Obrázky na stránke
PDF
ePub

culis maris transitum, quod vix aliquando nave transitur, præceperas matutino tempore transmeare, ne noctis obscuritas mali aliquid procuraret. Gudila Eximietatis tuæ fidelissimus servus, equo vectus, ipsius maris dum natat in brachio, interdicti littoris tetigit oras, nec statim licuit reverti profecto maris enim tumor increscens reversuro transitum denegavit. Hoc illos tuos vigilantissimos sensus latere non potuit: iram ratio provocavit, culpa juvenem suasit ad fugam; sed felix fuga est quæ currit ad vitam. Memoratus Gudila ad patronum tuum sanctum Stephanum primum martyrem confugit. Ipse mihi et imperavit, ut pro eodem apud religionem tuam postulator accedam. Habeat igitur, quæso, veniam; quoniam nec turbatus undis equus corruit, nec gurges altus absorbuit, quem Deus eruit et aqua servavit. Valeat apud te epistolaris ista, rogo, suggestio: eris enim, ut deprecor, ab ira Domini alienus, quoties petitor a te offensus non fuerit Augustinus.

EPISTOLA IX (a). Domino beatissimo et venerabili sancto patri AUGUSTINO episcopo, BONIFACIUS.

Furens parco, qui obvius bello Sanctitatis tuæ frangor imperio, Gudilam fortissimum semperquem volo vivere virum, metuo ne eum aliquando juventutis suæ levitas faciat interire. Potest quidem præcinclus armis, quantos inimicos repererit, trucidare. Sed apud belligeros viros victus dicitur victor occisus. Nam equo nectus maris brachium quod natando perrexit, luxuriæ non fuerat, sed virtutis.Arbitror enim quod nocte cogitarit aliquid hostibus facere; cui, sole ingresso, finis diei consilia parata subduxit. Hoc vero dolui, quod natatione longissima ab equo posset et aquis occidi. Ut jubes ergo, sancti beatique Stephani imperata jussa vestra refero. Spondeo enim ipsi tibique, quod Gudila vobis est jubentibus venia condonatus.

EPISTOLA X (b).

Domino venerabili sancto patri AUGUSTINO episcopo, BONIFACIUS.

Castinus ille, privatus ex consulo, vitæ meæ ac nominis,omnibus ut notum est, persecutor, pejores committens ac fingens factiones,quasi mearum a me gestarum immemor donationum 1, Italia fugiens, meis sein Africa defensionibus tradidit committen. dum.Omitto, beatissime pater, olim mihi ab eodem ingestas miserias, ostensa pericula; fugiens eum nunc usque vivo.Thrax natus, vix Scytham evasi; duravi invido sub consule miles. Sed divina potentia, quæ novit planare sublimia, et altius elevare prostrata, fecit de superbo quod voluit; et hostem meum, me quieto, victoria mihi, qua novit, addixit. Sufficit pro funere victi tanta dejectio; adoravit saracam (c) chlamys, timuit senator barbarum caput, tremuit militem dux. Doloris dicuntur ista, pater sancte, cothurno: nam veneror illustrissimum consulem, et primum conspicio senatorem ; sed ne consueta fallacia mali erga me, ut solet, aliquid moliatur,putetque se suis fraudibus Romanis ducibus profuturum, et in meo versetur exitio ; integrum de suis sensibus det tuæ Beatitudini sacramentum,si nullus in ejus corde vertitur dolus. Ego autem per omnia, quæ sancta sunt, juro, quoniam si apud eum animi reperero puritatem, eum incolumem ac sublimem Italiæ Romæque reddam, perfrustratis inimicis ejus et domtis. Hostis autem erit suæ animæ, si aliquid in eo sinistræ partis invenero. EPISTOLA XI (d).

Domino insigni meritoque sublimi Filio BONIFACIO,
AUGUSTINUS episcopus.
Vir illustrissimus Castinus sacramento se prodi-

1 Aliquot Cdd., edatium.

(a) Alias 190.

(b) Alias 191.

(c) Saraca est pallii genus.

(d) Alias 192.

PATROL. XXXIII.

dit, quod sit ab omni culpa et erroribus alienus. Quem tibi, ut dicit, fœderatus ille Sonia, adhuc te in palatio posito, falsis suggestionibus concitabat. Sed ne totum quod tunc agebatur, mittatur in medium,detur prolixitati compendium. Davidille opilio regnum parcendo inimicis obtinuit. Christus pro Judæis,quieum crucis patibulo'confixerunt, Patrem, neirasceretur, rogavit, et indignis hominibus veniam misericors condonavit. Crede igitur homini,qui mihi fidele tradidit sacramentum, et quærit, me pollicente, tua defensione vitæ subsidium. Scio enim quod ejus salutis mihi promissa complebis. EPISTOLA XII (a).

Domino venerabili sancto patri AUGUSTINO episcopo, BONIFACIUS.

Grave nobis est bellum.Inimici mucro nostra pectora pulsat: Deo funde preces,ut soles,tua sit nobis comes oratio. Rauca buccina, terrifica tuba, puto quod et sidera terreat;hostium clamorimmanis est, sed his non terremur: novimus enim ista non hodie. Ergo, venerande Christi sacerdos, pete Deum ut jacula in hostes dirigat nostra, ac se ipsi trucident mutua cæde.

EPISTOLA XIII (b).

Dilectissimo et spectabili viro BONIFACIO, AUGUSTINUS episcopus.

Gravi de pugna conquereris dubites nolo, utile tibi tuisque dabo consilium :arripe manibus arma; oratio aures pulset Auctoris: quia quanda pugnatur, Deus apertis colis prospectat, et portem quam inspicit, justam ibi dat palmam.

EPISTOLA XIV (c).

Domino venerabili sancto patri AUGUSTINO episcopo, BONIFACIUS.

Manus superba, Deo juvante, cecidit, quæ ante paululum audax gladium erecta portabat. Multi ex adversis ceciderunt; de nostris autem, Christo juvante, nullus est vulneratus. Ora igitur, venerabilis papa, ut talis de inimicis ultio sæpe procedat. EPISTOLA XV (d).

Domino insigni meritoque sublimi filio BONIFACIO, AUGUSTINUS episcopus.

Lecto mejacere Nobilitatem tuam latere non credo, ultimumque diem mihi exopto venire. Gaudeo tuæ victoriæ. Civitatem, quæso, serva Romanam; tuos ut bonus rege comes: nihil de viribus propriis præsumas; de auctore gloriare virtutum, et nullum curabis penitus inimicum. Vale.

EPISTOLA XVI (e).

BONIFACII AD AUGUSTINUM.

Nunquam Divinitas preces ac lacrymas despicit peccatorum. Cupis ipse quidem de hac vita securus ad cæli regna migrare; sed nobis opus es fessis, in taunis adhuc periculis constitutis.Itaque ora nobiscum, in tua nobis salus aliquantulum temporis condonetur.

ADMONITIO

DE SUBSEQUENTE EPISTOLA.

Hic ipse est liber ad Demetriadem,qui olim cum in manus Augustini venisset sine auctoris nomine, rescripsitille quamprimum ad Demetriadis matrem Julianam (supra Epist. 188), rescire cupiens unde profectum esset istud opusculum, quo pelagianum errorem tradi animadvertebat. Postmodum vero, in libro de Gratia Christi, c. 20, et sequentibus, ipsius auctorem indicavit Pelagium; imo ex ejusdem libri cap. 37 se ipse declaravit Pelagius in suis ad Innocentium papam litteris scribens: Legant quam ad sacram Christi virginem Demetriadem in Orien(a) Alias 193. (b) Alias 194. (c) Alias 195. (d) Alias 196. (e) Alias 197.

(Trente-cinq.)

le conscripsimus ; et invenient nos ita hominis lau- plantaverit, dum illud tam sollicite cupit ab aliis dare naturam, ut Dei semper gratiæ addamus au

irrigari. Remoti ergo a temeritate,et ab ambitione

liberi, proposito insudemus operi ; nec de medioxilium. Eidem Pelagio tribuebat Orosius in Apo

critate diftidamus ingenii, quod credimus et fide logetico edito an. 415; nisi quod ipsi sermonem ait matris, et merito virginis adjuvari. suppeditatum fuisse ab alio, fortean ab Anniano CAPUT II. - Quoties mihi de institutione morum, illo diacono, quam Hieronymus suggilat sulpra in

et sanctæ vitæ conversatione dicendum est, soleo

primo humanæ naturæ vim qualitatemque monsEpist. 202. Adversus hanc eamdem Pelagii episto

frare, el quid efficere possit ostendere ; ac jam inde lam, post S. Augustinum scripserunt Prosper, seu audientis animum ad species incitare virtutum, ne potius Lco Papa in epistola ad Demetriadem, et nihil prositad ea vocari, quæ forte sibi impossibilia Beda in libro primo in Cantica, notans a quibusdam esse præsenserit. Nunquam enim virtutum viam

valemus ingredi, nisi spe ducamur comite : siquifalso tributam fuisse Hieronymo,sed falso etiam ipse

dem appetendi omnis conatus perit consequendi Juliano tribuens. Data fuit aut an 413,quo Demetri.

desperatione. Quem ego exhortationis ordinem adi virginitatis velamen suscipienti litteras mise. cum in aliis quoque opusculis tenuerim, tum hic runt certatim Hieronymus, Augustinus, et Inno

maxime observandum puto, ubi eo plenius natu

ræ bonum declarari debet, quo instituenda est centius; aut forte an. 114, posteaquam illa se Romam

vita perfectior ; ne tanto remissior sit ad virtutem recepisset : id quod significare videtur Pelagius hic

animus ac tardior, quanto minus se posse credat, in cap. 23.

et dum quod inesse sibi ignorat, id se existimat non EPISTOLA XVII (a).

habere. Proferenda semper in notitiam ea res est, PELAGILAD DEMETRIADEM.

cujus usus desideratur;et explicandum quidquid boCAPUT PRIMUM. - Si summo ingenio parique implendum est. Hæc igitur prima sanctæ ac spiri

num natura potest, cum quidquid posse probatur, fretus scientia officium scribendi facile me implere

tualis vitæ fundamenta jaciantur, ut vires suas posse crederem, tamen dam arduum hoc opus ingredi sine magno difficultatis timore non possem.

virgo agnoscat, quas demum bene exercere poterit

cum eas se habere didicerit. Optima enim animi inScribendum tamen est ad Demetriadem, virginem

citamenta sunt, cum docetur aliquis posse quod cuChristi, virginem nobilem, virginem divitem,et, quod his majus est,ardorefidei nobilitatem divitiasquecal- piat. Nam et in bello ea exhortatio maxima est, ea

que plurimum auctoritatis habet, quæ pugnatorem cantem.Quam utique protam insignis admiratione

de viribus suis admonet. Primum itaque debes navirtutis,ut laudare omnibus facile,ita docere difficile

turæ humanæ bonum de ejus auctore metiri, Deo est.Cui enim oratio deesse possit in ejus laude cele

scilicet, qui cum universa mundi, et quæ intra munbranda, que summo nata, in summis opibus loco

dum sunt opera, bona et valde bona fecisse referadelici que nutrita, tantis tamque variis hujus vitæ blandimentis velut tenacissimis quibusdam irretita

tur, quanto putas præstantiorem ipsum hominem vinculis, subito eruperit, cunctaque simul corporis

fecit, propter quem omnia etiam intelligitur illa

condidisse ? Quem dum ad imaginem et similitudibona animivirtute mutaverit ; quæ florem adhuc ipsumineuntis ætatis, quodam fidei gladio,id est, vo

nem suam facere disposuit, antequam faceret, qua.

lem esset facturus, ostendit. Deinde cum subjecit luntate succiderit;et crucifigens cum Christo carnem

ei universa animalia, cumque etiam constituit eosuam,vivamsanctamque hostiam sacraverit Deo,ac nobilissimi sanguinis posteritatem virginatisamore,

rum dominum, quæ vel mole corporis, vel virium contempserit?Prona autem et facilis dicendivia est,

magnitudine, vel armis dentium, mullo valentiora

homine fecerit; declarat quanto pulchrius sit homo quæ ipsa ubertate materiæ cursuum orationis accendit. Sed nobis alio magis itinere pergendum est, qui

ipse conditus quem vel ex hoc voluit naturæsuæ inbus propositum est institutionem virginis, non lau

telligere dignitatem, dum fortia sibi subjecta miradem scribere;nec tam paratas jam virtutes ejus ex

turanimalia. Neque enim nudum illum ac sine præ

sidio reliquit, nec diversis periculis velut exposuit primere, quam parandas; magisque reliquam ordi

infirmum; sed quem inermem extrinsecus feceral, nare vitam, quam ornare præteritam. Est autem difficillimum cum ejus persona facere, in qua cu.

melius intus armavit, ratione scilicet atque prupiditas an dicendi esi, tantusque perfectionis ardor,

dentia ; ut per intellectum vigoremque mentis, quo perfecta doctrina par esse vix possit. Meminit enim,

cæteris præstabat animalibus, factorem omnium so. ut ei quamlibet recteque meminit, quas mundiopes

lus agnosceret, et inde serviret Deo, unde aliis dogloriamque respuerit, quibus voluptatibus renun

minabatur. Quem tamen justitiæ exsecutorem Do

minus voluntarium esse voluit, non coactum. Et rit, quas denique contempserit vitæ præsentis illecebras.Etideo contenta non est communihoc medio

ideo reliquit eum in manu consilii sui, posuitque

ante eum vitam et mortem, bonum et malum; et crique genere vivendi;et quod facile ipsa in ultorum societate vilescat, novum aliquid etinusitatum requi

quod placuerit ei, dabitur illi (Eccli. xv, 14, 13). Unde rit, præcipuum ac singulare quoddam flagitat. Non

etiam in Deuteronomio legimus, Vitam et mortem minus conversationem suam, quam conversionem

dedi ante faciem tuam, benedictionem et maledicvult esse mirabilem. In sæculo nobilis, apud Deum

tionem : elige tibi vitam ut vivas (Deut. xxx, 19). cupit esse nobilior;tam pretiosa requirit in moribus,

CAPUT III. – Hinc jam providendum est, ne forte

illud remordeatte, in quo temere imperitum vulgus quam contempsit in rebus. Hunc itaque tam devotæ mentis ardorem,hanc tantæperfectionis sitim,quod

offendit, et ideo non vere bonum factum hominem unquam satiabit flumen ingenii?quæ vis aliquando putes, quiais facere malum potest, nec ipsa naturæ orationis, quæ copia tantum exprimere verbis pote

violentia astringitur ad immutabilis boni necessirit, quantum parata est virgo rebus implere 2 No.

tatem. Nam si diligenter retractes, et ad subtiliorem bis vero donandaestvenia,quis adornandum Domini

intellectum cogas animum, hinc tibi melior status tabernaculum secundum vires nostras munus offe

hominis ac superior apparebit, unde putatur infe. rimus. Nec veremur ne temere scribendo ad tantæ

rior. In hoc enim gemini itineris discrimine, in hac nobilitatis virginem, ultro nos morsibus tradamus

utriusque partis libertate, rationabilis animæ decus invidiæ. Scribimus enim petente sancta matre ejus,

positum est.Hincinquam,totus nature nostræ honor imojubente,idque a nobis transmarinis litteris miro

consistit, hinc dignitas ; hiuc denique optimi quicum desiderio animi flagitante: quæ sacile ostendit,

que laudem merentur, hinc præmium : nec esset quo studio quantaque cura in filia germen cæleste

omnino virtus ulla in bono perseverantis, si is ad

malum transire non potuisset. Volens namque Deus (a) Alias 142,

rationabilem creaturam voluntarii boni munere et liberi arbitrii potestate donare, utriusque partis pos- favet, ita sinistra opera condemnat, atque ad conssibilitatem homini inserendo, proprium ejus fecit cientiæ testimonium diversas partes domestica quaesse quod velit ; ut boni ac mali capax, naturaliter dam lege dijudicat: nec ullo prorsus ingenio, aut utrumque posset, et ad alterutrum voluntatem de- fucato aliquo argumentorum colore decipit; ipsis flecteret. Neque enim aliter spontaneum habere po- nos cogitationibus, fidelissimis et integerrimnis sane terat bonuni, nisi ea creatura, quæ etiam malum, testibus, aut arguit, aut defendit. Hujus legis scri. habere potuisset.Utrumque nos possevoluitoptimus bens ad Romanos meminit Apostolus, quam omniCreator, sed unum facere, bonum scilicet, quod et bus insitam, velutin quibusdam tabulis cordis scripimperavit; malique facultatem ad hoc tantum dedit, tam esse testatur: Cum enim, inquit, Gentes, quæ ut voluntatem ejus ex nostra voluntate faceremus, Legem non habent, naturaliter quæ Legis sunt faciunt, Quod cum ita sit, hoc quoqueipsum quod etiam mala hujusmodi legem non habentes, ipsi sibi sunt lex: qui facere possumus, bonum est : bonuin, inquam,quia ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis, testiboni partem meliorem facit. Facit enim ipsam vo- monium reddente eis conscientia eorum, et inter se inviluntariam, sui juris, non necessitate devinctam, sed cem accusantium cogitationum aut etiam defendenlium judicio liberam. Licet enim nobis eligere, refulare, (Rom. 11, 14, 15). Hac lege usi sunt omnes, quos probare, respuere. Nec est quo magis rationabilis inter Adam atque Moysen sancte vixisse atque creatura cæteris præferatvr, nisi quod, cum omnia placuisse Deo Scriptura commemorat. Quorum tibi alia conditionis tantum ac necessitatis bonum ha- exempli causa aliqui proponendi sunt, ut facile beant, hæc sola habeat etiam voluntatis. Sed pleri- intelligas quantum sit naturæ bonum, cum eam queimpie non minus quam imperite, cum super sta- Legis vice docuisse justitiam probaveris. tu hominis quæritur (vereor dicere), quasi reprehen- CAPUT V. - Abel primus hanc magistram secutus dentes opus Domini, ialem illum aiunt debuisse fieri, ita Dominum promeruit, ut, dum ei offerret hostiam, qui omnino facere non posset malum. Dicititaque ei tam grate sacrificium ejus acceptum Deo fuerit, ut figmentum qui se finxit: Quid me fecisti sic (Rom. ix, fratrem in invidiam concitaret (Gen. 1V, 4,5). Quem 20) ? Etimprobissimi hominum, dum dissimulantid justum in Evangelio Dominus ipse commemorans ipsum bene administrare quod facti sunt, aliter se (Matth. XXIII, 35), breviter perfectionem ejus expofactos esse malunt; ut qui vitam suam emendare suit: omnis enim virtutum species uno justitiæ nonolunt, videantur emendare velle naturam : cujus mine copinetur. Beatum Enoch ita placuisse Deolebonum ita generaliter cunctis institutum est, ut in gimus, ut eum ex medio mortalium raperet, et in gentilibus quoque hominibus, qui sine ullo cultu Dei mundo consummatum de mundi habitatione transsunt, se nonnunquam ostendat ac proferat. Quam ferret (Gen. v, 24, el Eccli. xliv, 16). Noe justus in multos enim philosophorum et audivimus, et legi- generatione sua et perfectus asserit (Gen. Vi, 9): mus, et ipsi vidimus castos, patientes, modestos, li- cujus sanctitas eo magis est admirabilis, quo toto berales, abstinentės, benignos, et honores mundi prorsus a justitia declinante mundo, solus justus simul et delicias repuentes, et amatores justitiæ non inventus est; nec ab alio sanctitatis quæsivit exemminus quam scientiæ ? Unde, quæso, hominibus plum, sed ipse præbuit. Et ideo totius orbis immialienis à Deo ista, quæ Deo placent ? unde autem nente naufragio, solus ex omnibus meruit audire, illis bona, pisi de naturæ bono ? Et cum ista, quæ Intra lu et domus tua in arcam, quia te vidi justum in dixi, vel omnia in uno, vel singula in singulis ha- generatione ista coram me (Id. vii, 1). Ante Deum auberi videamus; cum omnium natura una sit, exem- tem ille justus probatur, qui corpore sanctus est et plo suo sibi invincem ostendunt, omnia in omni- corde. Melchisedec sacerdos Dei legitur, cujus meribus esse posse, quæ vel omnia in omnibus, vel tum facile ex hoc intelligi potest, quod multo post singula in singulis inveniantur. Quod si etiam sine futurum Domini Sacramentum ante signavit, ac Deo homines ostendunt, quales a Deo facti sunt; sacrificio panis et vini mysterium corporis et sanvide quid Christiani facere possunt, quorum in me- guinis expressit, ac sacerdotiisui typo Christi sacerlius per Christum natura et vita instructa est, et dotium figuravit, cui a Patre dicitur. Tu es sacerdos qui divinæ quoque gratiæ juvantur auxilio. in æternum secundum ordinem Melchisedec (Id. xiv, 18;

CAPUT IV. - Agejam ad animæ nostræ secreta ve- Psal. cix, 4, et Hebr. vi, 1822). Nam et quod beneniamus. Seipsum unusquisque attentius respiciat: dixit Abraham principem patriarcharum (Gen. xiv, interrogemus quid de hoc sentiant propriæ cogita- 19), qui per circumcisionem pater Judæorum, per tiones ; ferat sententiam de naluræ bono ipsa cons- fidem Gentium, illius signantissime ostendit figucientia ; instruamur domestico magisterio animi, et ram, qui per fidem suam Judæis donavit benedicmentis bona non aliunde magis quæque, quam ab tionem, et Gentibus. Loth quoque sancti Noe virtuipsa mente, discamus. Quid illud, obsecro, estquod tem secutus, inter tot peccantium exempla justitiam ad omne peccatum auterubescmius,aut timemus,et non reliquit(Id. xix). Et utillum totius mundi exemculpam facti nuncrubore vultus, nunc pallore mon- plum non vicit, ita hic tota illa, in qua habitabat stramus, ac trepidante animo etiam in minimis deli- regione peccante, contra multitudinis vitia tenuit ctis testem effugimus, conscientia remordemur; ex sanctitatem : qui, ut beatus apostolus Petrus ait, diverso autem in omni bono læti, constantes, intre- visu et auditu justus erat (11 Petr. 11, 8), et inter pespidi sumus, idque si occultum est, palam etiam fieri simos positus, mala eorum et oculis aversabatur cupimus, et volumus : nisi quod testimonio sibi est et auribus : atque ideo simili exemplo, ut ille ipsa natura, quæ hoc ipso declarat bonum suum, diluvio, ita hic est ereptus incendio. Quid Abraham quo ei malum displicet; et dum in bono tantum amicum Dei, quid Isaac et Jacob memorem? Quam opere confidit, quid solum eam deceat, ostendit? perfecte impleverint Domini voluntatem, vel binc Hinc illud est, quod frequenter carnifice occulto in possumus æstimare, quod familiari quadam et auctorem sceleris conscientiæ tormenta desæviunt, præcipua dignitate, eorum se Deum voluit nomiet latentem reum secreta mentis pæna persequitur; nari : Ego sum, inquit, Deus Abraham, Deus Isaac, et nec ullus post culpam impunitati locus est, dum Deus Jacob : hoc nomen meum sempiternum, et memofit reatus ipse supplicium. Hincet quod e contrario riale in generationes el generationum (F.xod. m, 15). innocens etiam inter ipsa tormenta fruitur cons- Joseph fidelis Domini famulus a puero tribulatio. cientiæ securitate, et, cum de pæna metuat, de in- nibus magnis justus ostenditur, qui primum a franocentia gloriatur. Est enim, inquam, in animis tribus in servum Ismaelitis addictus est, ab eisque nostris naturalis quædam, utita dixerim, sanctitas, venditus, a quibus se viderat adorandum; deinde quæ velut in arce animi præsidens, exercet mali Ægyptio domino traditus, semper tamen ingenuæ bonique judicium ; et ut honestis rectisque actibus animæ tenuit dignitatem; docuitque exemplo suo et

1 Alius Cod., nisi æque etiam malum.

1 Alius Cod., amor,

servos liberos in non peccando, et non conditionem cuiquam obesse, sed mentem. Hic, quæso, remorare paulisper, et castum animum sollicite virgo considera, Concupiscitur a domina femina adolescens, nec ad concupiscentiam provocatur; rogatur et fugit una hac in re et blanditur et supplicat, quæ in cæteris imperabat. Amator1 Dei, mulieris amore non vincitur; castum animum nec ætas adolescentiæ permovet, nec diligentis auctoritas. Contempta frequenter domina propiores adolescenti insidias tendit; in secreto ac sine testibus manu impudens apprehendit, ac procacioribus verbis hortatur ad crimen: ne hic quidem vincitur, sed ut verba verbis, ita res rebus refert.Nam qui frequenterrogatus negaverat, nunc comprehensus astringitur 1: et ante. quam illud evangelicum diceretur, Qui viderit mulierem ad concupiscendam eam, jam machatus est eam in corde suo (Matth. v, 28), ille non aspectu solum, sed ipso pene complexu provocatus a femina, feminam non concupivit. Castitatis virtutem hucusque mirata es; nunc respice benignitatem. Priusquam Propheta diceret, Unusquisque malitiam proximi sui non reminiscatur in corde suo, ille pro odio reddidit charitatem; et cum videret fratres suos, imo inimicos ex fratribus, cumque ab eis cognosci vellet, dilectionis affectum pio dolore testatus est: deosculabatur singulos, et irriguis fletibus paventium colla perfundens odium fratrum charitatis lacrymis abluebat, quos, tam vivo patre quam mortuo, germano semper di lexit amore. Nec recordatus est illum, in quem ob necem fuit dejectus, lacum; non cogitavit addictam germanitatem pretio ; sed pro malis bonum retribuens apostolicum præceptum sub naturæ adhuc lege complevit (Gen. xxxvii, sqq.).

CAPUT VI. — Quid de beato Job dicam, famosissimo illo athleta Dei, qui post direptas opes et funditus deleta patrimonia, post filiorum ac filiarum unum subito interitum, ad ultimum proprio contra diabolum corpore dimicavit? Auferuntur omnia, quæ extrinsecus possidebat ; et extranea bona repente decidunt, ut magis propria clarescant. Omnibus prorsus velut indumentis exuitur, ut expeditius et fortius nudus triumphet, et hostem, quem ferendo damna ante supera verat, rursus tolerando supplicia devincat. De quo tale ipsius Domini testimonium est: Numquid considerasti puerum meum Job? Non est enim similis ei quisquam in terris, homo sine querela, verus Dei cultor, abstinens se ab omni malo (Job 1, 8, et 11, 3). Nec immerito: semper enim, ut ipse ait, tanquam tumentes super se fluctus timebat Dominum, et præsentiæ ejus pondus ferre non poterat (Id. xxx1, 23): nec audebat aliquando contemnere, quem ita semper adesse credebat, dicebatque, Securus sum; non enim reprehendit me cor meum in omni vita mea (Id. xxvi, 6). Qui antequam Dominus inimicos præciperet esse diligendos (Matth. v, 44), dicere poterat, Si in malis inimici mei gavisus sum; si dixi in corde meo, Bene factum est (Job xxx1, 29). Necdum Evangelicum illud sonuerat. Omni petenti te tribue (Luc. vi, 30); et jam ille dicebat, Si exire passus sum inopem januam meam sine viatico 2 (Job xxx1, 16). Nondum legerat illud Apostoli, Domini, quod justum est et æquum, servis præstate (Coloss. IV, 1); et confidens clamabat ad Dominum, Si servo nocui, si ancillam læsi; omnia tu scis, Domine (Job xxx1, 13). Priusquam idem apostolus præciperet divitibus non sublime sapere, neque sperare in incerto divitiarum (I Tim. VI, 17), sic habuit ille divitias, ut se alibi divitem esse monstraret: In divitiis, inquit, non confidebam, nec in lapide pretioso (Job xxx1, 24). Et hoc non ver bis tantum, sed ipsis quoque rebus probavit, qui cum omnia perderet non dolebat, dicebatque per singula, Dominus dedit, Dominus abstulit ; sicut Domino placuit, ita factum est sit nomen Domini bene

1 Alius Cod., aufugit. Alius Cod., sinu vacuo.

dictum in sæcula. Nudus erivi de utero matris mex, nudus redeam illuc (Id. 1, 21). Quo enim affectu possideamus aliquid, docemur, cum id amittimus; et cupiditatem fruendi, carendi dolor prodit: quem qui in carendo non habuit, in possidendo quonam modo habuit? O virum ante evangelica evangelicum, et apostolicum ante apostolica præcepta,discipulum Apostolorum, qui aperiens occultas divitias naturæ, et in medium proferens, ex se quid omnes possimus ostendit; docuitque quantus sit ille thesaurus animæ, quem nos sine usu possidemus, et quod proferre nolumus, nec habere nos credimus! CAPUT VII. Post multa quæ de natura diximus, eliam sanctorum exemplis bonum ejus ostendimus, ac probavimus. Et ne e contrario ad ipsius culpam pertinere putetur, quod aliqui iniqui fuerint; Scripturarum utar testimoniis, quæ peccantes ubique crimine voluntatis gravant, non excusant necessitate naturæ. In Genesi legimus, Simeon et Levi fratres consummaverunt iniquitatem suam ex voluntate sua (Gen. XLIX, 5, 6). Ad Jerusalem Dominus locutus est, Propter quod ipsi dimiserunt viam meam, quam dedi ante faciem eorum, et non exaudierunt vocem meam, sed abierunt post voluntatem cordis sui mali (Jerem. 1x, 13, 14). Ac rursus idem propheta, Et peccastis Deo, et non exaudistis vocem ejus, et in mandatis illius et in legitimis et in testimoniis ejus ambulare noluistis. Per Isaiam quoque prophetam Dominus locutus est, Si volueritis et audieritis me, quæ sunt bona terræ manducabitis; si autem nolueritis neque audieritis me, gladius vos consumet (Isai. 1, 19, 20). Et rursum, Omnes vos occisione decidetis, quia vocavi ovos, et nn exaudistis ; locutus sum, et neglexistis, et fecistis malum ante conspectum Domini, et qua nolebam elegistis (Id. LXV, 12). Ipse quoque Dominus in Evangelio ait, Jerusalem, Jerusalem, quæ occidis prophetas, et lapidas eos qui ad te missi sunt; quoties volui congregare filios tuos, quemadmodum gallina congregat pullos suos sub alis suis, et noluisti (Matth. xxm, 37)! Ubi velle videmus et nolle, eligere et refutare, ibi non vis naturæ, sed libertas intelligitur voluntatis. Plena sunt utriusque Testamenti volumina hujuscemodi testimoniis, quibus tam bonumomne, quam malum, voluntarium semper esse scribitur: quæ nos modo brevitatis causa omittimus; maximè cum sciamus te sacræ lectioni deditam de ipso uberius fonte potare.

CAPUT VIII. Neque vero nos ita defendimusnaturæ bonum, ut eam dicamus malum non posse facere, quam utique boni ac mali capacem etiam profitemur; sed ab hac eam tantummodo injuria vindicamus, ne ejus vitio ad malum videamur impelli, qui nec bonum sine voluntate faciamus vel malum, et quibus liberum estunum semper ex duobus agere, cum semper utrumque possimus. Unde enim ali judicaturi sunt, alii judicandi ; nisi quod in eadem natura dispar voluntas est, et quia, cum omnes idem possimus, diversa faciamus? Itaque ut hoc ipsum clarius lucere possit, alia exempla sunt proferenda. Adam de paradiso ejicitur, Enoch de mundo rapitur; in utroque Dominus libertatem arbitrii ostendit. Utenim placere potuit ille qui deliquit :ita potuit peccare iste, qui placuit: non enim a justo Deo aut ille puniri meruisset, aut hic eligi, nisi uterque utrumque potuisset. Hoc de Cain et Abel fratribus, hoc etiam de Jacobo et Esau geminis intelligendum est, ac sciendum solam voluntatem causam esse, quod in natura eadem merita diversa sint. Exstinctum peccatis suis diluvio mundum Noe justus redarguit, et Sodomorum crimina Lot sanctitas judicavit. Nec illud est parvum argumentum ad probandum naturæ bonum, quod illi primi homines per tot annorum spatia absque ulla admonitione legis fuerunt; non utique quod Deo aliquando creaturæ suæ cura non fuerit, sed quia se talem sciebat hominum fecisse naturam, ut eis pro lege ad exercendam justitiam sufficeret. Denique quamdiu recentioris adhuc naturæ usus viguit, nec humanæ rationi

velut quamdam caliginem longus usus peccandi gloria concessis utamur, aut ob majus præmium obduxit, sinelege dimissa natura est.Ad quam Domi. etiam ea, quæ nobis permissa sunt,respuamus.Connus nimiis jam vitiis obrutam, et quadam ignorantiæ ceduntur quidem nupliæ, carnium usus et vini; sed rubigine infectam, limam Legis admovit, ut hujus horum omnium abstinentia consilio perfectiore suafrequenti admonitione expoliretur, et ad suum pos.

detur. Ad virginitatis honorem pertinet licentia nupset redire fulgorem. Neque vero alia nobis causa dif- tiarum, et escarum indulgentia virtutem abstinenficultatem quoque bene faciendi facit, quam longa tiæ clariorem facit.Contempsisti, virgo, conjugium, consuetudo vitiorum, quæ nos infecit a parvo, pau- licitum tibi priusquam contemneretur. Majoris prelatimque per multos corrupit annos, et ita postea mii amore flagrans vovisti Deo non imperatam, sed obligatos sibi et addictos tenet, ut vim quodammodo laudatam virginitatem ; et consilio Apostoli legein videatur habere naturæ. Omne illud tempus, quo tuam fecisti latiorem. Certaminis ingressa campum, negligenteredocti, id est, ad vitia eruditi sumus, quo non tam laborem cursus quam bravium vicioriæ mali etiam esse studuinus, cum ad incitamenta ne- cogitasti. Legeras, credo, illud evangelicum de perquitiæ innocentia pro stultitia duceretur, nuncnobis petua castilate præconium,etipsius te Domini sermo resistit, contraque nos venit, et novam voluntatem ad amorem servandæ virginitatis accenderat, qui impugnat usus vetus. Et miramur cur nobis per Petri super hoc sententiam ipsa rei magnitudine ac otium atque desidiam nescientibus etiam quasi ab difficultate laudavit, et voluntariis spadonibus realia sanctitas conferatur, qui nullam consuetudinem gnum cælorum promittens ait, Qui polest capere, boni facimus, cum malum tamdiu didicerimus. Hæc capiat (Matth.xix, 12). Rem itaque tam magnam non de naturæ bono cursim quasi in alieno opere dicta impero, non impono, sed offero; neque quemquam sint: quodideo nobis faciendum fuit, ut tibi planio- ad hoc cogo,sed provoco. Quanquam enim de viris rem viam ad perfectamjustitiam sterneremus, quam tantum sonare videatur; non solis tamen viris, sed eo facilius currere possis, quo in ea nihil asperum, æqualiter utrique sexui virginitatis palma promittinihil inaccessibile esse cogõoveris. Nam sietiam an- tur. Et Apostolus de virginibus præceptum quidem te Legem, ut diximus, et multo ante Domini nostri se dicit non habere Dei, sed dat consilium (1 Cor. Salvatoris adventum juste quidam vixisse et sancte V, 25). Dicit itaque, An experimentum quæritis ejus, referantur;quanto magis postillustrationem adven- qui in me loquitur Christus (II Cor. xii, 3) ? tus ejus nosid posse credendum est, qui instructi per CAPUT X. - Perfectionis igitur secuta consilium, Christi gratiam, et in meliorem hominem renati su- beatitudinem specialis aggressa propositi, serva gemus; qui sanguine ejus expiati atque mundati, il- nerale mandatum. Dixi, idemque nunc repeto, in liusque exemplo ad perfectam justitiam incitati, causa justitiæ omnes unum debemus: virgo, vidua, meliores illis esse debemus, quiante Legem fuerunt, nupta, summus, medius, etimus gradus, æqualiter meliores etiam quam fuerunt sub Lege, dicente jubentur implere præcepta. Nec a lege solvitur, qui Apostolo, Peccatum in vobis jam non dominabitur ; non supra legem facere proponit; quinimo nullus magis estis enim sub Lege, sed sub gratia (Rom. vi, 14)? illicita vitare debet, quam qui respuit quæ licebant.

CAPUT IX. Et quoniam sufficienter de his, ut Nec quisquam ita a se mandata pollicetur implenda, puto, diximus, nunc instituamus perfectam virgi- ut ille qui amore perfectionis supra mandata consnem,quæ ex utroque semper accensa et naturæ simul cendit; et cum amplius statuit facere quam præcepet gratiæ bonum morum sanctitate testetur. Prima tum est, ostendit minus sibi præceptum esse quam igitur virginis cura primumque studium sit, scire potuerit. Deinde qui tantæ se esse obedientiæ profivoluntatem Domini sui, et quid ei placeat, quidve tetur, ut etiam consilium divinum libenter audiat, displiceat, diligenter inquirere; ut secundum Apos- quomodo non debet audire præceptum ? Illa enim tolum, rationabile Deo reddat obsequium (Id. xil, res perfectionis: est, ita necessitatis. De virginitate 1), lotumque vitæ suæ cursum ex ejus possit ordi- dicitur, Qui potest capere, capiat: de justitia non dicinare sententia. Impossibile est enim ei quemquam tur, Qui potest facere, faciat; sed, Omnis arbor quæ placere, cui quid placeat ignorat; fierique potest ut non facit fructum bonum,excidetur,et in ignem mittetur etiam obsequendi voto offendat, quiquomodo obse- (Maith. 111, 10, et Luc. 11, 9). Considera, quæso, quanqui debeat ante non didicit:et, ut majus est volunta- tum a consilio distet imperium. Ibi aliquos excipit, tem Domini facere quam nosse, ita prius est nosse hic generaliter omnes comprehendit; ibi præmium quam facere. Illud enimmerito præcedit, hoc ordine proponit, hic pænam; ibi invitat ut facias, hic nisi Unde propheta dicit, Eltu, Israel, noli ignorare. Et feceris comminatur.Hæc igitur optima ratione disbeatus Paulus, Qui autem ignorat, ignorabitur (I Cor. tinguens, animadverte quid offeras, anima adverte XIV,38).Idemque alibi, Propterea nolite fieri impruden- quid debeas : imo quia utrumque jam debes, et tes, sed intelligentes quæ sit voluntas Domini (Ephes. v, virginitatem quam ultro obtulisti Deo, et justitiam 17). Initium obedientiæ est,quid præcipiatorvelle co- quam ipse præcepit, integrum utrumque persolve. gnoscere; et pars est obsequii didicisse quid facias. lile servus domino placet,qui ita aliquid ultro operis Scitoitaque in Scripturis divinis, per quas solas potes exercet, ut tamen etiam imperata perficiat; qui non plenam Dei intelligere voluntatem, prohiberi quæ- facit aliud pro alio, sed utrumque; nec mutat, sed dam, præcipi quædam, concedi aliqua, nonnulla addit obsequium. Nec te earum exempla decipiant, suaderi. Prohibentur mala, priecipiuntur bona,con- quæ sibi in sola castitate plaudentes, ut post suas ceduntur media, perfecta suadentur. In duobus illis, voluptates? eant, Dei voluntatem abjiciunt:quæ perquæ priori loco sunt, peccatum omne concluditur: petua castitatis bonum, non cum justitia, sed pro in utroque enim Dei continetur imperium ; et non justitia offerre volunt, et in compensatione peccatosolum præcipere, sed et prohibere ipsum, jubentis rum præmium virginitatis annumerant, atque pro est. Generaliter namque omnibus mandatur justi- præmio impunitatem petunt; vel certe impudentiori tia, quam Salvatorin Evangelio breviter quidem, sed vecordia coronandas esse se putant, et in regno cæplenissime comprehendens, ait, Quæcumque vultis lorum cæteris præferendas,quæ sibi transgressione ut faciant vobis homines, hæc el vos facite illis (Matth. mandatorum aditum clausere coelorum. Non omnis, VII, 12); hoc est, ut nihil mali inferamus aliis, et Christus inquit, qui dicit mihi, Domine, Domine, in. præstemus omne quod bonum est, quia volumus trabit in regnum cælorum ; sed qui facit voluntatem hoc ab aliis in nos utrumque servari. Hæc sententia Palris mei qui in cælis est, ipse intrabit in regnum cæloæquo jure præcepti universos tenet, neculli omnino rum (Matth. vii, 21). Meminerint stultas virgines a transgredilicet, quod omnibusimperatum est; aper: sponsi januis repellendas, et dicendum eis, Nescio tusque contemptus Dei est, vel facere prohibita, vos (Id. xxv, 12); illisque jungendas esse, de quibus vel jussa non facere. Dno vero reliqua quæ sequuntur, quorum unum conceditur, ei suadetur aliud, Alius Cod., electionis. in nostra potestate dimissa sunt; ut aut cum minori ? Alius Cod., voluntutes.

« PredošláPokračovať »