Obrázky na stránke
PDF
ePub

15. Potestis enim pro vestra prudentia, et illorum perversitatem illic attendere, et judicum gravitatem, quemadmodum ad extremum persuaderi non possent, ut a plebe partis Majorini, quæ certam personam non habebat, argueretur Cæcilianus ; et requisiti ab eis essent vel accusatores vel testes vel quoquomodo causæ necessarii, qui simul cum eis ex Africa venerant,et,eos præsentes fuisse atque a Donato subtractos esse diceretur. Promisit idem Donatus quod eos esset exhibiturus: quod cum non semel, sed sæpius promisisset, amplius ad illud judicium accedere noluit, ubijam erat tanta confessus, ut nihil aliud deinceps non accedendo, nisi præsens damnari noluisse videretur; cum tamen ea quæ damnanda essent,eo præsente atque interrogato 1 manifestata fuerint. Accessit et aliud, ut a quibusdam adversus Cæcilianum denuntiationis libellus daretur: post quod factum quemadmodum sit rursus agitata cognitio, et quæ personæ illum libellum dederint, quoque modo nihil in Cæcilianum probari potuerit, quid dicam, cum et audieritis omnia, et quoties volueritis, legere possitis?

16. De numero autem septuaginta episcoporum, cum quasi gravissima opponeretur auctoritas, quæ fuerint dicta meministis; et tamen viri gravissimi ab infinitis quæstionibus catena quadam inexplicabili sese nectentibus suum temperare arbitrium maluerunt, nequaquam curantes quam multi essent illi episcopi, aut unde collecti, quos vicebant tanta temeritate cæcatos, ut in absentes et non interrogatos collegas, tam præcipites auderent proferre sententias.Ettamen qualis ipsius beati Melchiadis ultimaest prolata sententia, quam innocens,quam integra, quam provida atque pacifica, qua neque colle. gas,in quibus nihil constiterat, de collegio suo ausus est removere, et Donato solo, quem totius mali principem invenerat, maxime culpato, sanitatis recuperandæ optionem liberam cæteris fecit, paratus communicatorias litteras mittere etiam iis quos a Majorino ordinatos esse constaret:ita ut quibuscumque locis duo essent episcopi,quos dissensio geminasset, eum confirmari vellet qui fuisset ordinatus prior,alteri autem eorum plebs alia regenda provi. deretur. O virum optimum!o filium christianæ pacis, et patrem christianæ plebis! Conferte nunc istam paucitatem cum illa multitudine episcoporum,neque numerum numero, sed pondus ponderi comparate : hinc modestiam,inde temeritatem,hinc vigilantiam, inde cæcitatem. Hic nec mansuetudo integritatem corrupit, nec integritas mansuetudini repugnavit; ibi autem etfurore timor tegebatur, et timore furor incitabatur. Isti enim convenerant cognitione verorum criminum falsa respuere, illi falsorum damnatione vera celare.

[blocks in formation]
[ocr errors]

subito episcopus esset ordinatus, et ignoret quid ad corrumpendos animos vel improborum vel imperitorum posset tunc pecuniosissima mulier quædam Lucilla, quam pro disciplina ecclesiastica corripiendoidem cum esset diaconus læserat: etiam hoc enim accesserat malum ad illam perficiendam iniquitatem.Nam in illo concilio, ubi a confessis traditoribus absentes atque innocentes damnati sunt,pauci quidam erant,qui crimina sua infamatis aliis tegere cupiebant, ut homines a veritatis inquisitione averterentur falsis rumoribus avocati. Pauci ergo erant,qui hoc negotium maxime curabant,quamvis in eis esset major auctoritas, propter ipsius Secundi societatem qui eis pepercerat territus. Cæteri autem Lucillæ pecunia maxime adversus Cæcilianum empti et instigati perhibentur. Extant Gesta apud Zenophilum consularem (a), ubi Nundinarius quidam diaco nus a Sylvano Cirtensi episcopo, quantum ipsis Gestis intelligitur, degradatus, cum eis satisfacere per aliorum episcoporum litteras frustra conatus esset, multa patefecit iratus, et in judicium publicum protulit: inter quæ id quoque commemoratum legitur, quod Lucillæ pecunia corruptis episcopis, in Carthaginensi Ecclesia, in Africæ capite, altare contra altare levatum est. Scio quod hæc Gesta vobis non legerimus, sed tempus non fuisse meministis. Inerat etiam nonnullus dolor animi de typho superbiæ veniens, quod non ipsi ordinaverant Carthagini episcopum.

18. Quibus omnibus rebus, cum eos non veros judices, sed inimicos atque corruptos Cæcilianus convenisse cognosceret ; quando fieri posset, ut vel ipse vellet, vel populus cui præsidebat permitteret, ut relicta ecclesia iret in domum privatam, non collegarum discutiendus examine, sed factionis cuneo et odiis muliebribus trucidandus?cum sibi præsertim videret apud Ecclesiam transmarinam privatis inimicitiis et ab utraque parte dissensionis alienam, in‹ corruptum et integrum examen suæ causæ remanere. Ubi sinihil adversarii agere vellent, ipsi se ab orbis terrarum innocentissima communione præciderent. Si autem illic eum accusare tentassent,tunc sibi adesset, tunc innocentiam suam adversus eorum machinamenta defenderet, sicut postea factum esse didicistis: cum tamen illi nimis sero quæsissent judicium transmarinum jam schismatis rei, jam levati altaris horrendo scelere maculati. Primo enim facerent si veritate niterentur; sed falsis rumoribus temporis diuturnitate firmatis, quasi vetusta fama præjudicante ad judicium venire voluerunt: aut quod magis credendum est, damnato prius, sicut libuit, Cæciliano, quasi securi sibi videbantur præfidentes numero suo, nec audentes alibi commovere causain malam, ubi nulla corruptione operante posset veritas inveniri.

CAP. VII.-19.Sed posteaquam ipsis rebus experti sunt cum Cæciliano permanere communionem orbis 1 Lov, noluerunt. Alii Cdd., voluerunt.

a) Isthac Gesta fuerunt confecta an. 320, habenturque in lib. 3 cont. Crescon., c. 29, n. 33. Eorumdem etiam meminit Optatus in lib. 1 cont. Parmenianum.

terrarum, et ad eum a transmarinis Ecclesiis commu

Mediolanum pervenire. Quo cum etiam Cæcilianus nicatorias litteras mitti, non ad illum quem ipsi sce- venisset, ipsum quoque, sicut scripsit exbibuit, colerate ordinaverant ; puduit eos sempertacere,quia gnitaque causa, qua diligentia, qua cautela, qua posset eis objici,cur paterenturigaaram per tot gen

provisione, sicut ejus indicant litteræ, Cæcilianum tes Ecclesiam communicare damnatis, el cur se ipsi innocentissimum, illos improbissimos judicavit. ab innocentis orbis terrarum communione præcide

CAPUT VIII. - 21. Et adhuc baptizant extra ecrent, cum tacendo sinerent episcopo, quem Cartha

clesiam, et si possint rebaptizant Ecclesiam ; sacriginensibus ordinassent, a toto orbe non communi

ficant in dissensione et schismate, et pacis nomine cari. Elegerunt, sicut dicitur, ad duas ' agere cau

populos salutant, quos a pace salutis exterminant. sam cum Cæciliano apud Ecclesias transmarinas,

Conscinditur unitus Christi,blasphematur hæreditas parati ad utrumque : ut si eum potuissent quacum

Christi, exsufflatur Baptisma Christi ; et nolunt in que versutia falsæcriminationis evincere, satiarent

se ista per ordinarias humanas potestates flagellis plenissime cupiditatem suam ; si autem non pos

temporalibus emendari, ne in æternas pænas pro sent,in eadem quidem perversitate durarent,sed jam

tantis sacrilegiis destinentur. Nos eis objicimus tamen quasi haberent quod dicerent, malosjudices

furorem schismatis, rebaptizationis insaniam, ab se esse perpessos; quæ voxestomnium malorum li

hæreditate Christi quæ per omnes gentes diffusa est, tigatorum, cum fuerint etiam manifestissima veritate superati : quasi noa eis ad hoc dici posset et

nefariam separationem. De codicibus non tantum

nostris, sed etiam eorum, recitamus ecclesias quajustissime dici, Ecce putemus illos episcopos, qui

rum nomina hodie legunt, et quibus hodie non Romæ judicarunt, non bonos judices fuisse; restabat adhuc plenarium Ecclesiæ universæ concilium,

communicant:quæ cum recitanturin conventiculis

eorum, lectoribus suis dicunt. Pax tecum ; et cum ubi etiam cum ipsis judicibus causa posset agitari,

ipsis plebibus, quibus illæ litteræ scriptæ sunt, utsi malejudicasse convicti essent, eorum sententiæ

pacem non habent. Et ipsi nobis objiciunt vel falsa solverentur. Quod utrum fecerint,probent:nos enim

crimina mortuorum, vel etiamsi vera, tamen aliena; non factum esse facile probamus, ex eo quod totus orbis non eis communicat: autsi factum est, etiam

non intelligentes in iis quæ nos eis objicimus, ibi sunt victi; quod ipsa eorum separatio manifestat.

omnes illos teneri ; in iis vero quæ nobis obji20. Sed tamen quid postea fecerint, Imperatoris

ciunt, paleam vel zizania messis dominicæ repre

hendi, ad frumenta autem crimen non pertinere : litteris sufficientissime ostenditur. Judices enim ec. clesiasticos tantæ auctoritatis episcopos,quorumju

neque considerantes quia quibus mali placent in dicio et Cæciliani innocentia et eorum improbitas

unitate, ipsi communicant malis ; quibus autem

displicent, et eos emendare non possunt, neque ante declarata est, non apud alios collegas, sed apud Im

tempus messis audent zizania eradicare, ne simul peratorem accusare ausi sunt, quod male judica

eradicent et triticum (Matth. XII, 29), non factis rent. Dedit ille aliud Arelatense judicium, aliorum

eorum, sed altari Christi communicant: ita ut non scilicet episcoporum : non quia jam necesse erat,

solum non ab eis maculentur, sed etiam divinis sed eorum perversitatibus cedens, et omnimodo

verbis laudari prædicarique mereantur ; quoniam capiens tantam impudentiam cohibere. Neque enim

nenomen Christi per horribilia schismata blaspheausus est christianus Imperator sic eorum tumul

metur, pro bono unitatis tolerant, quod pro bono tuosas et fallaces querelas suscipere, ut de judicio episcoporum qui Romæ sederant ipse judicaret ;

æquitatis oderunt. sed alios, ut dixi, episcopos dedit: a quibus tamen 22. Si habent aures, audiant quid Spiritus dicat illi ad ipsum sursum Imperatorem provocare ma.

Ecclesiis. Sic enim in Apocalypsi Joannis legitur : luerunt; qua in re illos quemadmodum detestetur,

Angelo, inquit, Ecclesiæ Ephesi scribe, Hæc dicit qui audistis. Atque utinam saltem ipsius judicio insa

tenet septem stellas in dextera sua,qui ambulat in menissimis animositatibus suis finem posuissent,atque

dio seplem candelabrorum aureorum:Scio operatua ut eis ipse cessit, ut de illa causa post episcopos

et laborem et patientiam tuam,et quia non potes susjudicaret, a sanctis antistitibus postea veniam petitu

tinere malos, et tentasti eos qui se dicunt apostolos rus, dum tamen illi quod ulterius dicerent non ha- esse, et non sunt, et invenisti eos mendaces, et patienberent, si ejus sententiæ non obtemperarent,ad quem

tiam, habes, et sustinuisti eos propter nomen meumet ipsi provocaverunt, sic et illi aliquando cederent non defecisti(A poc.11,1-3). Quod si de angelo superioveritati. Jussit enim ille ut ei partes ad agen

rem cælorum, et non de præpositis Ecclesiæ vellet dam causam Romam occurrerent. Quo cum Cæci

intelligi,non consequenter diceret:Sed habeo adverlianus nescio qua causa non occurrisset, interpella- sum te, quod charitatem tuam primam reliquisti. tas ab eis, præcipit ut Mediolanum sequerentur.

Memor esto itaque unde excideris, et age pænitenTunc se aliqui eorum subtrahere cæperunt, for

liam, el prima opera fac: sin autem, venio tibi, et tasse indignati quia non est eos imitatus Constan

movebo candelabrum tuum de loco suo,nisi pæniten. tipus, ut jam slatim atque velociter Cæcilianum tiam, egeris (Ibid, 4, 5). Hoc superioribus Angelis damnaret absentem. Quod ubi cognovit providus

dici non potest, qui perpetuam retinent charitatem, Imperator, reliquos ab officialibus custoditos fecit unde qui defecerunt et lapsi sunt, diabolus est et 1 Sic Lov. et Mss. At Edd. antiquiores et Ms. Fux. ha

angeli ejus. Ergo primam charitatem dicit, quia susbeni, ad duas fraudes.

tinuit pseudoapostolos propter nomen Christi, PATROL. XXXIII.

(Six.)

171

quam jubet ut repetat, et faciat priora opera sua, Et objiciuntur nobis crimina malorum hominum, non nostra, sed aliena; et ipsa partim incognita : quæ si etiam vera et præsentia videremus, et zizaniis propter frumenta parcentes, pro unitate toleraremus,non solum multa reprehensione,sed etiam non parva laude nos dignos diceret, quicumque Scripturas sanctas non corde surdus audiret.

23. Tolerat Aaron multitudinem idolum exigentem et fabricantem et adorantem. Tolerat Moyses adversus Deum tot millia murmurantia, et toties offendentia sanctum nomen ejus. Tolerat David Saülem persecutorem suum, sceleratis moribus cœlestia deserentem, magicis artibus inferna quærentem; occisum vindicat, christum etiam Domini propter sacramentum venerandæ unctionis appellat. Tolerat Samuel nefandos filios Heli, perversosque filios suos, quos populus quia tolerare noluit, divina veritate accusatus, divina severitate correptus est. Tolerat denique ipsum populum superbum contemptorem Dei. Tolerat Isaias in quos tam multa vera crimina jaculatur, Tolerat Jeremias a quibus tanta perpetitur. Tolerat Zacharias Pharisæos et Scribas, quales illo tempore fuisse Scriptura testatur. Scio me multos prætermisisse : legant qui volunt, legant qui possunt eloquia cœlestia, invenient omnes sanctos Dei servos et amicos semper habuisse quos in suo populo tolerarent; cum quibus tamen illius temporis sacramenta communicantes, non solum non inquinabantur, sed etiam laudabiliter sustinebant, studentes, sicut ait Apostolus, servare unitatem spiritus in vinculo pacis (Eph. iv, 3). Attendant etiam post Domini adventum, ubi multo plura hujus tolerantiæ per totum orbem inveniremus exempla, si omnia scribi et in auctoritatem redigi potuissent, tamen hæc ipsa quæ habemus advertite. Tolerat ipse Dominus Judam, diabolum, furem et venditorem suum; sinit accipere inter innocentes discipulos, quod fideles noverunt pretium nostrum, Tolerant Apostoli pseudoapostolos ; et inter sua quærentes non quæ Jesu Christi, Paulus non sua quærens sed quæ Jesu Christi, cum gloriossisima tolerantia conversatur. Postremo, quod paulo ante commemoravi, divina voce laudatur sub angeli nomine præpositus Ecclesiæ,quod cum odisset malos, eostamenstentatos et inventos pro nomine Domini toleravit.

24, Ad summam seipsos interrogent: Nonne tolerantur ab eis cædes et incendia Circumcellionum, qui sunt1 veneratores præcipitatorum ultro cadaverum, et subincredibilibus malis unius Optati (a) per tot annos totius Africa gemitus? Parcojam dicere singularum per Africam regionum et civitatum et fundorum tyrannicas potestates, et publica latrocinia. Melius enim vobis hæc vos ipsi dicitis, sive in aurem, sive palam, sicut libitum fuerit. Quocumque enim oculos verteritis, occurret quod dico, vel potius quod taceo. Neque hinc istos quos ibi diligi

In Mss. quindecim omittitur, qui sunt. Videsis persimilem locum in lib. 1 cont. Petil., litt. c. 24. (a) Thamugadensis episcopi. Vide not. in epist. 53.

tis, accusamus. Non enim nobis displicent, quia tolerant malos; sed quia intolerabiliter mali sunt propter schisma, propter altare contra altare, propter separationem ab hæreditate Christi toto orbe diffusa, sicut tanto ante promissa est. Violatam pacem conscissam unitatem, iterata baptismata, exsufflata Sacramenta, quæ in sceleratis quoque hominibus sancta sunt, plangimus et lugemus. Quæ si parvi pendunt, intueantur exempla quibus demonstratum est quanti hæc penderit Deus. Qui fecerunt idolum usitata gladii morte perempti sunt (Exod. xxx11, 27, 28) : qui vero schisma facere voluerunt, hiatu terree principes devorati, et turba consentiens igne consumpta est (Num. xx1, 31-35). Diversitate pœnarum, diversitas agnoscitur meritorum.

CAPUT IX. 25. Traduntur in persecutione saneti Codices, confitentur traditores, et Deo dimittuntur. Non interrogantur innocentes, et ab hominibus temerariis damnantur. Probatur integer certis judiciis, qui inter absentes damnatos multo vehementius cæteris criminatus est. Judicium episcoporum ad Imperatorem appellatur: judex eligitur Imperator; judicans contemnitur Imperator. Quæ tunc acta sint legistis, quæ nunc agantur videtis: si de illis in aliquo dubitatis, ista jam cernite. Certe non chartis veteribus, non archivis publicis, non Gestis forensibus aut ecclesiasticis agamus. Major liber noster orbis terrarum est; in eo lego completum quod in Libro Dei lego promissum: Dominus, inquit, dixit ad me, Filius meus es tu, ego hodie genui te postula a me, et dabo tibi gentes hæreditatem tuam, et possessionem tuam terminos terræ (Psal. 11, 7, 8). Huic hæreditati qui non communicat, quoslibet libros teneat, exhæredatum se esse cognoscat. Hane hæreditatem quisquis expugnat, alienum se esse a familia Dei satis indicat. Certe de traditione divinorum Librorum vertitur quæstio, ubi hæreditas ista promissa est. Ille ergo credatur testamentum tradidisse flammis, qui contra voluntatem litigat testatoris. Quid tibi fecit, o pars Donati, quid tibi fecit Ecclesia Corinthiorum ? Quod autem de ista dico, de omnibus talibus et tam longe positis intelligi volo. Quid vobis fecerunt, quæ nec omnino quid feceritis nec quos infamaveritis nosse potuerunt?an quia Lucillam Cæcilianus in Africa læsit, lucem Christi orbis amisit? 26. Tandem sentiant quod fecerunt: merito certo annorum intervallo in oculos eorum revolutum est opus ipsorum. Quærite per quam feminam Maximianus (a),qui dicitur esse Donati propinquus, sese a Primiani communione præciderit,et quemadmodum congregata episcoporum factione, Primianum damnarit absentem, et adversus eum episcopus ordina(a) Maximianus Carthaginensis diaconus donatista Primiano episcopo suo infensus, auctor novi schismatis exstitit circ. an 393, «præcidens frustum de frusto,» ut ait Augustinus Enarrat. 2 in Psal. 36, serm. 2, n. 20, ubi et refert synodicam epistolam Donatistarum episcoporum qui Primianum in Cabarsussitano concilio damnarunt, et in ejus locum subrogarunt Maximianum. At anno proxime sequenti habitatum est a cæteris Donatistis Bagaiense coneilium contra exortum schisma, damnatusque est ab iis Maximianus.

tus sit; quemadmodum Majorinus per Lucillam congregata episcoporum factione Cæcilianum damnavit absentem, et contra eum episcopus ordinatus est. An forte quod a cæteris Afris suæ communionis episcopis contra factionem Maximiani Primianus purgatus est, valere vultis; et quod a transmarinis unitatis episcopis adversus factionem Majorini Cæcilianus purgatus est, valere non vultis? Rogo, fratres mei, quid magnum peto? quid difficile a vobis intelligi cupio? Multum quidem interest, et incomparabiliter distat vel auctoritate vel numero Africana Ecclesia, si cum cæteris orbis partibus conferatur: et longe minor est, etiamsi unitas hic esset, longe omnino minor est comparata cæteris christianis omnibus gentibus, quam pars Maximiani comparata parti Primiani; peto tamen, et justum esse arbitror, ut tantum valeat concilium Secundi Tigisitani, quod Lucilla conflavit adversus absentem Cæcilianum et apostolicam sedem 1, totumque orbem Cæciliano communicantem, quantum valet concilium Maximianensium,quod similiter femina nescio quæ conflavit adversus absentem Primianum, et cæteram per Africam multitudinem Primiauo communicantem.Quid apertius cernitur?quid æquius postulatur? | 27. Videtis hæc omnia, et nostis, et gemitis; et tamen videt et Deus quod vos in tam pestifera et sacrilega præcisione nulla res cogit remanere, si pro adipiscendo spirituali regno carnalem superetis affeetum,et amicitias hominum quæ in judicio Dei nihil proderunt, pro devitandis sempiternis pœnis non timeatis offendere. Ecce ite, consulite; quid contra hæc nostra possint respondere cognoscite: si proferunt chartas, proferimus chartas; si falsas nostras esse dicunt, hoc nos de suis dicere non indignentur. Nemo delet de cœlo constitutionem Dei,nemo delet de terra Ecclesiam Dei: ille totum orbem promisit, ista totum orbem replevit; et malos habet et bonos, sed nec in terris amittit nisi malos, nec in cœlum admittit nisi bonos. Erit autem vobis hic sermo, quem de munere Dei novit ipse, quanta et pacis et vestra dilectione deprompsimus, correctio si velitis, testis vero etsi nolitis.

EPISTOLA XLIV (a).

Augustinus refert quæ cæpta sint agi de concordia cum Fortunio Donatistarum episcopo, cupiens ut sine tumultu, quod placide cæptum est, perficiatur conventu frequentiore.

Dominis dilectissimis et prædicabilibus fratribus Eleusio, Glorio et FELICIBUS, AUGUSTINUS. CAPUT PRIMUM. 1.Fortunium quem Tubursicum habetis episcopum per eamdem civitatem, quanquam festinantissime, cum ad Cirtensem Ecclesiam pergeremus (b),experti sumus ita omnino ut de

In. Mss. prope omnibus habetur, apostolicas sedes; quæ forte germana lectio est.

Bad. Am. Er. et Ms. unus et Vatic. Felici. Alii, Felicibus.

In duobus vatic. codicibus: Tybursicum. (a) Alias 163: quæ autem 44 erat, nunc 17. Scripta exeunte an. 397, aut ineunte 398.

(b) Eo pergebant episcopi ordinandi causa, uti dicitur infra, n. 13, in locum scilicet Profuturi post susceptum

illo soletis benignissime polliceri. Eam ipsam quippe vestram de illo nobis sermocinationem cumeirenuntiaremus, volentes eum videre, non abnuit. Venimus itaque ad eum,quia ætati ejus id a nobis deferendum videbatur, potius quam exigendum ut ipse ad nos veniret prior. Perreximus ergo comitantibus non paucis, quos forte aggregatos nobis illud tempus invenerat. Cum autem apud eum consedissemus, rumore disperso non parva præterea turba confluxit; sed nobis in tota illa multitudine perpauci apparebant,qui utiliter ac salubriter agi causam illam,et tantam reique tantæ quæstionem prudenter et pie discuti cuperent.Cæteri vero magis ad spectaculum quasi altercationis nostræ prope theatrica consuetudine, quam ad instructionem salutis christiana devotione convenerant.Quapropter nec silentium nobis præbere,nec intente nobiscum atque modeste saltem et ordinate colloqui potuerunt, exceptis, ut dixi,paucis, quorum religiosa et simplex apparebat intentio.Itaque libere pro sui cujusque animi motu immoderate loquentium omnia strepitu turbabantur, nec evincere sive nos, sive ipserogando interdum etiam objurgando potuimus, ut nobis modestum silentium præberetur. 2. Res tamen utcumque agi cœpta est, et aliquot horas in alterno sermone protraximus, quantum vocibus interquiescentibus varie tumultuantium sinebamur. Sed in ipso disputationis exordio, cum videremus ea quæ dicebantur, subinde labi de memoria vel nostra, vel eorum quorum salutem maxi. me curabamus ; et ut esset nobis cautior modestiorque tractatio, simul ut et vos atque alii fratres qui absentes erant, quid inter nos actum esset, legendo cognosceretis, postulavimus ut a notariis verba nostra exciperentur. Diu ab illo vel ei consentientibus reluctatum est; postea tamen ipse concessit. Sed notarii qui aderant, atque id strenue facere poterant, nescio qua causa excipere noluerunt. Egimus saltem ut fratres qui nobiscum erant, quanquam in hac re tardius possent, exciperent, pollicentes nos ibi easdem tabulas relicturos. Consensum est. Cœperunt verba nostra excipi, et aliqua ab invicem ad tabulas dicta sunt. Postea inordinatas perstrepentium interpellationes, et propterea nostram quoque turbulentiorem disputationem notarii non valentes sustinere, cesserunt; nobis sane non desistentibus, et ut cuique facultas dabatur, multa dicentibus. Ex quibus omnibus verbis nostris, quantum recordari potui, causæ totius actionem, Dilectionem vestram fraudare nolui. Potestis enim ei litteras meas legere, ut vel approbet vera me scripsisse; vel ipse vobis, si quid melius recolit, incunctanter insinuet.

CAPUT II. — 3. Primo enim vitam nostram, quam vobis benevolentius fortasse quam verius narrantibus, se comperisse dicebat, prædicare dignatus est: adjungens se dixisse vobis, nos omnia, quæ de nobis

episcopatum in brevi demortui. Huic succedebat Fortunatus laudatus in lib 2 cont. litteras Petil., c. 99, n. 228, et unus ex episcopis septem delectis ad causam catholicæ Ecclesiæ propugnandam in collatione Carthaginensi, an. 411.

insinuaveratis, bene facere potuisse, si in Ecclesia cipes illorum potius fuisse traditores : quod si de faceremus. Deinde quærere coepimus quænam illa hac re nostrorum litteris nollent credere, nec nos esset Ecclesia, ubi vivere sic oporteret ; utrum illa cogi oportere ut litteris credamus ipsorum. quæ, sicut sancta tanto ante Scriptura prædixerat, se CAPUT III. – 5. Sed tamen sequestrata ista dubia terrarum orbe diffunderet, an illa quam pars exigua quæstione,quærebam quomodo se istijuste separasvel Afrorum vel Africæ contineret. Hic primo asse- sent ab innocentia cæterorum Christianorum, qui rere conatus est, ubique terrarum esse communio- per orbem terrarum successionis ordinem custonem suam. Quærebam utrum epistolas communi- dientes, in antiquissimis Ecclesiis constituti, penitus catorias, quas formatas dicimus, posset quo vellem ignorarent qui fuerint in Africa traditores; qui certe dare, et affirmabam, quod manifestum erat omni- non possent communicare, nisi eis quos sedere in bus, hoc modo facillime illam terminari posse sedibus episcopalibus audiebant.Respondit,tamdiu quæstionem (a). Parabam autem, ut si consentiret, transmarinarum partium Ecclesias mansisse innoad illas ecclesias a nobis tales litteræ mitterentur, centes, donec consensissent in eorum sanguinem, quas in apostolicis auctoritatibus pariter legere- quos Macarianam persecutionem pertulisse dicebat. mus illo jam tempore fuisse fundatas.

Ubi ego possem quidem dicere, nec invidia Maca4. Sed quia res aperte falsa erat, permixtis verbis riani temporis innocentiam transmarinarum Eccle. cito inde discessum est ; inter quæ verba evangeli- siarum contaminari potuisse; quandoquidem nullo cam illam Domini admonitionem commemoravit, modo probaretur illis auctoribus fecis etiam quæ fequa dixit : Cavete a pseudoprophetis ; multi ad vos cerat. Sed de compendio quærere malui, si Macarii venient in vestitu ovium, intus autem sunt lupi rapa- sævitia, ex quo in eam consensisse dicebantur transces: ex fructibus eorum cognoscetis eos (Matth.vii, 45, marinæ Ecclesiæ, suam innocentiam perdiderunt, 16). Quæ verba Dominicum diceremus eadem de illis utrum saltem probaretur usque ad illa tempora a nobis posse recitari, ventum inde est ad exaggera- Donatistas cum orientalibus Ecclesiis cæterisque tionem persecutionis, quam sæpe suam partem per- orbis partibus in unitate mansisse. tulisse dicebat ; hinc volens ostendere suos esse 6. Tunc protulit quoddam volumen, ubi volebat christianos, quia persecutionem paterentur. Inter ostendere Sardicense concilium ad episcopos Afros, quæ verba cum ego pararem ex Evangelio respon- quierantcommunionis Donati,dedisse litteras. Quod dere, inde capitulum commemoravit prior, ubi Do- cum legeretur, audivimus Donati nomen inter cæteminus ait: Beati qui persecutionem patiuntur prop- ros episcopos, quibus illi scripserant. Itaque flagiter justitiam, quoniam ipsorum est regnum cælorum tare cæpimus ut diceretur, utrum ipse esset Donatus (Id. v, 10). Quo loco ego gratulatus, subjeci statim id de cujus parte isti cognominantur : fieri enim poergo esse quærendum, utrum illi persecutionem tuisse, ut alicui Donato alterius hæresis episcopo propter justitiam passi fuerit. In qua quæstione dis- scripserint, cum maxime in illis nominibus nec cuti cupiebam, quod quidem omnibus clarum erat, Africæ mentio facta fuerit. Quomodo ergo posset proutrum eosin unitate Ecclesiæ constitutos, an schis- bare Donatum partis Donati episcopum nomineillo matejam divisos Macariana tempora invenerint(b): accipiendum esse, quando ne id quidem probare ut qui videre vellentutrum propterjustitiam persecu- posset, utrum ad Africanarum specialiter Ecclesiationem passi fuerint, id potius attenderent, utrum se rum episcopos illæ litteræmissæ fuerint. Quanquam recte a totius orbis unitate præciderint. Quod si in- enim Donati nomen Afrum esse soleat, non tamen rejuste fecisseinvenirentur, manifestum esset eos pro- pugnareta vero, ut vel partium illarum aliquis vocapter injustitiam potius quam propter justitiam pas- retur nomine Afro, vel aliquis Afer in illis partibus sos persecutionem ; et ideo numero beatorum constitueretur episcopus. Neque enim in eis vel diem adjungi non posse, de quibus dictum est: Beati qui vel consulem invenimus, ut saltem consideratis tempersecutionem patiuntur propter justitiam. Ibicom- poribus certi aliquid eluceret. Sane quoniam nescio memorata est famosior quam certior Codicum illa quando audieramus Arianos, cum a communione traditio. Sed respondebatur a partibus nostris prin- catholica discrepassent, Donatistas in Africa sibi so

ciare tentasse: ad aurem mihi hoc ipsum frater Aly(a) Hinc Donatistas urgebat etiam Optatus in lib. 2. « Nobis, inquit, totus orbis commercio formalarum in una

pius suggessit. Tuncaccepto ipso volumine,ejusdem « communionis societate concordat ». In codice can.

concilii statuta considerans, legi? Athanasium episEccles. Afric. exstat canon 23, ut episcopus trans mare copum Alexandrinum catholicum, cujus maxime profecturus, formatam sumat a primate. (b) Macarius cujus gesta in Catholicos calumnios objec

adversus Arianos acerrimarum disputationum contabant Donatistæ, adeo ut ex ipsius nomine Macarianos flictus eminuit, et Julium Ecclesiæ Romanæ episcoillos appellarent, a Constante imperatore circ. an. 348, missus fuit in Africam una cum Paulo, tum ut eleemosynas

pum, nihilominus catholicum, illo concilio Sardierogaret in pauperes, tum ut singulos ad unitatem catholi- censi fuisse improbatos. Unde apud nos constitit cam adhortaretur. Cui episcopi donatistæ,in primis Dona. Arianorum fuisse concilium, quibus isti episcopi tus Carthaginensis et Donatus Bagaiensis vehementer obs. tituerunt ; quin et in eum concitarunt Circumcellionum

catholici vehementissime resistebant. Itaque ad dilifurorem :

: e quibus permultia militibus necati, et marty- gentiorem etiam temporum discussionem voluimus rum titulo apud Donatistas exornati; inter eos celebriores Marculus et Donatus, scilicet Bagaiensis. Alter autem Do

ipsum volumen accipere atque auferre nobiscum. natus, cum iis qui ad concordiam revocari nollent, fu- Qui noluitdare, dicens, ibi nos habere illud, quangam postmodum arripuit, sive in exilium relegatus fuit, ex Optato in lib. 3, partim suam ex Augustino, etc.

Apud Bad. Am. Er. et plures Mss., legit.

1

« PredošláPokračovať »