Men' moveat? quippe et, cantet si naufragus, assem Sed numeris decor est et junctura addita crudis. 90 Enimvero si canat is qui fecit naufragium, an me tangat, et ei nummum erogaverim? Itane canis (dicam) quando te e scapula gestas adumbratum in tabula abrupta. Čerte sincerum et non noctu comparatum edet dolorem, qui cupiet me flectere querimonia sua. At metris gratia inest, et connexio juncta immaturis. Edoctus est ita finire carmen: Berecynthius Attin, et Delphin qui secabat mare Glaucum. Ita subtraximus latus Apennino Steph. bellum hoc, bellum est Ms. R. hoc bellum? bellum est Ms. Gal.88 Men' moveat quippe? Edit. Steph.-92 abdita Edit. Steph. Quidam codices habent abdita: inepte. Casaubon.-93 Sic legendum est: quod pridem NOTE Hoc bellum] Repetit cum indigna- tuni alteriusve Dei opitulatoris temtione Persius: scilicet pulchrum hoc plo suspendebant. Horat. Od. 1. 5. ducitis, o Romani ? 'Me tabula sacer Votiva paries indicat, uvida Suspendisse potenti Vestimenta maris Deo.' Romule] Ponitur pro quolibet Ro manorum. Ceves] An ita turpiter adularis, ut canes solent agitando clunes domino suo abblandiri? 88 Men' moveat] Mene ad misericordiam provocet? Assem] Ponitur pro quolibet nummo: proprie vero as est libralis nummus: idem quoque significat quod libra et pondo. Varro 1. 1. de Ling. Latina. 89 Cantas, cum, &c.] O Pedi, florido in sermone ludis et exultas, cum tamen mox ob crimina damnandus sis et movendus Senatu, tam stultus es nimirum, quam qui portans sui naufragii notas cantat hilariter: et tu, o Poëta, qui omnem Carminis laudem reponis in levibus ornamentis figurarum, neutro illorum es sanior. In trabe] Trabs pro tabella accipi tur. Pictum] Apud veteres, qui fecerant naufragium, hoc in tabella pictum circumferebant, ut stipem corrogarent. Tabellam vero postea in Nep 90 Verum, &c.] Supple, ploratum plorabit ; sicut dicimus, vitam vivere. Nocte paratum] Meditatum et arte confictum. 91 Qui me volet, &c.] Poëta qui voluerit lectores movere, ne falsos tantum colores et vana Carmini ornamenta, de quibus ante, sed verum succum ac robur indat. Horatius in Arte: Si vis me flere, dolendum est primum ipsi tibi.' 92 Sed numeris decor est] Retorquet malus Poëta: attamen in iis ipsis versibus quos reprehendis, inest concinnitas, inest aliquid ornatus et artificii, quanquam tu crudos vocas. Addita] Legunt quidam, abdita, id est, abstrusa, occulta, arte et ingenio conquisita. Crudis] Versibus non sat matura meditatione perfectis, vel, factis extempore, et magno numero, sine ullo labore, nullaque diligentia et industria profusis. 93 Claudere sic versum, &c.] Repo Et, Qui cæruleum dirimebat Nerea delphin: Sic, Costam longo subduximus Apennino. Arma virum, nonne hoc spumosum et cortice pingui? 95 longe patenti. Numquid non etiam illud carmen, Arma virum, spuma plenum est, et crasso induvio? Sicut ramus annosus decoctus ingenti subere. monuit Josephus Scaliger. Casaubon. Atys Edit. Steph. Attis Ms. R.95 Si pro Sic. C. Invenimus scriptum a Panino: contra fidem antiquarum membranarum, et auctoritatem Quintiliani Iv. 5. Casaubon.-97 vegrandi NOTE nit Persius: ita nempe consuevit Nero rhythmos sectari, et vanas figuras duntaxat ita suum de Aty Carmen rhythmicis implet, quasi una sint hæc vera carminis ornamenta. Attin] Nempe, ut rhythmus insit versibus, Attin, legendum, non Attys: ut monet Jo. Scaliger, et alii doctissimi. Dio de Nerone, kiapadnoev Αττίνα ἢ Βάκχας. Idem suggerunt veteres Glossæ. Berecynthius Attin] Attin, sive Attys, Phrygius puer admodum formosus adamatus Cybelæ, quæ a Berecyntho monte Asiæ minoris, ubi colebatur, cognomen adepta est: unde et ipse pariter Berecynthius dictus. De eo Carmen est Catulli sexagesimum quartum. Vide et Ovid. Fast. IV. Phryx puer in sylvis,' &c. 94 Dirimebat Nerea] Nando secabat mare. Persius arguit versum hunc tanquam audacioribus metaphoris inflatum. Nereus Deus marinus, metonymicas pro mari ponitur. Delphin] Hoc aliud esse aiunt Neronis Carmen de Arione, quem dorso excepit Delphin, et ad portum vexit. Lege Herodotum l. 1. Agell. xvI. cap. ultimo. Ovid. Fast. II. Plin. IX. 8. ubi agit de Delphinis, ipsoque Arione. 95 Sic] Id est, per similem vanitatem, affectationem, errorem. Costam subduximus] Unam syllabam versui heroico tanquam longiori sub trahere amavit Nero, substituto in tertia sede frequenter spondeo. Porro per costam Apennino subductam intelligit latus et certam partem Alpium, alludens ad Annibalem, qui igne et aceto eam perrupit, sibique suoque exercitui viam aperuit. Plutarch. in Vita Annibalis. Tit. Liv. 1. XXI. Longo Apennino] Longe mons ille protensus per Italiam mediam excurrit ad fretum usque Siculum. 96 Arma virum] Virgilii Æneidem intelligit. Nimirum reponit Persio monitor, vel quivis alius turgidorum versuom artifex et patronus: si tu nostra carmina non probas, quid, quæso, censes de Virgiliana Æneide ? An non et illi versus videbuntur spumosi et inflati ? Spumosum] Vano tumore velut spuma turgescens extrinsecus, sine ulla intus medulla et succo. Cortice pingui] Crasso, inflato, qualem habet suber. Vide Plin. xvI. 8. 97 Ut ramale vetus] Jungunt hæc aliqui cum præcedentibus, et tribuunt monitori, ut sit expolitio prioris sententiæ. At doctiores sejungunt, ut sit Persii ad monitorem responsio : grandes quidem et sublimes sunt Virgilii versus, sed non inflati, imo dissipata spuma et tumore discusso velut cocti sunt et maturo judicio perfecti: similes ramo veteri, magno quidem, Quidnam igitur tenerum, et laxa cervice legendum? Torca Mimalloneis implerunt cornua bombis: Et, Raptum vitulo caput ablatura superbo Bassaris: et, Lyncem Manas flexura corymbis, 100 Ecquod ergo carmen molle, et pronuntiandum capite deflexo? Nempe hæc: inflarunt tubas terribiles sonis Bacchantium, et mox Agave ereptura caput ablatum Edd. multæ.-99 Mimalionis C.-102 Eubion C.-104 Olim levi mutatione NOTE sed calore Solis et ætate paululum imminuto et siccato. Vide Quintil. J. x. Pragrandi] Alii legunt, vægrandi. Subere] Suber, arbor crassæ corticis, Plin. xvI. 8. Coctum] Maturum, durum, solidum. Et metaphorice, igne quasi judicii excoctum, et elaboratum ad amussim. 98 Quidnam igitur tenerum, &c.] Excandescit monitor, et in Persium insurgit ecquod ergo carmen tibi tandem probabitur? Quod carmen legendum sine ulla affectatione, quia per sese commendationem habebit? An vero ullum est, quod legi possit laxa cervice, ac perinde magnum sonet et grande, quamvis haud erecta et superba legatur cervice? quod quidem solenne est et solitum Poëtis inflatis turgidos suos versus legentibus, qui magnum quid de se ipsi suisque carminibus sentiunt, et aliis persuadere nituntur superbo illo suo gestu. 99 Torva Mimalloneis] Respondet ironice Persius: hæc nempe Neroniana, e Bacchis ejus, concinna sunt. Porro in istis versibus mollis est rhythmus et affectatus, ceterum quam tenuis sensus, et verborum tumori quam minimum respondet! Sunt qui negent versus hos Neronis esse, sed a Persio ad similitudinem Neronianorum confictos ut dicemus infra vs. 121. ad hæc verba: Auriculas asini quis non habet?' Torva] Vel a terrendo quasi terva ; vel torta a torquendo, id est, inflexa. Mimalloneis] Mimas, antis, Ioniæ mons, in quo Orgia Baccho celebrabantur. Hinc Bacchantes dictæ Mimallones. Implerunt cornua] Vento inflarunt, et cecinerunt. Id est, statim atque signum datum est Bacchantibus per tubas. Bombis] Vox ad imitationem soni facta. Proprie bombus est ille sonus quem edunt apes. 100 Vitulo] Pentheo, quem vitulum esse crediderunt furentes illæ mulieres, ipsaque Agave ejus mater. Horat. Sat. II. 3. At Ovid. Metam. III. aprum illis visum, ait, remque totam eleganter describit. Caput ablatura] Agave Bacchi Sacerdos ceteris Bacchantibus adjuta mortem intulit proprio filio Pentheo, eo quo non licebat, accedenti; eique prima omnium caput ademit Bacchico furore percita. Superbo] Contemtori Orgiorum et Sacrorum Bacchi. Metamorphos. XIII. Bacchanalium Romæ originem, et abrogationem lege, si vis, apud Tit. Liv. XXXIX. 8. et sequentibus. 101 Bassaris] Agave ita cognominata sicut et aliæ Bacchi sacrificulæ, a Bassara Libyæ loco, ubi colebatur Bacchus, ut vult Acron; vel a Bas Euion ingeminat : reparabilis assonat Echo. Hoc natat in labris, et in udo est Mænas et Attin: 105 buculo petulanti, et Manas lyncem incurvatura hederarum uvis, sæpius clamat, evoë: resonat Echo repetens voces. An talia carmina conderentur, si in nobis vigeret pars aliqua virtutis majorum? Illud nihilominus carmen enerve fluit in labellis extrema saliva; et Manas et Attin in humido est: neque percutit pulpitum, locum sic legi: Summa delumbe saliva Hoc natat in labris jejuno; et Mænas et NOTE sari veste talari, qua ille induebatur. Non placet etymologia åπd τŵv Bhoowv a vallibus et saltibus in quibus bacchabantur; nec àñò тoû ßáţei, quod est loqui seu vociferari. Lyncem] Lynces currum Bacchi trahunt, sicut et tigres, maculosa animalia, et varios vini effectus apprime significantia. De istis vide Plin. lib. VIII. de tigride, cap. 18. de lynce, cap. 38. Manas] 'And Toû μalveolai, quod est furere, Mænades appellatæ sunt Bacchantes. Corymbis] Corymbus est hederæ fructus. Hic intellige vel virgam e thyrso, vel frænum hederis intortis ornatum. Hederæ vero Baccho sacræ, quia revertens ab India victor his sese coronavit. 102 Euion] Euios dicitur Bacchus vel a voce Bacchantium evoî: vel quod ob res adversus Gigantes fortiter gestas, laudatus est a Jove his verbis; ev viè, euge, fili. Horat. Od. JI, 19. Reparabilis] Quæ voces pereuntes reparat repetendo. Echo] Dicta and тоû ǹxeîv, sonare. Fuisse puellam ob garrulitatem in vocem a Junone mutatam fabulantur. Quid revera sit Echo, explicat diserte Plin. 11. 46. et XXXVI. 15. Le ge et Ovid. Metam. III. 5. et Ausonii Epigramma undecimum. 103 Testiculi] Metaph. paulo audacior et obscœnior. Id est, si virilitatis antiquæ et virtutis ac diligentiæ majorum nostrorum vestigium aliquod in nobis superesset. Horat. Epod. 15. Si quid in Flacco viri est.' 104 Delumbe] Id est, sine lumbis, et sine viribus. Nam in illis corporis maxime robur apparet. Summa saliva natat] Ejusmodi carmen enerve pronuntiatur primoribus labris, ubi plurimum salivæ esse solet; non autem virili quadam voce et ex imo pectore educta. Et cum blæse, molliter, tenere pronuntiarunt illi Poëtastri, tum se egregios Poëtas arbitrantur, quia forte adulatorum acclamationes ineptas audierunt. 105 Et in udo est Manas, &c.] In udo esse, et summa saliva natare, idem esse videtur. Potest etiam intelligi Persius conqueri quod Neroniana carmina perpetuo habeantur in ore adulatorum et ineptorum Romanorum; adeoque semper in udo sint et in saliva natent. Quod simplicius est et magis placet. De Atty, et Mænade seu Bacchis, Neronianis Carminibus, mox dictum est. 106 Pluteum] Pluteus significat hic 'Sed quid opus teneras mordaci radere vero 110 neque redolet ungues arrosos. At quorsum juvat perstringere aures delicatas veritate irritante? Cave, si vis, ne fortasse januæ potentium fiant tibi frigidæ: nam illic litera de naso canum nimis crepat. Per me profecto licet, cuncta sunto dein Attin Nec pluteum cædit, nec demorsos sapit ungues. Konigius.-107 rodere vero NOTE armarium, in quo libri reponuntur. Præterea plutei militares vocantur crates quædam corio opertæ, quibus ante se locatis hostium tela arcent milites dum faciunt opus. Lips. Poliorcet. lib. 1. dialog. 7. Nec pluteum cædit] Tale Carmen non ostendit percussum a Scriptore pluteum, et pulsatum præ indignatione, quod animus ad votum non suggereret. Quin ille parum solicitus fuit quam bonos, sed quam nultos et faciles funderet versus, unde nec mirum si exsuccum, enerve, et elumbe carmen est, quod sine delectu, sine labore, sine anxietate animi fuit compositum. Quintil. x. 3. citat hunc Persii locum. Nec demorsos sapit ungues] Præ anxietate animi in profunda meditatione defixi, diligenter et accurate scribere volentis; non probantis omnino quæ scripsit, ac meliora quærentis. Quod boni Poëtæ solent. Horat. Sat. I. 10.Et in versu faciendo Sæpe caput scaberet, vivos et roderet ungues.' 107 Sed quid opus, &c.] Rationes suas elusas a Persio animadvertens monitor adhibet minas, ut a satirica dicacitate eum deterreat. Teneras auriculas] Aures Neronis et nobilium Romanorum reprehensionis impatientes. Mordaci vero] Tuis Satiris niminm veracibus, quibus sine ulla cujusquam reverentia suos cuique etiam nolenti errores ostendis et exprobras acriter, salse, satyrice. Radere] Metaph. a Chirurgis, qui vulnera putrida cultro radunt ac purgant, et, si opus, secant. 109 Limina frigescant] Time potentiores ita offensos habere, ut frigide te excipiant, ab amicitia excludant; vel etiam mortem inferant, quæ frigidos facit. Horat. Sat. II. 1. 'O puer, ut sis Vitalis metuo, majorum ne quis amicus Frigore te feriat.' Sonat hic] In tuis Satiris nimium est acerbitatis: vel in domo Neronis ac nobilium ira et ultio frequens est. Hæc monitor. De nare canina litera] Litera canina est R. hanc enim canes videntur exprimere, dum restrictis labiis irritatos se significant, atque hirriunt. 110 Per me equidem] Respondet Persius per concessionem ironicam, si quidem ita vis, probentur omnia velut concinna, etiam quæ minime sunt. Alba] Sicut nigrum pro malo, ita pro bono album ponitur. Pythagoras apud Laërtium: τὸ μὲν λευκὸν τῆς ἀγαθοῦ φύσεως, τὸ δὲ μέλαν κακοῦ. |