Q. HORATII FLACCI

SATIRARUM

LIBER SECUNDUS.

SATIRA I.

"SUNT quibus in satira videor nimis acer et ultra
Legem tendere opus; sine nervis altera quidquid
Composui pars esse putat, similesque meorum
Mille die versus deduci posse. Trebati,

Quid faciam praescribe." "Quiescas." "Ne faciam, inquis, 5
Omnino versus ?" "Aio." "Peream male si non

"Ter uncti

Optimum erat: verum nequeo dormire."
Transnanto Tiberim somno quibus est opus alto,
Irriguumque mero sub noctem corpus habento.
Aut si tantus amor scribendi te rapit aude
Caesaris invicti res dicere, multa laborum

Praemia laturus." "Cupidum, pater optime, vires
Deficiunt: neque enim quivis horrentia pilis
Agmina nec fracta pereuntes cuspide Gallos
Aut labentis equo describat vulnera Parthi."
"Attamen et justum poteras et scribere fortem,
Scipiadem ut sapiens Lucilius."

"Haud mihi deero

Cum res ipsa feret. Nisi dextro tempore Flacci
Verba per attentam non ibunt Caesaris aurem,
Cui male si palpere recalcitrat undique tutus."
"Quanto rectius hoc quam tristi laedere versu
Pantolabum scurram Nomentanumque nepotem,

10

15

20

Cum sibi quisque timet, quamquam est intactus, et odit!"
"Quid faciam? Saltat Milonius, ut semel icto
Accessit fervor capiti numerusque lucernis.
Castor gaudet equis, ovo prognatus eodem
Pugnis; quot capitum vivunt, totidem studiorum
Millia me pedibus delectat claudere verba
Lucili ritu nostrûm melioris utroque.
Ille velut fidis arcana sodalibus olim

Credebat libris, neque si male cesserat unquam
Decurrens alio, neque si bene; quo fit ut omnis
Votiva pateat veluti descripta tabella

Vita senis. Sequor hunc, Lucanus an Apulus anceps:
Nam Venusinus arat finem sub utrumque colonus,
Missus ad hoc pulsis, vetus est ut fama, Sabellis,
Quo ne per vacuum Romano incurreret hostis,
Sive quod Apula gens seu quod Lucania bellum
Incuteret violenta. Sed hic stilus haud petet ultro
Quemquam animantem et me veluti custodiet ensis
Vagina tectus; quem cur distringere coner
Tutus ab infestis latronibus? O pater et rex
Juppiter, ut pereat positum rubigine telum,
Nec quisquam noceat cupido mihi pacis! At ille
Qui me commorit,- melius non tangere! clamo;
Flebit et insignis tota cantabitur urbe.
Cervius iratus leges minitatur et urnam,
Canidia Albuti quibus est inimica venenum,
Grande malum Turius, si quid se judice certes.
Ut quo quisque valet suspectos terreat, utque
Imperet hoc natura potens, sic collige mecum:
Dente lupus, cornu taurus petit: unde nisi intus
Monstratum? Scaevae vivacem crede nepoti
Matrem; nil faciet sceleris pia dextera: mirum,
Ut neque calce lupus quemquam neque dente petit bos;
Sed mala tollet anum vitiato melle cicuta.

Ne longum faciam: seu me tranquilla senectus
Exspectat seu Mors atris circumvolat alis,
Dives, inops, Romae, seu fors ita jusserit, exsul
Quisquis erit vitae scribam color." "O puer, ut sis
Vitalis metuo et majorum ne quis amicus
Frigore te feriat." "Quid, cum est Lucilius ausus

Primus in hunc operis componere carmina morem,
Detrahere et pellem, nitidus qua quisque per ora
Cederet, introrsum turpis, num Laelius aut qui
Duxit ab oppressa meritum Karthagine nomen,
Ingenio offensi aut laeso doluere Metello
Famosisque Lupo cooperto versibus? Atqui
Primores populi arripuit populumque tributim,
Scilicet uni aequus virtuti atque ejus amicis.
Quin ubi se a volgo et scena in secreta remorant
Virtus Scipiadae et mitis sapientia Laeli,
Nugari cum illo et discincti ludere donec

Decoqueretur olus soliti. Quidquid sum ego, quamvis
Infra Lucili censum ingeniumque, tamen me
Cum magnis vixisse invita fatebitur usque
Invidia, et fragili quaerens illidere dentem
Offendet solido; nisi quid tu, docte Trebati,
Dissentis." "Equidem nihil hinc diffindere possum.
Sed tamen ut monitus caveas, ne forte negoti
Incutiat tibi quid sanctarum inscitia legum:
Si mala condiderit in quem quis carmina, jus est
Judiciumque." "Esto, si quis mala; sed bona si quis
Judice condiderit laudatus Caesare? si quis
Opprobriis dignum latraverit, integer ipse?"
"Solventur risu tabulae, tu missus abibis."

SATIRA II.

QUAE virtus et quanta, boni, sit vivere parvo,
Nec meus hic sermo est, sed quae praecepit Ofella
Rusticus abnormis sapiens crassaque Minerva,
Discite, non inter lances mensasque nitentes
Cum stupet insanis acies fulgoribus et cum
Acclinis falsis animus meliora recusat,

Verum hic impransi mecum disquirite. Cur hoc?
Dicam si potero. Male verum examinat omnis
Corruptus judex. Leporem sectatus equove
Lassus ab indomito, vel si Romana fatigat

Militia assuetum graecari, seu pila velox
Molliter austerum studio fallente laborem,
Seu te discus agit, pete cedentem aëra disco;
Cum labor extuderit fastidia, siccus, inanis
Sperne cibum vilem; nisi Hymettia mella Falerno
Ne biberis diluta. Foris est promus et atrum
Defendens pisces hiemat mare: cum sale panis
Latrantem stomachum bene leniet. Unde putas aut
Qui partum? Non in caro nidore voluptas
Summa sed in te ipso est. Tu pulmentaria quaere
Sudando; pinguem vitiis albumque neque ostrea
Nec scarus aut poterit peregrina juvare lagois.
Vix tamen eripiam posito pavone velis quin
Hoc potius quam gallina tergere palatum,
Corruptus vanis rerum, quia veneat auro
Rara avis et picta pandat spectacula cauda;

Tamquam ad rem attineat quidquam. Num vesceris ista
Quam laudas pluma? Cocto num adest honor idem ?
Carne tamen quamvis distat nil, hac magis illam
Imparibus formis deceptum te petere! Esto:
Unde datum sentis lupus hic Tiberinus an alto
Captus hiet, pontesne inter jactatus an amnis
Ostia sub Tusci? Laudas, insane, trilibrem

Mullum in singula quem minuas pulmenta necesse est.
Ducit te species video: quo pertinet ergo
Proceros odisse lupos ? Quia scilicet illis
Majorem natura modum dedit, his breve pondus.
Jejunus raro stomachus volgaria temnit.
"Porrectum magno magnum spectare catino

Vellem," ait Harpyiis gula digna rapacibus. At vos,
Praesentes Austri, coquite horum obsonia, quamquam
Putet aper rhombusque recens, mala copia quando
Aegrum sollicitat stomachum, cum rapula plenus
Atque acidas mavolt inulas. Necdum omnis abacta
Pauperies epulis regum; nam vilibus ovis
Nigrisque est oleis hodie locus. Haud ita pridem
Galloni praeconis erat acipensere mensa

Infamis. Quid, tunc rhombos minus aequora alebant?
Tutus erat rhombus tutoque ciconia nido
Donec vos auctor docuit praetorius. Ergo

Si quis nunc mergos suaves edixerit assos,
Parebit pravi docilis Romana juventus.
Sordidus a tenui victu distabit, Ofella
Judice nam frustra vitium vitaveris illud
Si te alio pravum detorseris. Avidienus,
Cui Canis ex vero dictum cognomen adhaeret,
Quinquennes oleas est et silvestria corna,
Ac nisi mutatum parcit defundere vinum, et,
Cujus odorem olei nequeas perferre, licebit
Ille repotia natales aliosve dierum
Festos albatus celebret, cornu ipse bilibri
Caulibus instillat, veteris non parcus aceti.
Quali igitur victu sapiens utetur, et horum

Utrum imitabitur? Hac urget lupus, hac canis aiunt
Mundus erit qua non offendat sordibus, atque

In neutram partem cultus miser. Hic neque servis,
Albuti senis exemplo, dum munia didit

Saevus erit; nec sic ut simplex Naevius unctam

Convivis praebebit aquam: vitium hoc quoque magnum.
Accipe nunc victus tenuis quae quantaque secum
Afferat. In primis valeas bene: nam variae res
Ut noceant homini credas memor illius escae
Quae simplex olim tibi sederit; at simul assis
Miscueris elixa, simul conchylia turdis,

Dulcia se in bilem vertent stomachoque tumultum
Lenta feret pituita. Vides, ut pallidus omnis
Coena desurgat dubia? Quin corpus onustum
Hesternis vitiis animum quoque praegravat una,
Atque affigit humo divinae particulam aurae.
Alter ubi dicto citius curato sopori

Membra dedit vegetus praescripta ad munia surgit.
Hic tamen ad melius poterit transcurrere quondam,
Sive diem festum rediens advexerit annus,
Seu recreare volet tenuatum corpus, ubique
Accedent anni et tractari mollius aetas
Imbecilla volet; tibi quidnam accedet ad istam
Quam puer et validus praesumis mollitiem, seu
Dura valetudo inciderit seu tarda senectus?
Rancidum aprum antiqui laudabant, non quia nasus
Illis nullus erat sed credo hac mente, quod hospes