requiramus. Aut si placet, nullo medio interposito,

nera dirigantur. Opto te eoram oculis Dei beatum prius nobiscum sive per epistolas, sive per collocu

esse, domine honorabilis et dilectissime. tionem atque lectionem, ubi placuerit,conieramus :

EPISTOLA XXXIV (a). ne forte intemperantes nonnulli auditores malint

De juvene, qui matrem cædere solilus, demum et quasi nostrum exspectare certamen,quam de nostra

mortent minalus transiit ad Donalistas, abiisque salute in nostra collocutione cogitare : ut quod fue- iteralo baptizatus est. Quod an Proculeiani episcopi rit inter nos terminatum, postea per nos populus mandato factum sit,uti presbyter ipsius Victor punoverit ; aut si per epistolas agi placet, ipsæ ple- blico officio renuntiarat, inquiri postulat Augustibibus recitentur, ut aliquando non plebes, sed plebs nus, sese interim paratum asserens ad totam, sir una dicatur. Prorsus sicut volueris, sicut jusseris, Proculeianus velit, schismatis causain placide sicut tibi placuerit, libenter amplector. Et de ani- pertractandam. mo beatissimi et venerabilis mihi patris Valerii nunc Domino eximio meritoque suscipiendo' atque honoabsentis tota securitate polliceor hoc eum cum ma

rabili fratri EUSEBIO, AUGUSTINUS. goa lætitia cogniturum: novi enim quantum dili- 1. Scit Deus,cui manifesta suntarcana cordis hugal pacem, et nulla vani fastus inanitate jactetur.

mani, quantum pacem diligo christianam, tantum 5. Rogo te quid nobis est cum veteribus dissen

me moveri sacrilegis eorum factis, qui in ejus dissionibus ? Hucusque vulnera illa duraverint, quæ sensione indigae atque impie perseverant; eumque animositas hominum superborum nostris membris motum animni mei esse pacificum, neque me id inflixit ; quorum vulnerum putrefactione etiam do

agere ut ad communionem catholicam quisquam lorem perdidimus, quo solet medicus implorari. Vi.

cogatur invitus, sed ut omnibus errantibus aperta des quanta et quam miserabili fæditate christiane

veritas declaretur, et per nostrum ministerium, Deo domus familiæque turbatæ sint. Mariti et uxores juvante, inanifestata se amplectendam atque secde suo lecto sibi consentiunt, et de Christi altari tandam satis ipsa persuadeat. dissentiunt. Per illum sibi jurant, ut inter se pacem 2. Quid enim exsecrabilius, quæso te, ut alia tababeant, et in illo habere non possunt. Filii cum ceam, quam id quod nuncaccidit? Corripitur abepi. parentibus unam domum habent suam, et domum

scopo suo juvenis, crebris cædibus matris insanus, Dei non habent unam. Succedere in eorum hære- et impias manus nec illis diebus, cum etiam seveditatem cupiunt, cum quibus de Christi hæreditate ritas legum sceleratissimis parcit, à visceribus rixantur. Servi et domini communem Dominum di. unde natus est revocans. Minatur eidem matri se in vidunt, qui formain servi accepit, ut omnes ser- partem Donati transiturum, et eain quam incredibili viendo liberaret. Honorant nos vestri, honorant vos furore solet cædere perempturum. Minatur ei, trannostri. Per coronam nostram nos adjurant vestri, sit ad partem Donati, rebaptizatur furens, et in maper coronam vestram vos adjurantnostri. Omnium ternum sanguinem fremens albis vestibus candi. verba suscipimus, neminem offendere volumus. datur. Constituitur intra cancellos eminens atque Quid nos solus Christus offendit, cujus membrala- conspicuus, et omnium gementium oculis matripiamus? Et homines quidem causas suas seculares cidii meditator tanquam renovatus opponitur. apud nos finire cupientes, quando eis necessarii fue- 3 Hæccine tandem tibi placent, vir gravissime ? rimus, sic nos sanctos et Dei servos appellant, ut Nequaquam hoc de te crediderim: novi considerationegotia terræ suæ peragant: aliquando agamus et nem tuam. Cæditur mater carnalisin membris qui. nos negotium salutis nostræ et salutis ipsorum, non bus genuitet nutrivit ingratum; prohibet hoc Ecclede auro, von de argento, non de fuodis et peco- sia mater spiritualis, cæditur et ipsa in Sacramentis ribus, pro quibus rebus quotidie subinisso capite quibus genuitet nutrivitingratum. Nonne tibi videtur talutamur, ut dissensiones bominum terminemus, dixisse parricidaliter frendens:Quid faciam Ecclesiæ sed de ipso capite nostro tam turpis inter nos et

quæ me prohibet cædere matrem meam?inveni quid perniciosa dissensio est. Quantumlibet capita sub

faciam: injuriis quibus potest etiam ipsa feriatur; fiat mittant qui nos salutant, ut eos concordes in terra

in me aliquid unde membra ejus doleant. Vadam mifaciamus, de cælo usque ad crucem submissum est hiad eos qui noverunt exsufflare gratiam in qua illi caput nostrum, in quo concordes non sumus. natus sum,destruere formam quam in utero ejus acce

6. Rogo te atque obsecro,si estin te aliqua huma- pi. Ambas matres meas sævis eruciatibus torqueam: nitas, quam multi prædicant, hic appareat bonitas

quæ me posterior peperit,efferat prior.Ad hujus dolotua, si non propter honores transitorios simulatur, rem,spiritualiter moriar; ad illius cædem, carnaliter ut contremiscant in te viscera misericordiæ, et ve

vivam. Quid aliud exspectamus, vir honorabilis Euse. lis aliquando rem discuti instando nobiscum oratio- bi,nisiutin miseram mulierem,senectute decrepitam, nibus, et omnia pacifice conferendo : ne miseræ viduitate destitutam, a cujus cædibus in Catholica plebes, quæ nostris honoribus obsequuntur, pre

prohibebatur, jam donatista securus armetur? Quid mant nos obsequiis suis in judicio Dei ; sed potius enim aliud furibundo corde concepit, cum diceret nostra non ficta charitate nobiscum revocatæ ab

1 Mss.sex habent, suspiciendo. erroribus et dissensionibus, in veritatis et pacis iti- Ad hanc castigandam collati sunt a bg. c. cc. i.g.gv.

a. r. s. sb. t. duo vc, quatuor v. et Am. Bad. Er. Lov.

(a) Alias 168 : quæ autem 31 erat, nunc 31. Scripta * Mss. sex, turpatæ

post superiorem.

matri : Transferam me in partem Donati, et bibam collega meus, Samsucius episcopus Turrensis ecclesanguinem tuum ? Ecce jam conscientia cruentus, siæ, qui nullas tales didicit, quales iste dicitur forveste dealbatus perfecit partem pollicitationis suæ ; midare : ipse adsit, agat cum illo. Rogabo eum, et, restat pars altera, ut matris sanguinem bibat. Si ergo utconfido in nomine Christi, facile mihi concedet, ut placentista, urgeatur a clericis et sanctificatoribus suscipiatio hac re vicem meam, et eum Dominus pro suis,utintra octavas suas totum quod vovitexsolvat. veritate certantem, quamvis sermoneimpolitum, ta

4. Potens est quidem dextera Dominiquæ furorem men vera fide eruditum, sicut confidimus, adjuvaillius a mesira vidua et desolata com pescat, et eum, bit. Nulla ergo causa est, cur ad alios nescio quos quibus modis novit, a tam scelerata dispositione de- deferat", ne inter nos quod ad vos pertinet peraterreat; verumtamen ego tanto animi dolore percus- gamus. Nec tamen, ut dixi, etiam illos defugio, si sus, quid facerem nisi saltem loquerer? An vero ista eorum ipse poscit auxilium. illi faciunt, et mihi dicitur. Tace ? Avertat a me Do.

EPISTOLA XXXV* (a). minus hanc amentiam, utcum ipse mihi imperet per Rursus interpellat Eusebium, ut clericorum donatisApostolum suum, et dicat ab episcopo refellioporte- tarum licentiam curet coercendam per Procure docentes quæ non oportet(Tit. 1,9), ego illorum leianum episcopum : alioquin ut de se nullus indignationibus territus taceam? Quod enim publi- queratur, si hanc illi perferri in notitiam per cis Gestis hærere voluitam sacrilegum nefas, ad hoc codices publicos feceril. utique volui, ne me quisquam, maxime in aliis civita- Domino eximio meritoque suscipiendo et dilectistibus tibi opportunum fuerit, ista deplorantem fio

simo fratri EUSEBIO, AUGUSTINUS. gere aliquid arbitretur, quando etiam apud ipsam 1. Non ego recusanti voluntati tuæ judicium, sicut Hipponem jam dicitur, non hoc Proculeianum dicis, inter episcopos subeundum molestus exhortamandasse quod publicum renuntiavit officium. tor aut deprecatorimposui.Quod quidem etiamsi sua

5. Quid autem modestius agere possumus, quam dere voluissem, possem fortasse facile ostendere ut tam gravem causam, per te tamen agam, virum et quam valeas judicare inter nos in tam manifesta atclarissima digoitate præditum,et considerantissima que aperta causa, et quale sitillud quod facis, ut, non voluntate tranquillum ? Peto igitur, sicut jam petivi auditis partibus,jam ferre non dubites pro una parte per fratres nostros bonos atque honestos viros quos sententiam, qui judicium reformidas ; sed hoc, ut adtuam Esimietatem misi, utquærere digoeris utrum dixi, interim omitlo. Nihil autem rogaveram aliud Proculeiani presbyter Victor non hoc ab episcopo suo honorabilem benignitatem tuam, quod quæso lanmandatum acceperit, quod officio publico renuntia- dem in hac saltem epistola digneris advertere, nisi ut vit; an forte cum et ipse Victor aliud dixerit, falsum quæreres a Proculeiano, utrum hoc ipse dixerit Victoilli apud Acta prosecuti fuerint, ut ipsam totam quæs- ri presbytero suo, quod ab eo sibi dictum publicum tionem dissensionis nostræ placide pertractemus, ut officium renuntiavit ; an forte qui missi sunt, non error quijam manifestus est, manifestius innotescat, quod a Victore audierunt, sed falsum Gestis persecuti libenter amplector. Audivienim quod dixerit, ut sine sint; deinde quid illi de tota ipsa quæstione inter nos tumultu populari adsint nobiscum deni ex utraque discutienda videretur. Arbitror autem non judicem parte graves et honesti viri, et secundum Scripturas, fieri eum, qui rogatur ut interroget aliquem, et quod quid in verosit, perquiramus. Nam illud quod rursus ei responsum fuerit rescribere dignetur. Hoc ergo eum dixisse ponnulli ad me pertulerunt, cur non etiam nunc rogo ut facere non graveris, quia litteras ierim Constantinam,quando ibi plures ipsi erant, vel meas, sicut etiam expertus sum, non vult accipere ; me debere ire Milevim', quod illic, sicut perhibent, quod si voluisset, non utique per tuam Eximietatem concilium proxime habituri sunt, ridiculum est dice- id agerem. Cum autem id non vult, quid possum re, quasi ad me pertineat cura propria, nisi Hippo. mitius ' agere, quam ut per te talem virum, et qui Densis Ecclesiæ. Mihi tota hujus quæstionis ratio eum diligis, interrogetur aliquid, unde me tacere maxime cum Proculeiano est. Sed si forte imparem mea sarcina prohibet ? Quod autem mater a filio se putat, cujus voluerit collegæ suị imploret auxi- cæsa, tuæ gravitati displicuit ; Sed ille, dixisti, si lium. In aliis enim civitatibus tantum agimus, quod sciret, a communione sua tam nefarium juvenem ad Ecclesiam pertinet, quantum vel nos permittunt, prohibiturus esset, breviter respondeo : modo covel nobis imponunt earumdem civitatum episcopi, goovit, modo probibeat. fratres et consacerdotes nostri.

2. Addo etiam alind: Subdiaconus quondam Spa6. Quanquam et iste qui se tot annorum episco- piensis Ecclesiæ, vocabulo Primus cum ab accessu pom dicit, quid in me tirone timeat, quominus me- indisciplinato sanctimonalium prohiberetur, atque cum velit conferre sermonem, non satis jotelligo :si ordinata et sana præcepta contemneret, a clericatu doctrinam liberalium litterarum,quas forte ipse aut remotus est, et ipse irritatus adversus disciplinam non didicit, aut minus didicit, quid hoc pertinet ad Dei transtulit se ad illos, et rebaptizatus est. Duas eam quæstionem, quæ vel de sanctis Scripturis, vel documentis ecclesiasticis aut publicis discutienda

Mss. undecim, differat., Edd., deferat.

2 Lov., minus. At alii Cad., mitius. est, in quibus ille per tot annos versatur, unde in Adhibiti sunt in hujus recensione a. bg. bl.c. cc. ff.g. eis deberet esse peritior ? Postremo est hic frater et gv. 0. r. s. sb. vc. duo t. quatuor v. et Am. Bad. Er. Lov.

(a) Alias 169 : quæ autem 35 erat, nunc 24. Scripta Mss. sez, Mileum. Bad. Am., Milenum. Er., Milevum. paulo post superiorem.

requiramus. Aut si placet, nullo medio interposito,

nera dirigantur. Opto te eoram oculis Dei beatum prius nobiscum sive per epistolas, sive per collocu

esse, domine honorabilis et dilectissime. tionem atque lectionem, ubi placuerit,conieramus :

EPISTOLA XXXIV *(a). ne forte intemperantes nonnulli auditores malint

De juvene, qui matrem cædere solilus, demum et quasi nostrum exspectare certamen,quam de nostra

mortemt minalus transiit ad Donalistas, abiisque salute in nostra collocutione cogitare : ut quod fue- iteralo baptizatus est. Quodan Proculeiani episcopi rit inter nos terminatum, postea per nos populus mandato factum sit, uti presbyter ipsius Victor punoverit ; aut si per epistolas agi placet, ipsæ ple- blico officio renuntiarat, inquiri postulat Augustibibus recitentur, ut aliquando non plebes, sed plebs

nus, sese interim paratum asserens ad totam, sir una dicatur. Prorsus sicut volueris, sicut jusseris, Proculeianus velit, schismatis causain placide sicut tibi placuerit, libenter amplector. Et de ani- pertractandam. mo beatissimi et venerabilis mihi patris Valerii nunc Dominoeximio meritoque suscipiendo' atque honoabsentis tota securitate polliceor hoceum cum ma

rabili fratri EUSEBIO, AUGUSTINUS. goa lætitia cogniturum: novi enim quantum dili- 1. Scit Deus, cui manifesta sunt arcana cordis hugal pacem, et pulla vani fastus inanitate jactetur. mani, quantum pacem diligo christianam, tantum 5. Rogo te quid nobis est cum veteribus dissen

me moveri sacrilegis eorum factis, qui in ejus dissionibus ? Hucusque vulnera illa duraverint, quæ sensione indigne atque impie perseverant; eumque animositas hominum superborum nostris membris motum animi mei esse pacificum, neque me id inflixit ; quorum vulnerum putrefactione etiam do

agere ut ad communionem catholicam quisquam lorem perdidimus,quo solet medicus implorari.Vi.

cogatur invitus, sed ut omnibus errantibus aperta des quanta et quam miserabili fæditate christianæ

veritas declaretur, et per nostrum ministerium, Deo domus familiæque turbatæ' sint. Mariti et uxores juvante, manifestata se amplectendam atque secde suo lecto sibi consentiunt, et de Christi altari tandam satis ipsa persuadeat. dissentiunt. Per illum sibi jurant, ut inter se pacem 2. Quid enim exsecrabilius, quæso te, ut alia tahabeant, et in illo habere non possunt. Filii cum ceam, quam id quod nuncaccidit? Corripitur abepi. parentibus unam domum habent suam, et domum

scopo suo juvenis, crebris cædibus matris insanus, Dei non habent unam. Succedere in eorum hære

et impias manus nec illis diebus, cum etiam seveditatem cupiunt, cum quibus de Christi hæreditate

ritas legum sceleratissimis parcit, à visceribus rixantur. Servi et domini communem Dominum di.

unde natus est revocans. Minatur eidem matri se in vidunt, qui formam servi accepit, ut omnes ser- partem Donati transiturum, et eam quam incredibili viendo liberaret. Honorant nos vestri, honorant vos furore solet cædere perempturum. Minatur ei, trannostri. Per coronam nostram nos adjurant vestri, sit ad partem Donati, rebaptizatur furens, et in maper coronam vestram vos adjurantnostri. Omnium

ternum sanguinem fremens albis vestibus candiverba suscipimus, neminem offendere volumus. datur. Constituitur intra cancellos eminens atque Quid nos solus Christus offendit, cujus membra la- conspicuus, et omnium gementium oculis matriniamus? Et homines quidem causas suas seculares cidii meditator tanquam renovatus opponitur. apud nos finire cupientes, quando eis necessarii fue- 3 Hæccine tandem tibi placent, vir gravissime ? rimus, sic nos sanctos et Dei servos appellant, ut Nequaquam hoc de te crediderim: novi considerationegotia terræ suæ peragant: aliquando agamus et nem tuam. Cæditur mater carnalisin membris qui. nos negotium salutis nostræ et salutis ipsorum, non bus genuitet nutrivit ingratum; prohibet hoc Ecclede auro, non de argento, non de fundis et peco- sia mater spiritualis, cæditur et ipsa in Sacramentis ribus, pro quibus rebus quotidie submisso capite quibus genuitet nutrivitingratum. Nonne tibi videtur talutamur, ut dissensiones hominum terminemus, dixisse parricidaliter frendens:Quid faciam Ecclesiæ sed de ipso capite nostro tam turpis inter nos et

quæ me prohibet cædere matrem meam?inveni quid perniciosa dissensio est. Quantumlibet capita sub- faciam: injuriis quibus potest etiam ipsa feriatur; fiat mittant qui nos salutant, ut eos concordes in terra in me aliquid unde membra ejus doleant. Vadam mifaciamus, de coelo usque ad crucem submissum est hi ad eos qui noverunt exsufflare gratiam in qua illi caput nostrum, in quo concordes non sumus. natus sum,destruere formam quam in utero ejus acce

6. Rogo te atque obsecro,si estin te aliqua huma- pi. Ambas matres meas sævis cruciatibus torqueam: nitas, quam multi prædicant, hic appareat bonitas quæ me posterior peperit, efferat prior.Ad hujus dolotua, si non propter honores transitorios simulatur,

rem,spiritualiter moriar; ad illius cædem, carnaliter ut contremiscant in te viscera misericordiæ, et ve- vivam. Quid aliud exspectamus, vir honorabilis Euse. lis aliquandorem discutiinstando nobiscum oratio- bi,nisi ut in miseram mulierem, senectute decrepitam, nibus, et omnia pacifice conferendo : ne miseræ

viduitate destitutam, a cujus cædibus in Catholica plebes, quæ nostris honoribus obsequuntur, pre- prohibebatur, jam donatista securus armetur? Quid mant nos obsequiis suis in judicio Dei ; sed potius enim aliud furibundo corde concepit, cum diceret nostra non ficta charitate nobiscum revocatæ ab

Mss.sex habent, suspiciendo. erroribus et dissensionibus, in veritatis et pacis iti- ' Ad hanc castigandam collati sunt a bg. c. ce. il.g.gv.

n. r. s. sb. t. duo vc. quatuor v. et Am. Bad. Er. Lov.

(a) Alias 168 : quæ autem 31 erat, nunc 31. Scripta + Mss. sex, turpatæ

post superiorem.

matri: Transferam me in partem Donati, et bibam collega meus, Samsucius episcopus Turrensis ecclesanguinem tuum ? Ecce jam conscientia cruentus, siæ, qui nullas tales didicit, quales iste dicitur forveste dealbatus perfecit partem pollicitationis suæ ; inidare : ipse adsit, agat cum illo. Rogabo eum, et, restatpars altera, ut matris sanguinem bibat. Si ergo ut confido io nomine Christi, facile mihi concedet, ut placentista, urgeatur a clericis et sanctificatoribus suscipiatin hac re vicem meam, et eum Dominus pro suis,utintra octavas suas totum quod vovitex solvat. veritate certantem, quamvis sermoneimpolitum, ta

4. Potens est quidem dextera Dominiquæ furorem men vera fide eruditum, sicut confidimus, adjuvaillius a mesira vidua et desolata compescat, et eum, bit. Nulla ergo causa est, cur ad alios nescio quos quibus modis novit, a tam scelerata dispositionede- deferat\, ne inter nos quod ad vos pertinet peraterreat; verumtamen ego tanto animi dolore percus- gamus. Nec tamen, ut dixi, etiam illos defugio, si sus, quid facerem nisi saltem loquerer? An vero ista eorum ipse poscit auxilium. illi faciunt, et mihi dicitur. Tace ? Avertat a me Do

EPISTOLA XXXV* (a). minus hancamentiam, utcum ipse wihi imperet per Rursus interpellat Eusebium, ut clericorum donalisApostolum suum, et dicat ab episcopo refelli oporte- tarum licentiam curet coercendam per Procure docentes quæ non oportet(Tit. 1, 9), ego illorum leianum episcopum : alioquin ut de se nullus indignationibus territus taceam? Quod enim publi- queratur, si hanc illi perferri in notitiam per cis Gestis hærere voluitam sacrilegum nefas, ad hoc codices publicos fecerit. utique volui, ne me quisquam, maximein aliis civita- Domino eximio meritoque suscipiendo et dilectistibus libi opportunum fuerit, ista deplorantem fin

simo fratri EUSEBIO, AUGUSTINUS. gere aliquid arbitretur, quando etiam apud ipsam 1. Non ego recusanti voluntati tuæ judicium, sicut Hipponem jam dicitur, non hoc Proculeianum dicis, inter episcopos subeundum molestus exhortamandasse quod publicum renuntiavit officium. tor aut deprecatorimposui.Quod quidem etiamsi sua

5. Quid autem modestius agere possumus, quam dere voluissem, possem fortasse facile ostendere ut lam gravem causam, per te tamen agam, virum et quam valeas judicare inter nos in tam manifesta atclarissima digoitate præditum,et considerantissima que aperta causa, et quale sitillud quod facis, ut, non voluptate tranquillum ? Peto igitur, sicut jam petivi auditis partibus,jam ferre non dubites pro una parte per fratres nostros bonos atque honestos viros quos sententiam, qui judicium reformidas ; sed hoc, ut ad tuam Eximietatem misi, utquærere digneris utrum dixi, interim omitto. Nihil autem rogaveram aliud Proculeiani presbyter Victor non hocabepiscopo suo honorabilem benignitatem tuam, quod quæso tanmandatum acceperit, quod officio publico renuntia- dem in hac saltem epistola digneris advertere, nisi ut vit; an forte cum et ipse Victor aliud dixerit, falsum quæreres a Proculeiano,utrum hoc ipse dixerit Victoilli apud Acta prosecuti fuerint,ut ipsam totam quæs- ri presbytero suo, quod ab eo sibi dictum publicum tionem dissensionis nostræ placide pertractemus, ut officium renuntiavit ; an forte qui missi sunt, non error quijam manifestus est, manifestius innotescat, quod a Victore audierunt, sed falsuin Gestis persecuti libenter ampleclor. Audivienim quod dixerit, ut sine sint ; deinde quid illi de tota ipsa quæstione inter nos tumultu populari adsint nobiscum deni ex utraque discutienda videretur. Arbitror autem non judicem parte graves et honesti viri, et secundum Scripturas, fieri eum, qui rogatur ut interroget aliquem, et quod quid in verosit, perquiramus. Nam illud quod rursus ei responsum fuerit rescribere dignetur. Hoc ergo eum dixisse nonnulli ad me pertulerunt, cur non etiam nunc rogo ut facere non graveris, quia litteras ierim Constantinam,quando ibi plures ipsi erant, vel meas, sicut etiam expertus sum, non vult accipere ; me debere ire Milevim', quod illic, sicut perhibent, quod si voluisset, non utique per tuam Eximietatem concilium proxime habituri sunt, ridiculum est dice- id agerem. Cum autem id non vult, quid possum re, quasi ad me pertineat cura propria, nisi Hippo. mitius ' agere, quam ut per te talem virum, et qui Densis Ecclesiæ. Mihi tota hujus quæstionis ratio eum diligis, interrogetur aliquid, unde me tacere maxime cum Proculeiano est. Sed si forte imparem mea sarcina prohibet ? Quod autem mater a filio se putat, cujus voluerit collegæ suị imploret auxi- cæsa, luæ gravitati displicuit ; Sed ille, dixisti, si lium. In aliis enim civitatibus tantum agimus, quod sciret, a communione sua tam nefarium juvenem ad Ecclesiam pertinet, quantum vel nos permittunt, prohibiturus esset, breviter respondeo : modo covel nobis imponunt earumdem civitatum episcopi, gnovit, modo probibeat. fratres et consacerdotes nostri.

2. Addo etiam alind: Subdiaconus quondam Spa6. Quanquam et iste qui se tot annorum episco- piensis Ecclesiæ, vocabulo Primus cum ab accessu pim dicit, quid in me tirone timeat, quominus me- indisciplinato sanctimonalium prohiberetur, atque cum velit conferre sermonem, non satis intelligo :si ordinata et sana præcepta contemneret, a clericatu doctrinam liberalium litterarum,quas forte ipse aut remotus est, et ipse irritatus adversus disciplinam non didicit, aut minus didicit, quid hoc pertinet ad Dei transtulit se ad illos, et rebaptizatus est. Duas eam quæstionem, quæ vel de sanctis Scripturis, vel documentis ecclesiasticis aut publicis discutienda

Mss. undecim, differat., Edd., deferat.

2 Lov., minus. At alii Cad., mitius. est, in quibus ille per tot annos versatur, unde in Adhibiti sunt in hujus recensione a. bg. bl.c. cc. ff. g. eis deberet esse peritior ? Postremo est hic frater et gv. n. r. s. sb. vc. duo t. quatuor v. et Am. Bad. Er. Lov.

(a) Alias 169 :-quæ autem 35 erat, nunc 24. Scripta Mss. sex, Mileum. Bad. Am., Milenum. Er., Milevum. paulo post superiorem.

eliam sanctimoniales concolonas suas de fundo ca- ipsius stans in medio fundo catholicæ ac laudabilis tholicorum Christianorum, sive idem transtulit, sive feminæ, voce impudentissima post nos clamavit, illum secutæ, etiam ipsæ tamen rebaptizatæ sunt; et quod traditores el persecutores essemus; quod connunccum gregibus Circumcellionum inter vagabun- vicium etiam in illam feminam jaculatus est, quæ dos greges feminarum, quæ propterea maritos ha- communionis est nostræ, in cujus medio fundo stabere nolueruntne habeant disciplinam, in detestabi- bat ; quibus vocibus auditis, non soluin meipsum a lis vinolentiæ bacchationibus superbus exultat, gau- lite refrenavi, sed etiam multitudinem, quæ me dens latissimam sibi apertam esse licentiam malæ comitabatur, compescui. Et tamen si dicam, Quæraconversationis, unde in Catholica prohibebatur. Et tur qui sint vel fuerint traditores vel persecutores; hoc fortasse Proculeianus ignorat. Ergo per tuam respondetur mihi : Disputare nolumus, et rebaptigravitatem atque modestiam eidem in notitiam per- zare volumus. Nos oves vestras insidiantibus morferatur ; jubeat eum, qui non ob aliud illam com- sibus luporum more deprædemur ; vos, si boni munionem delegit, nisi quia in Catholica clericatum pastores estis, tacete. Quid enim aliud mandavit amiserat, propter inobedientiam et perditos mo- Proculeianus, si vere ipse mandavit ? Si Christiares, a sua communione removeri.

nus es, serva hoc judicio Dei, nisi nos faciamus, tu 3. Etenim ego, si Domino placet, istum modum tace. Ausus est etiam idem presbyter homini russervo, ut quisquis apud eos propter disciplinam de. ticano conductori fundi ecclesiæ comminari. gradatus ad Catholicam transire voluerit, in humi- 5. Hæc quoque omnia per te, quæso noverit Proliatione pænitentiæ recipiatur, quo et ipsi eum forsi- culeianus ; coerceat insaniam clericorum suorum, tan cogerent, si apud eos manere voluisset. Ab eis unde, honorabilis Eusebi, non apud te tacui. Dignavero considera,quæso te, quam exsecrabiliter fiat,ut beris itaque non quid tu de his omnibus sentias, quos male viventes ecclesiastica disciplina corripi- ne tibi arbitreris a me judicis onus imponi, sed mus, persuadeatur eis ut ad lavacrum alterum ve- quid illi respondeant mihi rescribere. Misericordia niant, atque ut id accipere mereantur, Paganos se Dei te incolumen tueatur, domine eximie et merito esse respondeant ; quæ vox ne procederet de ore

suscipiende ac dilectissime frater. christiano, tantus sanguis mariyrum fusus est:dein

EPISTOLA XXXVI" (a). de quasi renovati et quasi sanctificati, discipline

Augustinus Casulano presbytero,refellens Urbici, id quam ferre non potuerunt, deteriores facti, sub spe

est cujusdam e Romana urbe, dissertationem pro cie novæ gratiæ, sacrilegio novi furoris insultent.

sabbati jejunio, scriplam perquam imperitissime. Aut si male facio, per tuam benevolentiam ista corri

Dilectissimoet desiderantissimo fratri et compresgenda curare, de me nullus queratur si hæc illi perferrija notitiam per codices publicos fecero,qui mihi

bytero CasuLANO, AUGUSTINUS, in Domino salutem. negari, ut arbitror, in Romana civitate (a) non pos

CAPUT PRIMUM. - 1. Nescio unde sit factum, ut sunt.Nam cum Deusimperet utloquamuret prædice- primis tuis litteris meas non redderem : non tamen mus verbum, et docentes quæ non oportet refella- contemptu id me fecisse scio. Nam et studiis tuis et mus, et instemus opportune atque importune, sicut ipso sermone delector, teque in ista ætate juvenili dominicis et apostolicis Litteris probo(Il Tim.iv,2,et proficere in verbo Dei et abundare ad ædificatioTit. 1, 9-11), nullus hominum mihi silentium de his nem Ecclesiæ, et opto et exhortor. Nunc vero scriptis rebus persuadendum arbitretur. Violenter autem vel tuis alteris sumptis, quibus tibi tandem aliquando latrocinanter’ si quid audendum putaverint, non responderi jure charitatis, in qua unum sumus, deerit Dominus ad tuendam Ecclesiam suam, qui fraterno et æquissino flagitas, differendum tuæ jugo suo in gremio ejus toto orbe diffuso omnia dilectionis ulterius desiderium non putavi, et inter terrena regna subjecit.

arctissimas occupationes meas suscepi islo me de4. Nam cum ecclesiæ quidam colonus filiam suam, bito apud te absolvere 1, quæapud nos fuerat catechumena, etabillis seducta 2. Quod ergo me consulis, utrum liceat sabbato est invitis parentibus, ut ibi baptizata etiam sancti- jejunare: respondeo, si nullo modo liceret, profecto monialis formam susciperet, ad communionem quadraginta continuos dies nec Moyses, nec Elias, catholicam paterna vellet severitate revocare, et ego necipse Dominus jejunasset. Verum ista ratione confeminam corruptæ mentis nisi volentem, et libero cluditur, etiam dominico die non illicitum esse jejuarbitrio meliora deligentem suscipi noluissem ; ille nium. Et quisquis tamen hunc diem jejunio decer. rusticus etiam plagis instare cæpit, ut sibi filia con- nendum putaverit, sicut quidam jejunantes sabbasentiret; quod statim omnimodo fieri prohibui : ta. tum observant, non parvo scandalo erit Ecclesiæ, men per Spanianum trauseuntibus nobis, presbyter necimmerito. In his enim rebus de quibus nihil certi

statuit Scriptura divina, mos populi Dei,vel instituta 1 Sic Lov. et plerique Mss. At. Bad. Am. et Er. ha

majorum prolege tenenda sunt. De quibus sidispubent, cum colonis suis.