quamuis eam casta et bona iura nuptiarum non sinant ualere, nisi quantum ex ea possunt generi substituendo prospicere. non autem et ille ibi decimatus est cuius caro inde non fernorem uulneris, sed materiem medicaminis traxit. nam cum ipsa decimatio ad praefigurandam medicinam pertinuerit, illud 5 in Abrahae carne decimabatur quod curabatur, non illud unde curabatur. eadem namque caro non Abrahae tantum, sed ipsius primi terrenique hominis simul habebat et uulnus praeuaricationis et medicamentum uulneris: uulnus praeuaricationis in lege membrorum repugnante legi mentis, quae per omnem 10 inde propagatam carnem seminali ratione quasi transcribitur; medicamentum autem uulneris in eo quod inde sine opere concupiscentiali in sola materie corporali per diuinam conceptionis formationisque rationem de uirgine assumtum est propter mortis sine iniquitate consortium et sine falsitate 15 resurrectionis exemplum. [quapropter quod anima Christi non sit ex traduce animae illius primae praeuaricatricis, puto quod etiam ipsi qui animarum traducem defendunt consentiant: per semen quippe concumbentis patris transfundi etiam semen animae uolunt, a quo genere conceptionis Christus alienus est; 20 et quod in Abraham si secundum auimam fuisset, etiam ipse decimatus esset: non esse autem decimatum scriptura testatur, quae hinc quoque sacerdotium eius a leuitico sacerdotio distinguit.

An forte dicent: sicut potuit ibi esse secundum carnem et 25 (non) decimari, cur non etiam secundum animam sine decimatione potuerit ?" hic respondetur, quia utique simplicem ani

que (om. nam) Pv 9 et medicamentum- praeuaricationis om. V medicamento P

P

praeuaritationis T

11 propagatum P 13 conpiscentiali P per diuinam et quae secuntur om. Gv

10 repugnantem legem

materiae PVv

16 quae uncinis inclusi solus

mae substantiam incrementis augeri corporalibus nec illi putauerunt qui eam corpus existimant, quorum in parte sunt maxime qui eam ex parentibus creari opinantur. proinde in corporis semine potest esse uis inuisibilis, quae incorporaliter 5 numeros agit, non oculis, sed intellectu, discernenda ab ea corpulentia, quae uisu tactuque sentitur. et ipsa quantitas. corporis humani, quae utique modulum seminis incomparabiliter excedit, satis ostendit posse inde aliquid sumi quod non habeat illam uim seminalem, sed tantum corporalem substan10 tiam, quae diuinitus non de propagine concumbentium in carnem Christi assumta atque formata est. hoc autem de anima quis ualeat affirmare, quod utrumque habeat, et materiem seminis manifestam et rationem seminis occultam? sed quid laborem in re, quae persuaderi uerbis nemini forsitan potest, 15 nisi tantum ac tale ingenium sit, quod possit. loquentis praeuolare conatum nec totum exspectare a sermone? breuiter itaque colligam: si potuit et de anima fieri quod cum de carne diceremus, forsitan intellectum sit, ita est de traduce anima Christi, ut non secum labem praeuaricationis attraxerit; 20 si autem sine isto reatu non posset inde esse, non est inde. iam de ceterarum animarum aduentu utrum ex parentibus an desuper sint uincant qui potuerint; ego adhuc inter utrosque ambigo et moueor, aliquando sic, aliquando autem sic, saluo eo dumtaxat, ut uel corpus esse animam uel aliquam 25 corpoream qualitatem siue coaptationem, si ita dicenda est quam Graeci &quovíav uocant, (non credam) nec quolibet ista garriente me crediturum esse confidam adiuuante deo mentem meam.]

T

9 tantu (u in ras. a m. 2) T
17 quod a: quot T

om. T

10 diuinitus (us in ras. a m. 2) 26 armonian T non credam a:

27 garientem T′ pr. (m del. m. 1)

DE LIGNO SCIENTIAE BONI ET MALI. EX LIBRO VIII DE GENESI AD LITTERAM INTER CETERA ET AD LOCVM., 41 Sequitur ut uideamus de ligno scientiae dinoscendi bonum et malum. prorsus et hoc lignum erat uisibile et corporale 5 sicut arbores ceterae. quod ergo lignum esset non est dubitandum, sed cur hoc nomen acceperit requirendum. mihi etiam atque etiam consideranti dici non potest quantum placeat illa sententia, non fuisse illam arborem cibo noxiam - neque enim qui fecerat omnia bona ualde in paradiso institueret aliquid 10 malised malum fuisse homini transgressionem praecepti. oportebat autem ut homo sub domino deo positus alicunde prohiberetur, ut ei promerendi dominum suum uirtus esset ipsa oboedientia, quam possum uerissime dicere solam esse uirtutem omni creaturae rationali agenti sub dei potestate, 15 primumque esse et maximum uitium tumoris ad ruinam sua potestate uelle uti, cuius uitii nomen est inoboedientia. non esset ergo unde se homo dominum habere. cogitaret atque sentiret, nisi ei aliquid iuberetur. arbor itaque illa non erat mala, sed appellata est scientiae dinoscendi bonum et malum, 20 quia si post prohibitionem ex illa homo ederet, in illa erat praecepti futura transgressio, in qua homo per experimentum poenae disceret quid interesset inter oboedientiae bonum et inoboedientiae malum. proinde et hoc non in figura dictum, sed uere quoddam lignum accipiendum; cui non de fructu 25 uel pomo, quod indidem nasceretur, sed ex ipsa re nomen impositum est, quae illo contra uetitum tacto fuerat secutura.

1 cap. XL T XLI P XLII Gv 3 littera MV inter-locum om. V mihi] m. autem PTV stituerit P 11 homine T1 em in ras. a m. 2 16 sui P 17 nomen] non P Pi 21 quia si] quasi v 22 trangressio P in om. Pi

2 VIII] om. MPV; XI Tv PTv 5 erit T 7 acciperit 10 instituerit T constitueret v con12 aliunde v 15 uirtutem V;

interest v P2T

24 inobentiae P
26 de pomo P; de add. m. 2

inde Po

19 nisi] ni

23 interesse P1 25 accipiendum est 27 tactu v

ITEM DE EODEM LIGNO.

XXVII.

EX EODEM LIBRO VIII DE GENESI AD LITTERAM.

Si aliquid mali esset lignum illud, unde prohibuit hominem 42 5 deus, eius ipsius mali natura uenenata uideretur ad mortem. quia uero ligna omnia in paradiso bona plantauerat qui fecit omnia bona ualde, nec ulla ibi natura mali erat, quia nusquam est mali ulla natura: quod diligentius, si dominus uoluerit, disseremus, cum de illo serpente dicere coeperimus. ab eo 10 ligno, quod malum non erat, prohibitus est, ut ipsa per se praecepti conseruatio bonum illi esset et transgressio malum; nec potuit melius et diligentius demonstrari quantum malum sit sola inoboedientia, cum ideo reus iniquitatis factus est homo, quia eam rem tetigit contra prohibitionem, quam si 15 non prohibitus tetigisset, non utique peccasset. nam qui dicit uerbi gratia: „noli tangere hanc herbam" si forte uenenosa est, mortemque praenuntiat, si tetigerit, sequetur quoque mors contemtorem praecepti; sed etiam si nemo prohibuisset atque ille tetigisset, nihilo minus moreretur: illa quippe res congrua 20 saluti uitaeque eius non esset, siue inde uetaretur siue non uetaretur. item cum quisque prohibet eam rem tangi, quae non quidem tangenti, sed illi qui prohibuit obesset uelut si quisquam in alienam pecuniam misisset manum prohibitus ab eo cuius erat illa pecunia - ideo esset prohibito peccatum, quia 25 prohibenti poterat esse damnosum. cum uero illud tangitur quod nec tangenti obesset, si non prohiberetur, nec cuiquam

2 VIII] decimo MTV undecimo 5 eius om. v

7 ullu P1 14 quia] qui v

dicit] dicitur T igitur v 16 erbam. Pv
sequitur PTv

moriretur v

20 salute Pv1

mala P

11 praecepti P1 in 15 nam qui] numquid 17 praenuntians

18 precepit T 19 nihilo minus] n. utique P

quippe PT: utiq. quippe (om. res) v quoque 24 illa om. v

26 ne cuiquam Tv

25 dapnosum P dam

alteri quandolibet tangeretur, quare prohibitum est, nisi ut ipsius per se bonum oboedientiae et ipsius per se malum inoboedientiae monstraretur? denique a peccante nihil aliud appetitum est nisi non esse sub dominatione, quando illud admissum est, in quo ne admitteretur sola deberet iussio 5 dominantis attendi. quae si sola attenderetur, quid aliud quam : dei uoluntas attenderetur? quid aliud quam dei uoluntas amaretur? quid aliud quam dei uoluntas humanae uoluntati praeponeretur? dominus quidem cur iusserit, uiderit; faciendum est a seruiente quod iussit, et tunc forte uidendum est a 10 promerente, cur iusserit. sed tamen ut causam iussionis huius non diutius requiramus, si haec ipsa magna est utilitas homini quod deo seruit, iubendo deus utile facit quidquid iubere uoluerit, de quo metuendum non est, ne iubere quod inutile est possit.

15

Nec fieri potest ut uoluntas propria non grandi ruinae pondere super hominem cadat, si eam uoluntati superioris extollendo praeponat. hoc expertus est homo contemnens praeceptum dei et ex hoc experimento didicit quid interesset inter bonum et malum, bonum scilicet oboedientiae, malum autem 20 inoboedientiae, id est superbiae, contumaciae, peruersae imi- : tationis dei et noxiae libertatis. hoc autem in quo ligno accidere potuit, ex ipsa re, ut iam supra dictum est, nomen accepit. malum enim nisi experimento non sentiremus, quia nullum esset, si non fecissemus. neque enim ulla natura mali 25 est, sed amissio boni hoc nomen accepit. bonum quippe incommutabile deus est; homo autem, quantum ad eius naturam, in qua eum deus condidit, pertinet, bonum est quidem, sed non incommutabile ut deus. mutabile autem bonum, quod

3 a om. v 4 esse] esset P amitteretur PVv ·· debueret P deretur uoluntas om. P'v iussit] sit et] ut V P

18 est om. v 20 scilicet] sc. et P accedere P

T

5 ammissum V amissum PTV

8 humani P

6 dominantes P

atten10 seruienti P1

experimentu P1

16 uoluntatis P1Vi 17 extollenda

19 ex V: om. PTv

21 id est inoboedientiae v 22 in] dein v 24 enim] autem Pv 25 ulla] illa V malum 27 in quantum v

eius] ius V