consignatur die vı Kal. Febr. post Consulatum conciliant Zosimi ad Galliarum Ecclesias litteræ, Theodos. vil, et Junii Quarti V. C. id est an. 417. quæ apud Sirmandum datæ notantur 22 martii an. CLXXVI. - Scripla paulo post superiorem. 417, tum etiam Paschasini Lilybætani episcopi ad Eodem die responsum dedit Innocentius Milevi. Leonem Romanum pontificem epistola apno 443 tanis Patribus qui synodicam ipsi super eadem scripta, ubi is narrat Occidentales anno 417, re, scilicet epistolam hic centesirnam septuagesi- Zosimo tunc pontifice, errasse in festo Paschatis, mam sextam transmiserant. Carthaginensium quod cum in 22 aprilis incideret, celebratum ab exempto provocati, uti aiunt n. 5. Pertinet itaque illis fuit 25 martii. Denique Prosper in Chronico ad eumdem annum 416. tradit Zosimum Ecclesiam rexisse annum unum CLXXVII. – Scripta circa idem tempus. menses novem dies octo, aut, juxta nonnullas lisdem argumentis deprehenditur tempus epis- editiones, novem. Atqui Zosimus obiit 26 detolæ centesimæ septuagesimæ septimæ, post cembr. an. 418. Suscepit itaque regimen Ecclesiæ. superiores synodicas dictatæ ex n. 1. die 17 aut 18 martii an. 417. Porro quod etiam huCLXXVIII. – Scripta eodem tempore. jusce ad Paulinum epistolæ ætatem indicat, IonoÆtatem suam epistola centesima septuagesima centii successor Zosimus nondum tentaverat quid octava ad Hilarium episcopum consignatam præfert quam sive in favorem, sive in condemnationem his verbis n. 2. Jam enim, ait Augustinus, cum ista Pelagianorum ; quandoquidem nullum de ipso scriberem, cognoveramus in ecclesia Carthaginensi verbum habet isthæc epistola. adversus eos episcopalis Concilii conditum fuisse decre. CLXXXVII. – Scripta sub medium an. 417. tum, per epistolam sancto et venerabili Papæ Innocen- Liber ad Dardanum inter Augustini epistolas in tio dirigendum, et nos de concilio Vumidiæ ad eamdem hactenus editis recensitus, pertinet ad medium cirapostolicam Sedem jam similiter scripseramus. citer annum 417. Quippe æstate labente conscri CLXXIX. – Scripta circa idem tempus. ptum a se prodit Augustinus n. 1, tribuitque eiDiospolitanæ synodi exeunte anno 415 celebratæ dem libroin Retractationibus medium locum inter Gesta nondum receperat Augustinus,cum epistolam librum de Gestis Pelagii exeunte anno 416 aut incentesimam septuagesimam nonam Joanni Jeroso- eunte 417 elaboratum, et libros de Gratia et Peccato lymitano perferendam dedit ex n. 7. Sed jam vide- originali scriptos versus mensem maium anni 418. rat conscriptam a Pelagio atque ad Africanos CLXXXVIII. — Scripta exeunte an. 417 aut ineunte 418. istoruin Gestorum loco transmissam apologiam Ad Julianam epistola centesima octogesima octava quamdam, qua se ille ad Herotis et Lazari objecta mittitur nomine Alypii et Augustini, qui certiores respondisse jactabat ; scripseralque jam Augusti- fieri cupiunt, an a Pelagio profectus sit anonymusad nus alteram ad Joannem epistolam super eadem Demetriadem liber, quæ est hic in appendice episcausa, post Orosii reditum, uti opinamur. Quippe stola xvii. Porro in opere de Gratia Christi librum n. 1 rescripta sibi a Joanne credit non reddita, eumdem Pelagio adscribit Augustinus tanquam quod ipsi perlator defuerit. auctori plane comperto et comprobato. Prodiit CLXXX. – Scripla circa finem an. 416. ergo isthæc epistola ante dictum opus de Gracia Centesima octogesima ad Oceanum data est ali an. 418 elaboratum: 1 :non tamen multo ante tempore; quanto post Orosii reditum in Africam ex n. 5. quando hic n. 14 loquitur Augustinus de altera Pe CLXXXI-CLXXXIII. – Scriptæ init. an. 417. lagii epistola, quæ sub initium an. 417 Innocentio Tres subsequentes epistolæ, ab Innocentio in scripta, ejusque successori Zosimo nonnisi versus Africam transmissæ, diem et consulem consigna- mensem septembrem reddita est. tum habent. Quæ notæ incidunt in mensem janua CLXXXIX. Scripta circa an. 418. rium anni 417. Quæ initio centesimæ octogesimæ nonxe ad BoniCLXXXIV. – Scripta sub idem tempus. facium dicit Augustinus, rescripta ad eum a se jam Centesimam octogesimam quartam Innocentii ad dictata, eaque perlatori in manus tradita fuisse, cum Aurelium et Augustinum sub idem tempus scrip- ab eodem perlatore inductus fuit, ut hanc insuper tam credimus ; quandoquidem Innocentius anno epistolam adderet, scribens aliquid quod ipsum ædi417 obiit mense martio vel julio. ficet ad sempiternam salutem, ea Lovanienses post CLXXXV. – Scripta circa an. 417. Erasmum intelligunt de clxxxv ad eumdem Bonifalo epistola centesima' octogesima quinta ad cium epistola. Quibus etsi non assentiamus, quod il. Bonifacium collationis Carthaginensis meminit lud prius scriptionis genus non epistola, sed liber Augustinus n. 6. Sed ejus ætatem expressius indi. ab Augustino censeatur in Retractationibus; præeat in Retractationibus, ubi recensito libro de Gestis terquam quod in eo versatur argumento, ut ad Pelagii, qui versus ineuntem annum 417 editus Bonifacii ædificationem nihil insuper desiderari est, testatur eam se tempore eodem conscrip- potuisset: commode tamen ad hoc tempus refertur sisse ; proximum ei loeum ante librum Dardano sthæc epistola, de qua agimus clxxxix quo temsub estatem anni 417 scriptum assignans. pore Bonifacii virtutes fama rescierat Augustinus CLXXXVI. – Scripta circa medium an. 417. ex. n. 8, sed nondum forte usu ipsius aut consueTempus centesimæ octogesimæ sextæ epistole tudine satis familiari. ad Paulinum datæ monstrant complura. Primum СХС. Scripta paulo post medium an. 418. Gesta Diospolitance synodi jam pervenerant in Ætatem epistolæ centesimæ nonagesimæ ad OptaAugustini manusexn. 1, 31, ac sequentibus. Deinde tum habes partim ex n. 22 et 23 ubi de damnatis a rescripta Innocentii contra Pelagianos initio anni Zosimo Pelagianis dicitur, deque Tractoria quæ in 417 data legerat. Exinde enim n. 28 Dominicam eos per universum orbem ante medium an. 418 ab sententiam, Nisi manducaveritis carnem Filii homi- ipso emissa fuit: partim ex n. 1, in quo innuit Aunis, etc., incipit Pelagianis obtendere : id tamen gustinus secum apud Cæsaream ageret, scribendæ prudenter observandum curans, testimonium illud huic epistolæ adjecisse animum, imprilsu Renatiet ab apostolica sede eo line adhibitum fuisse, ut ne Muressis. Porro Cæsaream petiit post Carthaginense parculi non baptizati vitam posse habere credantur. concilium die 1 maii an. 418 celebratum, iter CarAd hæc audiverat Innocentii obitum ex n. 2 qui thaginerecta in Mauritaniam suscipiens, ex epistola anno 417, die 28 julii, contigit calculo Baronii, cui 193, n. 1 ; agebatque adhuc Cæsaree die 20 sepActa veterum pontificum apud Bollandum, Anas- tembris ejusdem anni, ex Actis cum Emerito. tasios bibliothecarius, et recens Martyrologium CXCI-Cxcii. Scriptæ sud finem an. 418. Romanum suffragantur. Seu potius contigit. 2 die Tres subsequentes epistolas centesimam nonagemartii, ut præferunt Martyrologia Bedæ, Usuardi, simam primam ad Sixtum, centesimam nonagesiAdonis et Nolkeri ; sed ante hos omnes vetus Roma- mam secundam ad Cælestinum, et centesimam num, quo usus est Ado. Martyrologiis autem fidem nonagesimam tertiam ad Mercatorem una eademque PATROL. XXXIII. (Deux.) occasione Albini Romanæ Ecclesiæ acolythi ex Africa profecturi rescripsit Augustinus, postquam remeasset Hipponem, uti ipse initio cujusque harum epistolarum profitetur, id est post suum reditum ex Mauritania Cæsariensi, juxta epistolam cxc, n.1, adeoque post diem 20 septembris, quo die apud Cæsaream confecta notantur Acta cum Emerito. CXCIV. Scripta paulo post superiores. Centesima nonagesima quarta ad Sixtum paulo post Albini acolythi profectionem per Firmum presbyterum missa est ex n. 1. - CXCV. Scripta forte an. 418. In epistola centesima nonagesima quinta augustino gratulari videtur Hieronymus de Pelagianis toto jam orbe damnatis; cumque laudat quod contra flantes ventos ardore fidei perstiterit, indicat fortean S. Doctoris constantiam in expugnanda Pelagianorum hæresi, quando eorum arte delusi Romani patrocinari iis videbantur. Porro in Mss. duobus monast. Vindocinensis observamus huicce épistolæ alteram perbrevem a Hieronymo scriptam, quæ supra ordine est cxx1, proxime subjungi, interjectis his tribus verbis: Jam post subscriptionem. Multi utroque claudicant, etc. CXCVI. Scripta exeunte an. 418. Epistola centesima nonagesima sexta ad Asellicum scripta est eo tempore, quo Donatianus Byzacenæ provinciæ primatem antiquitatis jure agebat, ex n. 1, quæ illi dignitas in Concilio Carthaginensi anni 418 tribuitur. Præterea Pelagianos ab Innocentio et Zosimo jam damnatos significat Augustinus n. 7 hisce verbis: Qui recenti judicio Dei, per diligentes et fideles servos ejus, etiam catholica communione privati sunt. CXCVII et CXCVIII. — Scriptæ exeunte an. 418, aut ineunte 419. CXCIX. Scripta sub an. 419. Ex tribus proxime sequentibus epistolis, centesima nonagesima nona ad Hesychium sub annum Christi 419 data intelligitur ex n. 20. Quapropter centesima nonagesima septima et centesima nonagesima octava, quæ paulo ante scriptæ fuerant, revocandæ videntur ad annum exeuntem 418, aut ad ineuntem 419. Adjuvat conjecturam quod Hesychius in epistola cxcv n. 5, dicat signa per id tempus in cœlo visa fuisse ea dubio procul indicans quæ anno 418 contigisse memorant historici; quibus ille signis permotus, occasionem sumpsit consulendi Augustinum de ultimo die mundi. CC. Scripta exeunte an. 418, aut ineunte 419. Epistola ducentesima ad Valerium comitem missa est cum libro primo de Nuptiis eidem nuncupato, quem librum suo loco demonstrabimus conscriptum fuisse exeunte anno 418, aut ineunte 419. Enim vero ipse Augustinus in lib. 1 ad Bonifacium, c. 5, dicit se id operis post damnationem Pelagii Cælestiique edidisse. Tum addens continenter : Quod ideo dicendum putavi, quoniam iste dicit ab ini. micis suis in odium veritatis dicta mea fuisse suscepta: ne ideo quisquam existimet propter hunc librum meum inimicos gratiæ Christi novos hæreticos fuisse damnatos argumentum præbet quo eumdem librum non multo post eorum hæreticorum damnationem prodiisse concludamus. CCI. — Scriptu an. 419, mense junio. Ducentesima prima, quæ ab Imperatoribus Honorio et Theodosio ad Aurelium, et seorsim ad Augustinum eodem tenore data est, dici et Consulum notam affixam gerit. CCII. Scripta videtur versus finem an. 419. Quæ ducentesima secunda hic est, earum quas Hieronymus scripsit, epistolarum omnium novissimam putat Baronius, remittitque ad annum 420, in quem Hieronymi obitus juxta Prosperi Chronicum indicit. Certe quidem Eustochii virginis dormitio, cujus dolore se vehementer occupatum testatur hic Hieronymus, non multo ante prædictum annum 420 reponi potest; quandoquidem Palladius Lausiacam historiam an. 419 aut 420 scribens, in vivis eam agere credit in cap. 125. Quod vero ad epistolæ perlatorem Innocentium presbyterum attinet, is anno 419, ad perquirendos Nicænos canones missus a Patribus Africanis ad Cyrillum, inde rediit in Africam anno eodem ante 26 novembris, ut ex Cod. can. Eccl. Afric. titulo, c. 137, liquet: eaque dubio procul occasione viso Hieronymo, epistolam de qua agitur, afferendam accepit, hoc ipso anno; non subsequenti. Quippe epistolæ initio, cum Hieronymus excusat quod innocentius anno præterito quasi nequaquam in Africam reversus, ipsius ad Augustinum scripta non sumpserit, indicat unam et alteram Innocentii peregrinationem in Oriente: quarum prima, siquidem Innocentius de suo in Africam reditu incertus erat, non eadem est cum illa quam an. 419 Africanæ synodi auctoritate suscepit. Neque recte Baronius jis ex verbis Hieronymi colligit epistolam anno sequenti a legatione Innocentii datam fuisse. CCHI. Scripta forte circa an. 420. Epistola ducentesiina tertia ad Largum eo tempore scripta est, quo ille res prosperas ante expertus, versabatur in adversis, potestque ad annum circiter 420 revocari; siquidem Largus iste, qui dominus insignis et præstantissimus salutatur, quique Eximietatis titulo donatur, haud immerito creditur idem cum eo, qui proconsulatum in Africa gerebat annis 415, 418 et 419. -- CCIV. Scripta circa hoc tempus. Ducentesimam quartamad Dulcitium tribunum et jussionum imperialium in Donatistas executorem, constat ex n. 4 et 9 datam fuisse paulo ante liberos contra Gaudentium: quod opus adversus Donatistas postremum emisit Augustinus circiter anuum 420. CCV. Scripta forte versus an. 420. Dubitare vix licet, quin ducentesima quinta epistola Consentio eidem, cui contra Mendacium liber, atque eodem ferme tempore scripta fuerit. Is enim cui liber ille circiter annum (uti alias probabitur), 420 compositusnuncupatur, vivebat inter Priscillianistas, qui per id tempus Hispaniam infestabant,multaque legenda miserat Augustino, ut in ejusdem libri exordio dicitur, agens de mendacii usu ad illorum retegendam hæresim, quam perjuriis etiam adhibitis occulture ipsi solerent. In hac autem epistola testatur Augustinus missam sibi fuisse epistolam a Consentio, et insuper in alia chartula quæstiones illas, ad quas modo respondet. Ubi epistolæ nomine significare videtur scripta prolixiora, quibus postea in lib.contra Mendacium respondit, tarditatein rescriptorum suorum ibidem excusans. Deinde in hominem apud Hispaniam constitutum, atque inde in Africam confugere cogitantem convenit egregie, quod hic cap. 1, n. 1, testatur Augustinus, optare quidem se videre Consentium, sed quietioribus et tranquillioribus rebus humanis, ut id honestæ charitatis sit potius, quam moleste necessitatis. Porro in c. 4, n. 18, meminit scripti a se libri de Fide et Operibus, qui liber est anni 413. CCVI. Scripta circa hoc tempus. Ducentesima sexta est ad Valerium, illum ipsum comitem, cui primus de Nuptiis liber circiter initium anni 419 transmissus fuit. Ad idem fere tempus pertinere videturisthæc epistola, qua sic ipsi scribi Augustinus, quasi jam ante in ipsius amicitiam et familiaritatem receptus. CCVII. Scripta an. 421, aut paulo post. Ducentesima septima ad Claudium, cui quatuor contra Julianum libris transmissa est. Porro bi libri editi sunt sub annum 421, non citius, cum Augustinus in libro 1, c. 7, loquatur de Hieronymo quas jam defunto, hic autem an. 420, die 30 septemb., obierit. CCVIII. Scripta forte versus an. 423. Si epistola ducentesima octava, quæ Feliciæ data est, cum ccx ad Coelestinum comparetur, venit in mentem exorta scandala, quibus virgo illa ex Douatistarum schismate ad Ecclesiæ unitatem conversa perturbabatur, posse in Antonium episcopum referri; qui nimirum Antonius præfectus Fussalensi plebi, quæ ex Donatistis redierat ad Catholicam communionem, huic Ecclesiæ pravis suis moribus perverse adeo consulebat, ut ejus regimine sententia episcoporum privatus fuerit. Quæ, nos conjectura si non fallit, pertinet epistola ad annum circiter 423. CCIX. Scripta forte ineunte an. 423. Ducentesima nona ad Cælestinum, initio pontificatus ipsius data intelligitur ex n. 1,ubi pontifici gratulatur Augustinus de ipsius electione citra ullum plebis Romanæ discidium peracta. Porro Cœlestinus proxime successit Bonifacio; cujus obitum Baronius anno assignat 423, octavo cal. novembris, diem scilicet ex Anastasii fide, annum autem non alia auctori→ tate statuens, nisi quod Prosper et Marcellinus in Chronicis, successoris ipsius ingressum eodem hoc anno referant: cum evenire tamen potuerit, ut Bonifacio sub auni 422 finem defuncto Cœlestinus nonnisi anno 423 fuerit subrogatus. Et vero in iisdem Chronicis ante Honorii imperatoris obitum, qui in mensem augustum anni 423 incidit, Coelestini pontificatus exordium consignatur. Ad hæc Bonifacii pontificatum trium annorum et mensium aliquot spatio definiunt magno consensu prisci recentioresque, Latini et Græci scriptores; si exceperis Nicephorum, cujus non tanta est fides; et nonnullas Prosperi editiones, in quibus Bonifacio pontifici tribuuntur anni quatuor: quæ facile cum aliis conciliantur, si annum quartum non plenum intelligamus. Exstat in Corbeiensi codice ante centum et mille annos exarato series Romanorum pontificum in Vigilio desinens, quæ Coelestino quidem annos 9, mens. 10 et dies 6 adscribit: Bonifacio autem an nos tantum 3, mens. 8 et dies 6. Porro Bonifacius ad pontificatum assumptus fuit die 29 decemb. an. 418. Itaque ad anni 422 finem revocari potest ejus obitus, necnon Cœlestini successoris ipsius electio; quæ forte ad insequentem annum idcirco relata est in Chronicis, quod paucis ante ipsius initium diebus facta fuerit. CCX. Scripta forte circa hoc tempus. Non tenuis suspicio est, epistolam ducentesimam decimam ad Felicitatem et Rusticum scriptam esse occasione tumultus in sanctimonialium sodalitio exorti; cujus compescendi gratia subsequentem epistolam ad sanctimoniales misit Augustinus. CCXI. Scripta circa hoc tempus. Docentesima undecima Sanctimonialibus data, posterior est Carthaginensi collatione legibusque deinceps in schismaticos promulgatis. Quandoqui dem Ecclesia tum maxime de Donatistis in unitate gaudebat, ex. n. 4. Nec sane multo ante an. 424. Quippe non recens obierat Augustini germana soror ejusdem monasterii præposita, ex n. 4, quæ tamen, narrante Possidio cap. 26, Vidua Deo serviens multo tempore usque in diem obitus sui præposita ancillarum Dei vixit. Scripta circa an. 423. Sub finem epistolæ ducentesimæ duodecimæ de Stephani martyris reliquiis, quæ an. 416 per Orosium Jerosolymis redeuntem, juxta Marcellini Chronicum, primo in Occidentem advectæ fuerunt, sic ad Quintilianum loquitur Augustinus: quas, ait, non ignorat sanctitas vestra, sicut et nos fecimus, quam convenienter honorare debeatis. Ubi, nostra quidein opinione, indicat memoriam ejusdem S. Martyris apud Hipponem exstructam. Atqui in c. 8, lib. 22 de Civitate Dei, cui scribendo versus finem an. 426, incumbebat, isthæc verba leguntur: Nondum est biennium ex quo apud Hipponem regium cœpit esse ista memoria, etc. Quapropter epistolam hanc circiter an. 425 scriptam arbitramur. CCXIII. Scripta 26 septembris 426. Acta ecclesiastica in designando Augustini successore Eraclio confecta, quæ hic epistolæ ducentesimæ decimæ tertiæ loco exhibentur, diei et Consulum notam præferunt. CCXIV, CCXV. — Scriptæ circa Pascha an. 426, aut 427. Epistolæ ducentesima decima quarta, et ducentesima decina quinta, ad Valentinum Adrumetini monasterii abbatem, eodem tempore conscriptæ intelliguntur ex primis earum verbis, illa paulo ante Pascha,hæc paulo post idem festum, anni Christi non quidem 418, quod Baronio visum fuit. Nam prolixior ad Sixtum epistola, de qua in epistolis hisce duabus agitur, cujusve epistolæ non recta interpretatione einerserant quædam inter Adrumetinos monachos contentiones,non citius exeunte eodem anno 418 dictata est; sed an. 426 aut 427: quandoquidem liber de Gratia et Libero Arbitrio, cum quo simul transmissæ sunt, uti patet ex epistola ccxv, n. 2, vix potest vel tardius reponi; cum in Retractationum libris circiter annum 427 elaboratis recenseatur: vel citius, cum in iisdem Retractationibus locum una cum libro de Correptione et Gratia ad eosdem monachos postre. mum teneat. CCXVI. Scripta paulo post duas superiores. Cum vero in superioribus litteris petiisset Augustinus, ut Florus qui tumultus auctor fuisse dicebatur, ad se veniret, eo perlubenter et absque cunctatione ulla ad ipsum pergeute, Valentinus epistolam hic ducentesimam decimam sextam rescripsit, ex. n. 6. CCXVII. Scripta sub idem tempus. De ducentesima decima septima ad Vitalem epistola, unum liquidum est; eam Pelagiana hæresi jam ante condemnata prodiisse: alterum verisimile admodum; scilicet posteriorem quoque esse epistolis CCXIV et GCXV, in quibus inter scriptiones contra Pelagianos emissas et instruendis Adrumetinis monachis perutiles non profertur. Nempe cum in libro de Gratia et Libero Arbitrio, cap. 7 et subsequentibus fuisset ab Augustino copiose assertum, ex Dei dono ipsum bonæ voluntatis fideique initium provenire, hoc permotus Vitalis (nisi male conjectamus) contradicere cœpit, et testimoniis ex Philipp. 2 et ex Psal. 36, in eodem libro, cap 16, adhibitis respondere, ut patet in hacce epistola, n. 1 et 4. Porro versiculum Psal. 36, quem in libro de Libero Arbitrio tantummodo indicarat Augustinus, urget hic explicatque contra Vitalem; tum etiam ipsum ex Eccle. siæ precibus, quod argumentum in dicto libro cap. 14, levissime tetigerat, operosius refellit. De cæteris vero tam multis testimoniis et argumentis ad eamdem causam æque pertinentibus, quia satis superque illic explicata erant, nihil mirum est si tractandum hic non curavit. CCXVIII. Scripta forte eodem tempore. Subjicimus hoc loco epistolam ad Palatinum, in qua dum eum Augustinus hortatur, ut ne spem bene vivendi collocetin propriis viribus, ipsa quippe oratio dominica, inquit, n. 3, admonet te, quod indigeas adjutorio Domini tui. Et post ea, ab illo, ait, pete ut perficiatur a quo datum est ut inciperetur. Tum adducit testimonia ex Philipp. 2, et Psal. 36, uti in epistola superiore ad Vitalem: quæ suadere possint utramque epistolam pertinere ad idem tempus. CCXIX. Scripta sub an. 426 aut 427. De ætate epistolæ ducentesimæ decimæ nonæ, ab Augustino aliisque tribus Africanis episcopis ad Gallicanos Proculum et Cylinnium directæ occasione Leporii, consule adnotationem in hanc epistolam. CCXX. Scripta circa exeuntem an. 427. Epistola ducentesima vigesima ad Bonifacium, data est tempore belli in ipsum tanquam in imperii perduellem illati. Hinc enim Augustinus initio significat fideliorem litterarum suarum perlatorem quam Petrum, nunquam potuisse reperire. Et n. 2 ait litteras ipsi in suis periculis nunquam mitti potuisse propter periculam perlatoris. Et ne ad eos, inquit, ad quos nollem, epistola mea perveniret. Gestum est hoc bel lum consulatu Hierii et Ardaburii, id est an. 427, in lamitatum apicem increverant, sicuti Darius ipse in vidia Felicis magistri militum, juxta Prosperum in epistola ccxxx, n. 3, rescribit, remedium finemque chronico, vel proditione Aetii comitis, juxta Paulum afferret. Quo in negotio quid profecisset indicans. Si diaconum in hist. Miscel. lib. 14, cum Bonifacium non exstinximus bella, inquii, certe distulimus. Quo Occidentalis Libyæ principatu potitum, et apud Afri- vero hæc referri possint, præter Bonifacii Vandalocam potentia auctum animo ferret iniquiori. Unde rumque bellum nihil occurrit aliud extrema AugusAugustinus n. 5, sic Bonifacio loquitur, Justam qui- tiui ætate, aut saltem ab anno 421, quem haud dubie dem dicis haberete causam, cujus judex ego non sum, etc. anpum non præcessit isthæc Darii legatio: quandoEt oblata quidem sumere debuisti, ut eis utereris ad pie- quidem Enchiridion de fide, spe et charitate, quod tatem ; non autem negata vel delegata sic quærere, ut opusculum non citius dicto anno editum fuit, ad propter illa in istam necessitatem perducereris. Neque Darium nunc temporis cum epistola ccxxxi, n. 5, le. referenda videtur epistola longe ultra finem an. 427, gendum transmittitur. Narrat reipsa Procopius in cum nullam querelam Augustinus moveat de Van. lib. 1 de bello Vandalico, nonnullos ex Bonifacii dalorum irruptione, qui subsidio vocati a Bonifa- amicis Carthaginem navigantes Placidiæ jussu ipcio, penetrarunt in Africam anno 428, mense maio. sum convenisse : tumque Actii in Bonifacium frau CCXXI-CCXXIV. - Scriptæ an. 427 et 428. de delecta, jurasse Placidiam sese æquam Bonifa. Quod vultdei epistolæ duæ, Augustinique ad eas cio fore si eum ad avertendam rei Romanæ in Afrirescripta ejusdem sunt temporis et argumenti, nisi ca stragem inclinarent. Hinc vero Bonifacium requod priores ad an. forte 427 pertinent, posteriores cessisse a Vandalis, qui Hipponem-regium, quo ad an. 428. Certe in ea quæ ordine est ccxxiv, tes- sese ille bello victus receperat, obsederunt. De hac tatur Augustinus libros duos Retractationum, quos Hipponis-regii obsidione, Bonifacio intra urbem reanno 427, vel ut serius 428, emisit in publicum, jam ceplo, scribit etiam Possidius, cap. 28, addens S. esse antehac absolutos. Augustinum tertio obsidionis mense febribus decuCCXXV. Scripta anc. 428 aut 429. buisse, et ultima ægritudine exerceri cæpisse. Prosperi epistola, hic ordine ducentesima vigesi EPISTOLÆ QUARTÆ CLASSIS, ma quinta, scripta fuit per id tempus quo Arela Quarum tempus minus compertum. tensi ecclesiæ præerat Hilarius ex n. 9. Hic porro Reliquæ sunt epistolæ numero triginta novem, in in locum Honorati octo vel novem diebus ante sacra Classe quarta comprehensæ, quibus proprium cerEpiphania defuncti suffectus est, anno 428 aut 429, tumque locum præscribere ex æla'e haudquaquam ut patet ex nota ad eamdem epist. licuisset. Nam facile quidem intelliguntur scriptæ CCXXVI. — Scripta eodem tempore. omnes Augustino jam episcopo : paucæ vero io illis Ducentesima vigesima sexta, quæ Hilarii laici est, sunt, quæ definiti paulo amplius temporis characletransmissa fuit simul cum superiore, ut hic testatur rem gerant. Scilicet suspicio est Honorii ipsius leges Hilarius n. 10. Unde utrique, Prospero Hilarioque, contra idola anno 399, aut alias an. 408 sancitas insimul respondit Augustinus, nuncupato ainbobus dicari in ccxxxn ad Madaurenses epistola n. 3, his libro de Prædestinatione Sanctorum. verbis: Videtis certe simulacrorum templa partim diCCXXVII. Scripta post Pascha, anno forte 428 ruta, par tim clausa, partim in usus alios commutata ; aut 429. ipsaque simulacra vel confringi, vel incendi, etc., atque Ducentesimam vigesimam septimam ad Alypium ipsas hujus sæculi potestates.... contra eadem simulasenem nullus dubitaverit referendam esse ad annum cra... impetus suos legesque vertisse. Tum quæ ad Pascirciter 429. Nisi forte quis alium hic ab Alypio centium diriguntur, prodiisse Augustino nondum Thagastensium episcopo subintelligendum putet,aut sene ; quando se ipse in ccxxxvn, n. 1, ætate ac diSenis nomine non significari primatem : quem titu- gnitate Pascentio inferiorem profitetur : sed eo talum Alypio episcopo in epistola ccxxiv, ad Quod men tempore, quo S. Doctor famæ celebritate jam vultdeum data anno 428, nondum tribuebat Augus clarissimus evaserat, uti ex eadem epist., n. 8, aptinus, ipsum fratrem duntaxat appellans. paret. Denique ad ultimos Augustini annos pertineCCXXVII. - Scripta sub an. 428 aut 429. re ccl., ad Auxilium, apud quem de sententia in Clus sicianum ab eo lala sic expostulat n. 2: En adsum, Ducentesima vicesima octava ad Honoratum Thia senex a juvene, et episcopus tot annorum a collega necnensem episcopum scripta est, cum Vandali hostes dum anniculo paratus sum discere. Itemque cclix ad impenderent, es Possidio, cap. 30. Cornelium, et cclxix ad Nobilium, in quibus se proCCXXIX-CCXXXI. – Scriptæ sub finem vitæ Augus- vectiorem ætatem degere significat, das ergo alias. tini forte an. 429. que longe minus explorati temporis epistolas visum Dario comiti epistolam ducentesimam vigesimam est habita argumenti ratione sic ordinare, ut prinonam scripsit Augustinus sub ultimam senectu- mum locum occuparent quæ Christianæ fidei hostem, ex n. 1. Venerat in Africam Darius procuratu- tes, Paganos, Manichæos, Priscillianistas, Arianos rus pacem, non ut eam per sanguinem quæreret, spectant : tum demum quæ ad recte informandos sed ne cujusquam sanguis quæreretur, legatione mores conferunt, officiosæque aliquot S. Doctoris missus, ex n. 2, atque ut malis quæ ad quemdam ca- litteræ succederent. Ex his nemo non videt, si modo rem tantisper expendat, quantum in recte ordinandis Augustivi Epistolis operæ consiliique a nobis positum sit, quantum diligentiæ, ut studiosorum labores pro modulo levaremus. Hunc ordinem passim quidem ex certa, aut sane quam maxime probabili ratione ; sed tamen aliquando ex conjecturis, aut ex mutuo earumdem Epistolarum inter sese nexu et 'consecutione, aliquando etiam ex eruditorum hominum qui hac de re scripserunt auctoritate instituimus : rati in his rebus valere plurimum id generis argumenta, ubi certa et explorata nos deficiunt. Nobis hic operam nostram venditare non est animus : quin imo propriæ inscientiæ conscii, in errata non pauca, quæ eruditorum censuram mereantur, nos incidisse inficiari non audemus. Et vero ea, quamprimum a benevolis lectoribus exposita fuerint, et libenter agnoscemus, et quantocius emendare satagemus. Verum illud citra jactantiæ notam polliceri non veremur, novum hunc ordinem a nobis constitutum, qualis. cumque tandem sit, longe conducibiliorem esse, quam antehac usu receptum : nec levi rei litterariæ fructu ac fenere compensatum iri incommodum, quod ex futura illa mutatione nonnulli opponebant. Faxit Deus, ut id ex sententia contingat pro votis nostris, et laborem hunc nostrum lectores æqui bonique consulant. PP. Bened. Ab exacta PP. Benedictinorum editione, Rev. Godefridus Besselius, monasterii Gollwicensis in Germania abbas, geminas Augustini epistolas in codicibus Mss. invenit, quas præfatione adornatas edidit Vindobonæ 1732, quasque Jacobus Martin, Maurinus, cum nova præfatione, monitisque ac adnotationibus, Parisiis vulgavit 1734. Gravis profecto momenti est hujus ce modi adinvenlum ; sed, ne priorum editionum ordo misceatur, utramque epistolam non numero notantes peculiari, numero quem sequuntur voculam Bis præfiximus, ut videre est post epist. M. cxxxiv et ceu. PREFATIO REVERENDISSIMI GODEFRIDI BESSELII, MONASTERII GOTTWICENSIS ABBATIS, EDITIONI VIENNENSI PRÆFIXA. simus Doctor, laudans eamdem consultationem meam, In prædictas Epistolas. sibi tamen ad respondendum olium non esse, respondil. 1. Animas hominum e nihilo a Deo creari,ac singu- Ego vero, quousque esset in corpore, hos libros edere no. las singulis hominibus infundi, hodie certissima sen- lui, ne forte responderet aliquando, et cum ipsa res. tentia et catholica veritas est, de qua nulliorthodoxo ponsione ejus potius ederentur . Illo autem defuncto ad dubitare impune liceat. Enimvero de hac magni hoc edidi priorem ; ut qui legit, admoneatur aut non momenti quæstione sub initium sæculi quinti non quærere omnino quomodo detur anima nascentibus, aut idem omuescatholicæ Ecclesiæ doctores sentiebant, cerle de re obscurissima eam solutionem quæstionis id quod quammaxime ex plusculis magni Aurelii Au- hujus admittere, quæ contraria non sit apertissimis rebus gustini operibus liquet, quæ hac super controversia quas de originali peccato fides catholica novil in parvuad diversos exaravit.Celebriora ex his sunt Libri lis, nisi regenerentur in Christo, sine dubitatione damquatuor de anima et ejus origine scripti sub finem nandis : posteriorem vero ad hoc, ut quæstionis, de qua anni Christi 419, quorum primus est ad Renatum mo- ibi agitur, etiam quæ nobis visa est,solutio ipsa noscatur. nachum, alter ad Petrum presbyterum, reliqui duo III. Porro cum episcopus Optatus de hoc eodem ad Vincentium Victorem,qui tot scribendorum libel- delicato ac spinoso argumento ad Renatum supra lorum Augustino ansam et occasionem præbuerat. laudatum Cæsaream Mauritaniæ litteras dedisset,et Rem ipsius Augustini verbis damus,quilibro Il Re- creationem singularum animarum acriter defendistractalionum,cap.56,hæc habet: Eodem tempore qui- set, eodem Renato et quodam Muresse petentibus, dam Vincentius Victor in Mauritania Cæsariensi inve- idem S. Augustinus amplam ad Optatum epistolam nit apud Hispanum quemdam presbyterum Pelrum, non- rescripsit a medio anno 418, in qua pro more suo nullum opusculum meum, ubi quodam loco de origine acute : perspicue Optato demonstrat, quid de anianimæ hominum singulorum, utrum ex illa una primi me origini certum sit et exploratum, quid jure in hominis, ac deinde ex parentibus propagenlur ; an sicut dubium vocetur, satagendumque esse in hac conilli uni,sine ulla propagatione singulæ singulis dentur, troversia, ut salva sit inprimis fides, qua Ecclesia me nescire confessus sum : verumlamen scire animam non catholica credit, nullum hominem ex Adamo nasci, corpus esse, sed spirilum. Et contra ista mea ad eumdem nisi vinculo damnationis obstrictum, neminemque Petrum scripsit ille duos libros, quos mihi de Cæsarea inde liberari, nisi renascendo per Christum. SignifiRenatus monachus misit. Quibus ego lectis, responsione cat eidem præterea, sead Hieronymum de hacquesmea qualuor reddidi, unum ad Renatum monachum, et tione non brevem librum scripsisse : Consulens, induos ad eumdem Victorem. Sed ad Petrum,quamvis ha- quit, eum, et petens ut prius me doceat, et tunc ad me beat libri prolixitatem,tamen epistola est,quam nolui a miltat quos doceam. Qui liber meus, pergit Augustinus, tribus cæteris separari.ln iis autem omnibus, in quibus ut non doctoris, sed inquisitoris et potius discere cupien. nulta necessaria disseruntur,defendi de origine anima- tis, apud me legi potest : mitti vero uspiam non debet, rum quæ singulis hominibus dantur,cunclationem meam, vel cuiquam foras dari, nisicum rescripta, Domino adet multos errores, atque pravitates præsumptionis ejus juvante, percepero ; id quod ille sentit, promptissime ac ostendi. Hæc Augustinus de suis quatuor libris de libentissime defensurus, si me docere potuerit quomodo Anima el ejus Origine. animæ non ex Adam veniant, et tamen ex illo justam II. Verum non intra hos tantum libros serius edi- sortem damnationis inveniant, nisi ad remissionem pectos ac evulgatos constitit perquisitio Augustini,quin catorum renascendo perveniant. Absit enim ut credaetiam ad eruditissimum Hieronymum insignem de- mus, vel animas parvulorum in lavacro regenerationis dit librum de Origine animæ hominis, in quo varias falsam accipere peccatorum mundationem, vel Deum esse, recensens de ortu animæsententias,cupildoceri quæ aut aliquam naturam quam non condidit Deus, illius, potissimum consectanda sit, et qua ratione adversus ex qua inundantur, inquinationis auctorem. Donec ergo impium Pelagianorum dogma defendi possit ea, aut ille rescribat, aut ego, si Deus voluerit, aliquo modo quam ille (Hieronymus) in quadam epistola suam discam, si nullam de illa peccatrice originem ducit,quæ esse indicavit, singulas scilicet animas novas pas. causa sit animæ subeundi originale peccatum,quod necesceatibus fieri. Scriptum hunc librum anno 415, ver- se est esse in omnibus parvulis; et quo eam nec Deus cogit no tempore,censent eruditissiini nostri Benedictini insonlem, quia peccandi auctor non est, nec ulla mali e Congregatione S. Mauri, in nova, eaque politissi- natura, quia non esi, nihil tale audeo prædicare. Conma candidissimaque editione Operum S. Augustini cludit Epistolam suam Augustinus his verbis : Hæc 1. 11. Epist. 166. De hoc libroita ipse Augustinus lib. sicut potui, non quidem ad me datis, sed tamen ad cha1 Retract., cap. 45, disserit : Scripsi etiam duos li- rissimos nostros Sanctitatis tuæ litteris, non peritia quam bros ad Hieronymum presbyterum sedentem in Bethleem desiderasti, sed sollicita dilectione respondi, etc. unum de Origine animæ hominis, alterum de sententia IV. Hæc cum ab Augustino accej isset Optatus, Jacobi apostoli, ubi ait : « Quicumque totam legem ser. bienniiinduciasinjit, nec Augustino gravissimis aliis ngverit, offendal autem in uno, factus est omnium reus » scriptoribus obruto molestior esse voluit. Verum cum (Jacobi, 11, 10); de utroque consulens eum. Sed in illo prio- intra illud temporis spatium, Hieronymiad Augustini re quæstionem, quam proposui, ipse non solvi : in poste- de animæ origine consultationem reponsum adveriore autem, quid mihi de illa solvenda viderelur, ipse nisse haudquaquam dubitaret, atque adeo Augustinon tacui ; sed utrum hoc approbaret etiam ille, con- num eo loco jain esse crederet, ut certam ferre sensului. Tum subdit Augustinus, quid ad hanc con- tentiam super controversa quæstione posset, tandem sultationem suam Hieronymus responderit, quæque alteram ad eumdem epistolam perscripsit. Periit consecuta siat : Rescripsit autem, inquit modestis. quidem ea. Optati epistola, ejus sed argumentum ex |