Parturient montes: nascetur ridiculus mus. Qui mores hominum multorum vidit, et urbes. cem Cogitat, ut speciosa dehinc miracula promat, Antiphaten, Scyllamque, et cum Cyclope Charybdin. Nec reditum Diomedis ab interitu Meleagri, Nec gemino bellum trojanum orditur ab ovo. Semper ad eventum festinat, et in medias res, Non secus ac notas, auditorem rapit: et quae Desperat tractata nitescere posse, relinquit. Atque ita mentitur, sic veris falsa remiscet, Primo ne medium, medio ne discrepet imum. Tu, quid ego, et populus mecum desideret, audi. Si plausoris eges aulaea manentis, et usque Vil topo nascerà. Quanto più saggio Sa in tal guisa intrecciar, che corrisponde Fanciul che ad imitar già i detti apprese, Imberbis juvenis, tandem custode remoto, Gaudet equis, canibusque, et aprici gramine campi: Cereus in vitium flecti, monitoribus asper, Utilium tardus provisor, prodigus aeris, Sublimis, cupidusque, et amata relinquere per nix. Conversis studiis aetas, animusque virilis Quaerit opes et amicitias, inservit honori, Commisisse cavet, quod mox mutare laboret. Multa senem circumveniunt incommoda: vel quod Quaerit, et inventis miser abstinet, ac timet uti: Cento volte da sè mostra in brev'ora. L'età viril, cambiando genio, e brama Ricchezze e cerca amici, e ambisce onori; Pensa a non far ciò che a disfar poi sudi. Molti incomodi ha il vecchio: ognor s'affanna Ad acquistar; ciò che acquistò non osa Mai porre in uso; e, a dispensarne astretto, Con freddezza e timor tutto dispensa: Querulo, indugiator, tardo non meno A disperar che a concepir speranze: Difficil, neghittoso, avidamente Di vita amico: esaltator de' tempi Che fanciullo passò: censor di quanti D'età precede, e riprensor severo. Molti a salir recan vantaggi, e molti Ne tolgon gli anni al declinar. Le parti Se dar di vecchio al giovane non vuoi, D'uomo al fanciul, quel ch'è suo proprio, o quello Che a lui s'adatta, ad ogni età si doni. D'un'azione ogni parte o su la scena Si rappresenta, o si racconta: e giunge Ciò che va per l'orecchio ognor più tardi Quam quae sunt oculis subjecta fidelibus, et quae Ipse sibi tradit spectator. Non tamen intus Digna geri promes in scenam, multaque tolles Ex oculis, quae mox narret facundia praesens. Nec pueros coram populo Medea trucidet: Aut humana palam coquat exta nefarius Atreus: Aut in avem Progne vertatur, Cadmus in anguem. Quodcunque ostendis mihi sic, incredulus odi. Neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula, quae posci vult, et spectata reponi. Nec Deus intersit, nisi dignus vindice nodus Inciderit, nec quarta loqui persona laboret. Actoris partes chorus, officiumque virile Defendat: neu quid medios intercinat actus, Quod non proposito conducat, et haereat apte. Ille bonis faveatque, et concilietur amicis, Et regat iratos, et amet peccare timentes. Ille dapes laudet mensae brevis, ille salubrem Justitiam, legesque, et apertis otia portis, Ille tegat commissa, deosque precetur et oret Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis. |