possesstram dolet. Grandi tibi opus est vigilantia, tibus de ipsa interdum conversatione afferre mærograndique cura; et tanto sollicitius cavendus est

rem, ut facile ab hujus rei profectu deterreatur inimicus, quanto apud eum ditior esse cæpisti. animus, cujus initia amara cognoverit. Itaque solet Vacuus viator et nudus non timet latronisinsidias; tam sordidas nonnunquam et impias cogitationes securus a nocturnis furibus dormit pauper, etiamsi inserere menti, utqui tentatur,dum suum illud putat claustra non muniat: diviti vero opes suæ latronis esse quod cogitat, deteriorem se per spiritum imsemperimaginantur occursum, et jugi sollicitudine mundum proposito suo arbitretur effecium, multonoctium somnum adimunt. Unde tuæ quoque divi- que puriorem animam habuisse se credat,cum adhuc tiæ, cælestis thesaurus, ista cautione indigent atque res sæculi amaret.Vaitenim iis, quibus invidet callicustodia. Quantoditior es, tanto debes esse vigilan- dissimus inimicus, horrorem propositi ex desperatior : qui enim plus possidet, plus debet timere ne tione facere sanctitatis : ut eos obsidente tristitia, perdat. In videre non cessat auctor invidiæ : et qui etsi a proposito non revocat,certe retineat a profectu. semel a Deo ipse projectus est, tanto majori livore Propter quod maxime sanctarum tibi Scripturarum torquetur, quanto aliquem apud eum viderit cla- studium diligendum est, illuminanda divinis eloriorem. Qui invidit Evæ paradisum, quanto magis quiis anima, et coruscante Dei verbo diaboli repelinvidet tibi regnum cælorum ? Cuncta, mihi crede, lendæ sunt tenebræ.Cito enim fugitille ab ea anima, ille nunc circumit, ut beatus Petrus ait (1 Petr. v, quam sermodivinus illuminat,quæ cælestibus sem8), devorandite cupidus: in modum rugientis leonis per cogitationibus occupatur, in qua assiduum est ingreditur, vel more dolosi hostis universa perlus- Dei verbum cujus vim nequam spiritus non potest trans, exploratomnes aditus animæ tuæ, an sit ali- ferre. Et idcirco beatus illud Apostolus spiritualis quid infirmum, et minus tutum, per quod possit belli inter cætera instrumenta adio comparavit irrepere ; rimatur nunc ille omnia, et singula quæ. (Ephes. vi, 17). Est autem tutissimum atque perfecque pertentans, quærit vulneri locum. Cujus tu in- tum, ut assuescat animus sollicita semper pervigisidias sollicite debes prævidere, ut quæ cum Paulo lique custodia discernere cogitationes suas, et ad non ignores astutias ejus (II Cor. ii, 11), Qui cum primum animi motum vel probare vel reprobare terribiles diaboli potestates principatusque descri- quod cogitat, ut vel bonas cogitationes alat, vel bat,nos nihilominus hortatur ad pugnam, hostium- statim exstinguat malas. Hic namque fons esi boni, que vim pandit, ut augeat sollicitudinem militum. et origo peccandi;omnisque ingeniis delicti in corde Non enim vult nos esse timidos, sed paratos; de- principium est cogitatio, quæ unumquodque opus nique non fugam suadet, sed arma suggerit. Prop- velut in quadam cordis tabula depingit antequam terea, inquit, accipite arma Dei, ut possitis resistere faciat. Nam sive ille actus, sive sermo sit, ut proin die malo, et in omnibus perfecti stare. Ac statim feratur, ante disponitur; et cogitationum consilio instrumenta singula spiritualis pugnæ tradens,addi- discernitur quod futurum est. Vides quam brevi dit et dixit, State ergo succincti lumbos vestros in veri- interdum momento quæqueista quis cogitet,cogitatate, et induti lorica j ustiliæ, et calceati pedes in præ- taque perficiat:nec quidquam omnino vellingua vel paratione Evangelii pacis; in omnibus assumentes sculum manu cæterisque mcmbris agitur nisi cogitationes fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea exstin- antedictaverint.Unde et Dominusin Evangelio dicit: guere ; el galeam salutis assumite, et gladium spiritus, De corde hominis procedunt cogitationes malæ,adullequod est verbum Dei, per omnem orationem et obsecratio- rium, fornicatio, homicidia, furta, falsa testimonia, nem (Ephes. vi, 11-18). Etquoniam de hocbello licet avaritia, nequitia, dolus, impudicitia, oculus malus, etiam feminis triumphare, suscipe hæcarma Pauli,et blasphemia, superbia, stultitia : hæc sunt quæ coinquitanti hortatione ducis certam præsume victoriam. nant homines (Matth. xv, 19, 20). Omnis ergo solliciHæc enim si tu omnia instrumenta possideas, secura tudo tua, omnisintentio debetesse cordis custodia : procedes ad prælium spirituale, nec pavebis dia- ibi te maxime oportet observare peccatum,ubi nasci bolum cum toto exercitu suo. Cadent enim a latere solet; statimque ad primam tentationis repugnare tuo mille, et decem millia a dextris tuis, ad te autem faciem, et malum, antequam crescat, exstinguere. non appropinquabunt (Psal. xc, 7). Beatus quoque Nec enim exspectandum est augmentum ejus rei, Jacobusille Christi miles emeritus,non minore nobis quæ timeri debet a parvo, et quæ tanto facilius auctoritate de hoc bello victoriam pollicetur : Sub- vincitur, quanto ei citius repugnatur. Ideo clamat diti, inquit, estote Deo ; resistite autem diabolo,et fugiet Scriptura divina : Omni custodia serva cor tuum ; ex a vobis (Jacobi iv, 7). Ostendit quomodo resistere de- ipso enim exitus vitæ (Prov. iv, 23). beamus diabolo, si utique simus subditi Deo, ejus- CAPUT XXVII. — Distinguendum est autem inter que faciendo voluntatem, ut divinam etiam merea- istas cogitationes quibus voluntas favet, quas cum mur gratiam, et facilius nequam spiritui auxilio dilectione amplectitur, et inter eas cogitationes quæ sancti Spiritus resistamus. Neque vero aperta contra tenuis umbræ modo prætervolare mentem solent, nos pugnat acie, nec publica nobiscum fronte con- seseque tantummodo vel transeundo monstrare, greditur; sed dolo vincitac fraude, nostraque contra quas Græci TÚTOUs vocant; vel certe inter illas que nos utitur voluntate.De consensu nostro adversarius repugnanti ac invito animo suggeruntur, quibus vires accipit, nostroque nos, ut dici solet, jugulat mens cum horrore quodam renititur ac resistit,quigladio. Intirmus hostis est, qui non potest vincere bus ut contristatur admissis, ita gaudet expulsis. nisi volentem. Procul a nobis desperatio, procul In illis quidem que se leviter menti ostendunt, et omnis ab animo recedat pavor adversariorum. Non quasi fugiendo demonstrant se, nec peccatumomadjuvemus, sed vincamus adversarios. Dantilliqui- nino nec pugna est; in iis autem cum quibus alidem consilium, sed nostrum est vel eligere vel quandiu anima luctatur, quibus resistit voluntas, respuere quod suggerunt. Non enim cogendo, sed æquale certamen est. Aut enim consentimuset vinsuadendo nocent; non extorquent a nobis consen- cimur; aut respuimus et vincimus, et acquirimus sum, sed expelunt. Unde etiam Ananiæ dicitur : de pugnatione victoriam. In illa ergo tantummodo Quare tentavit cor tuum satanas, mentiri te Spiritui cogitatione peccatum est, quæ suggestioni consensancto (Act. v, 3) ? Quod utique illi apostolus nun- sum mentis dedit, quæ malum suum blande fovet, quam imputaret, si id absque ipsius voluntate dia- quæ in factum gestitirrumpere. Hujusmodi cogitatio, bolus fecisset. Ipsa etiam Eva ideo condemnatur a etiamsi ex aliquo impedita casu non impletat voDomino,quia ab eo quem poterat superare,superata luntatem,nihilomiuus actione criminis condemnatur est : nec enim meruisset a Domino justitia puniri, a Domino, ut illud in Evangelio legimus: Qui viderit, quæ victa est, nisi vincere ipsa potuisset.

inquit,mulierem ad concupiscendum eam, jam mæchatus CAPUT XXVI. — Hujus nequissimi hostis est illa est eam in corde suo (Matth. v, 28). Apud Deum, cui vel prima calliditas, et ars dolí plena,fatigare cogita- nota sunt omnia etiam antequam fiant, voluntas tionibus rudes animas, et novellis in proposito men- perfecta faciendi reputatur pro opere facti. Qua de re debes (sæpe enim repeto quod fieri semper volo) tribulationis nostræ, supra modum in sublimitate ætersanctas Scriptoras sine iutermissione meditati,his- num gloriæ pondus operatur in nobis (Il Cor. iv, 17). que tuam replere mentem, et malis cogitationibus Respuantur honores, despiciantur divitiæ,ipsa quolocum auferens,divinis animum sensibus occupare, que vita nostra martyrii amos consemnatur.Et hæc quantumque Deum diligas, ex dilectione legis ejus omnia,etiamsi proæternitatis præmionon darentur, ostendere.Unde Scriptura dicit:Quitiment Dominum, essent tamen quandoque peritura. Amittunt etiam inquirent quod beneplacitum est illi ; et qui diligunteum, hocilli qui semper cupiunt possidere. Quam multos replebuntur lege ejus (Eccli.11,19). Tunc senties quan- memoria nostra retines in maximis honoribus ac tum ad ejus amorem adjuvet te sapientia, quantum divitiis constitutos, repente desummoillo potentiæ sit in te divinæ legis auxilium, et Domino cum David fastigio concidisse ; et eos qui tumore elati, aliud læla cantabis, In corde meo abscondi eloquia tua,ut non quiddam quam homines esse se putabant, exitu peccem tibi (Psal. cxvIII, 11). Excitandus est enim spi- tandem suo docuisse nos quid fuerint ! Quid enim in ritualibus stimulis semper animus,et majore quoti- hoc mundo stabile ? quid vero firmum est ? quid die ardore renovandus. Orationis instantia,illumina- porro non breve et incertum, et casui non serviens? tio lectionis, sollicitudo vigiliarum, et diurna et quale istud bonum est, quod semper timeas amitnocturna ejus incitamenta sunt. Nihil enim in hoc tere, quod vel auferendum abs te meluas, vel a te proposito olio deterius est, quod non solummodo relinquendum scias ? Nam etsi nullo eripiatur casu, non acquirit nova,sed etiam parta consumit. Sanctæ vel morte certe perdendum est. Et si vita nostra vitæ ratio processu gaudet et crescit, cessatione tor- tendatur per mille annos, et ad extremum illum topescit et deficit. Quotidianis et recentibus virtutum tius diem ætatis quotidiana deliciarum voluptate incrementis mens instauranda est, et vivendi nobis veniamus; quale hoc, quæso,diu est, quod fine dehociter non de transacto,sed de reliquo metiendum. letur? aut quis illius voluptatis fructus est.quistatim Quamdiu sumus in hoc corpore, nunquam nos ad ut cessaverit, videbitur tibi non fuisse ? Age, jam perfectum venisse credamus ; sic enim melius per- transactum vitæ tuæ tempus animo revolve. Nonne venitur. Tamdiu non relabimur retro,quamdiu ad videbitur tibi umbra quaedam fuisse, quod transiit,et priora contendimus: at ubi cæperimus stare, des. instar somnii tenuis incertum esse omne quod videcendimus ; nostrumque non progredi, jam reverti tur? Hoc idem et decrepitus senex sentire potest;cui est, Cesset omnis ignavia, ei inutilis de præterito convenit dicere cum propheta : Dies mei sicut umbra labore securitas. Si volumus non redire, currendum declinaverunt, et ego sicut fenum arui (Psal. ci, 12). est. Beatus Apostolus de die in diem vivens Deo, CAPUT XXX. - Quod si hæc etiam hic possumus non quid ante fecisset, sed quid facere deberet sem- dicere,ubi quamvis brevis, tamen quia præsensest, per attendens, dicebat: Fratres, ego me non arbitror vita ista magni penditur; quid in futuro dicturi comprehendisse aliquid. Unum autem, quæ quidem sunt sumus, ubi majori æternitatis præsentia, transacrelro obliviscens, ad ea vero,quæ sunt priora,me exten- tum omne pro nihilo est ? Hæc tu tecum diligenter dens, ad destinatum persequor bravium supernæ vocatio- revolvens, et brevitatem vitæ hujus æternitatis connis Dei (Philipp. 111, 13, 14). Si beatus Paulus ille vas templatione despiciens,ipsum quoque contemplum electionis,qni ita Christum indutus erat, ut diceret, mundi majori animi virtute contemne, et ad illam Vivoautem

jam non ego, vivit vero in me Christus (Galat. tantum diem para te,in quo mundi gloria finienda 11, 20), adhuc tamen se extendit, adhuc crescit, et est ; illum, inquam, diem, quem Salvator diluvio proficit; quid nos facere debemus, quibus optan- comparavit, qui mullos fallaci securitate deceptos, dum est ut in fine nostro Pauli principio compa- furtivo, ut ait Apostolus, comprehendet adventu remur ? Ergo tu hunc imitare qui dixit, Imitatores (1 Thess. v, 2). Quem beatus quoque Petrus descrimei estole,sicut el ego Christi(I Coriv,16). Obliviscere bens ait, Adveniet autem dies Domini sicut fur, in oinne præteritum,ei quotidie inchoare te puta,ne pro qua cæli magno impetu transibunt,elemenla vero a calore presenti die, quo debes servire Deo, præteritum im- resolventur. Cum igitur hæc omnia dissolvenda sint, putes. Optime quæsita custodies, si semper inqui. quales oportet nos esse in sanctis conversationibus et ras; damnum parata sentient, si parare cessaveris. pietatibus exspectantes el properantes in adventum dici

CAPUT XXVIII. – Dicas forsitan, Grandis labor Domini, in quo cæliardenies solventur, et elementa ignis est:sed respice quod promissum est.Omne opus leve ardore tabescent (II Petr. 11, 10.12) ? Recens factum fieri solet,cum ejus pretium cogitatur; et spes præmii est, et quod ipsa audisti, cum ad stridulæ buccine solatium est laboris.Sic durus agricola inaratum diu sonum, Gothorumque clamorem, lugubri oppressa campum et pinguiores otio glebas violento vomere metu domina orbis Roma contremuit. Ubi tunc noscidisse se gaudet, et mirum in modum ipsa operis bilitatis ordo ? ubi certi et distincti ullius dignitatis difficultate lætus, spem segetis de labore metitur. gradus ? Permixta omnia et timore confusa ; omni Sic negotiator avidus maria contemnit, spectareau. domui planctus, et æqualis fuit per cunctos pavor: sus fluctuum spumas, rabiemque ventorum ; dum- unum erat servus et nobilis; eadem omnibusimago que in omni labore ac periculo lucrum cogitat, et mortis. Nisi quia magis eam timebant illi, quibus lassitudinem simul obliviscitur et timorem. Consi- fuerat vita jucundior. Siita mortalestimemus hostes dera, queso, magnitudinem præmii tui, si tamen et humanam manum, quid faciemus cum clangore considerari potest quidquid immensum est. Post terribili tuba intonare de cælo cæperit, et ad illam abscessum animæ, post carnis interitum, post fa- Archangeli vocem omni buccina clariorem totus villaset cinerem,in meliorem statum virgo reparan- simul remugiet mundus? Cum viderimus super nos da es ; mandatum terræ corpusin coelum elevandum non manu facta arma concuti, sed et virtutes coest, et mortale tuuin immortalitatis honore mutan- lorum commoveri, sicut propheta dicit, Cum venerit dum est. Posthæc Angelorum es donanda consortio, Dominus ponere orbem terræ desertum, et peccatores regnum acceptura cælorum, et in perpetuum regna- perdere ex eo ; quis tunc nobis pavor, quæ caligo,quæ tura cum Christo. Quid ergo retribues Domino pro tenebræ, cum nos sæpius ac toties admonitos, et omnibus quæ retribuit tibi (Psal.cxv,12) ? quid tanto tamen imparatos dies ille repererit? Tunc, inquit planremuneratore dignum facies ? aut quem laborem gent super se omnes tribus terræ : el videbunt filium homidurum putabis,cujus tanta sunt præmia ?Unde bea- nis venientem in nubibus cæli cum virtute multa et matus Apostolus, Nullæ, inquit, sunt condignæ passiones jestate. Tunc dicent montibus, Cadite super nos ; et hujus temporis ad futuram gloriam quæ revelabitur in collibus, Operite nos ; et petris, A perite vos nobis (Malth. nobis (Rom. vii, 18). Quid enim dignum vel facere xxiv, 30, et Luc. XXII, 30). Verum hæc eorum sint, vel pati possumus in hrevi hoc tempore vitæ qui variis hujus mundi detenti curis, de mundi non nostræ, cum id iminorlalitate sitcompensandum ? cogitant fine. Tu vero cui adventus Christi dierum

CAPUT XXIX. - Propterquodidem apostolus ait, noctiuinque meditatio est, cui pro conscientiæ pu. Idenim quod in præsentisæculo est momentaneum ac leve ritate Domini est optanda præsentia, quæ consum.

sanctissimus vestimentum perpetuæ immortalitatis, respondi : Utinam, virorum eximie, tui mererer investimabilis lætitiæ et gloriæinduit; eram Hipponé fieri pedissequus ! Sed quæso, tui servuli, quanin cellula mea quiescens,avide cogitansqualis mes- quam vilissimi, quem dilexisti in mundo nimia set animabus beatorum, qui cum Christo gaudent, charitatis affectione, recorderis ; ut tuis intervengloriæ et lætitiarum quantitas;cupiens inde ex hac tionibus a peccatis emender, tua gubernatione recmateria brevem componere tractatum, precibus to calle, inoffenso pede procedam, tuis defensioni. compulsus nostri Severi,quoniam venerabilis Marti- bus assiduis ab inimicis inihi continue insidiantibus niTuronensis episcopi discipuli charta, calamo, pu- protegar, tuoque sancto ductu salutis portum algillarique in manibus susceptis, ut brevem scriberem lingam. Placeret utinam voluntati tuæ, aliqua mibi epistolam sanctissimo Hieronymo destinandam, ut interroganti respondere ! At illa : Quid optas dicito, quidquid ex hoc sentiret, responderet.Sciebam enim me omni luæ voluntati responsuram sciens. Vellem, in tam difficili quæstioneanullo alio viventium me inquam, intelligere, utrum beatorum animæ quæ posse melius doceri et evidentius. Cumque jam dam velle priesumant, quæ obtinere nequeaeni? At scribens salutationis exordium Hieronymo præno- illa : Unum, Augustine, noveris, quod sanctorum anitarem, ineffabile subito lumen nostris invisum mæ ita in illa æterna gloria in Deo sunt solidatæ et temporibus, nostrisque minime linguis declaran- firmatæ, quod nulla ipsis inest alia voluntas nisi Dei, dum, cum ineffabili inauditaque odorum omnium quod nil velle aliud possunt, nisi quod Deus vull : et fragrantia cellulam, in qua stabam, intravit, hora ideo quæ volunt obtinere possunt. Etenim quæcumque jam completorii. Quo a me viso, stupore admira- volunt et Deus vult, et adimplet. Nemo quippe nostrum tioneque commotus, animi et membrorum virtutes suis fraudatur desideriis, quia nil præter Deum alirepente amisi. Nesciebam enim tunc quod dextera quis nostrum optat. Quoniam vero semper, ut volumus, mirabilis Dei exaltasset servum suum, notas faciens Deum habemus, nostra semper desideria sunt plenisin populis virtutes suas; nesciebam etenim quod sime adimpleta. Longa quidem, pater charissime Deus antiquæ miserationis servum suum fidelem a Cyrille, verborum texeretur series, si omnia quæ carnisimmunditiis dissolvisset,et tam sublimen etin gloriosa illa anima mihi perscautanti patefecit, colo sedem parasset: nesciebam certe investigabiles scriberem in hac brevitatisepistola. Spero enim quod vias Domini;nesciebam thesaurosinfinitæ Dei sapi- Bethlehem ad tantas reliquias visitandas permitentiæ et scientiæ; secreta et occulta Dei judicta non tente Deo veniam non post multos annorum circulos, cognoscebam: quoniam quos vult facit sua ineffabili ubi tunc quæ audivi, et in scriptis tradidi, videbis sapientia ad sui agnitionem venire. Quos autem præ- perspicaciter. Pluribus itaque horis illa gloriosissidestinat, vocat, justificat,et beatificat,prout decernit ma anima ibidem mecum manens, Trinitatis sanc. convenire. Itaque quia talem oculi mei nunquam tissimæ unitatem, et unitatis Trinitatem, Filii a perspexerantlucem, olfactus meus odorem nonsen

Patre generationem, Spiritus sanctia Patre et Filio serat; tam novis,tam inauditis miris obstupescebam. processionem, angelicas hierarchias et ordines, et Inter hæc autem meis in me perstrepentibus cogita- eorumdem beatorum spirituum mysteria, beatarum tionibus quid hoc esset, de luce hæc dicens verba vox etiam animarum felicia gaudia,et alia utilia et gravia emicuit : Augustine, Augustine quid quæris ? putasne humanis intellectibus, quam subtiliter, quam evi. brevi immittere vasculo mare tolum ? brevi includere denter,quam mirabiliter ei delectabiliter mihi pate. pugillo terrarum orbem ? cælum firmare, ne usitatos fecerit a vido, si omnium hominum linguis loquerer, ererceat motus ? Quæ oculus nullius hominum videre non explicaremsermone.Deinde a meis quidem oeupotuit, tuus videbit ? quæ auris nulla per sonum hausit, lis luxilla disparuit, sed multis postmodum diebus audiettua ? quæ cor humanum nullatenus intellerit, nec ineffabilis odoris suavitas remansit.Quam mirabilis etiam cogitavit, existimaste posse intelligere? Infinitæ ergoiste est, faciens tot mirabilia,tot et tanta insueta rei quis erit finis ? immenso, qua mensura metieris ? Po. prodigia hominibus ! Ad ipsum ergo ore nostro clatius totum mare in arctissimo clauderetur vasculo, po. memusetexsultemus,demusque gloriam laudi ejus; tius terrarum orbem parvulus teneret pugillus, potius quoniam certe dignus estomnilaude, nec sumus suf. cælum a motu continuo desisteret, quam gaudiorum el ficientes ipsum laudare.Iotroivit enim in domum gloriæ, quibus beatorum animæ sine fine poliuntur, vel Dominicandidus et pulcherrimus,ubi sine dubio de minorem intelligeres particulam, nisi, uti ego, experien. sublimnioribus et præclarioribus gloriæ sedem obtilia docereris Discurre adhuc breve temporis spatium. Im- net. Quod ut iterum clarius veritatis lumen pateat possibilia facere ne coneris, donec impleatur tuus vitæ pluribus testibus quam uno; censui quid supra diccursus. Hic non quæras quæ non alibi, nisi quo tam ius noster Severus vir doctrina et sapientia pollens, feliciter properas, inveniri possunt. Hic salage taliaerer- cum tribus aliisin ipso die et hora obitus Hieronymi cere opera, ut postmodum ibi quæ aliqualiter hic intelli. in Turonensi civitate viderit, mea addere visioni: de gere cupis in æteruum habeas : unde qui intrant, nulla- quo mihi quidem solummodo ipsemet pridie ad me ienus exeunt. Ad hæcego pavore stupens, admiratione veniens fuit testis. Volens itaque Deus ut sublimis tam invisa pene amens, omni quasi vigore carens, Hieronymi gloria mundum non lateret, veluti sanchis verbis aliqualem sumens audaciam, tremebunda titas snblimis,et pene cunctorum viventium excelvoce dixi: Fas utinam mihi foret, quia tam felix es, lentissima non latebat; ne illi quos sanctitatis illius tam gloriosus, tam honorifice ad illa properans gau- delectabat sequi vestigia, recipiendum præmium dia,quitam dulcia eloquia gutturi meofaris,non am- ignorantes aliquando a sanctitatis deviarent tramibigere. At ille inquit: Nomen meum quæris? Hieronymi te ; et ut etiam alii sibi tot et tanta elargiri cernenillius presbyteri, cui transmittendam epistolam jam scri. tes præmia, illius sanctitatis et virtutis inhærerent bens cæpisti,sumanima, quæ hac in hora in Bethlehem Ju

vestigiis (minuit enim laborem ponderis præmiodæ carnis onere deposito, Christo omnique cælesti comita- rum spes): pie et hora qua idem gloriosus Hierotacohorte,omni decorata pulchritudine, omni illustrata

nymus feliciter exspiravit, elargiendam sibi glosplendore illo induta immortalitatis deaurato vestimento, riam, Severo et tribus aliis cum eo stantibus taliter circumamicta omnium bonorum et gaudiorum varietale, declaravit. Hora completorii die illo in domo sua terrenorum omnium triumphatrix, omni diademate co- Severus cum tribus aliis viris catholicis (quorum ronata, omnibeatitudine el felicitate vallata, jam nullum duo monasterii quondam venerabilis Martini erant deinceps exspecto gloriæ defectum, sed augmentum. Tam monachi), in divinis Legens locutionibus, in cælo, gloriose tamque inoffabiliter pergo ad regna cælorum

in æthere terraque canticum suarissimorum, inausine fine mansura : quando iterum jungar corpori glo- ditorum, ineffabilium et incredibilium infinitas rerificando, et non morituro, sed gloriam quam nunc sola pente audivit voces, et organorum, tympanorum, habeo habiluro in illa scilicet universæ carnis resur- psalteriorum, et totius symphoniæ, et instrumenrectionis die. Tunc ego amplius animi in me collec- torum sonos, quibus coelum et terra, et omnia, ut sibi tis viribus, præ gaudio a lacrymis non cessans, sic videbatur, undique resonabant : quorum suavitatibus eorum animæ pene a corporibus exhalabant. quispiam imaginari. Accedentes itaque illi ambo Stupefacti illico omnes illi elevantes oculos, cælum prope me, sub silentio paulisper steterunt. Deinde lotum, æthera et omnia quæ eorum continentur ille qui tria ferebat serta, his me verbis allocutus ambitu,quadam videruntluce septies solisluce præ- est: Cogitas, Augustine, quid laudis debeas de Hieronymo clariores clarescere ; ex qua omnium odorum aro- in veritate proferre. Et certe diu cogitans nondum nosti, mata erumpebant. Hæc illi tam miranda cernentes, sed huc ambo venimus, ut ejus tibi gloriam indicemus. Deum exoraverunt precibus, ut eos cur talia fierent Hic certe meus socius quem vides, Hieronymus ipse est; non lateret. Quibus vox de cælo veniens ista dixit: qui sicul æqualis mihi in vitæ sanctitate fuil, ita per Nulla vos moveat admiratio, nec vobis videatur admi- omnia in gloria æqualis est : et quæ possum, ipse potest; rabile, si talia et videtis et auditis. Hodie enim regum et quæ volo, et ipse vult, et sicuti Deum video, et ipse rex,et Dominus dominantium,Christus Dominus exeunli videt, et cognoscit, et intelligit. In quo omnis nostra et de hoc nequam sæculo animæ gloriosissimi Hieronymi sanctorum omnium consistit beatitudo et gloria. Nec presbyteri in Bethlehem Judæ commorantis, totus festi- habet majorem velminorem gloriam alter ab altero sancvus obviam venit ut eam præ cæteris tanto honorificen- torum, nisi in quantum magis et minus divinam contemtius, lanto el excellentius et sublimius ad sua introducat p!atur speciem sive cognoscit. Sertum vero tertium quod regna, quanto præ cæteris sublimioris et sanctioris vilæ plus illo fero, aureola martyrii est, quod vitam finivit meritis fubget. Hodie omnium Angelorum ordines exsul- corporis:quia isteetsi in mundo labores plurimossetærumtantes, et talibus vocibus alternalim cuncti concinentes nas, affictiones, verbera, conlumelias, et hominum opsuo civi sociantur. Hodie omnium Patriarcharum et probria, et derisiones, etcætera valde gravia ita pacifice Prophetarum cælus, hodie Apostolorum et Discipulo- perlulit et ita gaudenter propter Deum, ut in infirmi. rum chorus, hodie omnes sancti Martyres, hodie Con- tatibus exsullaret, et verus martyrexsliterit, et præmia fessores, hodie gloriosa Dei Genitrix, sanctis omnibus marturii non amiserit; tamen quia gladio vitam non comitata Virginibus, hodie omnium beatorum animæ finivit, aureolam quæ in signum datur martyrii, talis lætabundæ el festivæ suo occurrunt compatriotæ et civi. non habet. Serta vero duo alia, quæ habemus, aureola His auditis vox siluit, sed tamen luxet cantus et odor sunt quæ solum virginibus et doctoribus dantur, ut ab per horam postmodum perdurantes cessaverunt.

aliis discernantur. Ad hæc, ut mihi videbatur, ita Itaque liquido patet ipsum de sublimioribus et ma- respondi : Quis enim es, donuine mi? Et ille : Joan. joribus civibus fore:quoetmagnuset mirabilis est,et nes, inquit, Baptista ego sum, qui huc ad te descendi, ut metuendus super pene omnes sanctos, ob sibi tradi- nuntiarem tibi Hieronymi gloriam, quatenus ipsam genlam postestatem. Nullisit dubium, ita præ cæteris, tibus nunties. Hoc enim noveris, quia honor et reverentia quæ vult posse ipsum assequi, sicut præ cæteris sua quæ singulis sanctorum exhibetur, cæteris omnibus exhivoluntasdivinæ magis cohæret voluntati.Nullus vero betur, ne putes quod in cælo sit aliqui invidia ut in me tantæ audaciæ putet, ut fatear ipsum Joanne Ba- mundo. Sicut enim in mundo quilibet hominum cæteris ptista (quo,testante ipso Salvatore,nullus major inter præesse potius vellet quam subesse, ita in cælo propter Datos mulierum surrexit), Petro et Paulo et cæteris charitatem ineffabilem, qua se invicem diliguni beata duodecim Apostolis, qui abipso Christo electiet san- animæ, quilibet sanctorum ila alterius gloria gaudet, ctificati suni, majorem habere gloriam: sed tamen sicul sua. Quin et vellet quisque major, ut quisque minor etsi prohibeat ratio, ipsum illis majorem obtinere sibi esset æqualis, ét pene major, quia ejus gloria esset gloriam in cæli regno, aliquem audere confirmare; sua : et ita minor majoris gloria gaudet, sicuti si eam tamen nullas video rationes, cur sit nefas dicere haberet : nec vellet eam habere ut ille non haberet, imo æqualem illisin gloria Hieronymum fore, dummodo potius de sua, si fas esset, impertiret. Unde gloria sinillis in vitæ sanctitate discors non fuerit, cum non sit gulorum est gloria cunctorum, et gloria cunctorum est personarum acceptor Deus, sed singulorum merita gloria singulorum. His dictis, societas omnis illa disdecernens, et reddens unicuique quod meruit. Atsi cessit. Expergefactus itaque a somno, tantos in me cuiquam videatur minorem Joanne et Apostolis Hie- subito sensi charitatis ardores, quantos in me nunronymum, parum videatur minorem ipsum obtinere quam senseram. Nam deinceps hactenus nunquain gloriam,cum et illius sanctitatis merita, illius,laboris aliqualisin me velinvidiæ, vel superbiæ, sive arro. gratia, illius Scripturæ et verissimæ translationis gantiæ fuit appetitus vel cogitatio. Testis enim est utriusque Testamenti officiorumque ordinationis Deus, qui omnia antequam fiant, novit, quod fructus non solum presentibus, sed etiam futuris. deinde tantus in me exstitit charitatis fervor, quod perspicicater cernat; paulo minus fore nili psum ab plus alieno bono gaudeo, quam meo ; plus affecto eisdem in gloria discordem, verum testor Deum, omnibus subesse, quam supra esse. Hæc idcirco di. puto judicabit. Porro ne aliquibus deridendi la- xerim, non ut laudis humanæ acquiram famam; queum initiare videar, dum Joanni et Apostolis in sed ut quis hæc non putet vana fuisse somnia, quisanctitate et gloria æqualem esse Hieronymum bus sæpe deluditur mens noslra. Sæpe etenim Deus sanctissimum fateor; unum quod expletis nondum abscondita et maxima per somnia reserat. Magnidiebus quatuor in visione vidi, enarrabo, ut veritas ficemus ergo Dominum in sancto suo, magnificenon lateat:et ne quis me has laudes retexere credat, mus opera sua, quoniam perfecta sunt, nec est in vel amore carnali, quo homo a veritatis cognitione eis iniquitas. Sanctum Domini Hieronymum propter maxime deviat, vel vesanæ mentis imperitia, vel

Deum,cum quo regnat, secure magnificemus, quoalia quacumque causa ; me hoc sciat non ab homine niam in vita sua magnifice fecit, in morte sua magniintellexisse, sed perrevelationem, quam dedit Deus fica recepit. Quapropter magnus est in medio nostri, omnipotens, qui suos exaltat sanctos, et exaltando et sanctus et excelsus in vitæ excellentissimæ sancmagnificat. Quarta præeunte nocle mihi avide cogi- titate; magnus sanctus et excelsus in sapientiæ ineftanti, quid laudis, quidve debitæ reverentiæ Hiero. fabilis profunditate; magaus sanctus et præexcelnymiin breviretexerem epistola,revelavit hocmodo. sus in majoris nunc gloriæ quantitate; mirabilis et Dum itaque, ut dixi, disponens hanc epistolam tibi laudabilis et gloriosus in prodigiis invisis, inauditis scribere, cogitarem aptam laudis materiam inve- et insuetis; metuendus, colendus et venerandus ob nire, hora adveniente noctis mediæ, me somnusop

sjbi traditam a Domino potestatem, honorem et glopressit: et ecce maxima mihi affuit Angelorum riam sempiternam. Magnificemus ergo, obsecro, multitudo, inter quos fulgentes plus infinito sole eum, ne taceamus; quoniam major estomni laude: duo erant viri, ita similes et uniformes, ut nulla in notas faciamus in populis gloriæ suæ laudes. Non eis videretur differentia, qua alter ab altero differre miretur homo si eum, quem Deus magnificavit et posset, nisi quod tria serta forebat unus in capite ex coluit, laudemus; non hominem pigeat venerari et auro et lapidibus pretiosis, alter veroduo. Hi candi- colere, quem Deus coluit et veneratus est. Non pudissimis induti colobiis, undique auro et gemmis tet quispiam Joanni et Apostolis in gloria et sancticontextis, tantæ erantpulchritudinis, ut non valeret tate æquando Hieronymum, Joanni et Apostolis