tradotta in octavo rime dai versi latini di S. Prudentio in Ferrara 1585. Inno di Prudenzio Clemente vom Consolare, a S. Cassiano Martire [negì oreq. IX.] colla parafrasi in ottavo rime e le annotazioni del Sign. Abbate Giuseppe Antonio Cavallieri di Comacchio Academico Argonauta di Ferrara, e pubblico Maestro di grammatica in Bagnacavallo. Venezia 1772. Presso Bartolo Barucchelli. Giuseppe Sadarglio osservazioni sopra il martirio di S. Ippolyto vescovo di Porto, descritto da Prudenzio [zegì oreq. XI.], in Nuova raccolta d'opusc. Tom. XXV. n. 3. Cf. Ebert. allgemeines bibliographisches Lexicon II. p. 529. Batalla o pelea del anima [i. e. Psychom.]: que conpusos en versos latinos: el poeta Aurelio prudencio clemente: nuevamente traducida de latin en castellano. 1259. [sic!]. Cf. Rodriguez de Castro bibl. Hisp. II. p. 218 sqq. Traduction de los hymnos, que hizo Aur. Prudencio a los ilustrissimos martires S. Laurencio [zegì orɛq. II.], S. Vincente [ib. V.], S. Engracia, S. Lupercio y los demas innumerables, que padecieron en la imperial ciudad de Zaragoza [ib. IV.]. Con el naciemento y patria del mesmo Aur. Prudencio. Por Luis Diez de Aux, hijo de la misma ciudad, a qui en se dedica. En Zaragoza por Juan de Lanaja y Quartanet. 1616. 8. Ebert. l. I. a. 1619. indicat. Prudentii carmina Petrum Guarciam de la Huerta vertere voluisse Arev. 1. 1. dicit. E) HOLLANDICA. Prudentius Lofzangen door Kempher. Leiden. 1712. 8. Cf. Ebert. 1. 1. p. 529. F) GRAEGA. Areval. p. 170. cod. mtum Psychomachiam graece redditam continentem e bibliotheca Henr. Iones [cf. cod. 7066. 63.] Angli clarissimi laudat. II. ADDENDA AD QUOSDAM LOCOS ET CORRIGENDA. Pag. XII. v. 34. leg. quibus pro quo. CATHEM. I, 1. Optime hoc carmen F. Osannus in Comment. de gemma scalpta christiana (Gissae 1843. 4.) p. 13. illustrat. Repraesentatur enim in hoc monumento Mercurius biga vectus, cui duo galli gallinacei iuncti sunt, idque ad seriora tempora, ad christiana, referendum esse inscriptio 1 i. e. Yonroqɛîtɛ (cf. vers. 8. et Matth. Evang, XXV, 13. Marc. XV, 35. Luc. XXI, 35.) docet. Galli notionem apud Christianos S. Eucherius (de laude spir. form. cap. 5.) his verbis indicat: Galli nomine designantur praedicatores sancti, qui inter tenebras vitae praesentis student venturam lucem praedicando quasi cantando nunciare. Dicunt enim, nox praecessit, dies autem appropinquavit, abiciamus ergo opera tenebrarum. Quomodo factum sit, ut Christiani veteres salvatorem adventantem suosque e sompno excitantem cum Mercurio confunderent, V. ille Perillustris Osannus ita explicat:,,Quod personarum discrimen in prompta hac notionum cognatarum confusione leve aut nullum est. Huic vero declarando sensui non poterat illo ethnicorum symbolo ullum aptius quam Mercurii a Christianis adhiberi, cum muneris vyолóμлоv, quo apud illos idem functus fuit, ratio cum divina illa facultate sive Christi sive ministri eius plane convenire videatur. Adde quod illud ipsum ethnicorum symbolum, quo Mercurio gallum adici vidimus, in illum Christianorum sensum facillime transverti poterat. Atque ea mente Mercurium inter symbola sua Christianos revera adscivisse, testis est pictura antiqua Christiana, de cuius argumento audiamus ipsum, qui nuper de ea verba fecit, Raoul-Rochette (Antiquités Chrétiennes, peintures des catacombes 1836. p. 59.) ita disserentem: Cinq femmes voilées... et qui paraissent guidées a ce tribunal par un personnage coiffé d'une espèce de pétase et portant une baguette à la main. A ces traits il est impossible de méconnaître le personnage de Mercure, qui remplit si fréquemment sur les bas-reliefs et les peintures funéraires l'office d'introduire au tribunal du couple infernal les âmes, degagées de leur prison mortelle; c'est à savoir Mercure, en sa qualité de psychopompe avec la baguette, éάßdos, qui etait l'attribut de cette function." Tribunali illi quandoquidem Pluto et Proserpina insident, quibus personis Raoul-Rochette Christum eiusque matrem indicari merito suspicatur, non potest quidem Mercurius pro Christi ipsius signo haberi, sed eodem munere patet eum hic fungi, quod a veteribus ei tributum novimus, ut iudici supremo animas mortuorum adducat. At vero Mercurii persona Christianos ita quoque usos esse, ut quae officia ab ethnicis ei tribuerentur, ea argumentis Christianis accomodarent atque Christi ipsius personam nonnumquam eo significarent, cum ex aliis monumentis Christianis luculenter demonstrari potest, tum ex eo, quod Pastoris boni, qui dicitur imaginem (cf. Münter. christliche Sinnbilder I. p. 60.) ad ethnicum exemplum Mercurii xotopógov compositum fuisse, post ea, quae idem Raoul - Rochette acute disputavit, dubitari nequit. Propius ad rem nostram facit inscriptio quaedam Argis reperta, quae iambico disticho comprehensa Hermae subscripta putatur (cf. Ross. inscr. graec. ined. I. p. 17. Tab. V, 54.): ... Ἑρμῆς δίκαός εἰμ[ι] καί με -V- [Huius inscriptionis explicationem Osannus in Zeitschrift f. d. Alterthumswissensch. 1837. N. 57. iam proposuit]. Tantum enim abest, ut in his, quibus Mercurio iustorum iniustorumque iudicium (quo sensu exos apud sacros scriptores passim dicitur) committitur, ethnicae religionis spiritum agnoscam, ut Christi personam etiam hic Mercurium induisse censeam, ipsis litterarum, quibus titulus conceptus est, formis aetatis Christianae notam prae se ferentibus. Aliud Mercurii, ut ita dicam, Christiani exemplum, in quo miram utriusque religionis personarumque confusionem deprehendas, exhibet gemma, in qua habitu prorsus ethnico Mercurius rupi insistens conspicitur, ingentem caduceum dextra attollens, ante eum gallus canens: insuper adiectum nomen MICHAEL praeter litteras duas Hebraicas in area positas, de quibus mox dicetur. Hoc de monumento quidquid statuas, hac in re mecum consenties, Mercurii hoc signum aut Christiano sensu effictum esse, ut re vera Michaelis imaginem exprimet, aut certe si ethnicae quidem originis fuit, addita ista a Christiano inscriptione ad religionem Christianam traductum refictumque esse. Cui convenit ♫y (tempus), quod adscriptum est, quod non dubito sensu Christianorum de tempore iusto, ad quod unusquisque paratus esse debeat, intelligere: quae quam belle cum Mercurii et galli signis concinant, non est quod moneam. Neque denique in hac tota quaestione praetereundus est Hermes Trismegistus ille Christianus, quem mystici vel gnostici illius libri, qui Poemander, inscribitur, auctor finxit talem, qui a Poemandro, cuius sub persona Christum ipsum exhiberi minime est dubium, de natura rerum mundique creatione, omnino de dogmatis verae religionis edoceretur eaque sic quasi divinitus accepta apostoli instar Christiani hominibus renuntiari iuberetur. Hoyua, inquit Mercurius, κηρύσσειν τοῖς ἀνθρώποις τὸ τῆς εὐσεβείας καὶ τῆς γνώσεως κλέος. Cf. Casaubon. Exercit. ad Baronii annal. ed. Francof.1605. p. 61. Baumgarten-Crusius de librorum Hermeticorum origine atque indole. Ienae1827.“ CATHEM. III, 17. Christus et influat etc....regat pietas] V. quidam D. in Miscellan. Observat. in auctor. vett. et recc. (Amstelod. 1733.) Tom. III. p. 320., quod Prudentius Spiritum sanctum in invocatione non facile omisisset, mutari vult: Spiritus et infl.... regat deitas; et conf. IV, 3. VI, 1. et de deitatis voce A. 838. Sed recte alius V. D. ibidem B signatus huic sententiae adversatur. CATHEM. V, 1. Bene Daniel. Thesaur. hymnol. I. p. 132., quem editione mea iam absoluta accepi: „Ad incensum lucernae. Ut placet edit. Parmensi [a. 1788.], praeter Mss. Codd. auctoritatem id suadet libri Cathem. ordo, ut quintus hymnus intellegendus sit de Vesperis, in quibus sollempni more accendi lucernas Prudentii aevo mos fuerit: item Sirmond. ad Ennodium, Menard. in Observ. ad concord. regul. cap. 24, 2. Mabillon. de liturg. Gallic. II. p. 141 sq. hymnum ad accendendas in lucernario lucernas fuisse compositum decreverunt. In Fabr. et Gisel. edd.: ad incensum cerei Paschalis, quae inscriptio in editione Prudentii perversa, in hymnario ecclesiastico probanda." Ibid. v. 89. saxa loq.] Heinsius ad Ovid. Rem. Amor. v. 177. liquacibus coni. Male, ef. nos ad h. 1. P. 22. n. cr. ad v. 147. leg.: ABRW. CATHEM. VII, 1. lux],,Certum est in libris ecclesiasticis ubique inveniri dux, quae scriptura commendatur loco Matth. II, 6: et tu Bethlehem terra luda...ex te exiet dux, qui regat populum meum Israel." DANIEL. I. I. p. 129. Male, cf. Cath. VI, 6. Evang. Io. VIII, 12. Ibid. v. 6. leg. Nil pro Nihil. V. 7. uvidi in Rat. extare serius animadverti. P. 48. n. cr. adv. 99. leg. A. 381. pro 37. CATHEM. XII, 200. Gaudete quidquid gentium...Iam nemo posthac mortuus],,Non a re alienum esse videtur adnotare, quod multis sane iniecit admirationem, v. 201...208. huius hymni apud nos legi in Ambrosiano: A solis ortus cardine (XV. p. 21. apud Dan.) v. 5...12. Qui Ambrosio carmen denegant, facili negotio serioris aetatis poetam Prudentium imitatum esse autumant. Sed ipsis existit hoc loco quaestio quaedam subdifficilis. Ne dicam multis argumentis comprobari posse carmen esse verum Ambrosii fetum, optime quadrant verba: Gaudete etc. ad carminis initium: A solis ortus cardine Et usque terrae limitem Inde nihil dubito, quin Prudentius, celeberrimum episcopum imitatus, hymno de Epiphania Ambrosii verba ut aptissimam clausulam adiecerit." DANIEL. I. I. p. 125. Minime vero: hoc carmen ob eam rem Ambrosii non esse censeo, quoniam initium, quod indicavi, apud Sedulium (hymn. II. p. 148. edit. Gruner., p. 143. ap. Daniel.), et quoniam v. 5...12. apud Prudentium leguntur, ita ut hic hymnus e variis partibus compositus mihi videatur. Prudentium D. Ambrosium imitatum esse inveterata quidem est opinio, quamquam, num hic episcopus eorum qui sub eius nomine feruntur hymnorum auctor haberi possit, VV. DD. haud immerito dubitant. Satis enim constat, Ambrosii aequales tales hymnos sub ipsius nomine non laudare [Cassiodorus quod sciam solus (ad Psalm. 71.) talia scripsit: Hinc Ambrosius ille quaedam ecclesiae candela lampavit dicens: Veni redemptor gentium etc., cf. carm. X. ap. Daniel. p. 12.] et,,eos Ambrosianos dictos esse, qui in omnibus officii divini partibus magis quam in ecclesia Mediolanensi ipsa adhiberentur,“ vd. Gerbert, de cantu et music. sacr. I. p. 468. Quo factum est, ut in his carminibus ecclesiasticis sententiae quas vocant morales (cf. quae p. XV sq. adnotavimus) plures quam in aliis i. e. veteribus invenirentur, et ut eorum auctores poetarum aliorum versus nonnumquam ad verba transscriberent. Pauca tantum, quae ex Prudentio sumpserunt, commemorabimus: cf. hymn. XI. (apud Dan., p. 15.) et Cath. I., praesertim v. 30. Mentisque sompnum discute et C. I, 97., ubi poeta APOTHEOS. Inseram hic varias lectiones cod. Weissenburg. (sign. Praefat. antecedunt Versus de trinitate: Est tria summa V. 4. nescienter, v. 9. conserunt, v. 29. delegit, 47. fertilem. Inscriptio contra haeresin quae Patrem passum esse affirmat in v. 417. Cod. Weiss. exhibet v. 322. possent, v. 342. non sis, v. 360. Pag. 65. not. crit. ad v. 457. corrig.: incerare 2A Heins. Ar. Pag. 68. not. exeg. ad v. 551. corrig.: ed. Menard. pro vd. |