τεσσαράκοντα, πεντήκοντα, ἐξήκοντα, εβδομήκοντα, A ὀγδοήκοντα, ἐννενήκοντα, ἑκατόν, διακόσια, τριακόσια, τεκσσαρακόσια, πεντακόσια, εξακόσια, ἑπτακόσια, ὀκτακόσια, ἐνεακάσια, χίλιοι. CAP. 434. Exemplum epistola formatæ. (Simile fere habetur, dist. 73 c. In nomine. In nomine Patris, et Filii, et a Spiritus sancti, Rathhodus sanctæ Treverensis Ecclesiæ ac plebis ipsius humilis famulus Rotberto reverendæ sanctæ Metensis Ecclesiæ antistiti in Christo principe pastorum mansuram cum gaudio prosperitatis ac perpetuitatis gloriam. Decreta sanctorum trecentorum decem et octo Patrum Niceæ constitutorum saluberrima servantes, Deo dignam piamque fraternitatem vestram canonice aggredimur, et sub nomine formatæ epistolæ reverenter vestram sanctitatem B adimus, vobis videlicet intimando quia præsenti presbytero nostro, nomine Gislemaro, has dimissorias dedimus litteras, quem in nostra diœcesi ecclesiastice educatum, de ordine clericatus ad presbyteratus proveximus gradum, ut his canonicis munitus apicibus, cum nostra licentia ei in vestra paræcia sub defensione ac regimine vestræ charæ dilectionis degere liceat, illumque in sinu sanctæ matris Ecclesiæ canonice fovendum ac regendum vobis committimus. Hanc ergo epistolam Græcis litteris hinc inde munire decrevimus et annulo Ecclesiæ nostræ bullare censuimus. Christus pastorum princeps interventu beati Petri, cui specialiter ovile Dominicum commissum est, fraternitatem vestram ad custodiam sui gregis diu nobis conservet incolumem, άuv. Summa horum Mille DXXXIX. π. v. a. w. p. o. σ. υ. θ. ἁμήν. Data Treveris. Ibid. Octob., anno Dominicæ Incarnationis D. CCCC. VI, indict. Ix . v. a. π. d. α. ρ. δ. θ. nensi Ecclesiæ devotus gregis Christi fumulus in Domino vero rege summæ felicitatis beatitudinem. Cum sancta catholica Ecclesia prompta sit sequi documenta evangelica, quæ dicunt: Qui recipit prophetam in nomine prophetæ, mercedem prophetæ accipiet; et qui recipit justum in nomine justi (Matth.x), et cætera; et Apostolus jubeat hospitalitatem sectari (Rom. x), et necessitatibus sanctorum virorum communicare, tamen propter eos qui cauteriatam habent suam conscientiam (1 Tim. Iv), dicentes se esse simplices, cum sint astutia diabolica repleti, et pro opere pietatis dicunt se de loco ad locum transire, cum sint sua malitia faciente fugitivi, et dicunt se esse ministerio sacro insertos, cum non sint: statutum est a sanctis Patribus neminem,cleet inthronizare in sua Ecclesia, nisi habeat a proricum alienum et ignotum recipi ab aliquo episcopo, prio episcopo epistolam, quæ in canonibus nominatur formata. Ideo notum facimus paternitati vestræ quod præsens frater noster harum litterarum porti. tor, nomine Adruinus, non pro sua nequitia expulsus est a nobis, sed postulantibus fratribus nostris, eo quod ex familia nostra fuit, dedimus ei libertatem receptam a cornu altaris canonice, et ordinavimus eum ad gradum presbyterii. Cui etiam has dimissorias sive commendatitias litteras fecimus,et eum ad vestram dilectam fraternitatem dirigimus, ut in vestra parœcia sub vestro sacro regimine et defensione consistere valeat. Ego, inquam, in nomine π Patris, et Filii, et a Spiritus sancti, et in unitate sanctæ Ecclesiæ, in qua Petro datum est jus ligandi Catque solvendi, absolvo Dado humilis episcopus presbyterum Adruinum de civitate Virdunensi, indict. ix. Et licentiam do vobis, Rathbode venerabilis archiepiscope, inthronizandi eum in quacunque ecclesia vultis vestræ paræciæ. Dilectam paternitatem vestram virtutum floribus insignitam omnipotens Deus conservare dignetur. av. D. CC. LXXVIII, π. v. a. π. d. a. 2. 0. Data v Idus Maii, anno Dominica Incarnationis D. CCC. VI, indict. Ix. DECRETI PARS SEPTIMA De monachoruin et monacharum singularitate et quiete et de revocatione et pœnitentia eorum qui continentiæ propositum transgrediuntur. CAP. 1. — Ut monachi per singulas civitates subjecti D per civitates, nec non et per monasteria seipsos præsint episcopis, et quieti operam dantes, jejuniis et orationibus intendant. Ex concilio Chalcedonensi, cap. 4 (actione 15). (16, q. 1, c. Qui vere.) Qui vere et pure solitariam eligunt vitam, digni sunt convenienti honore. Quia tamen sunt quidam monachi habitantes indifferenter sumptione propria commendantes, placuit neminem aut ædificare, aut construere monasteria, aut oratorii domum, sine conscientia ipsius civitatis episcopi. Eos vero qui per singulas civitates seu possessiones in monasteriis sunt, subjectos esse debere episcopo, et quieti operam dare, atque observare jejunia et orationes, in locis in quibus semel Deo se A dæorum quadraginta annis eruditur in eremo; pa devoverunt, permanentes, et neque communicare ecclesiasticis, neque sæculares aliquas attrectare actiones, relinquentes propria monasteria, nisi forte jubeantur propter urgentes necessitates ab ipsius civitatis episcopo. Et neminem servorum suscipi in monasterium, ut sit cum eis monachus, nisi cum domini proprii conscientia. Prætereuntem vero hæc decrevimus extra communionem esse, ne nomen Domini blasphemetur.Convenit vero civitatis episcopo curam sollicitudinemque necessariam monasteriis exhibere. B (16, q. 1, c. Si cupis.) Si cupis esse quod diceris, monachus, id est solus, quid facis in urbibus quæ utique non sunt solorum habitacula, sed multorum? Habet unumquodque propositum principes suos. Et ut ad vestra [nostra, orig.] veniamus, episcopi et presbyteri habeant ad exemplum apostolos et apostolicos viros, quorum honorem possidentes habere nitantur et meritum, nos autem habeamus propositi nostri principes Paulos, Antonios, Julianos, Hilariones, Macharios. Habeto simplicitatem columbæ, nec cuiquam machinetis dolos, et serpentis astutiam ne aliorum supplanteris insidiis. Non multum distat in vitio vel decipere posse, vel decipi Christianum. Quem senseris tibi aut semper aut crebro de nummis loquentem, excepta eleemosyna quæ indifferenter omnibus patet, institorem potius habeto quam monachum. Præter victum et vestimentum, et ma- C nifestas necessitates, nihil cuiquam tribuas, nec [ne, orig.] filiorum panem canes comedant. CAP. 3. De eodem. In epistola ad Riparium et Desiderium presbyteros (lib. 111, ep. ult., circa finem). (16, g. 1, c. Monachus.) Monachus non doctoris habet, sed plangentis officium, qui vel se vel mundum iugeat, et Domini pavidus præstoletur adventum. Qui sciens imbecillitatem suam, et vas fragile quod portat, timet offendere ne impingat et corruat atque frangatur. Unde et mulierum maximeque adolescentularum vitat aspectum; et intantum castigator sui est, ut etiam quæ tuta sunt pertimescat. Cur, inquis, pergis ad eremum? Videlicet ut te non audiam, non videam, ut tuo furore non movear, ut tua bella non patiar, ne me capiat oculus meretricis, ne forma pulcherrima ad illicitos ducat amplexus. Respondebat: Hoc non est pugnare, sed fugere; ista in acie, adversariis armatus obsiste, ut postquam viceris, coroneris. Fateor imbecillitatem meam, nolo spe pugnare victoriæ, ne perdam aliquando victoriam. D stor ovium, hominum factus est pastor (Exod. 111). Apostoli de piscatione lacus Genezareth ad piscationem hominum transierunt (Luc. v). Tunc habebant patrem, rete, naviculam; secuti Dominum protinus. omnia reliquerunt, portantes quotidie crucem suam, et ne virgam quidem in manu habentes. (16, q. 1, c. Si clericatus.) Hæc dico, ut si clericatus te titillat desiderium, discas quod possis docere, et rationabilem hostiam offer as Deo (Rom. XII), ne miles antequam tiro, ne prius magister sis quam discipulus. Non est humilitatis meæ, neque mensuræ judicare de cæteris, et de ministris Ecclesiarum sinistrum quidpiam dicere. Habeant illi ordinem et gradum suum; quem si tenueris, quomodo tibi in eo vivendum sit, editus ad Nepotianum liber docere te poterit. Nunc monachi incunabula moresque discutimus, et ejus monachi, qui liberalibus studiis eruditus in adolescentia, jugum Christi collo suo imposuit. Primumque tractandum est utrum solus an cum aliis in monasterio vivere debeas. Mihi placet ut habeas sanctorum contubernium, nec ipse te doceas, et absque doctore ingrediaris viam quam nunquam ingressus es. CAP. 5. Ut monachus semper laboret. Idem in eadem epistola (post quadam). (De cons. dist. 5, c. Nunquam de manu.) Nunquam de manu aut oculis tuis liber psalterii descendat [recedat, orig.], discatur ad verbum. Oratio sine intermissione; vigilet sensus, nec vagis cogitationibus patens corpus pariter animusque tendatur ad Deum. Iram vince patientia.Ama scientiam Scripturarum, et carnis vitia non amabis. Nec vacet mens tua variis perturbationibus, quæ, si pectori insederint, dominabuntur tui, et te deducent ad delictum maximum. Facito aliquid operis, ut semper te diabolus inveniat occupatum. Si apostoli habentes potestatem de Evangelio vivere (I Cor. 1x), laborabant manibus suis, ne quem gravarent (I Thess. 11), et aliis tribuebant refrigeria, quorum pro spiritualibus debebant metere carnalia (I Cor. 1x), cur tu in usus tuos successura non præpares? Vel fiscella m texe junco,vel canistrum lentis plecte viminibus, sarriatur humus, areolæ æquo limite dividantur, in quibus cum olerum jactata fuerint semina, vel plantæ per ordinem positæ, aquæ ducantur irriguæ. Hinc pulcherrimorum versuum spectator assistas : Ecce supercilio clivosi tramitis undam Elicit; illa cadens raucum per lævia murmur Saxa ciet, scatebrisque arentia temperat arva. (VIRGILIUS, I lib. Georg., vers. 103.) Inserantur fructuosæ arbores, vel gemmis vel surculis, ut parvo post tempore laboris tui dulcia poma decerpas. Apum fabricare alvearia, ad quas te mittunt Salomonis Proverbia (Prov. vi). Monasteriorum ordinem ac regiam disciplinam in parvis disce corporibus. Texantur et lina capiendis piscibus. Scribantur et libri, ut et manus operetur cibos, et anima lectione saturetur. In desideriis est omnis otiosus (Prov. XIII, juxta LXX). Ægyptiorum monasteria hunc morem tenent, ut nullum absque opere ac A mam humilitatem, et misericordissimam celsitulabore suscipiant, non tam propter victus necessaria, quam propter animæ salutem, ne vagentur perniciosis cogitationibus, et instar fornicationis. Hierusalem, omni transeunti divaricent pedes suos (Ezech. XVI). CAP. 6. Quod non peribunt omnes habitantes in Quid ergo? Peribunt omnes qui in urbibus habitant? Ecce illi fruuntur suis rebus, ministrant Ecclesiis, adeunt balnea, unguenta non spernunt, et tamen in omnium ore versantur. Ad quod et ante respondi, et nunc breviter respondeo me in præsenti opusculo, non de clericis disputare, sed monachum instituere. B (16, q. 1, c. Legi epistolam.) Legi epistolam benignitatis tuæ de Donato et fratre ejus, et quid responderem diu fluctuavi. Sed tamen etiam atque etiam cogitanti quid sit utile saluti eorum, quibus nutriendis in Christo servimus, nihil mihi aliud occurrere potuit, nisi non esse istam viam dandam servis Dei, ut se facilius putent eligi ad aliquid melius, si facti fuerint deteriores. Et ipsis enim facilis lapsus, et ordini clericorum sit indignissima injuria, si desertores monasteriorum ad militiam clericatus eliguntur, cum ex his qui in monasterio permanent, non tamen nisi probatiores atque meliores in clerum assumere soleamus, nisi forte (sicut vulgares dicunt) malus choraula bonus symphoniacus est, ita idem C ipsi vulgares de nobis jocabuntur dicentes: Malus monachus, bonus clericus est. Nimis dolendum, si ad tam ruinosam superbiam monachos subrigimus [surrigamus, orig., et Grat.], et tam gravi contumelia clericos dignos putamus. In quorum numero sumus, cum aliquando etiam bonus monachus vix bonum clericum faciat; si adsit ei sufficiens continentia, et tamen desit instructio necessaria, aut personæ regularis integritas. Sed de istis credo quod arbitrata sit beatitudo tua, nostra voluntate,ut suis potius corregionalibus utiles essent de monasterio recessisse; sed falsum est. Sponte abierunt, sponte deseruerunt, nobis quantum potuimus, pro eorum salute renitentibus. CAP. 8. De quiete monachorum. Idem in epistola ad Eudoxium (epist. 81). Domino dilecto, et exoptatissimo fratri, et compresbytero Eudoxio, et qui tecum sunt fratribus, Augustinus, et qui mecum sunt fratres in Domino, salutem. Quando quietem vestram cogitamus quam habetis in Christo, etiam nos quamvis in laboribus variis asperisque versemur, in vestra charitate requiescimus. Unum enim corpus sub uno capite sumus, ut et vos in nobis negotiosi, et nos in vobis otiosi simus. Quia si patitur unum membrum, compatiuntur omnia membra, et si glorificatur unum membrum, congaudent omnia membra (1 Cor. XII). Admonemus ergo et petimus et obsecramus per Christi altissi dinem, ut nostri memores sitis in sanctis oratio- (17, q. 2, cap. Nos novimus.) Nos novimus, nos testes sumus quod nobiscum apud Tubanas de animo et voluntate tua fuerimus collocuti. Soli tecum eramus ego et frater Alipius. Non enim existimo tantum valuisse terrenas curas quibus impletus es, ut hoc de memoria tua penitus delere potuerint. Nempe omnes actus publicos, quibus occupatus eras, relinquere cupiebas, et te in otium sanctum conferre, atque in ea vita vivere, in qua servi Dei monachi vivunt. (Post aliquot versus sub finem.) Cum ergo te esse in hoc proposito gauderemus, navigasti, uxoremque duxisti. Si enim conjugem non haberes, dicerem tibi quod et Tubanis diximus, ut in castitate continentiæ viveres, adde. rem quod tunc fieri prohibuimus, ut jam te, quantum rerum humanarum salva pace potuisses, ab istis bellicis rebus abstraheres, et huic vitæ vacares, et societati sanctorum, cui tunc vacare cupiebas, ubi in silentio pugnant milites Christi, non ut occidant, homines, sed ut expugnent principes et potestates et spiritualia nequitiæ (Ephes. vi), id est, diabolum et angelos ejus. (Post pauca.) Sed ut te ad istam vitam non exhorter conjux impedimentum est, sine cujus consensione continenter tibi non licet vivere. CAP. 10. Non solvi conjugium, si mulier nescia de citiam conjugalem, et roga Deum, qui te de neces- A aut ad ordines sacros vel clericatus officium, tolli monachi non debeant. sitatibus eruit, ut quod non potes modo, possis aliquando. Verumtamen ut Deum diligas, non diligas mundum, ut in ipsis bellis si adhuc te in eis versari opus est, fidem teneas pacemque quæras, ut ex mundi bonis facias opera bona, et propter mundi bona non facias opera mala, aut non impedit conjux, aut impedire non debet. Hæc ad te, fili charissime, ut scriberem charitas jussit, qua te secundum Deum, non secundum hoc sæculum diligo, quia et cogitans quod scriptum est: Corripe sapientem et amabit te, corripe stultum et adjiciet odisse te (Prov. 1x), non te utique stultum, sed sapientem debui cogitare. CAP. 11. De quiete monachorum. Decretum sancti Gregorii papa (lib. vII, ind. 1, ep. 18, Mariniano episcopo). (18, q. 2, c. Quam sit necessarium.) Quam sit necessarium monasteriorum quieti prospicere, et de eorum perpetua securitate tractare, anteactum nos (vos, or.) officium quod in regimine cœnobii exhibuimus (exhibuistis, orig.) informat. Et quia in plurimis monasteriis multa a præsulibus præjudicia atque gravamina monachos pertulisse cognoscimus, oportet ut nostræ fraternitatis provisio de futura quiete eorum, salubri disponat ordinatione, quatenus conversantes in illis in Dei servitio, gratia ipsius suffragante, mente libera perseverent. Sed ne ex ea quæ magis emendanda est consuetudine, quisquam monachis quidquam molestiæ præsumat inferre, necesse est ut hæc inferius enumeranda curavimus, ita studio fraternitatis episcoporum debeant custodiri, ut ex eis non possit ulterius inferendæ inquietudinis occasio reperiri. Interdicimus igitur in nomine Domini nostri Jesu Christi, et ex auctoritate beati Petri apostolorum principis prohibemus, cujus vice huic Romanæ Ecclesiæ præsidemus, ut nullus episcoporum aut sæcularium ultra præsumat de reditibus, vel rebus, vel chartis monasteriorum, vel de cellis, vel villis, quæ ad ea pertinent, quocunque modo vel qualibet occasione minuere, vel dolos vel immissiones aliquas facere. Sed si qua forte causa inter terram venientem ad partem suarum ecclesiarum et monasteriorum evenerit, et pacifice non potuerit ordinari, apud electos abbates et alios Patres timentes Deum sine voluntaria dilatione, mediis sacrosanctis Evan geliis finiatur. Defuncto vero abbate cujusque congregationis, non extraneus, nisi de eadem congregatione, quem sibi propria voluntate concors fratrum societas elegerit, et qui electus fuerit, sine dolo vel venalitate aliqua ordinetur. Quod si aptam inter se personam invenire nequeunt, solerter sibi de aliis monasteriis similiter eligant ordinandum. Neque constituto abbate, quæcunque persona qualibet occasione præponatur, nisi forte exstantibus (quod absit!) criminibus, que sacri canones punire monstrantur. Pariter autem custodiendum est, ut invito abbate ad ordinandum alia monasteria, B CAP. 15. De oblatis a parentibus. Epist. Greg. III ad Augustinum Anglorum pontificem (epist. 4, vol. 13, cap. 7 ad Bonifac.) (20, 7, 1, c. Addidisti.) Addidisti adhuc quod si pater vel mater filium filiamque intra septa monasterii infantiæ annis sub regulari tradiderunt disciplina, utrum liceat eis postquam pubertatis inoleverint annos, egredi, et matrimonio copulari. Hoc omnino devitamus; quia nefas est ut oblatis a parentibus Deo filiis voluptatis frena laxentur. CAP. 16. —- De monachis et virginibus propositum non servantibus. Epistola Syricii, cap. 6 (epist. 1). Præterea monachorum quosdam atque monachaD rum abjecto proposito sanctitatis in tantam protestaris dimersos esse lasciviam, ut prius clanculo velut sub monasteriorum prætextu illicita ac sacrilega sc contagione miscuerint. Postea vero in abruptum conscientiae desperatione perducti de illicitis complexibus libere filios procrearint, quod et publicæ leges et ecclesiastica jura condemnant. Has ergo impudicas detestabilesque personas, a monasteriorum cœtu ecclesiarumque conventibus eliminandas esse mandamus, quatenus retrusæ in suis ergastulis, tantum facinus, continua lamentatione deflentes, purificatorio possint pœnitudinis igne decoqui, ut eis vel ad mortem saltem solius misericordiæ intuitu, per communionis gratiam possit indulgentia sub- A dilectionis inflammati, asserunt monachos, quia venire. - CAP. 17. De virginibus sacratis, si lapsæ fuerint. Ex decr. Innocentii papæ 1, cap. 12 (epist. 2 ad Vitricium episc.). (27, q. 1,c. Quæ Christo.) Item que Christo spiritualiter nubunt, et a sacerdote velantur, si postca vel publice nupserint vel occulte corruptæ fuerint, non eas admittendas esse ad agendam pœnitentiam nisi is cui se junxerant de hac vita discesserit. Si enim de hominibus hæc ratio custoditur, ut quæcunque vivente viro alteri nupserit,habeatur adultera, nec ei agendæ pœnitentiæ licentia concedatur, nisi unus ex eis fuerit defunctus, quanto magis de illa tenenda est, quæ antea immortali se sponso conjunxerat, at postea ad humanas nuptias transire elegit? CAP. 18. De virginibus non velatis si deviaverint. (27. q. 1, c. Hæ vero quæ.) Hæ vero quæ necdum sacro velamine tecta, tamen in proposito virginali semper se simulaverunt permanere, licet velatæ non fuerint,si forte nupserint, his agenda aliquanto tempore pœnitentia est; quia sponso earum a Domino tenebatur. Si enim inter homines solet bonæ fidei contractus nulla ratione dissolvi, quanto magis ista pollicitatio,quam cum Deo pepigerunt, solvi sine vin. dicta non poterit ? mundo mortui sunt et Deo vivunt, sacerdotali officio indignos, neque pœnitentiam, neque Christianitatem largiri, neque absolvere posse per sacerdotalis officii injunctam gratiam, sed omnino labuntur.Nam si ex hac causa veteres æmuli vera prædicarent apostolicæ sedis compar beatus Gregorius monachico cultu pollens,ad summum nullatenus apicem conscenderet,cui quidem ostiatim fungendi,ligandi,solvendique officio potestas summa conceditur. Augustinus quoque ejusdem sanctissimi Gregorii discipulus, Anglorum prædicator egregius, ac Pannoniensis beatus Martinus, aliique quamplurimi viri sanctis simi pretiosorum monachorum habitu fulgentes,nequaquam annulo pontificali subarrharentur. Sed quia monachi fuerunt, prædictis uti perhibentur.NeB que enim Benedictus monachorum præceptor hujuscemodi reialiquomodo fuit interdictor,sed eos sæcu larium negotiorum edixit expertes fore solummodo, quod quidem apostolicis documentis, et omnium sanctorum Patrum institutis,non solum monachis, verum etiam canonicis maximopere imperatur. Utrisque enim præfatorum Patrum exemplis perspicacibus circumquaque ut mundo mortui sint,evidentissima ratione præcipitur. Tantorum ergo Patrum institutis et exemplis periculosum est refragari. Credimus ergo a sacerdotibus monachis ligandi golven dique potestatem atque officium, Deo operante, haud indigne administrari, si eos digne contigerit ad hoc ministerium sublimari. Quod incunctanter et evidenter affirmat quisquis statum monachorum et habitum potentatumque evidenter considerat, verbi graAngelus Græce, Latine nuntius dicitur. Sacerdotes igitur monachi atque canonici, qui quotidie sancta Dei præcepta annuntiant, angeli vocantur, ratione non incongrua. Sed unusquisque angelicus ordo quanto claritatem Dei vicinius contemplatur, tanto dignitate sublimior affirmatur.Nam, uti cherubim, monachi sex alis velantur. Duæ quidem in capitio quo caput tegitur verisimilibus demonstranturassertionibus.Illud vero tunicæ quod brachiis intenditur, alas duas esse dicimus; et illud tandem quo conditur corpus, sex alarum numerum certissime implere asseritur.Decertantes igitur monachicæ professionis presbyteros sacerdotalis potentiæ arcere officio omnimodo præcipimus, ut ab hujusmodi nefandis ausibus reprimantur in posterum, quia quanto quisque celsior, tanto potentior. CAP. 19. Qua pænitentia purgandus sit qui propo- D Ꭰ CAP. 23. Ne monachus defensor fiat Pelagius Antoninæ, Patriciæ et Deciæ (in fragm. Pelagii II). (16, q. 1, c. De præsentium.) De præsentium portitore quod defensor factus non est,nulla animi molestia sit; quia vere satis amarissimum habeo de isto proposito ad illud officium homines deduci,in quo nullo modo quæ a monachis Deo promissa sunt valeant adimpleri. Omnimoda enim et illius habitus,et istius officii diversitas est.Illic enim quies, oratio, labor manuum; at hic causarum conditio, conventio |