Tollam, nec metuam, quid de me iudicet heres, Ac potius, puer ut festis Quinquatribus olim, 199. immunda domus procul bScd (in d tamen est rasura), LCtFs: immunda procul domus Cod. Coll. Trin., immunda procul ẞg. Alii: immunda domu (vel domo ut Passow) procul, immunda procul procul ex uno Pulmanni Bentleius, immunda * * * procul M (quod etsi verum est, propter maiorem lectorum meorum partem imitari nolui), im Tollam] Cf. Sat. 1, 4, 54: At suave est ex magno tollere acervo. - heres] Cf. Epp. 4, 5, 13. — datis] «a me, qui liberos, legitimos heredes, non habeo, ei legatis, testamento ex libera mea voluntate relictis. >> Scire volam cet.] «Et debeo scire et scio re vera,» id est, «etsi sum hac sententia, utendum esse paratis, tamen hoc mihi meo iure vindico, ut sciam et nunquam obliviscar, quantum discrimen sit inter hominem simplicem (non tectum neque subdolum, der arglos Frohe Merkel.), qui vel propterea hilarior etiam est ac largior in conviviis apparandis, et luxuriosum atque prodigum, in quae vitia ne unquam incidam, probe cavebo.» Seneca de ira 2, 16, 4: Simplicissimi omnium habentur iracundi. Fraudulentis enim et versutis comparantur et simplices videntur, quia expositi sunt; quos quidem non simplices dixerim, sed incautos. Stultis, luxuriosis nepotibusque hoc nomen imponimus et omnibus vitiis parum callidis. Discrepet - discordet] duo ouvvua pro: «quam diversi sint.» Constructio eadem est, atque Epp. 4, 48, 4 scurrae distabit amicus. parcus] Rutilius Lupus 4, 4: Qui parcus est, utitur eo, quod satis est; tu - contra propter avaritiam, quo plus habes, magis eges. spargas] Verbum rarioris usus pro «dissipes, prodigas, dilapides, quasi nummos popello e fenestra spargens.» plura parare] «plura videlicet quam necesse est; cum, quae iam nunc possides, ad te honeste sustentandum sufficiant.»> festis Quinquatribus] Festus Lindem. p. 248. Mülleri p. 254: Quinquatrus appellari quidam putant a numero dierum, qui feriis iis celebrantur; qui scilicet errant; -- forma autem vocabuli eius exemplo multorum populorum Italicorum enuntiata est, quod post diem quintum Iduum (Martiarum, XIV. Kal. April.) est is dies festus ut apud Tusculanos Triatrus et Sexatrus et Septematrus et Faliscos Decimatrus. (Ovid. Fast. 3, 809: fiunt sacra Minervae, Nomina quae a iunctis quinque diebus habent cet.) Symmach. Ep. 5, 85: Nempe Minervae tibi solemne de scholis notum est, ut fere memores sumus etiam procedente aevo puerilium feriarum. Vide Lipsium ad Tac. Ann. 12, 4. olim] Cf. Epp. 4, 3, 48. «Ut solent pueri omnes per quinque illos dies, quibus ludi litterarii clausi sunt.» Sic enim malo interpretari quam cum aliis: «Ut tu aliquando feriis illis fruebare, Exiguo gratoque fruaris tempore raptim. Pauperies immunda domus procul absit: ego, utrum 200 munda modo procul Gesnerus, immunda modo ut procul Ieep Progr. Guelpherb. 4844. p. 9 sqq., immunda mihi procul Düntzer, immunda procul precor Bentleii suspicio. Falsi quid subesse arguit etiam rasura Cod. d. 202. astris alii apud Ge. Fabricium. | -- cet. Nave] «Allegoria; hoc est: utrum ex magnis reditibus vivam, an parvis.» COMM. CRUQ. -Non agimur] concitatius hoc quam volgare «si non agimur.» Cfr. Epp. 4, 4, 33. 4, 6, 29. tumidis velis aquilone secundo] Cf. Od. 2, 40, 23: Contrahes vento nimium secundo Turgida vela. cum puer esses: » quemadmodum | tentiae et potius, ut a semet ipso sane est apud Plaut. Asin. 3, 3, 444: quam a domo remota maneat pauut consuetus es puer olim. pertas immunda, optare debeat. 499-202. Pauperies] Nihil impe- | Iam cum lectio prorsus incerta sit, dit, quo minus pauperies (probe patet praeter ceteras reiiciendam distinguenda ab egestate, inopia, esse Doeringii distinctionem: Paumendicitate) munda sit; quocirca | peries, immunda domus (nominat.) addit immunda, «sordida ac propterea molesta et mihi et aliis, qui mecum versantur.» Calpurn. Ecl. 7, 80: mihi sedes Pullaque paupertas | -- Obfuerunt. Iam domus, ut plerique Codd. habent, esset casu genitivo ac pauperies domus positum pro paupertate domestica. Quod alii habent procul domus, alii domu procul apud Lambinum, domo procul unus Cod. Feae, plures immunda | procul procul (repetitione adverbii profecto nimis concitata in voto tam tranquillo et placido), facit, ut cum Meinekio putem iam antiquitus excidisse verbum ab his omnibus diversum, varieque suppletum esse a grammaticis, ut factum videtur Od. 4, 6, 17: Sed palam captis gravis cet., et Plat. Phaed. 144. B: θεῶν ἕδη τε καὶ ἱερά cum excidisset ἕδη (v. Bekk. Comm. crit. I. p. 399.), alii suppleverunt άλση, alii τεμένη. Etenim otiosum est v. domus; nec magnopere placet domo, cum hoc quoque nihil addat sen Non tamen] «Ex particula tamen vides, qua ratione haec vivide prolata sententia coniungenda sit cum insequenti apodosi.» DILL. aetatem ducimus] Non est : «vitam regimus,» uti olim plerique interpretari solebant; sed: «totam vitam lente ac maeste agimus.» Sic Epod. 47, 63: Ingrata misero vita ducenda est cet. Ad imaginem ipsam cf. Bassum in Anthol. Pal. II. p. 340: Mýte μe zeiμarı xóvros you Ipaσύς, οὐδὲ γαλήνης Αργῆς ἠσπασάμην τὴν παλινηνεμίην· --xaκὰς ἔχθαιρε θυέλλας· Εισί τινες πρηεῖς καὶ βιότου Ζέφυροι. loco] «condicione externa inter homines, Rang.» Non es avarus: abi; quid, cetera iam simul isto 205 205. Quid cetera? num simul duo Pulmanni. 206. fuge. Rile caret bSc et pr. d, Cod. Franeq., tres Schmidii, C, Cum vitio fuge rite. Caret Bentleius in Curis novissimis. 205-209. Non es cet.] «At num | σzioεidž paviáoμara. Miro vocavere sapiens appellari potes propter id solum, quod non es avarus?»> Sat. 2, 3, 459: Quid, si quis non sit avarus, Continuo sanus? Walckenaer II. p. 443: «C'est certainement| à lui-même qu'Horace adresse ces rudes apostrophes. Elles ne peuvent s'appliquer à Julius Florus jeune encore.» Immo vero nec Floro neque sibi soli asperis his interrogationibus, sed lectoribus omnibus instat. abi] Est sermonis quotidiani. Plauti Asin. 3, 3, 144: Hem, sic: abi, laudo. Trinum. 4, 4, 44 : Abi, laudo: scis ordine ut aequomst tractare homines. Ter. Adelph. 4, 2, 25: Laudo, Ctesipho; patrissas: abi, virum te iudico. Est igitur idem prope atque «euge, macte virtute, schon gut.» Cum vitio fugére? Caret] Nostrorum Codd. lectio fuge. Rite caret est interpolatio orta ex non intellecta forma perfecti. inani Ambitione] «quae nunquam ad finem suum pervenit.» Cf. Sat. 2, 6, 48. bulo Biodávara eos appellat Commentator Cruquii. Sunt animae mortuorum propter desiderium aliquod in terris haud expletum ad vivos redeuntes eosque noctu terrentes. Lemures Horatius vocavit, quae proprie Larvae appellandae erant ex Apuleii saltem doctrina de Deo Socr. c. 45. p. 452. Oud. Est et secundo significatu species daemonum, animus humanus emeritis stipendiis vitae corpore suo abiurans. Hunc vetere Latina lingua reperio Lemurem | dictitatum. Ex iisdem ergo Lemuribus, qui posteriorum suorum curam sortitus placato et quieto numine domum possidet, Lar dicitur familiaris. Qui vero ob adversa vitae merila, nullis bonis sedibus, incerta vagatione seu quodam exsilio punitur, inane terriculamentum bonis hominibus, ceterum malis noxium, id genus plerique Larvas perhibent. Notabile est Porphyrionis Scholion: Lemures] «Umbras vagantes hominum ante mortis formidine] Diog. Laërt. 40, diem mortis (sic Ed. princ. 4481., 424. de Epicuro: Evvédige èv to mortuorum Hocheder. An a die morνομίζειν μηδὲν πρὸς ἡμᾶς εἶναι tis?) et ideo metuendas. Et putant Tov dávatov. Ibid. 425: Tò qọi lemures esse dictos quasi Remules κωδέστατον τῶν κακῶν, ὁ θάνα- (Remulos Hocheder.) a Remo, cuius τος, οὐδὲν πρὸς ἡμᾶς. terrores occisi umbras frater Romulus cum magicos] maxime in vexpouartɛi- placare vellet, Lemuria instituit, id aus, quibus indulgebat vel Appius est, parentalia, quae mense Maio Claudius Pulcher, Ciceronis in au- per triduum celebrari solebant ante guratu collega. Vid. Onomast. Tul- additum anno mensem Februarium. lianum s. b. v. Nocturnos lemu- Ob quam rem Maio mense religio res] Plato Phaedo p. 84. D: qvyovest nubere et item Martio, in quo - Natales grate numeras? Ignoscis amicis? Lenior et melior fis accedente senecta? Quid te exempta levat spinis de pluribus una? Lusisti satis, edisti satis atque bibisti: 210 212. levat tres Codd. Blandin., C, Bentleius, Dillenburger: iuvat bSd, Bentleii et Pottierii omnes, FMs, iuvet c et tres Schmidii, Lt. 213. nescis dum, cede Cod. Langeri. ται, ἢν δέ ποτ' ἔλθῃ, Μέμφεται. de nuptiis habito certamine a Mi- | Γῆρας ἐπὰν μὲν ἀπῇ, πᾶς εὔχεnerva Mars victus est, et obtenta virginitate Minerva Neriene est appellata.» Ovid. Fast. 5, 424: Ritus erit veteris, nocturna Lemuria, sacri. Inferias tacitis Manibus illa dabunt. (Lemuria VII. V. III. Id. Mai. Vide Kalendaria in Inscr. meis Lat. II. p. 390.) - portentaque Thessala]| Thessalia propter sagas harumque praestigias infamis erat. Vid. Od. 4, 27, 24. Epod. 5, 45. Ut portenta a terroribus magicis (umbrarum praesertim apparitionibus) distinguas, cogita de luna e caelo deducta (Plin. H. N. 30, 4, 2: Menander Thessalam cognominavit fabulam, complexam ambages feminarum detrahentium lunam.), de hominum in bestias mutatione cet.; miracula vero sunt globi ignei, lapidum pluvia, voces deorum, ut Silvani (Liv. 2, | 7.), Aii Loquentis et pleraque apud Julium Obsequentem. levat] Haec vera videtur lectio, iuvat glossema, etsi hoc praebent Codd. plurimi. Recte Bentleius: «levat et aptius est sententiae et Horatio familiare. Conf. Epod. 44, 47. 47, 26. Carm. Sec. 63. Sat. 2, 3, 292. Epp. 4, 8, 8.» Praecipua interpolationis causa fuit, quod cum Quid te levat positum pro Num te levat obscurum videretur, substituerunt iuvat. spinis] Sollicitudines vanas atque animi perturbationes cum spinis comparat. Sic Epp. 4, 44, 4: Certemus, spinas animone ego fortius an tu Evellas agro. recte] «virtuti convenienter. >> decede peritis] «Quoniam recte vivere nescis, qui vivas omnino indignus es; quocirca moriendo da locum sapientioribus, quibus tua pravitate ac desidia obstas.» Hanc autem veram loci sententiam esse demonstrant quae sequuntur, in quibus manifesto de morte agit. Obversatus esse videtur poëtae animo similis locus Lucretii 3, 965. Neutiquam vero significat: «Alii te magis sunt periti; hos igitur debito honore affice.»> Est autem locus communis, qui Florum offendere minime poterat. 210-216. Natales grate numeras] «Quod non faciunt nimium timidi ad senectutem et mortem, quia ex natalibus multis obitum iam propinquum perhorrescunt. » PORPH. Hoc ipsum in amico quodam praedicat Martialis 40, 23: Iam numerat placido felix Antonius aevo Quindecies actas Primus Olympiadas, Praeteritosque dies et tutos respicit annos, Nec metuit Lethes iam propioris aquas. Volgi contra morem exprimit Menecrates in Anthol. Pal. II. p. 24: | appodioiage ráhla dè ovðév. Sar Lusisti] Intellige maxime de rebus venereis. Cf. imprimis Naekii Choerilum p. 196 seqq., qui p. 246. affert versum ex Plut. de fort. Alex. Or. 2. p. 336. C: "Eovie, xivε, 680 HORATII EPISTOLARUM LIB. II. EPIST. II. Tempus abire tibi est, ne potum largius aequo 215 Rideat et pulset lasciva decentius aetas. 246. licentius Cod. Colbertinus apud Bentleium, Cod. Barthii Adverss. 38, 18., item Feae duo. (Ut nos, omnes Pottierii, Schmidii, nostri.) [Potitant,] scortantur. danapalus apud Arrian. Exp. 2, 5, 4: ἔσθιε καὶ πῖνε καὶ παῖζε, pro quo postremo verbo Apollodorus ap. Schol. Aristoph. Avv. 1024. özeve. Livius Andronicus apud Festum in v. Affatim: Affatim edi, bibi, lusi. Pomponius apud Non. v. Data tim p. 96: Cum datatim in lecto tecum lusi. Plaut. Pseud. 4, 7, 34: qui se suamque aetatem bene curant, edunt, | Tempus abire cet.] «Tota tua vita cum lusui ac luxuriae dedita fuerit, omni merito omnique laude caret. Ergo, ut quam primum morte finiatur, optandum est, ne mox ludibrio fias iunioribus turpis senex.». pulset] ut solet fieri in παροινία. lasciva decentius] «quam magis decet lascivire ac ludere quam senectutem.» EXCURSUS AD vv. 46-50. «Zwischen der Zeit, da alles diess geschehen war, und derjenigen, worin Horaz diese Epistel an Julius Florus schrieb, war ungefähr ein Menschenalter verflossen. Die Gestalt der Sachen hatte sich innerhalb dieser Zeit unendlich verändert. Octavianus Caesar, der bei Philippi so eine armselige Rolle gespielt hatte, in Caesar Augustus verwandelt, herrschte nach Jupitern der erste, ruhig, geliebt und geachtet, über die weite Welt. Horaz genoss der stolzen Ruhe, welche die neue Regierung Italien wieder gegeben hatte, und einer persönlichen Freiheit, die ihn der ohne Ehrsucht, purus et insons, lebte, für den Verlust der politischen Freiheit hinlänglich entschädigte; und sein Schicksal hatte sein Leben mit dem Leben der Besten unter denen, die August liebte, zusammengewebt. Naturlicherweise musste alles diess die Wirkung thun, dass er (zumal in einem Briefe an einen Clienten der Cäsarischen Familie) Gewalt genug über sich hatte, von dem grossen Abenteuer seiner Jugend, da er dessen doch gelegentlich erwähnen musste, so zu sprechen, wie es die vorsichtigste Klugheit wollte. Denn für ihn, der ehemals unter Brutus und Cassius zu Philippi, wo es um Alles gegen Alles galt, eine Legion gegen den Mann, der jetzt Augustus hiess, angeführt hatte, war es doppell schwer, von Begebenheiten zu sprechen, die das Andenken einer Zeit erneuerten, welche August selbst so gern in die Tiefen des Lethe hätte versenken mögen. Jeder Ausdruck, der seine damalige Partei gebilligt hätte, würde nicht nur be leidigend, sondern gewissermassen Hochverrath gewesen sein. Hingegen würde aber auch jeder Ausdruck, der sie gemissbilligt hätte, Horazen in seinen eignen und aller edlern Menschen Augen verächtlich gemacht haben. Ein einziges Wort zu viel oder zu wenig war genug, alles zu verderben; auch durfte man durchaus nichts davon merken, dass es ihm schwer geworden, sich schicklich über diese Materie auszudrücken. Mich däucht, Horas habe sich auf eine Art aus dieser Schwierigkeit gezogen, die seinem Witz und seiner Klugheit, mit den wenigsten Kosten seiner Ehrlichkeit, rúhmlich ist.» WIELAND. |