R. Dist. assumpt. Deus prædeterminat voluntatem humanam, ut agat necessariò, id est infallibiliter, conc. assumpt. id est necessitate absoluta, nego assumpt. item voluntas non potest non agere in sensu composito, id est non potest combinare non actum cum præmotione ad actum, conc. assumpt. non potest non agere in sensu diviso, id est, sub illa præmotione non servat potentiam non agendi, nego assumpt.

Inst. Atqui sub illa gratia non manet potentia non agendi: probatur subseq. voluntas isti gratiæ dissentire non potest: ergo non manet potentia.

R. Dist. subseq. voluntas isti gratiæ dissentire non potest. potentiâ consequente futuritionis vel in sensu composito, hoc est, voluntas non potest simul jungere dissensum.cum gratia, conc. assumpt. cum potentia antecedente possibili tatis aut in diviso, nego assumpt.

Unde dum Trid. Sess. 6. cap. 5. et can. 4. dicit, quòd liberum arbitrium possit gratiæ dissentire "si velit," tantùm vult significare, quòd sub gratia homo retineat potestatem seu potentiam dissentiendi, licèt dissensum cum gratia componere non possit.

N. 22. DE ALIIS GRATIE DIVISIONIBUS.

S. Thom. 1. 2. quæst. 111.

I. Gratia operans, II. Et cooperans. III. Præveniens, IV. Et subsequens. V. Excitans, VI. Et adjuvans. VII. Gratia primi statûs, VIII. Et secundi statûs. IX. Primi statûs erat merè sufficiens.

QUÆNAM gratia dicitur operans, quænam cooperans? I. R. S. Thom. art. 2. applicat prædictæ divisionis membra gratiæ actuali et habituali: verùm communiter Auctorum sententia tribuit hanc divisionem gratiæ actuali, ita ut gratia operans vocetur gratia actualis, secundùm quod Deus humanam mentem movet ad actum volitionis.

II. Gratia cooperans vocatur gratia actualis, secundùm quod illa cum voluntate humana operante producit effectum: sic gratia operans et cooperans possunt esse eadem, et distingui solùm secundùm diversos effectus.

De his ad Philipp. cap. 2. "operatur velle et perficere;" et S. Aug. lib. "de Gratia et libero arbitrio" cap. 17. cooperando Deus in nobis perficit, quod Deus operando incepit.

Quænam gratia vocatur præveniens, et quænam subsequens?

III. R. Præveniens dicitur ea, quæ initium boni operatur in homine, sivè quæ facit, ut homo bene velit.

IV. Subsequens dicitur, quæ tribuit homini subsequi bonum, quod jam volebat; de utraque sic loquitur S. Aug. "Enchiridii" cap. 32. gratia Dei nolentem prævenit ut velit, volentem subsequitur, ne frustra velit.

Nota tamen, quòd omnis gratia possit dici aliquo sensu præveniens, inquantùm Deus in omni bonâ volitione et bono opere priùs operetur prioritate causalitatis, quàm nostra voluntas.

Quænam gratia dicitur excitans, quænam adjuvans? V. R. Excitans vocatur illa, quâ homo peccator vel à bono opere cessans movetur et excitatur.

VI. Adjuvans dicitur, quando homo excitatus adjuvatur, ut perfectiùs velit, quod velle incepit, et ut perficiat, quod jam volebat: hinc orat Ecclesia; excita, Domine, tuorum fidelium voluntates, &c. Item, adjuva nos, Deus, &c.

Ad gratiam excitantem pertinet illuminatio intellectûs, pia motio voluntatis, delectatio justitiæ, timor gehennæ à Deo incussus, &c.

Nota, quòd membra triplicis jam allatæ divisionis, in variis non nisi ratione ab invicem differant.

Quænam dicitur gratia primi statûs, quænam secundi? VII. R.Gratia primi statûs dicitur, "quæ data est Adamo ante lapsum, item Angelis adhuc in via existentibus:" vocatur etiam gratia naturæ integræ et sanæ.

Hæc gratia data fuit ex liberalitate et bonitate Dei, sed non ex meritis Christi, cùm solùm pro homine lapso mortuus sit Christus.

VIII. Gratia secundi statûs est, quæ data est Adamo post lapsum, et modò datur hominibus ad opera salutaria, Vocaturque gratia naturæ lapsæ, sanativa, et medicinalis Christi vel simpliciter gratia Christi, quia datur ex meritis Christi.

Acris est dissertatio Thomistas inter et Augustinianos, quale sit discrimen gratiæ primi et secundi statûs.

S. Aug. lib. "de Correptione et Gratia" cap. 12. vocat gratiam primi statûs "adjutorium sine quo non," et gratiam secundi status "adjutorium quo aliquid fit."

Cap. 11. ejusdem libri sic scribit: "Adam habuit Dei "gratiam, sed disparem; tale quippe erat adjutorium, quod "desereret cùm vellet, et in quo permaneret si vellet, non quo fieret ut vellet: hæc prima est gratia, quæ data est

"1°. Adam; sed hæc posterior est in 2°. Adam...quâ etiam "fit ut velit, et tantùm velit, ut carnis voluntatem contraria concupiscentem voluntate Spiritûs vincat."

66

His positis, conveniunt, quòd prima gratia hominum et Angelorum, in qua à Deo constituti sunt, per se fuerit efficax, cùm per illam Deus ipsis dederit primam bonam voluntatem. IX. Unde quæstio est de gratia quacum Angeli boni bene operando perseverârunt, et quam deserendo,homo et Angeli mali ceciderunt: docent autem Lovanienses et Augustiniani, quòd illa gratia fuerit merè sufficiens et versatilis, seu à libero arbitrio determinanda, quæ non operabatur nec velle nec agere, sed nudam dabat bene agendi possibilitatem, atque hæc est, inquiunt, manifesta S. Augustini doctrina. Vide Daelman, Braunman, Danes, &c.

Thomista volunt gratiam primistatûs fuisse ab intrinseco efficacem et physicè prædeterminantem, ut sic causa secunda sufficienter subderetur causæ primæ. Vide Sylvium, Collet, Billuart, &c.

N. 23. DE ERRORIBUS DAMNATIS INMATERIA DE GRATIA.

1. Errores Pelagii, II. Semi-Pelagianorum,

theri et Calvini, V. Et Baji.

III. Lu

I. INTER graviores errores circa gratiam primus ponitur error Pelagii, qui ad annum 405. hæresim suam disseminare cœpit, natione Anglus, professione Monachus, ingenii celerrimi et acutissimi, sed versipellis.

Errores ejus sunt multiplices; 19. negavit peccatum originale, et necessitatem gratiæ.

2o. Liberum arbitrium sufficere dicebat ad omnia Dei mandata observanda, tentationes superandas, et ipsam vitam æternam assequendam.

3o. Ut offensionem Catholicorum declinaret, nomen gratiæ ejusque necessitatem admisit, sed subdolè, nomine gratiæ intelligens liberum arbitrium, quod in creatione sua homo gratis accepit.

4°. Pressus cum suis à S. Augustino, ut gratiam à natura et libero arbitrio distinctam agnosceret,non abnuit Pelagius, per gratiam legem et doctrinam, Christi exemplum ac imitationem intelligens.

Tandem convicti Pelagiani, admiserunt gratiam internam non ut absolutè necessariam, sed ut utilem et ad faciliùs agendum: quam gratiam velut ex justitia humanis meritis debitam esse contendebant.

II. Post Pelagium orti sunt Semi-Pelagiani dicti Massilienses; quia circa Massiliam in Gallia frequentiores consistebant.

Hi, viam mediam tentantes inter doctrinam S. Augustini et errores Pelagii, admiserunt peccatum originale, acgratiæ necessitatem ad ejus deletionem et opera salutaria; sed errabant docentes, initium fidei et pium credulitatis affectum esse ex homine, sive hominem posse incipere credere ex viribus naturæ sine gratia: negabant pariter necessitatem doni perseverantiæ, sed homines viribus naturæ in accepta justitia usque in finem perseverare posse asserebant.

III. Ad annum 1517. Lutherus, et ad annum 1535. Calvinus errores suos sparsit. Prior docuit, liberum arbitrium sub gratia se babere merè passivè sicut lutum in manu figuli: posterior docuit, liberum arbitrium sub gratia se activè quidem habere, sed per gratiam absolutâ necessitate compelli ad actum. Uterque igitur negavit sub gratia libertatem, quamvis de modo explicandi dissiderent. Hi érrores damnati sunt in Conc. Trid. Sess. 6. can. 4 et 5.

IV. Michaël Bajus erravit circa statum innocentiæ, docens, gratiam aliaque dona Angelis et primo homini concessa fuisse eis tanquam debita et naturalia: circastatum naturæ lapsæ voluit liberum arbitrium gratiâ destitutum non nisi ad peccandum valere: pariter docuit, solam violentiam repugnare hominis libertati, et quod voluntarie fit, etsi necessariò, liberè tamen fieri.

Errores ejus proscripsit Pius V. Greg. XIII. et Urbanus VIII.

N. 24. DE ERRORIBUS JANSENII. I. Damnatæ. II. Prima propositio, III, Secunda, IV. Tertia, V. Quarta, VI. Quinta.

PRÆTERITO sæculo nefarias turbas excitârunt errores Jansenii, qui continentur in ejus libro, cui titulus Augustinus," edito anno 1640. duobus annis post ejus

66

mortem.

In eo docet Jansenius justis quandoque deesse gratiam necessariam, nullam dari gratiam sufficientem, gratiam necessitare voluntatem, gratiæ nunquam resisti, nec sub ea manere libertatem indifferentiæ.

I. Hos errores compressit Innocentius X. editâ Constitutione die ultimâ Maii 1653. quâ quinque propositiones sequentes ex ejus libro excerptas suis respectivè censuris condemnavit.

II. Prima est: "Aliqua Dei precepta hominibus justis "volentibus et conantibus secundùm præsentes, quas "habent vires, sunt impossibilia: deest quoque illis "gratia, quâ possibilia fiant."

Censura Pontificis est: "Temerariam, impiam, blas"phemam, anathemate damnatam et hæreticam declara"mus, et utì talem damnamus."

III. Secunda: "Interiori gratiæ in statu naturæ lapsæ 66 nunquam resistitur."

Censura hujus est: "Hæreticam declaramus, et utì "talem damnamus."

Nimirum manifestè repugnat Scripturæ Sacræ Prov.cap. 1. v. 24. "Vocavi, et renuistis:" Actor. cap. 7. v. 51. "Durâ cervice et incircumcisis cordibus et auribus, vos "semper Spiritui Sancto resistitis." Item 2. ad Cor. cap. 6. v. 1. "Exhortamur, ne in vacuum gratiam Dei recipiatis." Idem significat Trid. Sess. 6. cap. 5. dicens: quòd homo inspirationem Spiritûs Sancti abjicere possit.

Non negat quidem Jansenius, dari in hoc statu naturæ lapse parvas quasdam gratias, quæ hominem utcumque moveant ad bonum: sed hæ in ejus systemate nec sunt sufficientes, nec eis voluntas propriè resistit; quia juxta ipsum vis gratiæ est relativa ad terrenam cupiditatem, ita ut, si cupiditate sit inferior, sicut re ipsâ sunt istæ parvæ gratiæ, non det verum posse ad superandam cupiditatem; sed voluntas necessariò hâc cupiditate abripitur in malum: quod enim magis delectat, inquit, secundum id operemur,

necesse est.

IV. Tertia: "Ad merendum et demerendum in statu "naturæ lapsæ non requiritur in homine libertas à "necessitate, sed sufficit libertas à coactione."

Declarata est hæretica, et utì talis damnata.

V. Quarta: "Semi-Pelagiani admittebant prævenientis "gratiæ interioris necessitatem ad singulos actus, etiam ad " initium fidei: et in hoc erant hæretici, quòd vellent eam "gratiam talem esse, cui possit humana voluntas resistere "vel obtemperare."

Declarata est falsa et hæretica, et utì talis damnata. Videturautem Pontifex eam declarasse falsam ob primam ejus partem, quæ est historica, et hæreticam ob secundam partem, quæ est doctrinalis.

VI. Quinta: "Semi-Pelagianum est dicere, Christum pro ❝ omnibus omnino hominibus mortuum esse aut sanguinem "fudisse." Hæc censurata est hoc modo: "Falsam, temera. «riam, scandalosam, et intellectam eo sensu, ut Christus pro