apparet, neque raro verbis, quibus optimi scriptores usi sunt, aliam significationem tribuit Prudentius 66). Deinde metrum haud

cabilis (P. X, 633. Sidon. ep. VIII, 4.), [corporalis P. V, 358. Gell. N. A. XVIII, 1. Senec. ep. 53.], demutabilis (A. 276. Tertull. de an. 21.), destructilis (P. X, 348.), digladiabilis (C. III, 148.), dilancinatus (P. V, 156.), falsificatus (H. 549.), flabralis (A. 841.), formabilis (A. 1033. August. de trin. II, 2.), fuligi– nosus (P. X, 261.), fundalis (Ps. 294.), hydrinus (P. X, 885.), incapax (P. X, 588. Salvian. V, 1.), incircumcisus (Ps. 390. Tertull. adv. Iud. 2. 3.), incircumscriptus (A. 863. Tert. adv. Hermog. 38.), incorporatus (C. XII, 80. Solin. 22. [35.]), inculpabilis (A. 946. Solin. [43.] 30.), infernalis (H. 825.), ingenitus (i. e. non genitus, A. 895. ib. not. crit., nisi ibidem non gen. restituendum est, vd. A. 269. 892.), innatus (i. e. non natus, A. 246. Tert. adv. Valent. 15.), inpassibilis (A. 84. Lact. I, 3, fin.), [inpiatus P. X, 88. Senec. Hippol. 1183.], inremotus (P. V, 408.), insubiectus (H. 699.), intemporalis (P. X, 316. Apulei. de mor. philos. p. 25.), interminus (sine termino, C. XII, 39. Apulei. de mundo p. 37.), invisibilis (A. 123. Tert. de carn. Chr. 12.), iustificatus (A. 885. Vulg. ad Rom. V, 1.), liquabilis (H. 743. Apul. apol. p. 454.), mammoneus (H. 428.), melodus (C. IX, 2. Auson. profess. 16.), mensurabilis (A. 817.), mitificus (P. VII, 42, vd. p. XV.), monstruosus (P. II, 7.), mortificatus (C. X, 93. Tertull. adv. Marc. V, 37.), multinodis (C. VII, 139. ib. not. crit.), mundialis (C. I, 90. Tertull. adv. nat. II, 4. 5. de spect. 4.), noxialis (C. IX, 18. P. X, 1107.), oblivialis (C. VI, 16.), obstrangulatus (C. VII, 10.), occidualis (c. S. II, 597.) omniformis (P. X, 339. Apul. Trismeg. p. 78.), omnipollens (A. pr. 19.), palpebralis (H. 872.), passibilis (A. 6. Arnob.VII. p.214.), prosperatus (P. X, 365. Tert. apol. 6.), populosus (P. VII, 61. Apulei. VIII. p. 203.), rosulentus (P. III, 199. Mart. Cap. I. p. 19. ed. Grot.), rotatilis (epilog. 8, Sidon. ep. II, 9.), russeolus (P. XI, 130.), saporus (H. 750. etc. Lact. III, 16, 15.), sensualis (P. X, 346. Tert. de an. 43.), subternus (H. 921. etc.), sufflabilis (A. 838.), `terrulentus et adverb. terrulente (H. pr. 5. P. V, 195. X, 378.), tripictus (A. 381.), vaporus (P. VI, 115. Arnob. VI. p. 205.), veniabilis (H. 934. Sidon. ep. IX, 1.), versicolorus (c. S. II, 56.), discolorus et unicolorus (P. X, 302. H.818.), veternus pro veternosus (C. XI, 64. c. S. I, 7.), vians (C. V, 65. H. 208. Apul. Met. VI. p. 184.), viscereus (A. 1024.), vitiabilis (A. 1045. H. 214.). Adiungamus haec adverbia : carnaliter (A. 510.), digestim (P. II, 129.), fabriliter (A. 519.), obtemperanter (P.II, 112.), et denique haec verba: charaxare (P. X, 537. Apic. VI, 9. Barth. Adv. XLV, 19.), confrequentare (P. I, 9. Iscr. ap. Spon. Miscell. erud. antiq. p. 54.), conluminare (c. S. II, 830. Apulei. D. Socr. p. 145.), effigiare (C. X, 4. etc. Sidon. ep. VI, 12.), exfibulare (Ps. 633.), exsinuare (P. XI, 222. Auson. Ros. XIV, 29.), frugescere (c. S. II, 913. Tert. de resurr. 22.), glorificare (H. 965. Tert. de idol. 22.) hymnire (P.I, 118.), ignire (P. X, 1077.), inspatiari (A. 130.), plasmare (A. 866. Tert. adv. Iud. 13.), praenuncupare (C. VII, 179.), prophetare (P. XIII, 101. Tertull. de resurr. 28.), pudescit (C. II, 26.), resculpere (Ps. pr. 51. Tertull. de ieiun. 5.), resulcare (P. V, 144.), sequestrare (i. e. deponere, C. X, 127. Tertull. de resurr. 26. Barth. ad Stat. III. p. 732. Obbar. ad Boeth. p. 142.), stigmare (P. X, 1080.), subiugare (C. VII, 11. Lactant. III, 8, 19. Claudian. VI. Cons. Honor. 249. Cellar. cur. post. p. 126.), sublidere (A. 848.) et ustuire (P. X, 885.). Sed obblaterare P. X, 913. correximus.

66) Cf. arvina (C. VII, 9.) i. e. nimia ventris cura, sed durum pingue inter cutem et viscus ap. Plin. II, 37, 45., audientia (P. X, 954.) i. e. audiendi quid facultas, quae vox apud Ciceronem (de Orat. II, 80, 325.) auditum, qui oratori tribuitur, significat, vd. Meurs. ad Arnob. I, 10: credulitas (A. 547. Cell. 1. 1. p. 268.), factura (A. 792.) i. e. creatura, sed ap. Plin. (XXXIV, 14.) ratio quid faciendi, vd. Middeldorpf. 1. 1. p. 153. : fidelis i. e. christianae religioni deditus P. X, 97.: operatio i. e. misericordia p. 123., reglutinare (P. X, 874.) i. e. coniungere, alibi autem separare notat, vd. Catull. XXV, 9. Legitur etiam verbum vegetandi activa notione H. 845., sicut ap. Gellium (N. A. XVII, 2.), et moderamen ac moderatus passiva, vd. p. 54., eademque visibilis C. V, 158. A. 78. Neque probari possunt constructiones haece: nemo dies P. X, 744., rebellis c. Genit. P. XI, 51.,

raro negligitur, quia poeta in arsi vv. maiorem vim accentui quam quantitati tribuit67), in thesi autem litteras Graecorum vocales aut in aut in ĕ68), o in o corripit 69), diphthongum at in è commutat 70) et similiter etiam in vocibus latinis rectam prosodiam

dedere perfidiae ib., ac multae aliae. Male autem Gis., et quos adsentientes hac in re habet, Chamill. atque Areval. dampnaverunt voces, quas et a poetis et a scriptoribus veteribus Prud. sumpsit: aenipes (c. S. I, 351.) enim apud Ov. (Heroid. VI, 32.), arula (c. S. I, 237.) apud Cic. (in Verr. IV, 3, 5.), exequialis apud Ovid. (Met. XIV, 430.) et Stat. (Theb. XI, 610.), genealogus (A.315.) etiam ap. Cic. (N. D. III, 17, 44.), incerare (H. 404.) apud Iuvenal. (X, 55.), multicolorus (C. III, 104.) apud Plin. (XXXVII, 10.), omniparens (C. III, 2.) ap. Virgil. (Aen. VI, 595.), opulens (saepe) ap. Sallust. (Iug. 69.), sagus (A. 298.) apud Stat. (Theb. VIII, 204. Achill. I, 519.) et sacer c. genit. (P. XI, 2.) ap. Cic. (in Verr. I, 18, 48.) leguntur. Verbum dissidii autem, quod lexicographi Prudentio vindicant (C. III, 148.), neque in edd. neque in edd. reperi, et vereor, ne vox latina sit, cum Madvig. ad Cic. de Fin. p. 812. eamdem apud Ciceronem non legi demonstraverit, et cum Plaut. Mil. III, 1, 60. Tacit. Ann. II, 86, XI, 30. XII, 2. (ib. Doederl.) Claudian. b. Gild. 242. cdd. omnes discidium praebeant, quam formam e cd. Neapol. ap. Propert. quoque I, 11, 28. reponendam censeo: Tibulli cdd. soli I, 5, 1. dissid. habent, quod bene correxit Lachmann.

67) Huc pertinent verba graeca: allōphỹlus (ảλλógvios) H. 499. et D. 70. [simil. Paulin. ad Cyther. 555.], azýmon (alvμov) A. 353. [Paulin. ad Cyther. 650.], charisma (záquoua) A. pr. 11. c. S. 1046. P. XIII, 61. [Fortun. de divo Mart. IV: Quin et dum Christi charismata senserat etc.], cyaneus (avάvros) Ps. 858., magia (uayɛia) c. S. I, 89., sophia (oogia) C. XI, 20. c. S. I, 34. Scalig. lect. Auson. p. 207. (ed. 1588.) Asclepiādes (Aonλyíιáðŋs) Р.X, 687. 921. hecatombe P. X, 1051. (ob arsin prod.), deinde huc refero verba latina male ob accentum et arsin producta: eadem (accus. plural.) P. I, 3., utraque C. X, 5. P. III, 80. [Auson. epigr. XCII, 2.: Odit utraque, aliud da modo consilium: vd. Scalig. 1. 1. et Poet. VI, 5. Martian. Capell. III, 278. ed. Kopp. Serv. ad Virg. Aen. IX, 37.: Pronunciationis caussa contra usum latinum syllabis ultimis, quibus particulac adiunguntur, accentus tribuitur, ut Musaque illene cuique etc. Grotefend. lat. gramm. II. §. 51. C.], noverimus p. 111., Sardinia c. S. II, 946., duitas Ham. praef. 37., margaritum Ps. 873. [Arat. hist. apost. II, 244.: In margaritas vertant contagia porci], smūragdinus Ps. 862., delībutus Ps. 312., redimitus Ps. 687., ubi Arev. I. p. 180. coronatus legi vult: rēcidit A. 878. Ovid. Met. X, 180. Heroid. XIV, 46. Claud. b. Gild. 45.) Num Prudentius cuique scripserit, dubito; nam H. 104.: iura cuique cum Giselino facile potest corrigi; c. S. I, 236. optimi edd. aliam lectionem praebent, sicut etiam II, 89., ubi aut dextra cuique aut dextera forti est iidem legunt. De voce cui vd. not. 71.

68) Accentum atque Reuchlinianam pronuntiationem hanc poetae licentiam adiuvisse facile apparebit: energima (évégyŋua) A.331., ethicus H. 580., parāclitus (лagánhητos) C. V, 160. J. G. Voss. instit. orat. IV, 1, 3. běryllus, (ẞýoviLoc) Ps. 855. [Fortunat. vit. Walafr. 46.], črěmus (éoŋuoç) C. V, 89. Ps. 371. D. 46. [aliter Alcim. Avit. V, 443: Tempore quo vasta Ebraei versantur eremo], mathesis (μádŋois) c. S. II, 478., poěsis (ñoinois) c. S. II, 52. Phrěněsis (H.125. Seren. Samon. de med. 90.) hic non pertinet, quod forma qgevītis usitatior fuit, quam poévyois, phrenesis apud Iuvenal. Sat. XIV, 136. et Prosper. de ingrat. 610. 69) Chalcedon (zahnηdov) Ps. 857., daemon (Saipon) c. S. II, 889., idõlum (εismλov) P. II, 484. et saep., idělium A. 186. Ps. 379., idololatra H. 404. (de his verbis, in quibus poetae ecclesiastici litteram o () corripiunt, cf. Scalig. I. 1. Fabric. commentar. in poet. christ. p. 71. Barth. Adversar. XXXIV, 4.], Lacedaemon. c. S. II, 247., heros Perist. X, 52. 457. De permutatione vocalis in Ŏ apud Graecos seriores et Latinos vd. Muret. var. lect. XVIII, 1. Matthiae gramm. graec. I. p. 36 sqq., sed Orion et orichalcus hic non pertinere G. F. Grotefend. gramm. lat. II. §. 26. d. iam docuit.

70) Enigma (aïvıyua) A.331., hĕresis (aïqɛo15) Pracf. 39. et saep., romphealis

b*

saepe non retinet71), deinde hiatum frequentius, quam alii, admittit 72), tum ante mutam consonantem cum liquida et ante sc, sp, st etc. syllabam brevem producit 73), denique magna licentia in prosodia nominum propriorum constituenda 74) utitur. Huic capiti schemata metrorum 75) adiungam:

I. Glycon., Asclepiadeus, choriamb. Callimach.

(¿oμqaia) C. VII, 93., nisi rumpialis scribendum est, quod in codd. non extat, sphera (agaiga) A. 210. Haec esse vitia censenda Schneider. (Elementarlehre der lat. Sprache I. p. 55.) monet, vd. etiam Voss. Aristarch. II, 4. Salmas. ad Spart. Pescenn. Nigr. 12, qui ea male excusat.

71) Calcĕămentum P. VI, 74., găneo H. 322., rubigo Ps. 105., delenda igitur sunt in adn. crit. ad h. 1. verba fort. fuligo, qua voce praeter Paul. (Nat. VIII, 612.) nemo hac prosodia usus est: socors et socordia C. I, 34. A. 126. P. X, 810. [Schneider. 1. 1. p. 602.], lugubris C. IX, 79. [Damas. elog. II, 2: Augmentum lugubris cantus, tuba cum crepuisset], elutus P. V, 362. inběcillis A. pr. 31., těmulentus c. S. I, 135., [rěglutinare P. X, 874. Schneider. LI. I. p. 684.], Pyreneus P. VI, 146., impăr et dispăr c. S. I, 168. H. 26. involucrum c. S. I. pr. 54. [Schneider. 1. 1. p. 680.] frustră P. I, 13. Mira sunt ārietăt H. 488., cui (monosyllabum breve) C. III, 167. [Schneider. p. 107.] et quadrupĕs A. 212., de verb. fio cf. p. 145., spiritus p. 38., superne p. 9., inerv. p. 163.

72) Hiatus exempla saepe dabimus, cf. p. 49. 164. 193. Plerumque in arsi versuum et censura invenitur, vd. H. 697. Ps. 126. c. S. II, 227.; raro haec exempla inveniuntur Immo ită est (c. S. 510.), urěrě ŭt igniverint (P. X, 1078.), multa autem eiusmodi iam correcta sunt, vd. P. X, 925. Ps. pr. 60 etc. Gebser. ad Iuvenc. p. 19. Schneid. I, p. 160.

73) Collegimus huius positionis exempla ad libr. c. Symmach. I, 54. p. 140.

74) Huc nomina Iesus (p. 5.) et Moyses (p. 19.), sed Baal (p. 51.), Belial (p. 97.), Gabriel P. II, 454. D. 98., quod apud Paul. (de Io. 108.) et Fortun. (de partu Virg. I, 67.) Găbriel legitur; Iūdaicus A. 321. 532. [Iuvenal. XIV, 101.], Iudaicus autem extat C. XII, 42., ut ap. Alcim. Av. V, 368. Măria apud Prud. (A. 643. Ps. 88. D. 100.) et Iuvenc. (I, 53 etc.) semper invenitur, Mărīa autem Fortun. (de partu Virg. I, 26.) et alii (etiam hymnorum correctores sub Urbano VIII.) habent. Marcion H. 86. 124., Marcionita ib. 129., Nõlanus P. XI, 208., sed Nōlanus dixerunt vett., cf. Sil. Ital. XII, 293. Plutõnis autem Prud. non scripsit, cf. p. 149.

75) De christianorum poetarum metris praeter ceteros conferendus est Beda Venerabilis, qui de metrica ratione libr. un. composuit, cf. Grammaticae latin. auctor. antiqui ed. Hel. Putschius. (Hanov. 1605. 4.) p. 2349...2382. Ante Ald. quoque ed. Venet. 1501. metrorum conspectus legitur, quem cum omnibus fere vitiis Chamillard. (ed. Paris. a. 1687.) repetiit: multo melius Arev. 1. 1. de metris Prudentianis egit. Observandum est plurima Horatianis esse similia et XVI. ac XVII. exceptis in strophas dividi, quas in ed. nostra indicavimus.

76) Beda p. 2379: Hoc metrum...recipit omnibus locis trochaeum, spondacum omnibus [cf. C. IX, 40. 59. 72. etc.], praeter tertium. Currit autem alternis versiculis [quia asynarteti sunt tetr. troch., vd. nos p. 193.], ita ut prior habeat pedes quattuor, posterior pedes tres et syllabam. Huius exemplum totus est hymnus ille pulcerrimus [apud Daniel. 1. 1. p. 191.]:

Hymnum dicat turba fratrum,

Hymnum cantus personet,
Christo regi concinentes

Laudes demus debitas etc.

77) Hoc metrum in cantilenis funebribus inde ab antiquissimis temporibus usitatum esse pluribus docet Barth. Advers. XXI, 4.

XVIII. Dimeter troch. et trimeter iamb. catal.: