cernat, uacare uult ab omni negotio et ideo sterilis. affectando quippe otium, quo studia contemplationis ignescunt, non contemperatur infirmitati hominum, qui in uariis pressuris sibi desiderant subueniri; sed quia et ipsa procreandi caritate inardescit uult enim docere quod nouit neque cum inuidia 5 tabescente iter habere uidet sororem labore agendi atque patiendi filiis abundantem et dolet potius homines currere ad eam uirtutem, qua eorum infirmitatibus necessitatibusque consulitur, quam ad illam unde diuinum et incommutabile aliquid discitur. hic dolor figuratus uidetur in eo quod 10 scriptum est: et zelauit Rachel sororem suam. proinde quia liquidus purusque intellectus de illa substantia, quae corpus non est ac per hoc ad carnis sensum non pertinet, uerbis carne editis exprimi non potest, eligit doctrina sapientiae per quaslibet corporeas imagines et similitudines ut- 15 cumque cogitanda insinuare diuina quam ab officio talia docendi cessare, sicut elegit Rachel ex uiro suo et ancilla suscipere filios quam sine filiis omnino remanere. Balla quidem dicitur interpretari „inueterata"; hanc habuit ancillam Rachel. de uetere quippe uita carnalibus sensibus dedita 20 corporeae cogitantur imagines, etiam cum aliquid de spiritali et incommutabili diuinitatis substantia auditur. Suscipit et Lia de ancilla sua liberos amore habendae numerosioris prolis accensa. inuenimus autem Zelfam eius 19 interpretari dicitur DPv interpraetata dicitur T 21 corpore T 22 substantia diuinitatis DPTv 23 suscepit DPv liberos V: filios DPTv ueterata T1 habendi D ancillam interpretari „os iens“. quapropter in praedicatione fidei euangelicae quorum os eat et cor non eat cum in scripturis aduerterimus, haec intellegitur ancilla Liae. scriptum est enim de quibusdam: populus hic labiis me honorat, scor autem eorum longe est a me. et talibus apostolus dicit: qui praedicas non furandum, furaris, qui dicis non adulterandum, adulteras. uerum tamen ut etiam per hanc condicionalem illa libera uxor Iacob laborans filios heredes regni suscipiat, ideo dominus dicit: quae 10 dicunt facite, quae autem faciunt facere nolite. unde in labore uinculorum uita apostolica: siue, inquit, occasione siue ueritate Christus annuntietur, et in hoc gaudeo, sed et gaudebo, tamquam et ancilla pariente de prole numerosiore laetata est. DE FACTO IVDAE, QVOD CVM SVA NVRV CONCVBVIT. EX EODEM LIBRO CONTRA FAVSTVM XXII. Iudae factum consideremus, quod cum sua nuru concubuit, 75 quid significauerit futurorum. sed prius praeloquendum est, 20 ne quemquam prauae considerationis offendat, quod de quibusdam malis operibus hominum in scripturis sanctis quaedam non mala, sed bona futura significantur. seruat enim ubique diuina prouidentia uirtutem bonitatis suae, ut quemadmodum 9 Matth. 23, 3 4 Es. 29, 13 11 Philipp. 1, 18 6 Rom. 2, 21 sq. 16 cf. Gen. 38, 18 1 iens] iens P gens T (ap. Eusebium: лоqɛvóμɛvov oτóμά; ap. Hieronymum: ambulans os; cf. 191, 60) furando Di 9 heredis D1 3 intellegatur v T LXXV D 7 adulterando D1 Lagarde Onomast. sacr. p. 11, 28. 4 populis T 6 praedicat D1 8 libera (libere P2) illa DPTv 11 uincolorum D1 12 uiretate D1. 15 cap. LXXIII LXXVI v LXXXII G; om. P 16 nuro De 22 significatur Pi VIIII. 1 concu 18 considerimus D1 quod] quo P'T 23 diuina] bona DPv quemadmodo D' 20 ex, adulterorum concubitu formatur et nascitur, homo, de hominum opere malo bonum, opus dei sicut in praecedenti sermone iam diximus, de fecunditate seminum, non de turpitudine uitiorum ita in scripturis propheticis non tantum bona hominum, etiam et mala facta narrantibus, quoniam 5 prophetica est ipsa narratio, significetur aliquid etiam de malis operibus hominum etiam futurorum bonorum non peccantis opere, sed scribentis. neque enim Iudas cum ad Thamar concupiscentia uictus intraret, hanc suae libidinis in-.. tentionem gerebat, ut inde aliquid significaretur quod ad 10 salutem hominum pertineret; sicut nec Iudas ille, qui dominum tradidit, hoc intendit ut aliquid inde gereretur quod ad eandem salutem hominum pertineret; porro si de tam malo opere Iudae illius tam bonum opus dominus fecit, ut eiusdem. suae passionis sanguine nos redimeret, quid mirum si pro- 15 pheta eius, de quo ipse ait: de me enim ille scripsit, ex malefacto Iudae istius boni! aliquid significauit, ut suo ministerio nos doceret? ea quippe hominum facta sancto spiritu disponente atque inspirante collegit propheta narrator, quorum interpositio non uacaret ad praesignationem rerum, quas inten- 20 derat prophetare. ad significanda autem aliqua bona nihil interest, facta illa, quibus ea significantur, seu bona seu mala sint. quid enim mea interest, cum uolo aliquid legendo cognoscere, utrum ex minio reperiam scriptos nigros Aethiopes et ex atramento candidos Gallos? uerum tamen si non scri- 25 16 Io. 5, 46 4 2 opera mala D1 3 sermonem D'P1 faecunditate V " 5 etiam et V: uerum etiam DPTv 9 libidinis] libidis D' libinis T 11 pertenerit D1 r corr. m. 2) P meret DP'T 18 ministeriu D1 T colligi v gnuscere D' mento D sicut-13 pertineret om. MV 13 perteneret D 15 redimeret nos v. rede17 malefacto] malo facto DPv mysterio T... docerit D1 ea] eo T narratur DP1Vv. 23 quid enim mea om. D1 repperiam D'T' reppeream V ethyopes D candidus P1 canditus D gallus D'Pi 12 generetur (n in istius] illius P'T 19 colligit 24 co25 adrascribtura D1 pturam, sed picturam talem uiderem, sine dubitatione reprehenderem, ita in factis hominum, quae ad imitandum uitandumue proponuntur, magni interest bonane an mala sint. quae autem ad significandum scribuntur siue dicuntur, nihil refert 5 in moribus facientium, quam laudem reprehensionemue mereantur, si modo habeant aliquam rei, qua de agitur, necessariam praefigurandi congruentiam. sicut enim Caiphas in euangelio, quantum ad eius noxium perniciosumque animum pertinebat, quantum denique ad ipsa uerba, si in eis uoluntatem dicentis 10 attendas, quibus agebat ut iustus iniuste necaretur, utique mala erant, tamen magnum bonum illo nesciente significabant, quando ait: expedit ut unus moriatur et non tota gens pereat. dictumque de illo est: hoc a se ipso non dixit, sed cum esset pontifex prophetauit, quia 15 Oportebat Iesum mori pro gente. ita factum Iudae secundum illius libidinem malum fuit, sed illo nesciente magnum bonum significauit; a se ipso quippe malum fecit, sed non a se ipso bonum significauit. hoc autem, quod necessario praeloquendum putaui, non ad hoc tantummodo Iudae factum sed etiam ad cetera ualeat, si qua occurrerint mala opera hominum, quibus bonum aliquid a narrante prophetatum est, 20 25 In Thamar ergo nuru Iudae intellegitur plebs regni Iudaeorum, cui de tribu Iuda reges tamquam mariti adhibebantur. merito nomen eius „amaritudo" interpretatur; ipsa enim domino fellis poculum dedit. duo autem genera principum, 12 Io. 11, 50 sq. 1 sed] si P uel V tandumque add. P' in mg. 25 cf. Matth. 27, 34 "prehenderem (re add. m. 2) ▼ 2 ui3 propununtur D promuntur v 4 significandam P1T scribentur D1 5 reprehensioneue D' aliqua v de qua D'P'v 8 noxiam P 9 eis] eius 10 agebat] aiebat v ipso] ipsum D1PT' se-significauit om. P 19 praeloquendo D1 non] nam P 20 ad] a T 21 aliquod T add. m. 2) T (i ras.) P adhibeantur P prophetandum v 25 puculum D ne 17 a 23 reges (re principsum qui non recte operabantur in plebe, unum eorum qui oberant, alterum eorum qui nihil proderant, significantur in duobus filiis Iudae, quorum unus erat malignus uel saeuus ante dominum, alter in terram fundebat, ne semen daret ad fecundandam Thamar. nec sunt amplius quam duo genera hominum 5 inutilia generi humano: unum nocentium, alterum praestare nolentium et, si quid boni habent in hac terrena uita, perdentium tamquam in terram fundentium. et quoniam in malo prior est qui nocet quam ille qui non prode est, ideo maior dicitur malignus ille et sequens qui fundebat in terram, 10 nomen quoque maioris, qui uocabatur Er, interpretatur „pellicius"; qualibus tunicis induti sunt primi homines in poenam damnationis suae dimissi ex paradiso. sequentis autem nomen, qui uocabatur Aunan, interpretatur „maeror eorum". quorum, nisi quibus nihil prodest, cum habeat unde prodesse possit 15 atque id perdat in terra? maius porro malum est ablatae uitae, quod significat pellis, quam non adiutae, quod significat maeror eorum. deus tamen ambo occidisse dictus est: ubi figuratur regnum talibus hominibus abstulisse. tertius uero filius Iudae quod illi mulieri non iungitur, significat tempus, 20 ex quo reges plebi Iudaeorum coeperunt de tribu Iuda non fieri. et ideo erat quidem filius Iudae, sed eum maritum Thamar non accipiebat, quia erat eadem tribus Iuda, sed iam populo inde nemo regnabat. unde et nomen eius, id est Selo, interpretatur dimissio eius". non pertinent sane ad hanc signi- 25 missi D sequentes D'P 14 Aunan] aonan (o ex u corr. m. 1) D *unan (a ras.) T 17 adiutae] ad uitae D 18 ambos D'PTV 20 significauit PT 21 coeperant quaedem T tamar P 23 tribu D1 24 Selo] sole (?) D1 25 dimisio P pertinet T |