 98-105]

BEAR-FIGHTING. BARBATO INPONERE.

233

nat. I 12. Minuc. Oct. 21 § 8 ignobiles et ignotos terrae filios nominamus. Cic. ad Att. 1 13 § 4. ad fam. vII 9 § 2. Pers. vI 59. Petron. 43. Lact. I 1 § 56. 99 URSOS Plin. h. n. vIII § 131 saepe in harena colapho infracto exanimantur [ursi]. . . annalibus notatum est M. Pisone M. Messala coss. [B.c. 61] a. d. XIV kal. Oct. Domitium Ahenobarbum aedilem curulem ursos Numidicos centum et totidem venatores Aethiopas in circo dedisse. miror adiectum Numidicos fuisse, cum in Africa ursum non gigni constet. ib. § 228. Serv. on Aen. v 37 pelle Libystidis ursae, raises a like doubt aut re vera ursae, aut ferae Africanae, id est, leonis aut pardi. But see on the other hand Herod. 11 67 § 4. Iv 191 § 4 Bähr. Strab. XVII p. 828. Mart. 1 104 5. DCass. LIII 27. Friedländer 112 251. 397-8, who cites modern authorities. On the bear-fights in the arena, see Plin. h. n. vIII § 130. DCass. LIX 7 § 3. 13 § 8. LX 7 § 3. 23 § 5. LXI 9 § 1. LXXII 18 § 1. Liban. ep. 503. 514. Christian martyrs were worried by bears mart. Perpet. et Felicit. 6 § 2 in Migne patrol. III 52-3. vit. Gordian. 3. vit. Prob. 19. Ammian. XXIX 3 § 9. Apul. Iv 14-21 an amusing counterpart to the legend of Aktaeon, First introduced at Carthage by Augustine's friend Romanianus Aug. c. Acad. 1 § 2. Mart. spect. 8 11. Orell. inscr. 2530. Tert. apol. 9. 100 NUMIDAS i. e. Numidicos XV 23 n. Heins. on Ov. a. a. II 183. ALBANA HARENA 145 n. Suet. Dom. 19 centenas varii generis feras saepe in Albano secessu conficientem spectavere plerique atque etiam ex industria ita quarundam capita figentem, ut duobus ictibus quasi cornua efficeret. ib. 4 spectacula magnifica assidue et sumptuosa edidit. . . venationes gladiatoresque.

NUDUS 49 n. 1 23. 101 VENATOR of a venator Mart. says spect. 15 3-4 ille et praecipiti venabula condidit urso, | primus in Arctoi qui fuit arce poli. DCass. LXXVIII 21 AоúкLos Пpιokiλλiavós,

οὕτω περιβόητος ἐπὶ ταῖς ἐπηρείαις, ὥσπερ καὶ ἐπὶ τοῖς τῶν θηρίων σφαγαῖς, ἦν· ἔν τε γὰρ τῷ Τουσκούλῳ πολλοῖς ἀεὶ πολλάκις ἐμαχέσατο, ὥστε καὶ σημεῖα τῶν δηγμάτων αὐτῶν φέρειν. καί ποτε καὶ ἄρκτῳ καὶ παρδάλει, λεαίνῃ τε καὶ λέοντι ἅμα μόνος συνήνεχθη. The best account of the venationes is in Friedländer 112 249-270. 394-403. That nobles appeared in the arena, we learn from 11 143 seq. vIII 199 seq.

QUIS ENIM etc. It is all to no purpose that Glabrio, hoping so to disarm the suspicious jealousy of Domitian, condescends to such degrading pursuits. For who could now be deceived, as Tarquin was, by a feigned madness? Who would not detect the plots of a noble (of one who from his rank is formidable, and whom therefore a cautious tyrant will not suffer to live)? 103 BRUTE Liv. 1 56. 59.

BARBATO INPONERE REGI

XVI 31 n. simple, a stranger to modern cunning. 'to put upon,' 'to impose upon.' Sen. lud. de morte Cl. 6 § 1 inposuerat Herculi homini minime vafro. Petron. 81 effugi iudicium, harenae imposui. ib. 102 let us ink ourselves and so pass off as blackamoors permutato colore imponemus inimicis. Quintil. decl. II 14. Plin. ep. 1 15 § 3 si modo mihi non imposuit recitatio tua: legis enim suavissime et peritissime. Mart. Iv 79 2, Sen, contr. 35 fin. tam callidus fur, ut etiam proditori posset imponere. Mühlmann II 379. 104 MELIOR VULTU more cheerful Mart. IV 14 semper et hoc vultu vel meliore nite. QUAMVIS IGNOBILIS 97 n. 105 RUBRIUS OFFENSAE VETERIS REUS ATQUE TACENDAE schol. aliquando Iuliam [Domitian's niece] in pueritia corruperat et verebatur ne pro hac mercede poenas ab ipso reposceret. Rubrius Gallus held commands under Nero (DCass. LXIII 27), Otho (Tac. h. п 51), Vespasian (Ios. b. I. VII 4 § 3). cf. Tac. ib. 99.

234 MONTANI VENTER. AMOMUM IN FUNERALS. [IV 106-112 106 and yet, though thus guilty, more

shameless than a pathic who should turn satirist. INPROBIOR more impudent. III 282. v 73. ix 63. x 305 n. Sen. n. q. iv pr. § 9 quo apertior est adulatio, quo inprobior, quo magis frontem suam perfricuit, hoc citius expugnat. Plin. ep. 1x 26 § 5 ut inproba, quae ego audentia, ut nimia, quae ego plena arbitrabar.

SCRIBENTE Schol. qui in aliis sua vitia reprehendebat. cf. 11 1-81.

SATURAM

107 MONTANI 136 seq. schol. Montanus pinguis et ventrosus erat; et acerbe ventrem potius quam ipsum venire dixit. Haakh in Pauly 11 799 identifies him with Curtius Montanus who was declared incapable of holding office A. D. 66 because of reflexions on Nero in his poems Tac. XVI 28. 29. 33; and who attacked the informer Regulus in the senate A. D. 70 id. h. Iv 40. 42. W. A. Schmidt Gesch. der Denk- u. Glaubensfreiheit Berl. 1847 86-7 also thinks the same person may be meant by Iuv. and Tac. Imhoff does not recognise the identity. On this expression Montani venter cf. 39 n. xII 60.

ABDOMINE TARDUS Cic. in Pis. § 41 gurges atque helluo natus abdomini 108 CRISPINUS I 26 n.

suo.

AMOMO VIII 159. A perfume prepared from the leaves of a shrub, Plin. XII § 48 indica vitis labrusca, or frutex myrtuosus palmi altitudine, which grew in India, Armenia, Media and Pontus § 49. Its most common epithet, however, is Assyrium. On the traffic see Movers Phönizier 11 3 102-3. Sprengel on Theophr. Ix 7 § 2 identifies it with the cissus vitiginea. See Pauly 12 872. It was rubbed on the hair before dinner xi 122 n. Mart. vIII 77 3 si sapis, Assyrio semper tibi crinis amomo | splendeat. cf. Hor. c. 111 29 4. To go perfumed in the morning was an extravagance. Sen. ep. 86 § 13 rarum est sumere unguentum, ni bis die terque renovetur, ne evanescat in corpore. quid quod idem odore tamquam suo gloriantur? 109 FUNERA

Cic. de leg. II § 60. Ov. Pont. 1 9 51-3. Pers. cited on 143 p. 153. dig. xI 7 § 37 pr. funeris sumptus accipitur, quidquid corporis causa veluti unguentorum erogatum est. Mart. 11 12 4-5 qui non cenat et ungitur, Fabulle, hic vere mihi mortuus videtur. Stat. s. 11 4 34 Assyrio cineres [Psittaci mortui] adolentur amomo. Burm. anth, Iv 122 22-24. Apul. fl. Iv § 94 iam miseri illius [of one who was supposed to be dead] membra omnia aromatis perspersa, iam os ipsius unguine odoro delibutum. The bones also were perfumed after the body was burnt Ov. tr. III 3 69. Pers. vi 35. Many citations in Greswell diss. on harm. 112 576 seq. Marquardt IV 259. v 1 353. 369. 380. Enn. an. 156 V. Plin. xII §§ 82 83. SAEVIOR.... APERIRE Hor. ep. 1 15 30_quaelibet in quemvis opprobria fingere saevus. Ruddim. 11 225. Bentl. on Hor. c. 1 1 5. Madvig § 419. Sil. x1 7. 110 POMPEIUS an unknown delator.

huic

IUGULOS APERIRE IX 98 fuste aperire caput. Ov. m. 1 227 iugulum mucrone resolvit. ib. XIII 697 hanc non femineum iugulo dare pectus aperto. Sen. de ir. 1 2 § 2 servili manu regalem aperire iugulum. SUSURRO Plin. pan. 62 § 9 persta, Caesar, in ista ratione propositi talesque nos crede, qualis fama cuiusque est. aures, huic oculos intende, ne respexeris clandestinas existimationes, nullisque magis, quam audientibus, insidiantes susurros. 111-2 vr 233. In the war between Vespasian and Vitellius A. D. 70 Tac. h. 11 86 procurator aderat [in Pannonia] Cornelius Fuscus vigens aetate claris natalibus. prima iuventa quietis cupidine senatorium ordinem exuerat. idem pro Galba dux coloniae suae eaque