LIBER SECUNDUS.

SATIRA VI.

CREDO pudicitiam Saturno rege moratam
In terris, visamque diu, quum frigida parvas
Præberet spelunca domos, ignemque, laremque,
Et pecus, et dominos conmuni clauderet umbrâ;
Silvestrem montana torum quum sterneret uxor 5
Frondibus et culmo, vicinarumque ferarum
Pellibus; haud similis tibi, Cynthia, nec tibi, cujus
Turbavit nitidos extinctus passer ocellos;
Sed potanda ferens infantibus ubera magnis,
Et sæpe horridior glandem ructante marito.
Quippe aliter tunc orbe novo coloque recenti
Vivebant homines, qui, rupto robore nati,
Compositive luto, nullos habuere parentes.
Multa pudicitiæ veteris vestigia forsan,

10

Aut aliqua exstiterint, et sub Jove; sed Jove nondum

Barbato, nondum Græcis jurare paratis

15

Per caput alterius, quum furem nemo timeret
Caulibus, aut pomis, et operto viveret horto.
Paulatim deinde ad superos Astræa recessit
Hac comite, atque duæ pariter fugere sorores. 20
Antiquum et vetus est alienum, Postume, lectum
Concutere, atque sacri genium contemnere fulcri.
Viderunt primos argentea sæcula machos.
Omne aliud crimen mox ferrea protulit ætas.
Conventum tamen, et pactum, et sponsalia, nos-

trâ

Tempestate paras, jamque a tonsore magistro

25

35

40

Pecteris, et digito pignus fortasse dedisti.
Certe sanus eras! uxorem, Postume, ducis?
Dic, quâ Tisiphone, quibus exagitere colubris?
Ferre potes dominani salvis tot restibus ullam, 30
Quum pateant altæ caligantesque fenestræ,
Quum tibi vicinum se præbeat Æmilius pons?
Aut si de multis nullus placet exitus, illud
Nonne putas melius, quòd tecum pusio dormit?
Pusio, qui noctu non litigat, exigit a te
Nulla jacens illic munuscula, nec queritur, quòd
Et lateri parcas, nec, quantum jussit, anheles?
Sed placet Ursidio lex Julia: tollere dulcem
Cogitat heredem cariturus turture magno,
Mullorumque jubis, et captatore macello.
Quid fieri non posse putes, si jungitur ulla
Ursidio? si machorum notissimus olim
Stulta maritali jam porrigit ora capistro,
Quem toties texit perituri cista Latini?
Quid, quòd et antiquis uxor de moribus illi
Quæritur? O medici, mediam pertundite venam.
Delicias hominis! Tarpeium limen adora
Pronus, et auratam Junoni cæde juvencam,
Si tibi contigerit capitis matrona pudici.
Paucæ adeo Cereris vittas contingere dignæ,
Quarum non timeat pater oscula. Necte coronam
Postibus, et densos per limina tende corymbos.
Unus Iberinæ vir subficit? Ocius illud
Extorquebis, ut hæc oculo contenta sit uno.
Magna tamen fama est cujusdam rure paterno 55
Viventis. Vivat Gabiis, ut vixit in agro;
Vivat Fidenis! Et agello cedo paterno:
Quis tamen adfirmat, nil actum in montibus, aut in
Speluncis? adeo senuerunt Jupiter et Mars?

45

50

60

Porticibusne tibi monstratur femina voto Digna tuo? cuneis an habent spectacula totis Quod securus ames, quodque inde excerpere possis? Chironomon Ledam molli saltante Bathyllo Tuccia vesicæ non inperat: Appula gannit,

Sicut in amplexu, subitum et miserabile: longum 65
Adtendit Thymele; Thymele tunc rustica discit.
Ast aliæ, quoties aulæa recondita cessant,
Et vacuo clausoque sonant fora sola theatro,
Atque a plebeiis longe Megalesia, tristes
Personam thyrsumque tenent, et subligar Accî. 70
Urbicus exodio risum movet Atellanæ

80

Gestibus Autonoes: hunc diligit Ælia pauper.
Solvitur his magno comœdi fibula. Sunt quæ
Chrysogonum cantare vetent. Hispulla tragœdo
Gaudet. An exspectas, ut Quintilianus ametur? 75
Adcipis uxorem, de quâ citharœdus Echion
Aut Glaphyrus fiat pater, Ambrosiusque choraules.
Longa per angustos figamus pulpita vicos:
Ornentur postes et grandi janua lauro,
Ut testudineo tibi, Lentule, conopeo
Nobilis Euryalum mirmillonem exprimat infans.
Nupta senatori comitata est Hippia ludium
Ad Pharon et Nilum famosaque moenia Lagi,
Prodigia et mores Urbis damnante Canopo.
Inmemor illa domus, et conjugis atque sororis, 85
Nil patriæ indulsit; plorantesque inproba natos,
Utque magis stupeas, ludos Paridemque reliquit.
Sed quamquam in magnis opibus, plumâque paternâ,
Et segmentatis dormîsset parvula cunis,

Contemsit pelagus; famam contemserat olim, 90
Cujus apud molles minima est jactura cathedras.
Tyrrhenos igitur fluctus lateque sonantem
Pertulit Ionium constanti pectore, quamvis
Mutandum toties esset mare. Justa pericli
Si ratio est et honesta; timent, pavidoque gelantur 95*
Pectore, nec tremulis possunt insistere plantis:
Fortem animum præstant rebus,quas turpiter audent.
Si jubeat conjux, durum est conscendere navim;
Tunc sentina gravis, tunc summus vertitur aer.
Quæ machum sequitur, stomacho valet. Illa mari-

tum

100

Convomit: hæc inter nautas et prandet, et errat

105

Per puppem, et duros gaudet tractare rudentes.
Quâ tamen exarsit formâ, quâ capta juventâ est
Hippia? quid vidit, propter quod ludia dici
Sustinuit? nam Sergiolus jam radere guttur
Cœperat, et secto requiem sperare lacerto.
Præterea multa in facie deformia; sicut
Adtritus galeâ, mediisque in naribus ingens
Gibbus, et acre malum semper stillantis ocelli.
Sed gladiator erat: facit hoc illos Hyacinthos: 110
Hoc pueris patriæque, hoc prætulit illa sorori
Atque viro: ferrum est, quod amant. Hic Sergius
idem

Adceptâ rude cœpisset Veiento videri.

Quid privata domus, quid fecerit Hippia, curas? Respice rivales Divorum: Claudius audi

115 Quæ tulerit. Dormire virum quum senserat uxor, Ausa Palatino tegetem præferre cubili, Sumere nocturnos meretrix Augusta cucullos, Linquebat comite ancillâ non amplius unâ,

Sed nigrum flavo crinem abscondente galero. 120 Intravit calidum veteri centone lupanar,

Et cellam vacuam atque suam: tunc nuda papillis
Constitit auratis, titulum mentita Lyciscæ,
Ostenditque tuum, generose Britannice, ventrem.
Excepit blanda intrantes, atque æra poposcit, 125
Et resupina jacens multorum absorbuit ictus.
Mox, lenone suas jam dimittente puellas,
Tristis abît; et, quod potuit, tamen ultima cellam
Clausit, adhuc ardens rigidæ tentigine vulvæ,
Et lassata viris nec dum satiata recessit:
Obscurisque genis turpis, fumoque lucernæ
Fœda, lupanaris tulit ad pulvinar odorem,
Hippomanes carmenque loquar, coctumque vene-

num,

130

Privignoque datum? faciunt graviora coacta
Imperio sexus, minimumque libidine peccant, 135
Optima sed quare Cesennia, teste marito?
Bis quingenta dedit: tanti vocat ille pudicam;

140

NecVeneris pharetris macer est, aut lampade fervet:
Inde faces ardent; veniunt a dote sagittæ.
Libertas emitur: coram licet innuat atque
Rescribat, vidua est, locuples quæ nubsit avaro.
Cur desiderio Bibulæ Sertorius ardet?
Si verum excutias, facies, non uxor amatur.
Tres rugæ subeant, et se cutis arida laxet,
Fiant obscuri dentes, oculique minores;
Conlige sarcinulas, dicet libertus, et exi:
Jam gravis es nobis, et sæpe emungeris ; exi
Ocius, et propera: sicco venit altera naso.
Interea calet, et regnat, poscitque maritum
Pastores, et ovem Canusinam, ulmosque Faler-

nas.

145

155

160

150 Quantulum in hoc? pueros omnes, ergastula tota, Quodque domi non est, et habet vicinus, ematur. Mense quidem brumæ, quo jam mercator Iason Clausus, et armatis obstat casa candida nautis, Grandia tolluntur crystallina, maxima rursus Myrrhina, deinde adamas notissimus, et Beronices In digito factus pretiosior: hunc dedit olim Barbarus incestæ, dedit hunc Agrippa sorori, Observant ubi festa mero pede sabbata reges, Et vetus indulget senibus clementia porcis. Nullane de tantis gregibus tibi digna videtur? Sit formosa, decens, dives, fecunda, vetustos Porticibus disponat avos, intactior omni Crinibus effusis bellum dirimente Sabinâ ; (Rara avis in terris nigroque simillima cycno) 165 Quis feret uxorem, cui constant omnia? malo, Malo Venusinam, quam te, Cornelia, mater Gracchorum, si cum magnis virtutibus adfers Grande supercilium, et numeras in dote triumphos. Tolle tuum, precor, Hannibalem victumque Sypha

cem

In castris, et cum totâ Carthagine migra.

170

Parce, precor, Pæan, et tu, Dea, pone sagittas: Nil pueri faciunt; ipsam configite matrem!