vit caput, membra solvuntur, quæ persequeba- si quod ait in isto hymno, Qui vides quod ago, tace tur qui clamavit de cælo, Saule, Saule, quid me opera mea, hoc significat quod scriptum est in libro persequeris (Act. ix, 4) ? hoc quidem verborum Tobiæ, Sacramentum regis bonum est abscondere istorum expositor iste non dixit; sed etiamsi di- (Tob. xli, 7): cur iste hymnus non esse in canone xisset, id ei responderemus quod paulo ante res- propterea dicitur,ut sacramentum regis abscondatur pondimus : quoniam hæc in Scripturis canonicis carnalibus; cum ea quæ in isto hymno exponuntur, legimus, ibi intelligimus, inde firmamus, inde quo. etiam in canone legantur, et sicibi reperiantur matidie prædicamus. Quid est igitur quod iste hymnus nifesta, ut per hæc illa exponantur obscura: nisi quia dicitur carnalibus fuisse subtractus, ut non pone- istas expositiones habent in quibus lateant; in verretur in canone, cum quod in illo opertum est, in bis vero illius hymni, quem exponere se simulant canone apertum sit ? An usque adeo desipiunt, hoc sapiunt quod alienis exponere timeant ? imo insaniunt, ut audeant dicere sacramentum re- 9. Longum est cuncta disputando monstrare.Vegis in hoc hymno absconditum esse spiritualibus, rum ex his quæ diximus, cætera considerare facilin canone autem manifestum esse carnalibus ? limum est, et videre ea quæ in expositione hujus

7. Hoc de superioribus ejusdem hymni verbis dici bymni bona et honesta dicunt, etiam in canone potest, ubi ait : Salvare volo,et salvari volo.Si enim, reperiri. Unde illa eorum non ratio, sed tergiversicut ipsi exponunt, hoc ista verba significant,quod

satio est, ideo illum esse a canone separatum, quia salvamur a Domino per Baptismum, et salvamus,id

carnalibus hominibus abscondendum regis fuerat est custodimus in nobis Spiritum datum nobis per

sacramentum. Unde non immerito creduntur istis Baptismum; nonne istum sensum Scriptura canoni- expositionibus non aperire velle quod legunt, sed ca clamat.ubilegimus,Salvos nos fecit per lavacrum potius operire quod sentiunt. Nec mirum, quanregenerationis (Tit. ml, 5) ? et ubi nobis dicitur, doquidem ipsum Dominum Jesum loquentem, non Spiritum nolite exstinguere (I Thess. v, 19) ? Quomo

per ora Prophetarum, vel Apostolorum, vel Angedo ergo iste hymnus in canone ideo non est, ne

lorum, sed per os proprium, illusorem potius quam carnalibus innotescat, cum id quod in illo obscurum

veritatis doctorem fuisse crediderunt. Huic utique est, in canone luceat; nisi quia sub hac qualicum- hymno divinam tribuentes auctoritatem, ubi eum que expositione, quam quibuslibet aliis obtendunt,

dixisse nescio quis ejusdem hymni conditor finxit, illud quod hic ipsi sapiunt, occultare conantur ?

Verbo illusi cuncta, el non sum illusus in totum ; qui tamen usque adeo cæci sunt, ut etiam quædam respondeant, si possunt, egregii spirituales, quo verba de ipso canone adhibeant ad exponendum

eamus, cui aures aperiamus, cui loquenti utcumhymnum, quem propterea dicunt in canone non

que credamus, in cujus promissione spem ponaesse, ne sacramentum regis carnalibus proderetur,

mus, si verbo cuncta Christus illusit, si verbo Quid ergo faciunt in canone clarius posita, per

cuncta omnipotens magister illusit, si verbo cuncta quæ in isto hymno aperiantur obscura ?

ille qui est Unigenitus Verbum Dei Patris illusit.

Quid ulterius loquar de perditis vaniloquis, et 8. Nam si hoc, ut dicunt, intelligenduin est in isto

mentis seductoribus, primum suæ, deinde cæterohymno, ubi ait, Generari volo, quod in canonica

rum, quos sibi ad interitum prædestinatos æternum Epistola Pauli apostoli scriptum est, Quos iterum

consociare potuerunt 9 Rescripsi Venerationi tue, parturio donec Christus formetur in vobis (Galat.

et multo serius quam volueram, et plura quam iv, 19): si hoc intelligendum est in isto hymno ubi

disposueram. Optime facitis vigilanter lupos caveait,Cantare volo, quod in Psalmo canonico scriptum

re ; sed etiam pro sanandis ovibus, si quas forte est, Cantate Domino canticum novum (Psal. xcv,

violaverint, sive jam vulneraverint, pastorali dili. 1): si hoc intelligendum est in isto hymno, ubi ait,

gentia, ipso adjuvante pastorum Domino, laborate. Saltate cuncti, quod scriptum est in cantico evangelico, Cantavimus vobis, et non saltasis : si hoc

EPISTOLA CCXXXVIII * (a). intelligendum est iu isto hymno, Plangere volo, Augustinus Pascentio, domus regiæ comili ariano, tundite vos omnes, quod scriptum est in cantico

qui ipsum ad colloquium apud Carthaginem pro. evangelico, Planximus vobis, et non luxistis (Malth. vocarat (ex Possidio, c. 17), et in professione fidei X), 17): si, Ornare volo, et ornari volo, hoc signi.

cluserat, ac post jactarat Augustinum ab ipso ficat in isto hymno, quod scriptum est in canone,

superatum ; scripto reddit rationem fidei suæ, de Habitare Christum per fidem in cordibus vestris

tribus personis et uno Deo, deque verbo Povolov. (Eph. 111, 17); et, Vos estis templum Dei, et spiritus CAPUT PRIMUM. -- 1. Volueram quidem, petente Dei habitat in vobis (1 Cor. III, 16): si quod ait in te atque instante, ut meminisse dignaris, imo pro isto hymno, Lucerna sum tibi, ille qui me vides, hoc merito ætatis ac dignitatis tuæ jubente te, de fide significat, quod scriptum est in Psalmo canonico, In christiana etiam præsens cum præsente, in quanlumine tuo videbimus lumen (Psal.xxxv, 10): si quod tum mihi facultatem Dominus largiretur, conferre ait in isto hymno,Janua sum tibi quicumque me pul- sermonem. Sed quia tibi post prandium displicuit sas, hoc significatquod in Psalmo canonico legitur, quod inter nos mane placuerat, ut a notariis verba Aperite mihi portas justitiæ; ingressus in eis,confi. nostra exciperentur ; ne ulterius dicas, quod te tebor Domino (Psal. cxvii, 19) : et in alio psalmo,

* Epistt. ccxXXVIII et ccxxxix correctæ sunt ad a. Tollite portas principes vestri, et elevamini portæ bg. bf. c. cc. ff. g. gv. n. 'r. s. sb. t. vc. v. et ad Edd. æternales, et introibit rex gloriæ (Psal. xx, 7): (a) Alias 164 : quæ autem 238 erat, nunc 69,

audio non tacere, non me fuisse ausum tibi dicere nos latine loqueremur, et illud græcum esset, prius fidem meam, his litteris accipe quod et tu legas, quærendum esse quid sit Ouautlov, et tunc exigenet cui volueris legendum tradas, et quod volueris dum ut in Libris sanctis ostenderetur. Tu contra, vicissim scribendo ipse respondeas. Iniquum est verbum ipsum crebro repetens, et invidiose ventienim ut quisque de alio judicare velit, et judicari lans, atque in concilijs majorum nostrorum consde se nolit.

criptum commemorans, vehementer urgebas ut 2. Et de præterito quidem placito nostro, quod ipsum omnino verbum quod est ouoúrlov, in sanccondicto meridiano implere noluisti, facile existi- tis Libris ostenderemus ; nobis etiam atque etiam mari potest quis nostrum fidei suæ fiduciam non revocantibus, quia lingua nostra græca non esset, habuerit : utrum qui volebat ut diceretur, et time- prius interpretandum et exponendum esse quid sit bat ne teneretur; an qui usque adeo nolebat eam Opovolov, tum demum in divinis Litteris requirendisceptantium judicio subtrahi, ut mandata litteris dum: quia etsi fortasse nomen ipsum non invenivellet etiam legentium memoriæ commendari, ne retur, res tamen ipsa inveniretur. Quid est enim quisquam vel oblivione opinatus, vel dissensione contentiosius, quam, ubi de re constat, certare de irritatus, diceret ab aliquo nostrum aut non esse nomine ? dictum quod dictum erat, aut dictum esse quod 5. Hæc ergo quia inter nos jam collocuti fueradictum non erat. In his enim solent latebras suæ

mus, posteaquam ad id ventum est ut fidem tuam, malæ defensionis inquirere, qui contentionis sunt sicut commemoravi, scriberes, quanquam nihil in cupidiores quam veritatis. Hoc autem nec a te nec eis verbis viderem nostræ fidei esse contrarium, et a menec de te nec de me dici posset, si in fide con- propterea me dicerem paratum esse subscribere; dicti permaneres, ut verba nostra exciperentur et quæsivi, ut dixi, utrum Scriptura Dei contineret scriberentur ; præsertim quia tu ipse in iis verbis hoc verbum. quod Pater esset ingenitus : et cum quibus fidem tuam pronuntiasti, quoties ea repe- scriptum esse repondisses, instantius quærebam tisti, toties variasti, quod nulla credo fraude, sed ut ostenderes. Tunc unus ex iis qui aderant, quanoblivione factum esse.

tum intelligi datur, fidei tuæ socius, ait mihi : Quid 3. Nam primo dixisti credere te in Deum Patrem ergo ? tu patrem genitum dicis ? Respondi : Non omnipotentem,invisibilem,ingenitum,incapabilem: dico. Et ille : Si ergo genitus non est, inquit, utique et in Jesum Christum Filium ejus Deum \, natum ingenitus est. Cui ego : Vides, inquam, posse fieri ante sæcula, per quem facla sunt omnia ; et in ut etiam de verbo quod in Scriptura Dei non est, Spiritum sanctum. Quibus ego auditis, cum res- reddatur tamen ratio unde recte dici ostendatur. pondissem nondum a te quidquam dictum quod Sic ergo et óuoù clov, quod in auctoritate divinorum meæ fidei repugnaret, et ideo, si ea scripsisses, me Librorum cogebamur ostendere,etiamsi vocabulum his etiam posse subscribere ; ad hoc nescio quo. ipsum ibi non inveniamus, fieri posse utillud invemodo res perducta est, ut accepta charta, ea ipsa niamus cui hoc vocabulum recte adhibitum judj. quæ dixeras, velles etiam litteris tua manu expri- cetur. mere. Quod cum mihi ad legendum dedisses, ani- 6. Quibus dictis, quid hinc tibi videretur attendi madvcrti minus te scripsisse, Patrem, cum scrip- ut audirem, et aisti, Recte factum esse ut ingenitus sisses, Deum omnipotentem, invisibilem, ingeni. Pater in Scripturis sanctis non diceretur, ne illi tum, innatum. Quod ubi commemoravi, non post vel tali verbo fieret injuria. Ergo, inquam, modo multam allegationem addidisti, Patrem el incapabi- facta estinjuria Deo, et hoc manu tua. Quo audito, lem quidem, quod verbis dixeras, scripto præler- fateri jam coepisti nec te hoc dicere debuisse. Sed miseras ; sed nulla hinc a me facta commemora- cum admonerem ut, si tibi tale videretur hoc vertio est.

bum ut ad Dei pertineret injuriam, deleres illud 4. Deinde cum dixissem me paratum esse subs- inde ubi scripseras ; considerasti, credo, posse id cribere adhuc illa verba etiam mea esse posse, recte dici, et posse defendi ; et rursus aisti : Pror. prius quæsivi, ne quod in mentem venerat, labe- sus ego hoc dico. Tum ego illud quod jam dixeram retur, utrum alicubi Scripturarum divinarum lege. repetivi, ita fieri posse ut etiam ouovorov nequescripretur, Pater ingenitus. Hoc autem feci, quia in tum in sanctis pagini inveniatur, et tamen dictum exordio sermonis nostri cum Arius et Eunomius in assertione fidei defendatur ; sicut Patrem in commemorati essent, non a me, sed a fratre meo illis Libris nusquam ingenitum legimus, et tamen Alypio, requirente quemnam eorum secutus esset dicendum esse defenditur. Tunc a me chartam, Auxentius, qui abs te fuerat non parva prædica- quam dederas, abstulisti et conscidisti. Et constitione laudatus ; exclamando anathematizasti et tuimus, post meridianum tempus ut adessent noArium et Eunomium : tum continuo flagitasti ut tarii ad excipienda verba nostra, atque inter nos et nos anathematizaremus ÓLoutrov, quasi quis- ista, quantum possemus, diligentius tractaremus, quam homo esset, qui hoc vocaretur, sicut Arius 7. Venimus, ut nosti, ad horam condictam, notaet Eunomius. Deinde vehementer exigebas ut hoc rios adduximus ; ut et tui adessent, consedimus. verbum tibi in Scripturis ostenderemus, et statim Dixisti rursus fidem tuam, atque in verbis tuis non nobis communicares. Respondebatur a nobis, quia audivi ingenitum Patrem. Credo quod cogitaveris

quid inde mane dictum fuerit, et præcavere volue'I Lov., Dominum. At. Bad, Am. Er. et sex Mss., Deu m, melius, ex n. 8.

1 Bad, Am. Er, et plerique Mss., capit.

ris. Deinde poposcisti ut ego etiam dicerem fidem illa ita gesta esse ut a me narrata sunt, aut ut oblimeam. Ubi cum postulassem, commemorans an- vione falleris, non enim audeo dicere mentiris; aut temeridianum placitum nostrum, ut ea quæ dixeras, ergo vel similiter fallor, vel mentior. Vides ergo dictare potius dignareris ; tunc exclamasti calum. quam recte dicam ea quæ de lus maxime rebus geniam parare nos tibi, et ideo verba tua conscripta runtur,excipi atque conscribi oportere,et quam tibi velle retinere. Ibi quid responderim recordari non quoque hoc ipsum recte placuerat, nisi postmerilibet, atque utinam nec tu memineris. Servavi ta- dianus timor antemeridianum placitum frangeret. men debitam honorificentiam honori tuo, nec ma- CAPUT II. – 10. Audiergo jam fidem meam : poledictum deputavi, quod non a veritate, sed a po- tens est misericordia Domini Dei nostri, quæ præ'estate audire meruissem. Tamen quia vel ipsa stet me quod credidi sic loqui, ut nec ejus offendam verba repetivi, ut pressa voce dicerem, Itane ca- veritatem, nec humanitatem tuam. In omnipotenlumniam paramus nos tibi ? ut ignoscas peto. tem Deum Patrem me credere profiteor, cumqu

8. Sed tu, his auditis,rursus fidem tuam sono cla- æternum ea æternitate, hoc est, immortalitate,dico, riore repetiisti, atque in verbis tuis non audivi, quam solus Deus habet ; hoc et de Fiiio ejus uniDeum Filium ; quod nunquam, quoties eam di

genito credo in forma Dei ; hoc et de Spiritu sancto, xisti, tacueras. Hic ego tam modeste ut nusquam

qui Spiritus est Dei Patris et Filii ejus unigeniti.Sed pulsarem, ut de excipiendis verbis nostris quod in- quia ipse Dei Patris unigenitus Filius, Dominus et ter nos placueratimpleretur, etiam ipsam utilitatem

Deus noster Jesus Christus, posteaquam venit plede præsenti experimento suggessi, dicens teipsum nitudo temporis, opportunus 1 ad diem salutis nosnon potuisse in memoria verba tua tibi usitatissima træ formam servi accepit (Galat. iv, 4), multa de retinere, quando nunquam ea repetere valuisse vi. illo in Scripturis secundum formam Dei dicuntur, debamus, cum non aliquid maxime necessarium

multa secundum formam servi. Quorum, exempli parares; quanto minus posse illos qui nos audirent, gratia, duo quædam commemoro, ut singula ad ita nostrorum meminisse verborum, ut si quid forte singula referantur. Secundum formam Dei de se vel tu de meis, vel egode tuis verbis vellem retrac- ipse dixit, Ego et Pater unum sumus (Joan. X, 30) : tare atque discutere, valerent dictum seu non

Secundum formam servi, Quoniam Pater major dictum liquido recordari ; in qua nobis difficul

me est (Id. xiv, 28). tate facile notariorum recitatio subveniret. Tunc 11. Quod autem de Deo scriptum est,Qui solus haindignanter dixisti melius fuisse ut meam famam bet immortalitatem (I Tim. vi, 16); et, Invisibili,soli semper audires, eo quod longe inferiorem me exper.

Deo honor et gloria (Id. 1, 17); et cætera hujusmodi, tus esses, quam tibi jactasset. Tunc ego commemo- non de Patre tantum accipimus, sed etiam de Filio, ravi, cum te ante prandium salutaremus, et eam

quod ad formam Dei attinet, et de Spiritu sancto. famam nobis prædicasses, hoc medixisse, quod de

Pater enim et Filius et Spiritus sanctus unus Deus meilla mentita sit: hic sane aisti verum me dixisse. est, et solus verus Deus, et solusimmortalis secunProinde cum duo tibi de me diversa locuti sint, dum incommutabilem omnino substantiam.Sienim aliud fama mea, et aliud ego ; magis utique gau

de carne diversi sexus dictum est,Qui adhæret medere debeo, me potius quam illam repertum esse

retrici, unum corpus est; et de spiritu hominis,qui veracem.Sed quia scriptum est, Solus Deus verax)

non est quod Dominus, consequenter scriptum est, omnis autem homo mendax (Rom. 111, 4) ; vereor ne

Qui autem adhæret Domino, unus spiritus est (1 Cor. hoc quoque de me temere dixerim : neque enim VI, 16, 17); quanto magis Deus Pater in Filio, et in nobis ipsis, vel per nos ipsos veraces sumus

Deus Filius in Patre, et Deus Spiritus Patris et Filii cum sumus ; sed cum ille in servis suis loquitur, unus Deus est, ubi nulla est diversa natura ; cum qui solus est verax.

pro diversis modo quodam sibi cohærentibus di9. Hæc si, ut narravi, gesta esse recolis, vides

catur vel spiritus unus vel corpus unum ? quam non debeas jactare apud homines quod non

12. Et cum pro anima et corpore sibi cohærentibus ausus sim tibi asserere fidem meam ; quandoqui

dicatur unus homo; cur non multo magis de Patre dem in fide nostri placiti stare noluisti ; et vir tan

et Filio sibi cohærentibus dicatur unus Deus, cum tus qui pro fide quam reipublicæ debes, pon times

sibimet inseparabiliter cohæreant quomodo non maledicta provincialium, pro fide quam Christo de

corpus et anima ? Et cum corpus et anima sit unus bes, times calumnias episcoporum. Deinde cum

homo, quamvis corpus et anima non sint unum ; disputationi nostræ etiam honoralos viros interesse

cur non multo magis sit Pater et Filius unus Deus, cupiveris, miror quomodo in ipsa devitatione ca

cum Pater et Filius unum sint, secundum illam lumniæ verba tua times a notariis conscribi, et ex

Veritatis vocem,Egoet Pater unum sumus?Item cum ore tuo a clarissimis testibus non times audiri.

hor interior et homo exterior non sintunum,neNonne consideras difficile esse ut homines suspio que enim ejusdem naturæ est exterior cujus interior, centur te a nobis ullam formidasse calumniam, ut quia exterior cum nuncupato corpore dicitur homo, verba tua excipi nolles; sed cum cogitasses reten

interior autem in sola rationali anima intelligitur; tum te fuisse in verbo ante prandium manu tua

utrumque tamen simul non homines duo, sed unus conscripto, simul etiam cogitasse non tam facile te

dicitur:quanto magis Pater et Filius unus Deus est, notariorum tabulas delere potuisse, quam facile

cum Pater et Filius unum sint; quia ejusdem naillam chartulam conscidisti ? Si autem dicis non "Bad.Am.et Er.,oprortuni. Unus e Vat.Mss., opportune. turæ vel substantiæ sunt, vel si quo alio vocabulo unde non tantum Patri et Filio et Spiritui sancto, congruentius dicitur id quod Deus est, unde dictum sed omni rationali creaturæ et animæ hoc vocabuest, Ego et Pater unum sumus ? Itaque unus Spiri- lum congruit. Unde Dominus dicit, Spiritus est tus Domini, et unus spiritus hominis, et non sunt Deus ; et ideo qui adorant Deum, in spiritu et veriunum; et tamen ille cum cohæret Domino, non sunt tate oportet adorare (Joan. iv, 24): scriptum est duo, sed unus spiritus : et unus homo interior, et etiam, Qui facit Angelos suos spiritus (Psal. curl, unus homo exterior, et non sunt unum ; et tamen 4): dictum est de hominibus quibusdam, Quoniam ejus connexione vinculi naturalis simul ulrumque caro sunt, et spiritus ambulans, et non revertens non duo, sed unus est homo. Multo magis igitur (Psal. LXXVII, 39) : et Apostolus ait, Nemo scit quid cum Filius Dei dicat, Ego et Pater unum sumus, agatur in homine, nisi spiritus hominis, qui in ipso unus est Deus Pater, et unus est Deus Filius ; et est (1 Cor. 11, 11): item scriptum est : Quis scit spitamen simul utrumque non duo, sed unus Deus. ritus filiorum hominis si ascendat ipse sursum, et

13. Quod enim fecit in multis sanctis in adoptio- spiritus pecoris, descendat ipse deorsum in terram nem filiorum vocatis cohæredibus Christi una fides (Eccle. 1, 21) ? Dicitur etiam spiritus in Scripturis et una spes et una charitas, ut esset eis una anima secundum quamdam distinctionem in ipsa una et cor unum in Deum ; hoc præci pue cogit intelligi unius hominis anima : unde Apostolus dicit, Et una eademque Patris et Filii natura, sijita dicendum integer spiritus vester, et anima, et corpus in diem est, deitatis, ut Pater et Filius qui unum sunt, et Domini nostri Jesu Christi servetur (1 Thess.v, 23): inseparabiliter unum sunt, et sempiterne unum item alio loco, Si oravero lingua, spiritus meus sunt, non sint duo dii, sed unus Deus. Wi enim ho- orat ; mens autem mea infructuosa est. Quid ergo mines per consortium et communionem unius ejus- est ? Orabo spiritu, orabo et mente (I Cor. xiv, 14, demque naturæ, qua omnes homines erant, unum 15). Proprio autem modo quodam dicitur Spiritus erant : et si aliquando secundum diversitates vo- sanctus, secundum quod refertur ad Patrem et Filuntatem et sententiarum, opinionum morumque lium, quod eorum Spiritus sanctus sit. Nam secundissimilitudines non erant unum ; erunt autem dum substantiam, quoniam semeldictum est, Spiplene perfecteque unum, cum perventum fuerit ad ritus est Deus, et Pater spiritus est, et Filius, et ipse eum finem, ut sit Deus omnia in omnibus. Deus Spiritus sanctus, nec tamen tres spiritus, sed unus autem Pater et Filius ejus, Verbum ejus Deus apud spiritus ; sicut non tres dii, sed unus Deus. Deum, semper atque ineffabiliter unum sunt;unde 16. Quid miraris ? Tantum valet pax, non qualismagis non duo dii, sed unus Deus.

cumque, ut solet intelligi, nec talis qualis laudatur 14. Homines autem minus intelligentes, quid pro- in hac vita perconcordiam charitatemque fidelium; pter quid dicatur, patentes volunt habere senten- sed illa pax Dei, quæ, sicut dicit Apostolus, supertias : et Scripturis non diligenter scrutatis, cum greditur omnem intellectum (Philipp. iv, 7): quem, arripiunt et defensionem cujusque opinionis, et ab nisi nostrum, id est, omnis rationalis creaturæ ? ea vel nunquam vel difficile deflectuntur, dum docti

Quapropter considerantes infirmitatem nostram, atque sapientes magis putari quam esse concupis- et audientes Apostolum confitentem et dicentem, cunt; ea quæ propter formam servi dicta sunt, vo- Fratres, ego me non arbitror apprehendisse [Id. ni, lunt transferre ad formam Dei ; et rursus quæ dicta , 13); et, Qui se putat aliquid scire, nondum scit que. sunt ut ad se invicem personæ referantur, volunt madmodum oporteat eum scire (I Cor. vun, 2); cum nomina esse naturæ atque substantiæ. Fides autem divinis Scripturis, quantum possumus, colloquanostra est, Patrem et Filium et Spiritum sanctum mur sine contentione pacati, non inani ac puerili unum Deum credere et confiteri ; nec tamen eum animositate studentes alterutrum vincere, ut pas qui Filius est, Patrem dicere ; nec eum qui Pater Christi potius vincat in cordibus nostris (Coloss. In, est, Filium ; nec eum qui Spiritus Patris et Filii

15), quantum eam nobis et in hac vita percipere est, aut Patrem aut Filium nuncupare. His enim posse donavit : utcogitantes quid eadem pax inter appellationibus hoc significatur quo ad se invicem

fratres egerit, quorum ex tam multis animis et referuntur, non ipsa substantia qua unum sunt. multis cordibus fecit animam unam et cor unum Nam et pater cum dicitur, nonnisi alicujus filii di

in Deum, debita pietate credamus multo maxime citur; et filius nonnisi alicujus patris intelligitur ; in illa pace Dei, quæ superat omnem intellectum, et spiritus secundum id quod ad aliquid refertur, et Patrem et Filium et Spiritum sanctum non esse spirantis alicujus est, et spirans utique spiritum tres deos, sed unum Deum ; tanto excellentius spirans est 1

quam istorum erat anima et cor unum, quanto 15. Non autem ista corporaliter sentiuntur, nec

illa pax quæ superat omnem intellectum, excellenusitato more intelliguntur in Deo, Qui polens est fa. tior est ista pace quam tenebat omnium illorum cere, sicut dixit Apostolus, supra quam petimus et

cor unum el una anima in Deum. intelligimus (Eph. 111, 20): si autem facere, quanto 17. Filium autem hominis eumdem dicimus quem magis esse ? Nam hoc nomen quod spiritus dicitur, Filium Dei ; non tamen propter formam Dei,in qua non secundum id quod refertur ad aliquid, sed est æqualis Deo Patri, sed propter acceptam for secundum id quod aliqua natura significatur,omnis

mam servi, qua minorest Patre 1. Et quia eumdem incorporea natura spiritus in Scripturis appellatur; Filium hominis dicimus, propter hoc et Filium Dei * Sic Mss. At Edd., habent, spiritu spirans est.

1 Bad. Am. Er, et Mss, sex, qua major et paler.