I. R. Responsio negativa tam quoad gratiam habitualem, quàm actualem, ut omnino certa, est tenenda. Est contra Pelagianos, qui dicebant hominem posse solis viribus arbitrii promereri gratiam habitualem: item contra Semipelagianos qui asserebant, hominem posse ad gratiam pervenire per naturalem facultatem petendo, desiderando, &c. sicque admittebant in homine aliquod gratiæ initium.

Probatur conclusio ex Scriptura Sacra: dicit Christas Joannis cap. 6. v. 66. "Nemo potest venire ad me, nisi "fuerit ei datum à Patre meo :" atqui qui se præparat ad gratiam, incipit venire ad gratiam : ergo non potest se ita præparare, nisi fuerit ei divinitùs datum.

Idem probant textus 1. ad Cor. cap. 4. v. 7. « Quis te “discernit ? quid habes quod non accepisti ?" et 2. ad Cor. cap. 3. v. 5."Non sumus sufficientes cogitare aliquid â "nobis, quasi ex nobis.”

Hinc Trid. Sess. 6. c. 5 & 6. pro dispositione ad gratiam requirit motum prævenientis gratiæ.

Probatur etiam à ratione: omnis dispositio debet habere aliquam proportionem cum forma, ad quam disponit; atqui actus naturales nullam habent proportionem cum gratia: ergo non possunt ad eam disponere.

Obj. I. Zachariæ cap. 1. v. 3. dicit Deus: " Convertimini ad me, et convertar ad vos :" ergo potest se homo convertere ad Deum ante gratiam.

R. Nego conseq. quia in his et similibus locis Scripturæ Sacræ tantùm commendatur cooperatio liberi arbitrii cum gratia præveniente, cujus necessitas hic non excluditur, ita ut sensus sit: "convertimini ad me" cooperando gratiæ. Hæc gratiæ prævenientis necessitas exprimitur in variis Scripturæ locis, ut Threnor. cap. 5. v. 21. "Con"verte nos, Domine, ad te, et convertemur."

Obj. II. Prov. cap. 16. v. 1. dicitur: "Hominis est ani"mam præparare, et Domini gubernare linguam :" ergo, ut subsistat antithesis, debet intelligi, hominis esse sine gratia præparare animam.

R. Nego conseq. nam antithesis subsistit in eo, quòd ad locutionem seu executionem requiratur peculiaris Dei directio, ut bene succedat, et ut v. g. princeps oratione moveatur, atque ita non sufficiat animam ex gratia præparare: unde tantùm significatur, eventum actionum nostrarum à solo Deo pendere, juxta hoc vulgare: "Homo pro"ponit, Deus disponit."

Obj. III. Conc. Trid. Sess. 6. cap. 7. dicit, "Unum

"quemque recipere justitiam secundum propriam dispo"sitionem:" ergo potest se homo disponere ante justitiam.

R. Tridentinum manifestè agit de dispositione, quæ est ex gratia actuali, ut patet ex cap. 6.

Per talenta in parabola Matthæi cap. 25. intelliguntur verisimiliùs gratiæ gratis datæ, quarum plures uni dantur quàm alteri, prout unus præ altero sive naturaliter, sive supernaturaliter magis aptus est ad iisdem in aliorum gratiam utendum.

II. Nota, quòd licèt homo per liberum arbitrium vel per opera moraliter bona non possit aliquid facere, quod habeat proportionem vel dispositionem ad gratiam acquirendam, possit tamen per solum liberum arbitrium se facere magis indispositum, et indignum ad gratiam accipiendam : nam quo magis peccat, eò magis indignus efficitur.

III. Hinc tamen dicere non licet, quòd is, qui minùs peccat, sit magis dignus vel dispositus ad gratiam: nam uterque est positivè indispositus et indignus: qui minùs peccat, minùs indignus; qui magis peccat, magis indignus. Obj. Potest homo per vires naturæ non ponere obicem gratiæ, ut dictum est ante: ergo, &c.

R. Antecedens, ut dictum est N. 9. admittitur tantùm hoc sensu, quòd possit non ponere novum obicem gratiæ pro tempore, inquantùm potest vitare nova peccata pro tempore; sed nec tunc datur ei gratia ideo, quia id fecit viribus naturæ; imò si sit peccator, habet semper obicem ex priori peccato, ob quem Deus ei gratias efficaces negare potest.

No. 15. DE AXIOMATE: FACIENTI QUOD IN SE EST, DEUS NON DENEGAT GRATIAM, SED INFALLIBILITER IMPERTITUR.

S. Thom. 1. 2. quæst. 109. & 112.

I. Axioma II. Admittitur de faciente ex gratia. III. Non ex viribus naturæ.

QUIS est sensus hujus axiomatis ?

I. R. Disputatur, an hæc verba, "Facienti quod in se "est," intelligi debeant de faciente quod in se est ex gratia, vel an intelligi possint de faciente quod in se est ex solis naturæ viribus.

II. S. Thomas hoc axioma admittit et explicat, de faciente quod in se est per gratiam, et rectè : nam Deus illi, qui gratiæ datæ cooperatur, ulteriores gratias impertitur, juxta hoc ad Philipp. cap. 1. v. 6. "Qui cœpit in vobis opus bonum, perficiet."

66

An prædictum axioma aliquo sensu admitti potest de illo, qui facit quod in se est viribus naturæ ?

R. Sunt aliqui Doctores Catholici, qui hoc sensu admittunt; non tamen sic, ut illa opera sine gratia facta habeant rationem preparationis ad gratiam, sed se habeant per modum conditionis " sine qua non," vel per modum " re'moventis prohibens." Molina dicit hoc provenire ex pacto inter Deum et Christum inito.

III. Verùm rectiùs post S. Thom. etiam hunc sensum rejiciunt Estius, Sylvius, Bellarm. Wiggers, &c. ratio sæpius data est; quòd ordo gratiæ excedat omnem præparationem virtutis humanæ ; item quòd Deus in distributione gratiarum non attendat ad naturalia; nam sic gratia daretur intuitu operum naturalium, adeoque esset "ex operibus," quod est contra Apost. ad Rom. cap. 11. v. 6.

Nec dici potest, quòd illa opera sine gratia sint conditio "sine qua non;" perperam enim dixisset Apost. ad Rom. cap. 9. v. 18. " Cujus vult, miseretur." Deinde Deus multis dat gratiam, qui non faciunt quod in se est: imò et existentibus in ipso actu peccati, v. g. Paulo persequenti Ecclesiam Christi.

Neque etiam dici potest, quòd ista opera habeant rationem "removentis prohibens," quia Deus quandoque dat gratiam magis iudignis, quam non dat minùs indignis, utì dedit Judæis, non Tyriis aut Sidoniis.

Quantùm ad pactum Molinæ, istud est merè fictitium : deinde etiam in illo systemate Deus in distributione gratiarum videtur attendere ad naturalia, cùm ratio hoc pactum ineundi non videatur esse alia, quàm quòd homo viribus naturæ faceret totum, quod in se est.

Obj. S. Th. in 2. dist. 28. q. unicâ, art. 4. dicit: "Ad "gratiam gratum facientem habendam ex solo libero ar"bitrio se homo potest præparare; faciendo enim quod in se est, gratiam consequetur: ergo admittit axioma in sensu rejecto.

R. Nego conseq. ratio est, quòd juxta mentem S. Thoma hoc loco voces "ex solo libero arbitrio" non excludant gratuitum auxilium Dei actualiter moventis, sed doṇum habituale gratis datum, quod quidam tunc temporis requi

rebant, et vocabant lumen supernaturale gratiæ sanctificanti præambulum, quod ibid. negat S. Thom.

Mentem suam S. Thom. in posterioribus scriptis luculenter expressit, ut 1. 2. q. 109. a. 6. ad 2. quæst. 112. art. 3. & Lect. 3. in cap. 10. ad Rom. ubi dicit: "Quod hoc "ipsum, quòd aliquis faciat quod in se est, sit ex Deo "movente;" unde inquit Sylvius: "Etsi in scriptis, quæ junior exaravit, aliqua reperiantur vel posterioribus con"traria, vel obscuriùs posita, ea censenda sunt scriptis "posterioribus fuisse emendata vel explicata."

Obj. Deus dat omnibus gratiam : ergo et facienti quod

in se est.

R. Nego conseq. nam posito, quòd Deus cuilibet det gratiam, nullo modo sequitur, quòd ideo alicui det gratiam, quia id facit, quod in se est viribus naturæ: hæc autem connexio debet significari in axiomate; aliàs frivolum et ridiculum est, æquivalens huic: Petro faciente quod in se est, Deus Paulo non negabit gratiam.

N. 16. DE DISTRIBUTIONE GRATIARUM, ET DE GRATIA JUSTORUM.

I. Justis semper adest gratia sufficiens, II. Et etiam efficax. AN hominibus justis in statu naturæ lapsæ semper adest gratia actualis ad opera salutaria ?

I. R. Semper illis adest gratia sufficiens, quâ possint adimplere præcepta necessaria ad salutem: etiam justis nunquam deest gratia efficax, quâ re ipsa adimpleant ea præcepta, nisi prius gratiæ defuerint, vel illi obicem posuerint per peccatum.

Prior pars certa est ex condemnatione primæ propositionis Jansenii, in qua damnata sunt hæc: "Deest quoque "illis (justis) gratia, quâ possibilia fiant."

II. Secunda pars probatur ex Trid. Sess. 6. cap. 11. ubi ex S. Aug. lib. " de Natura et Gratia” cap. 26. docet "Deus suâ gratia semel justificatos non deserit, nisi ab eis "prius deseratur," et ait Daelman, si justus imperfectè Deum deserat peccando venialiter, Deus talem quandoque etiam imperfectè deserit, negando gratiam efficacem, quam ei dedisset, si non obstitisset per peccatum veniale vel mortale.

Obj. I. Trident. & S. Aug. videntur agere de gratia habituali, non de actual: ergo, &c.

R. Nego antec. nam agunt de ista gratia, quâ homines sobriè, justè et piè viventes proficere possint: sed talis est gratia actualis ad similes actus necessaria.

Obj. II. Peccans venialiter Deum non deserit; atqui tamen propter veniale aliquando denegat gratiam: ergo tanc priùs deserit justum.

R. Dist. majorem: peccans venialiter Deum non deserit absolutè et simpliciter, conc. maj. Deum non deserit secundùm quid, nego maj. nam ponit obicem gratiæ.

Deinde distinguendo minorem: atqui ob peccatum veniale Deus justo negat gratiam sufficientem, nego min. negat gratias quasdam speciales et efficaces indebitas, conc. min. sed has gratias recipiet sublato obice.

Obj. III. Deus justum priûs deseruit ad primum ejus defectum, quia non dedit ei gratiam efficacem, quâ illum defectum evaderit, et ante hunc defectum, justus, ut supponitur, non posuerat obicem: ergo, &c.

R. Nego conseq. quia gratia efficax non semper est necessaria, ut primus defectus vitetur, qui sæpe ex solo libero arbitrio vel saltem cum gratia sufficiente potest caveri: quòd si ante omnem negligentiam gratia efficaci opus fuerit ad præceptum implendum, illa tunc quoque non defuit.

Alii dicunt, quòd gratia efficax data in primo instanti justificationis esset sufficiens, ut abstineret ab obstaculo gratiæ ulteriori ponendo, quæ certò ei collata fuisset, nisi per aliquem obicem eam prævenisset. Vide Daelman" de "Gratia" observatione 10.

N. 17. DE GRATIA QUÆ DATUR PECCATORIBUS ET OBDURATIS.

I. Peccatori non semper, II. Sed quandoque datur gratia; III. Etiam obduratis. IV. Sæpius in vita.

AN omnibus peccatoribus adultis etiam obduratis, semper adest gratia actualis sufficiens?

I. Ro. Certum est, peccatoribus illis non semper nec omni momento et loco, adesse gratiam, prout illa adest justis, dicente Deo Osee cap. 4. v. 14. Non visitabo super filias vestras, cùm fuerint fornicatæ."

Idem supponit S. Thom. 2. 2. quæst. 2. art. 5. ad 1. dicens: "Gratiæ auxilium quibuscumque divinitùs datur, "misericorditer datur: quibus autem non datur ex justitia, non datur in pœnam præcedeftis, aut saltem origilis peccati."