atque exercendis capiendisque artibus apti

145

sensum a caelesti demissum traximus arce,

cujus egent prona et terram spectantia. mundi principio indulsit communis conditor illis

tantum animas, nobis animum quoque, mutuus ut nos

adfectus petere auxilium et praestare juberet,

150

dispersos trahere in populum, migrare vetusto

de nemore et proavis habitatas linquere silvas, aedificare domos, laribus conjungere nostris

tectum aliud, tutos vicino limine somnos
ut conlata daret fiducia, protegere armis
lapsum aut ingenti nutantem vulnere civem,
communi dare signa tuba, defendier îsdem
turribus atque una portarum clave teneri.
sed jam serpentum major concordia. parcit
cognatis maculis similis fera. quando leoni
fortior eripuit vitam leo? quo nemore umquam
exspiravit aper majoris dentibus apri?

155

160

Indica tigris agit rabida cum tigride pacem perpetuam, saevis inter se convenit ursis.

vel quo non fugeret, si nunc haec monstra videret

Pythagoras, cunctis animalibus abstinuit qui

tamquam homine et ventri indulsit non omne legumen?

XVI.

Quis numerare queat felicis praemia, Galli,
militiae? nam si subeuntur prospera castra,
me pavidum excipiat tironem porta secundo
sidere. plus etenim fati valet hora benigni,
quam si nos Veneris commendet epistula Marti
et Samia genetrix quae delectatur harena.
Commoda tractemus primum communia, quorum
haut minimum illud erit, ne te pulsare togatus
audeat, immo etsi pulsetur, dissimulet, nec
audeat excussos praetori ostendere dentes,
et nigram in facie tumidis livoribus offam,
atque oculum medico nil promittente relictum.
Bardaicus judex datur haec punire volenti
calceus et grandes magna ad subsellia surae,
legibus antiquis castrorum et more Camilli
servato, miles ne vallum litiget extra
et procul a signis. justissima centurionum
cognitio est igitur de milite, nec mihi derit
ultio, si justae defertur causa querellae:

tota cohors tamen est inimica, omnesque manipli

consensu magno efficiunt, curabilis ut sit
vindicta et gravior quam injuria. dignum erit ergo
declamatoris mulino corde Vagelli,

cum duo crura habeas, offendere tot caligas, tot

5

10

15

20

milia clavorum. quis tam procul absit ab urbe
praeterea, quis tam Pylades, molem aggeris ultra
ut veniat? lacrimae siccentur protinus, et se
excusaturos non sollicitemus amicos.
'da testem' judex cum dixerit, audeat ille
nescio quis, pugnos qui vidit, dicere 'vidi,'
et credam dignum barba dignumque capillis
majorum. citius falsum producere testem
contra paganum possis, quam vera loquentem
contra fortunam armati contraque pudorem.

25

30

Praemia nunc alia atque alia emolumenta notemus 35 sacramentorum. convallem ruris aviti

improbus aut campum mihi si vicinus ademit,

et sacrum effodit medio de limite saxum,

quod mea cum patulo coluit puls annua libo,

debitor aut sumptos pergit non reddere nummos,

40

vana supervacui dicens chirographa ligni,
expectandus erit qui lites inchoet annus.
totius populi. sed tunc quoque mille ferenda
taedia, mille morae: totiens subsellia tantum
sternuntur ; jam facundo ponente lacernas
Caedicio et Fusco jam micturiente, parati
digredimur, lentaque fori pugnamus harena.
ast illis, quos arma tegunt et balteus ambit,

45

quod placitum est ipsis praestatur tempus agendi,

nec res atteritur longo sufflamine litis.

50

Solis praeterea testandi militibus jus

vivo patre datur; nam quae sunt parta labore

militiae, placuit non esse in corpore census,

55

omne tenet cujus regimen pater. ergo Coranum signorum comitem castrorumque aera merentem quamvis jam trèmulus captat pater. hunc favor aequus provehit et pulchro reddit sua dona labori.

ipsius certe ducis hoc referre videtur,

ut, qui fortis erit, sit felicissimus idem,

ut laeti phaleris omnes et torquibus omnes.

K

60

A. PERSII FLACCI

SATVRA V.

VATIBUS hic mos est, centum sibi poscere voces, centum ora et linguas optare in carmina centum, fabula seu maesto ponatur hianda tragoedo, vulnera seu Parthi ducentis ab inguine ferrum.

'Quorsum haec? aut quantas robusti carminis offas 5 ingeris, ut par sit centeno gutture niti?

grande locuturi nebulas Helicone legunto,

si quibus aut Prognes, aut si quibus olla Thyestae
fervebit, saepe insulso cenanda Glyconi;

tu neque anhelanti, coquitur dum massa camino,
folle premis ventos, nec clauso murmure raucus
nescio quid tecum grave cornicaris inepte,
nec stloppo tumidas intendis rumpere buccas.
verba togae sequeris, junctura callidus acri,

ore teres modico, pallentis radere mores
doctus, et ingenuo culpam defigere ludo.

hinc trahe quae dicis, mensasque relinque Mycenis cum capite et pedibus, plebeiaque prandia nôris.'

Non equidem hoc studeo, bullatis ut mihi nugis

10

15