125

130

O virgo felix, o nova gloria,
Caelestis arcis nobilis incola,
Intende nostris conluvionibus
Vultum gemello cum diademate,
Cui posse soli cunctiparens dedit
Castum vel ipsum reddere fornicem.
Purgabor oris propitiabilis

Fulgore, nostrum si iecur inpleas.
Nil non pudicum est, quod pia visere
Dignaris, almo vel pede tangere.

AURELII PRUDENTII CLEMENTIS

DIPTYCHON.

5

10

15

VETUS TESTAMENTUM.

1. Eva columba fuit tunc candida, nigra deinde
Facta per anguinum malesuada fraude venenum
Tinxit et innocuum maculis sordentibus Adam
Dat nudis ficulna draco mox tegmina victor.

:

II. Fratrum sacra Deus nutu distante duorum
Aestimat accipiens viva et terrena refutans.
Rusticus invidia pastorem sternit: in Abel

Forma animae exprimitur, caro nostra in munere Cain.
III. Nuntia diluvii iam decrescentis ad arcam

Ore columba refert ramum viridantis olivae:

Corvus enim ingluvic per foeda cadavera captus
Haeserat: illa datae revehit nova gaudia pacis.

IV. Hospitium hoc Domini est, ilex ubi frondea Mambrae
Armentale senis protexit culmen: in ista

Risit Sara casa, sobolis sibi gaudia sera

Ferri et decrepitum sic credere posse maritum.

130. Purgabo rostrum p Ald. -Sequuntur librum gì otɛgárow in cdd. multis, etiam in AR, zaηuɛgivov hymni XI. et XII.

DIPT. Incipit Diptychon 2 man. (sec. XVI.) cd. A: Iste liber proprie dirocheum dicitur gl. O: Tetrasticha vet. et nov. Test. cd. Cauch.: Tituli historiarum T [de Adam et Eva m] m: sim. Oxon. II. a: Dieta Aur.Pr. Prag.: Enchiridion Iso Sich. Weitz. Cf. Proleg. cap. I. not. 41. Inscriptiones tetrastichorum omisi cum ARabimq - V. 1. tum edd. ante Weitz. 2. agnineum Cell.: maleṣuasa nyzßɣš – V. 9...12. om. A — 12. ratae coni. Heins. Adv. I, 6. — 14. praet.

127. gem, diadem.] Optime Weitz. allato Paschal. de coron. X, 10. virginitatis et martyrii coronam intellegit, cum alii intpp, haec verba de duobus regnis dicta putent.

V. Abraham mercatus agrum, cui conderet ossa
Coniugis, in terris quoniam peregrina moratur
Iustitia atque fides: hoc illud milibus emptum
Spelaeum, sanctae requies ubi parta favillae est.
VI. Bis septem spicae, vaccae totidem Pharaoni.
Per sompnum visae, portendunt dispare forma,
Uberis atque famis duo per septennia tempus
Instare: hoc solvit patriarcha interprete Christo.
VII. Venditus insidiis fratrum puer ipse vicissim
Cratera in farris sacco clam praecipit abdi:
Utque reos furti loseph tenet, auctio fallax
Proditur, agnoscunt fratrem veniaque pudescunt.

VIII. Sentibus involitans Deus igneus ore corusco
Conpellat iuvenem, pecoris tunc forte magistrum.
Ille capit iussus virgam, fit vipera virga:
Solvit vincla pedum, properat Pharaonis ad arcem.

IX. Tutus agit vir iustus iter, vel per mare magnum.
Ecce Dei famulis scissim freta rubra dehiscunt,
Cum peccatores rabidos eadem freta mergant.
Obruitur Pharao, patuit via libera Moysi.

X. Fumat montis apex divinis ignibus, in quo
Scripta decem verbis saxorum pagina Moysi
Traditur: ille suos suscepta lege revisit,
Forma sed his vituli solus Deus et Deus aurum.
XI. Panibus angelicis albent temptoria patrum:
Certa fides facti, tenet urceus aureus exin
Servatum Manna: ingratis venit altera nubes
Atque avidos carnis saturat congesta coturnix.

XII. Fervebat via sicca eremi serpentibus atris:

Iamque venenati per vulnera livida morsus
Carpebant populum: sed prudens aere politum
Dux cruce suspendit, qui virus temperet, anguem.
XIII. Aspera gustatu populo sitiente lacuna.
Tristificos latices stagnanti felle tenebat.

20

25

30

35

40

45

50

Gold. Prag. Weitz., pert. ma Ar., prot. A etc. 17. cui] AERTao Heins., in quo d, quo cet., sed cf. Ps. 105. Virg. Aen. III, 67. V, 48. Ov. Her. XX, 98. mercatur Gis. Weitz. 18. moratus Pa 21. et vac. Gold. Prag. Weitz., et tot. v. Vallican. - 23. per om. A 26. Crateram mu Weitz., farris] AERbiqm Weitz. Ar., fratris cet.— 27. actio bdmaq — 28. vanique Fabr. Gis.— 31. iuss. om. A-33. m. per Vallic. - 34. scissum a- 35. rapid. Ald.—36. putavit A 39. reiussit a 40. vitulis AEa - 45. Aspide sicca malo via defervebat eremi Ald. - 46. vuln. liv.] APRu al., liv. vuln. edd. 48. virus ut i Weitz., v. qui a, viros A ·

13...16. Ilex Mambrae, cf. Genes. XVIII. 17... 20. Monumentum Sarae. 21...24. Sompnium Pharaonis, Gen. LXI. C.VI, 57.-25...28. Iosephum fratres agnoscunt. Si lectio recepta vera est, a S. S. (Gen. XLIV, 2.) recessit Pr.-29...32. Moysis ardentem

55

60

69

65

Moyses sanctus ait:,,Lignum date, gurgitem in istum
Conicite, in dulcem vertentur amara saporem."
XIV. Devenere viri Moysi duce, sex ubi fontes
Et sex forte alii vitreo de rore rigabant
Septenas decies palmas, qui mysticus Aclim
Lucus apostolicum numerum libris quoque pinxit.
XV. In fontem refluo Iordanis gurgite fertur,
Dum calcanda Dei populis vada sicca reliquit.
Testes bisseni lapides, quos flumine in ipso
Constituere patres in formam discipulorum.
XVI. Procubuit Iericho, sola stant atria Raab.
Hospita sanctorum meretrix, tanta est fidei vis,
Incolumi secura domo spectabile coccum
Ignibus adversis in signum sanguinis offert.

XVII. Invictum virtute comae leo frangere Samson
Adgreditur: necat ille feram, sed ab ore leonis
Mella fluunt, maxilla asinae fontem vomit ultro:
Stultitia exundat lymphis, dulcedine virtus.

XVIII. Ter centum vulpes Samson capit, ignibus armat,
70 Pone faces caudis circumligat, in sata mittit
Allophylum segetesque cremat: sic callida vulpes
Nunc heresis flammas vitiorum spargit in agros.
XIX. David parvus erat, fratrum ultimus et modo lesse
Cura gregis citharam formans ad ovile paternum,
Inde ad delicias regis: mox horrida bella
Conscrit et funda sternit stridente Goliam.

1153

75

80

XX. Regia mitifici fulgent iusignia David;
Sceptrum, oleum, cornu, diadema et purpura et ara.
Omnia conveniunt Christo, chlamys alque corona,
Virga potestatis, cornu crucis, altar, olivum.

XXI. Aedificat templum sapientia per Solomonis
Obsequium: regina Austri grave congerit aurum.
Tempus adest, quo templum hominis sub pectore Christus
Aedificet, quod Graia colant, quod barbara ditent.

52. Concite in dulce A: dulces...sapores B Fabr. 55. Aelim] AE Ald. [Aiλxiμ LXX], olim R, Elim (Helim) cet. 56. locus AE-- 58. reliquit] Aiub Rat. Weitz. Ar., relinquit cet. 60. ad EB Fabr. Sich. 61. astant Ald. · 62. vis t. fidei est coni. Gis. 63. Incolumis b2m Gold. Ar.-Vv. 65...68. om. AEPali cd. Barth. 67. asini Luneb. 1648. Ar. 69. Trec. 1AE nunc haer. ignes Call. quae vulp. vit. Ald. 74. oliv. AE Ald. Gis. Weitz. 79. clavis R 81. Salam. A, Salom. R Weitz. pore E: Christum AEa — 84. Graia] P Ald. Gis. Heins. Ar., ia AE, dia a, gaza cet.: colat AERbinqu Weitz., colit m Rat.

53...56. Aelim lucus. Apostolos LXX secundum textum graecum Luc. X, 1. hic commemorat, cf. Exod. XV, Apoth. autem v. 1002. LXXII secundum vers. vulg. 57...60. De XII lapidibus in Iordane positis, quos allegorice XII Christi apostolos explicat, cf. Middeld. p.142.

---

71. quae c. Fabr.: · 77. mirif. bmu 83. tem

XXII. Forte prophetarum nati dum ligna recidunt
Fluminis in ripa, cecidit discussa bipennis:
Gurgite submersum est ferrum, sed mox leve lignum
Iniectum stagnis ferrum revocabile fecit.

XXIII. Gens Hebraeorum peccamine capta frequente
Fleverat exilium dirae Babylonis ad amnes:
Tum patrios cantare modos praecepta recusat
Organaque in ramis salicis suspendit amarae.

XXIV. Hic bonus Ezechias meruit ter quinque per annos
Praescriptum proferre diem legemque obeundi
Tendere; quod gradibus, quos vespera texerat umbra,
Lumine perfusis docuit sol versus in ortum.

TESTAMENTUM NOVUM.

XXV. Adventante Deo descendit nuntius alto
Gabriel Patris ex solio sedemque repente
Intrat virgineam:,,Sanctus te Spiritus" inquit
,,Inplebit Maria, Christum paries sacra virgo.

66

XXVI. Sancta Bethlem caput est orbis, quae protulit lesum

Orbis principium, caput ipsum principiorum.

Urbs hominem Christum genuit, qui Christus agebat
Ante Deus, quam sol fieret, quam lucifer esset.

XXVII. Hic pretiosa Magi sub virginis ubere Christo 105
Dona ferunt puero myrrhaeque et turis et auri:
Miratur genitrix tot casti ventris honores

Seque Deum genuisse, hominem regem quoque summum.
XXVIII. Pervigiles pastorum oculos vis luminis inplet
Angelici, natum celebrans de virgine Christum.
Inveniunt tectum pannis: praesepe iacenti

Cuna erat, exultant alacres et numen adorant.

XXIX. Inpius innumeris infantum caedibus hostis
Perfurit Herodes, dum Christum quaerit in illis.
Fumant lacteolo parvorum sanguine cunae,
Vulneribusque madent calidis pia pectora matrum.
XXX. Perfundit fluvio pastus Baptista locustis,
Silvarumque favis et amictus veste cameli

110

115

91. Dum Sich. - 95. quod gr. quos v. t. umbra AE¤ Ald. etc., tot gr. quot..... umbram R (T?)bmnu Heins. -Aur. Pr.historiarum novi test. K (Kreusleri cd.): Test. nov. T-100. Inplebit] ARK Gis. Weitz. Ar. (Matth. 1, 23. Esai. VII, 14.), inplevit EPT Ald. Heins. 101. ipsum corr. Ald. 104. Deum m Gold. 108. regemque supremum Ald. Gis. 110. de] APR Ald. Heins., e (ex) cet. 117. perfudit T Weitz.: lacerta coni. Burm. Anth. I.

113. noctis 2T, 1actis
p. 716. 118. camilli A -
catio templi. I(III.) Reg. VI. -85...88.
Ferrum submersum: II(IV) Reg.VI.
89...92. Captivitas Israel: II(IV) Reg.
XXV. II Chron. 36.-93...96. Ezechias
rex: II Reg. XX.-97...100. Gabriel ad
Mariam: Luc. I. 101...104. Civitas

Bethlem. Matth.II.-105...108. Magorum munera: Matth. 1. 1. 109...112. Pastores ab angelis admoniti: Luc.II.113...116. Occiduntur infantes in Bethlem: Matth. II. 117...120. Baptizatur Christus: Matth. III.

Tinxerat et Christum: sed spiritus aethere missus 120 Testatur tinctum, qui tinctis crimina donet.

125

XXXI. Excidio templi veteris stat pinna superstes:
Structus enim lapide ex illo manet angulus usque
In seclum secli, quem sprerunt aedificantes.
Nunc caput est templi et lapidum conpago novorum.
XXXII. Foedera coniugii celebrabant auspice coetu
Forte Galilaei, iam deerant vina ministris.

Christus vasa iubet properanter aquaria lymphis
Inpleri, inde meri veteris defunditur unda.

XXXIII. Morborum medicina latex, quem spiritus horis

130 Eructat variis fusum ratione latente:

Siloam vocitant, sputis ubi conlita caeci
Lumina Salvator iussit de fonte lavari.

XXXIV. Praemia saltatrix poscit funebria virgo
Ioannis caput, abscissum quod lance reportet
135 Incestae ad gremium matris: fert regia donum
Psaltria respersis manibus de sanguine iusto.

XXXV. It mare per medium Dominus fluctusque liquentes
Calce terens iubet instabili descendere cumba
Discipulum: sed mortalis trepidatio plantas

140 Mergit, at ille manum regit et vestigia firmat.

145

XXXVI. Vincla sepulcrali sub carcere ferrea daemon
Fregerat, erumpit pedibusque advolvitur Iesu.

Ast hominem Dominus sibi vindicat et iubet hostem
Porcorum raptare greges ac per freta mergi.

XXXVII. Quinque Deus panes fregit piscesque gemellos,
His hominum large saturavit milia quinque.
Inplentur nimio micarum fragmine corbes
Bisseni, aeternae tanta est opulentia mensae.
XXXVIII. Conscius insignis facti locus in Bethania

150 Vidit ab inferna te Lazare sede reversum:

Adparet scissum fractis foribus monumentum,
Unde putrescentis redierunt membra sepulti.

XXXIX. Campus Acheldemach sceleris mercede nefandi

123.spernunt 2RKnyz Gis. — 124. laterum Gis.: duorum nyz Gis Heins.126. Galilaeis bi Weitz. 128. unde Gis. Gif. p. 438.: difund. KRW Weitz, perf. Fabr. 129. latet ERPa Ald., quam ER Ald.; ceterum vv. ordo in R: 131. 132. 129. 130. 130. fusam R Ald. 132. iussis AE 134. reportat bm Weitz. 135. in Fabr. Gis. – 136. psaltrix Ald., saltria i Weitz. 139. plantis O140. Mergitur AENOP Gold., Mergitat R Gif. p. 374., Mersitat Gis., Mergit ad K, Mergit at cet.: manu R [cf. Virg. Aen. III.] 144. furiare gr. bim Sich. Gis. Weitz. 147. minimo Fabr. Gis., fraum. A 148. est om. A: Cetera om. a 153. Acheldemach] A Ald., Acheldemah (Hach.) cet.

-

--

121...124. Pinna templi: Matth. XXI. Psalm. 117, 22. - 125...128. Ex aqua vinum: Ioan. II. 129...131. Piscina Siloa: Io. XIX. Apoth. 680. 133... 136. Passio Ioannis: Matth. XIV. 137...140. Per mare ambulat Christus: