Q. HORATII FLACCI SATIRARUM LIBER PRIMUS. SATIRA I. Qui fit, Maecenas, ut nemo, quam sibi sortem Seu ratio dederit seu fors obiecerit, illa Sat. I. 2. ulla S et quattuor Pottierii (non Bbcdp neque Edd. praeter Feam et Pottierium). I. Festive reprehendit poëta ri- | diculam illam ueμuogíav et inconstantiam, qua plerique aequales eius laborabant, coniunctam semper cum acri in eos invidia, quibus ex illorum opinione melior sors obtigerat. Huius autem morbi, sane vel maximi vitae beatae impedimenti, praecipuam causam hane esse dicit, quod insigni quadam stultitia abrepti permulti totam per vitam nihil aliud agant, quam ut quocunque modo pecuniam corradant, conquisitis tamen nunquam fruantur, illud nimirum causati, se placidae senectutis quieti nunc, cum tempus sit, prospicere. Maecenati autem hanc satiram inscribens vel hoc ipso demonstrat potentem amicum longe remotum esse a vitio, quod tam acriter insectatur. Haud inconsulto Satiram HORAT. VOL. II. ED. MAI. II. ad Maecenatem scriptam ceteris praemisit; ut Epodum 1., Carmen 4. Libri I. et Epistolam 4. Libri I. eidem fautori inscripsit. Propter transitus aliquos abruptiores ac minus fortasse quam alibi callida iunctura occultatos (cfr. vv. 43. 23. 408.) et propter totius sermonis exitum (v. 420.), qualis aequo iure cuilibet huius generis scriptiunculae assui poterat, nonnulli hanc satiram inter prima Lucilium et imitandi et superandi experimenta ab Horatio facta referendam esse censuerunt. Primus autem annus, quo componi potuit, fuit u. c. 746.; plerique tamen, etiam Grotefend (Schriftst. Laufb. des Horal.), referunt ad a. u. c. 749. 4 3. Similes sunt huic exordio loci Maximi Tyrii Diss. 24, 4. et Himerii Ecl. 20. p. 272. W., quos com 4 Contentus vivat, laudet diversa sequentes? 3. sequentis Β. αὖ οἱ αὐτοὶ ἐκεῖνοι ποθήσουσι μὲν τὰ πρότερα, ὀδυροῦνται δὲ τὰ παρόντα. Οὕτω δυσάρεστόν τι ἐστὶν ὁ ἄνθρωπος κομιδῆ καὶ φιλαίτιον καὶ δεινῶς δύσκολον καὶ οὐδὲν τῶν (τὰ Dübn.) αὑτοῦ ἀσπάζεται. Himerius: Δεινὴ ἡ συνή θεια κόρον τεκεῖν καὶ τὴν ἐξουσίαν ὕβρει λυμήνασθαι. Οἰκοῦντες γῆν ζητοῦμεν θάλασσαν καὶ πλέοντες πάλιν περισκοποῦμεν τὰ λήτα. Ο πλωτὴρ μακαρίζει γηπόνον καὶ τὸν ναύτιλον ἀρότης ἡγεῖται πάλιν εὐδαίμονα. Ταῦτα πάντα τοῦ κόρου παίγνια. nemo] Securus amici, neque hunc nec semet ipsum ex innumerabilibus his μεμψιμοίροις excipit; uter parationis causa exscribemus; nec | αμφιέσει τὰ τοῦ πλησίον, αὖθις tamen credibile est, ab his Sophistis unquam lectas esse Horatii satiras, sed vel casu in eundem locum inciderunt vel antiquius aliquod exemplar Graecum ante oculos habuerunt. Erat autem locorum communium et exemplorum quaedam quasi παράδοσις per philosophorum ac rhetorum scholas propagata, ex qua omnes pariter hauriebant, ita ut easdem sententias, fabulas, historias modo novis | coloribus ornatas atque expolitas, modo pingui Minerva repetitas in scriptis suis alicubi velut certa qua- | dam lege hac de re lata collocarent. In hac autem παραδόσει Horatius regnabat, quemadmodum | in Satiris et Epistolis interpretandis que enim hoc vitio prorsus immupassim demonstrabimus, saepius, quam adhuc factum est, poétam cum Stoicis praesertim ac Sophistis comparantes.) Maximus: Χαλεπὸν εὑρεῖν ἀκριβῆ βίον, ὥσπερ καὶ ἄνδρα, ἀλλὰ παντὶ ἀνακέκραται ἔνδειά τις πρὸς τὸ ἄκρως καλόν, καὶ πλεονεκτεῖ ἕτερος ἑτέρου, ὅτῳ ἂν ἐλάττω τὰ ἐνδέοντα ᾖ. Καὶ ἴδοις ἂν τὸν μὲν γεωργικὸν μα καρίζοντα τοὺς ἀστικοὺς ὡς συνόντας βίῳ χαρίεντι καὶ ἀνθηρῷ τοὺς δὲ ἀπὸ τῶν ἐκκλησιῶν καὶ τῶν δικαστηρίων, καὶ τοὺς πάνυ ἐν αὐτοῖς εὐδοκίμους, ὀδυρομένους τὰ αὑτῶν καὶ εὐχομένους ἐπὶ σκαπάνῃ βιῶναι καὶ γηδίῳ σμικρῷ. Ακούσῃ δὲ τοῦ μὲν στρατιωτικοῦ τὸν εἰρηνικὸν εὐδαιμονίζοντος, τοῦ δὲ ἐν εἰρήνῃ τὸν στρατιωτικὸν τεθηπότος. Καὶ εἴ τις θεῶν ὥσπερ ἐν δράματι ὑποκριτὰς ἀποδύσας ἕκαστον τοῦ παρόντος βίου καὶ σχήματος μετ | nis erat. Γενικώς igitur de mortalium volgo loquitur; id quod, etsi per se facile intelligitur, propter nonnullorum interpretum argu tias notandum videbatur. - quam sortem - ratio dederit] «vitae genus, quod certum consilium constanter secuti inde ab aetate adulta delegimus.» - ratio] «besonnene Wahl». fors] In hoc vocabulo, ut ait Cicero de Legg. 2, 11, 28., incerti casus significantur magis (quam in v. Fortuna). Cic. ad Att. 14, 13, 3: Sed haec fors viderit, ea, quae talibus in rebus plus quam ratio potest. obiecerit] In hoc quoque v. caeci casus notio clarius inest quam in v. offerre, quo in pedestri oratione uti solent (Cic. ad Att. 2, 22, 4: quod fors obtulerit, id acturus videtur.), itemque Horatius ipse Sat. 4, 6, 54: Nulla - mihi te fors obtulit. — illa] «eadem illa, qua semel utitur.» Lectio ulla vel ideo reiicienda, quod O fortunati mercatores! gravis annis 4. armis Bouhierius probb. F. A. Wolfio, Eichstadio, Reisigio. (Firmant annis omnes mei et Pottierii.) singuli homines unum dumtaxat vi- | mendavit coniectura armis, facilis tae genus sibi deligere solent. laude!] ut apud Himerium 1. 1. μazapiga. Ceterum ex praecedenti nemo subintelligendum est quisque, ut Cic. de Or. 3, 44, 52: Nemo extulit eum verbis, qui ita dixisset, ut qui adessent intelligerent, quid diceret, sed contempsit eum, qui minus id facere potuisset. (Sic etiam Graeci. Plato de Rep. 2. p. 366. D: Tov γε ἄλλων οὐδεὶς ἑκὼν δίκαιος, ἀλλ' ὑπὸ ἀνανδρίας wέye rò àdiκεῖν, ἀδυνατῶν αὐτὸ ὁρᾷν. Η.) Juven. 6, 17: cum furem nemo timeret, (sed quisque) Caulibus aut pomis et aperto viveret horto. versa] «prorsus opposita et contraria suis studiis. »> di 4.5. gravis annis] Sophocl. Oed. Tyr. 17: oi de oùv yýo̟ą ßapeis Ἱερής. Theocr. 24, 400: лоλλoiσ Bagis xeo ¿ov iviavrois. Virg. Aen. 9, 246: Hic annis gravis atque animi maturus Aletes. (2, 435: aevo Jam gravior.) Liv. 7, 39: graves iam aetate (milites). Intellige militem, cui vel ratio vel fors hoc vitae genus obtulerit. Is stipendiorum initio ex praeda vel ex agris assignan- | dis divitias se paraturum aliquando sperarat; at post complura stipendia, cum iam aetate provectior necdum dives factus est, propter id ipsum, quod pristinae eius vires continuis illis laboribus, quibus vacare debebant milites Romani, aliquanto imminutae sunt, omni maioris quaestus spei renuntiandum esse videt, ideoque invidet mercatori, qui eodem vel minore etiam tempore locuples evasit. Recte lahnius: «Significat poëta non annos vitae, sed annos militiae. » Multis se com | | illa quidem et admodum speciosa, - Miles ait multo iam fractus membra labore. Contra mercator navem iactantibus Austris: Militia est potior. Quid enim? Concurritur: horae Agricolam laudat iuris legumque peritus, 6. navem bSc et Bentl., ut constanter est apud Ciceronem: navim Bdp,LCtFM. 7. quid enim, superscr. «vel quid ni», d. 8. Momento cita BbScdp, Bentleii Codices omnes, CtF: Momento aut cita ex quattuor Codd. L, Bentleius, M. w kann man von beiden gravis annis sagen.) fractus] ut Virg. Aen. 2, 13: fracti bello. Nonnullorum explicationi, Horatium loqui de lassitudine die aliquo ex laboribus bellicis orta, sed brevi temporis spatio post quietem ac somnum decedente, prorsus, ut diximus, adversatur v. iam; deberet enim esse: «cum aliquando est fractus labore,» ut taceam de vv. gravis annis. 6-8. mercator] Europos, qui ipse merces emit in Asia puta et Aegypto Romamque apportat, diversus et a negotiatore et a propola. - Austris] Seneca Ep. 14: Cum pe- | teres Siciliam, traiecisti fretum. Temerarius gubernator contempsit Austri minas: ille est enim, qui Siculum pelagus exasperet et in vertices cogat. Quid enim?] quasi sequeretur «contra dices, obiicies?» Est ex sermone quotidiano, ut rí yág; πῶς γὰρ οὔ; Apud Ciceronem semper sequitur altera interrogatio. De Finn. 2, 22, 72: Quid enim? fortemne possumus dicere eundem illum Torquatum? Ibid. c. 28, 93: Quid enim? summus dolor plures dies manere non potest? Sic h. 1. dicere licebat: Quid enim? (quidni?) Nonne concurritur cet.? Cfr. Hand Turs. II. p. 386. (Was ist's denn?) - horae Momento] «puncto temporis. >> SCHOL. Epp. 2, 2, 172: puncto-mobilis horae. Liv. 5, 7: horae momento simul aggerem ac vineas incendium hausit. Id. 9, 16: mo | 5 mento unius horae caesus Samnis. Plut. Aemil. Paul. c. 27: ☎pas mās uopio. cita] V. aut, quod recentiores plerique ante hoc adi. inserunt, vel ex optimorum Codd. auctoritate reiiciendum, est ex solitis illis mediae aetatis glossis scholasticis, inter lineas primum adscriptis. «Nequaquam leg. Momento aut cila; animus enim nautae abiectus in his est considerandus, cui iam paene desperata salute ista tranquillitas ambigendi non convenit.» REISIG Commentat. Oed. Col. p. 246. Cfr. Hand Tursell. I. p. 536., qui aut semel positum vertit oder auch; sicque est infra v. 72. et v. 104. Quod autem ominosum et infaustum esse sine duplici part. disiunctiva dicit Bentleius, id, puto, satis avertitur statim subiectis vv. aut victoria laeta. Nec vero com parari debebat Catull. 64, 102: Aut mortem oppeteret Theseus aut praemia laudis. Hand 1. 1. confert Liv. 21, 43: hic vincendum aut moriendum, milites, est, ubi primum hosti occurristis. Demosth. Lept. §. 83: ὑπὲρ ὧν ἐκεῖνος (Χαβρίας) ᾤετο deïv åñodvýσzeiv ǹ vixặv. Antithesis autem, quam quisque per se facillime sentit neque fortasse explicatione eget, haec est: «cum ego mercator saepe multas per horas, interdum per integros dies, anxie conflictari debeam cum procellis, diuturno mortis periculo expositus. >> Sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat. Ille datis vadibus qui rure extractus in urbem est, Cetera de genere hoc-adeo sunt multa loquacem Delassare valent Fabium. Ne te morer, audi, 40. cantu sex Pottierii. 42. cantat Bd, laudat p. 40 «fortiter ac praefracte contendit » ; ut Sat. 2, 3, 430: Insanum te omnes pueri clamentque puellae. Epp. 2, 80: clament periisse pudorem. Alii non prorsus necessario hoc pro dypoxías signo habent, ut est sane μεγάλῃ τῇ φωνῇ λαλεῖν apud Theophr. Char. 4, 4. Plaut. Most. 4, 4, 6: Quid tibi, malum, hic ante aedes clamitatio est? An ruri censes te esse? - Abi rus. (Memorabilis est lectio Cod. antiquiss. B: cantat; dictum hoc esset, ut apud Graecos saepe usurpatur vuvεiv, verum ortum puto ex v. cantum.) 9-12. iuris legumque peritus] Non legibus dumtaxat ius continetur, sed etiam senatus consultis, edictis magistratuum, responsis prudentum.-1, consultor] qui, litem adversus quempiam agens, iureconsultum, virum aliquem primarium civitatis, in atrio domus suae in solio sedentem, primo mane adit, ut sibi de iure respondeat actionumque formulas praescribat. In gallicinii tempore ridicula hyperbole inest, ut in illis Cic. pro Muren. 9, 22: Vigilas tu (Sulpici) de nocte, ut tuis consultoribus respondeas; ille (L. Lucullus), ut eo, quo intendit, mature cum exercitu perveniat. Te gallorum, illum buccinarum cantus exsuscitat. Cfr. Epp. 2, 1, 403: Romae dulce diu | fuit et sollemne reclusa Mane domo vigilare, clienti promere iura. Ovid. Am. 4, 43, 49: Atque eadem (Aurora) sponsum consulti ante atria mitvadibus] Vas in re iudiciali proprie appellatus est is, qui pro altero vadimonium promittebat (Varro L. L. 6, 74.), id est, qui apud praetorem spondebat reum in iudicium sisti. Rusticanus igitur Romanus, invitus quidem, sed ne vadimonio deserto litem amitteret, in Urbem se conferre coactus, eius incolas alta voce vel ideo felices praedicat, quod praeter multa alia vitae gaudia longe commodius negotiis forensibus operam navare possint, ipse cum propterea tantum temporis perdat. clamat] tis cet. | |
