XLVIII

Prolegomen. Caput II.

ED D.

Dav. i. e. Daventriensis a. 1492.

Venetian. a. 1501.

Weitz.

Heins.
Ar.

Fabric. [cf. p. XXXII. not. 24.]
Giselini ed. Paris. a. 1562.

Gisel. ed. Antwerp. a. 1564. [eadem etiam Gis.

signatur.]

Weitzii ed. Hanov. a. 1613.

Heinsii ed. Lugdun. Batav. a. 1667.
Arevali ed. Rom. 1788.

Rarius afferuntur Torn. [cf. not. 30.], L. [cf. p. 249.], Sich. [Sichard.],
Parrh. [Parrhasius], Cham. [Chamillard.], Ruin. [Ruinart.], Cell. [Cel-
larius], Teol. [Teolius] etc. Ald. etc. significat Ald. Gis. Weitz.
Heins. Ar.

AURELII PRUDENTII CLEMENTIS

PRAEFATIO.

Per quinquennia iam decem,
Ni fallor, fuimus: septimus insuper
Annum cardo rotat, dum fruimur sole volubili.
Instat terminus et diem
Vicinum senio iam Deus adplicat.

Quid nos utile tanti spatio temporis egimus?
Aetas prima crepantibus

Flevit sub ferulis: mox docuit toga

Infectum vitiis falsa loqui, non sine crimine.

Tum lasciva protervitas

Et luxus petulans, heu pudet ac piget,
Foedavit iuvenem nequitiae sordibus ac luto.
Exin iurgia turbidos

VAR. LECT. Hunc prolog. om. Put., Incipit prohemium Aur. Pr. E, Inc. proem. cathem. incip. a, Incip. praefatio A. Pr. Cl. A: Clem. V. C. edd., sed V.C. [de quibus cf. Proleg. I. not. 2.] om. cdd. vett. 2. Nil coni. V. D. ap. 12. et H. 11. Et] AOT Heins. Ar., Ac cet.

Arey.

V. 1. sqq. Per etc.] Enarrat in hac praefatione, quam non ad Cathem. librum solum, sed ad omnia poetae carmina spectare vv. 35... 42. docent, vitam suam Prud. Quod prooemium cum scriberet, annos LVII natus fuit (v. 1... 5.), puer magistris datus est, qui ferulis discipulos castigabant: Martial. X, 62. Rupert. ad Iuven. I, 15.-8. Mox. ..log.] Iuvenis toga virili sumpta [XV. XVI annos natus? vd. Böttiger de orig. tiroc. Rom. in Opusc. I. p. 207.] rhetorum scholas frequentabat. Male Ael. Nebr. blanditias et mendacia intellegit.

13. Dehinc E

ut Chamillard. censet. Vv. sqq. interpretes aliquot de consulatu male intellegunt [vd. Prolegom. I. not. 2.]: poetam de munere provinciae rectoris sive praesidis agere, plural. nob. urb. et verba Ius... reos docent, quippe quod ius exercere provinciae rectori, non urbi praefecto, licuerit, vd. Itinerar. ed. Wesseling. p. 685. Sigon. de iure prov. II, 6. 7. Heinecc. Syntagm. Append. I, 4, 103. Creuzer:,,Abriss der röm. Antiq." p. 265. 275. Bis prov. Caesareae Hispan. [Tarraconensis?] rector fuit Pr., quod in senatorias coss. et praetores ipsi mittebantur et per unum annum regnum obtinebant, legati autem Augusti pro praetore ab imperatoris arbitrio pependerunt, qui ipsis regimi1

Armarunt animos et male pertinax
Vincendi studium subiacuit casibus asperis.
Bis legum moderamine

Frenos nobilium reximus urbium,

Ius civile bonis reddidimus, terruimus reos.
Tandem militiae gradu

Evectum pietas principis extulit

Adsumptum propius stare iubens ordine proximo.
Haec dum vita volans agit,

Inrepsit subito canities seni

Oblitum veteris me Saliae consulis

Sub quo prima dies mihi,

arguens:

Quam multas hiemes volverit et rosas

Pratis post glaciem reddiderit, nix capitis probat.
Numquid talia proderunt

Carnis post obitum vel bona vel mala

Cum iam, quidquid id est, quod fueram, mors aboleverit?
Dicendum mihi, quisquis es,

Mundum, quem coluit, mens tua perdidit:

Non sunt illa Dei, quae studuit, cuius habeberis.
Atqui fine sub ultimo

Peccatrix anima stultitiam exuat:

Saltem voce Deum concelebret, si meritis nequit:
Hymnis continuet dies,

Nec nox ulla vacet, quin Dominum canat:
Pugnet contra hereses, catholicam discutiat fidem,
Conculcet sacra gentium:

Labem Roma tuis inferat idolis,

Carmen Martyribus devoveat, laudet Apostolos.

16. Ter coni. Bivar. 22. volens T 24. mesaliae AHP Messal. cet. cdd. Ald., me Sal. (E?) Fabr. et cet. edd. — 28. profer. EP—34. Atquin 2ABWWeitz. ·38. puget E

nis tempus constituebat, vd. Creuzer. 1. 1. p. 270. Bach. hist. iur. p. 282. ed. Stockm. 19. milit. gradu] Verbum militiae de munere quovis ampliore, non de militari solum, dici e Plin. h. n. X, 33, 49. apparet: quare errant, qui cum Gennadio (Catalog. vir. illustr. XIII.) poetam militem palatinum fuisse opinantur. Haec verba fortasse de patriciatu intellegenda esse Proleg. I. not. 8. ostendere studui.-24. Saliae] Poeta, nostra lectione probata, vd. Fabric.comment. in poet. christ. p. 17., natus est Philippo et Salia coss. Constante et Constantio impp. anno 348, cf.Onuphr. Panvin. ad fast. cons. III. p. 408. 33. cui. hab.],,In cuius dicione es et permanebis, cuius iudicio stabis aut cades."

CELL. — 37. Hymn.......... apost.] E quibus vv. hoc prooemium non solum ad Cathem. hymnos, sed ad omnia Prud. carmina spectare apparet. Vv. 36. 37. significatur Cathemerinon liber, v. 38. Pugn. c. her. Apotheosis et Hamartigenia; Arev. male Psychomachiam intellegit, cuius in sqq. cath. disc. fid. mentio fit, quamquam Middeldorpf. in Illgen.,,Zeitschrift für die histor. Theolog." II, 2. p. 137. ea verba ad Apotheosin et Ham. vult referri. Vv. 40. 41. commemorat poeta libros contra Symmachum, et v. 42. лɛçi oregávov hymnos. De discut. i. e. examinare, illustrare, defendere,vd. Barth. Advers. LXIX, 5.

Haec dum scribo vel eloquor,
Vinclis o utinam corporis emicem

Liber, quo tulerit lingua sono mobilis ultimo.

45

I. Ad galli cant. AGis. Heins., Ad gallicinium ai Weitz.

5

10

15

20

- v. 6. aegros sopo

ros] AEPTAltin. Put. Heins., sopores pi Ald., aegros sopore BW Rat. Gis., aegro sopore a Gold. Weitz. Arev. 7. Casteque recte ac sobrie Wi Rat. Gold. Prag. Weitz., castique etc. ceteri. - 15. Nova ante p - 16. Vestri o — 21. fletibus coni. Cham., sed. vd. S. I, 86.

Ambros. Hexaem. V, 24. et hym.,,Aeterne rerum conditor" [Fabric. poet. eccles. p.785.], cf. etiam Augusti: Denkwürdigk. der christl. Archäologie, Tom. XII. p.360.— 13. strep. av.] De gallis, non de aliis avibus ante diluculum canentibus,quas Ael. Nebr. intellegit, poetam loqui, verbum strependi [Burmann. ad Prop. I, 16,45.] demonstrat, et Virg. Aen. VIII, 456.

Aurora caelum sparserit,
Omnes labore exercitos
Confirmet ad spem luminis.

Hic sompnus ad tempus datus
Est forma mortis perpetis,
Peccata ceu nox horrida
Cogunt iacere ac stertere.

Sed vox ab alto culmine
Christi docentis praemonet,
Adesse iam lucem prope,
Ne mens sopori servial:

Ne sompnus usque ad terminos
Vitae socordis opprimat
Pectus sepultum crimine
Et lucis oblitum suae.

Ferunt vagantes daemonas
Laetos tenebris noctium,
Gallo canente exterritos
Sparsim timere et cedere.
Invisa nam vicinitas
Lucis, salutis, numinis,
Rupto tenebrarum situ
Noctis fugat satellites.

Hoc esse signum praescii
Norunt repromissae spei,
Qua nos soporis liberi
Speramus adventum Dei.

Quae vis sit huius alitis,
Salvator ostendit Petro,
Ter antequam gallus canat
Sese negandum praedicans.

Fit namque peccatum prius,
Quam praeco lucis proximae
Inlustret humanum genus
Finemque peccandi ferat.

Flevit negator denique
Ex ore prolapsum nefas,
Cum mens maneret innocens
Animusque servaret fidem.

26. Mort. imago est perp. 1Put., Imago mort. perp. coni. Heins. [vd. Ov. Am. II, 9, 40.], sed cf. A. 309. H. 51. P. I, 59.-31. Adesse lucem proximam 1A, non improbo, Ad. luc. proxime edd. vett. 34. socordes 2Ep 53. peccator 57. peccator Galland.

Ald. Gis. I.

37. Ferunt etc.] August. serm. 103: Ista daemonia seducere animas quaerunt, sed ubi sol ortus est, fugiunt; vd. Ambros. hymn.V, 9. [Fabr. 1. 1. p.787.] Augusti: Denkwürdigk.1.1.-50. Salv.] Matth. XXVI, 34.; e quo Prud., homi

nem noctu ad peccata magis proclivem
esse, male conclusit, vd. Middeld. I. 1.
De v. 59. Arev. affert Calmetum iudi-
cantem:,,Petrum fuisse externae nega-
tionis peccato implicitum, quod vere