Obrázky na stránke
PDF
ePub

ter imitari, et sequeris judicium eorum, in quo merentur ab omnibus detestari. Times de Primiano judicare, ne cogaris audire quod culpes: imo vero judica,et illic magis poteris invenire quod laudes. Non enim quod male fecit Primianus te volumus memorare, sed quod optime fecit: qui in suscipiendis quos ejus damnator in separatione sceleratissima baptizaverat, errorem hominum correxit,non Dei Sacramenta destruxit. Bonum Christi et in hominibus malignis agnovit;malum autem hominum,non violato Christi bono, emendavit. Aut si hoc factum displicet tibi, illud saltem attende, illud pro bono tuo ingenio pru. denter adverte, quia unum Primianum non judicas de factis Cæciliani. Times ne te polluat, si noveris quod vindicare non audeas: absolve ergo gentes, quæ nec nosse poterant quod accusas.

5. Nec tamen illud unius Primiani factum est: scis, in quantum opinor, et tu, centum ferme episcopi vestri factione damnabili cum Maximiano conspirantes, ausi sunt damnare Primianum ; et trecentorum decem Vagaiensi concilio, sicut decreti ejus verba personant: Maximianum fidei æmulum,veritatis adulterum, Ecclesiæ matris inimicum, Dathan, Core, et A biron ministrum, de pacis gremio sententiæ fulmen excussit. Hinc alii duodecim,qui ejus ordinationi, quando contra Primianum levatus est, interfuerant, non dilata damnatione cunjuncti sunt: cæteris autem, ne nimia præcisio fieret, præstituto die, redeundi est concessa dilatio, salvis suis honoribus,si intra terminum temporis remeassent.Nec timuerunt trecenti et decem ad suum collegium revocare tanto Maximiani sacrilegio accusatos, intuentes forte quod scriptum est: Charitas cooperit multitudinem peccatorum (I Pet. iv, 8). Quibus autem est permissum 1 tempus dilationis, foris a vestra communione baptizaverunt, quoscumque baptizare potuerunt. Neque enim nisi foris fuisset, dilatione concessa invitari poterantut redirent. Deinde et antequam dilatio finiretur,et posteaquam finita est, illi duodecim cum Maximiano damnati, apud tres aut amplius proconsules accusati sunt, ut e sedibus suis judiciario vigore pellerentur: inter quos erat Felicianus Mustitanus, de quo non ago,et Prætextatus Assuritanus nuper defunctus, in cujus damnati loco alter jam fuerat ordinatus.Quos duos non unus Primianus,sed multi coepiscopi vestri, cum frequentissima numerositate Thamugadensis Optati natalitia celebrarent, post eorum sine dilatione damnationem, post terminatam quæ cæteris data fuerat dilationem, post divulgatam forensi etiam strepitu apud tot consules accusationem, in honoribus integris susceperunt, et

4

1 Lov., quia autem et permittatur.

2 Una e recent. Paris. Edit. legit, nunc, corrupte. M. Apud Lov., optata natalitia ; nec aliter legitur in Ms. Vatic. quod unum hactenus epistolæ hujus exemplar potuit reperiri. Emendari oportuit hunc et allos quosdam locosut sensus constaret,servata tamen in Variantibus antiqua lectione. Isthuc vero pertinet quod legitur in lib.2 cont. litt. Petiliani c. 23, « Illum commemoro, qui vobiscum vi«xit, cujus natalitia tanta celebratione frequentabatis, « cui pacis osculum inter sacramenta copulabatis, »> etc., ubi natalitia sedis, id est diem ordinati in episcopum Optati subintelligimus.

Lov., divulgata.

post eos nullum baptizaverunt. Si huic assertion; resistitur, vel horum aliquid si negatur, periculo episcopatus mei exigar probare quod loquor.

6. Finita est causa, frater Macrobi: Deus hoc egit, Deus hoc voluit; occultæ illius providentiæ fuit utin causa Maximiani speculum vobis correctionis proponeretur, ut omnis adversum nos, imo adversus Christi Ecclesiam toto orbe crescentem, non dico vestra, ne in te videar contumeliosus, sed certe vestrorum criminosa calumnia finiretur. Nihil enim remansit omnino eorum quæ contra nos, tanquam de Scripturis ab hominibus non intelligentibus proferri solent.Nam hæc habere in ore consueverunt: Ab aqua aliena abstine te (Prov. 1x, 18). Sed respondetur: Non est aqua aliena, quamvis sit in alienis ; sicut nec aqua illa Maximiani fuit,unde vos non abstinuis tis. Item proponitur nobis: Facti sunt mihi sicut aqua mendax, non habens fidem (Jer.xv,18). Sed respondetur: Hoc dictum est de fictis hominibus, non pertinentibus ad Dei Sacramenta, quæ nec in mendacibus possunt esse mendacia.Nam utique mendaces fuerunt qui Primianum, sicut ipsi perhibetis, falsis criminibus damnaverunt ; nec tamen aqua mendax fuit, in qua separati a vobis, quos potuerunt, baptizaverunt.Nam quando eam in his, quos Felicianus et Prætextatus foris baptizaverunt, suscepistis, et in mendacibus veracem fuisse sensistis. Proponitur nobis, Qui baptizatur amortuo, quid prodest lavacrum ejus (Eccli. XXXIV, 30)? Respondetur: Si hoc de baptismo scriptum est, quo baptizant illi quos tanquam mortuos ejecit Ecclesia, non dixit hoc lavacrum non esse, sed nihil prodesse ; quod et nos dicimus. Verumtamen quando cum illo ad Ecclesiam venerit, quod foris oberat, intus proderit; non cum ipse repetitur Baptismus, sed cum corrigitur baptizatus. Sicut Maximianum et socios ejus, tanquam mortuos a vestra congregatione,communionis ejectos loquitur Vagaiense concilium: Veridica,inquit, unda, in asperos scopulos nonnullorum naufraga projecta sunt membra. Ægyptiorum quodammodo exemplo pereuntium funeribus plena sunt littora, quibus in ipsa morte major est pæna.quod post extor tam aquis ultricibus · animam nec ipsam inveniunt sepulturam (a). Ex hac turba mortuorum, quasi reviviscentes Felicianum et Prætextatum in suishono. ribus suscepistis,et ab eis in illa morte baptizatos non rebaptizastis; quia baptismum Christi foris datum per mortuos, mortuis non prodesse, eumdem tamen ipsum prodesse intus reviviscentibus agnovistis. Proponitur nobis: Oleum peccatoris non impinguet capul meum (Psal. cxL, 5). Respondetur, hoc scriptum de assentatione leni atque fallaci blandi adulatoris intelligi, qua ungitur et crescit eis caput, cum laudantur peccatores in desideriis animæ suæ, et qui iniqua egerint, benedicuntur. Quod ex priore versu satis apparet ; sic enim posita est tota sententia: Emendabit me justus in misericor

1 Lov., orbis.

2 Lov., est per.

3 Lov., sed.

Lov.. ejectam aquis ultricibus.

(a) Vide lib. 4 cont. Cresconium, c. 31 et 16.

dia, et arguet me; oleum autem peccatoris non impinguabit caput meum. Malle se dixit veraci misericordis austeritate conteri1, quam deceptoria laude fallentis extolli. Sed quomodolibet intelligatis, certe in eis quos in sacrilegio Maximiani Felicianus et Prætextatus baptizaverunt, aut peccatorum oleum suscepistis, aut etiam peccatoribus ministrantibus datum Christi esse oleum cognovistis. Neque enim non erant peccatores, quando de illis in Vagaiensi concilio dicebatur : Famosi criminis reos, qui funesto opere perditionis, vas sordidum collecta fæculentia glutinarunt, damnatos esse cognoscite.

CAPUT III. 7. Ista de Baptismo dixisse suffecerit. Causa vero separationis vestræ his solet non intellectis testimoniis colorari. Scriptum est: Ne communices peccatis alienis (I Tim. v, 22). Sed respondetur,eum communicare peccatis alienis, qui consentit malis factis; non eum, qui cum ipse sit triticum, simul tamen cum palea,quam diu area retrituratur, divinis communicat Sacramentis. Scriptum est enim Exiteinde,et immundum ne tetigeritis; et, Quid tetigerit pollutum, pollutus est (Isai. LI, 11); sed consensione voluntatis, qua deceptus est homo primus, non conversatione corporis, qua et Judas oscu latus est Christum. Pisces quippe illi, de quibus in Evangelio Dominus loquitur, boni et mali intra eadem retia, quibus congregationis coaptat unitatem, usque ad finem sæculi, quod littoris nomine præfiguratur (Matth. xi, 48, 49) pariter natant corporibus mixti, sed moribus separati. Scriptum est enim, Modicum fermentum tolam massam corrumpit (I Cor. v, 6), sed eorum qui consentiunt mala facientibus, non eorum qui, secundum prophetam Ezechielem, gemunt, et mœrent ob iniquitates populi Dei, quæ fiunt in medio eorum (Ezech. 1x, 4). 8. Istam malorum permixtionem gemit et Daniel (Dan. 1x, 5-16): tres quoque viri gemuerunt (ld. III, 28-31): ille hoc in oratione, illi in fornace testantur: nec tamen se ab unitate populi, cujus peccata confitebantur, corporali disjunctione separaverunt. Prophetæ omnes in eumdem populum in quo erant,quæ et quanta dixerunt! nec sibi tamen alterum populum in quo essent, discessione corporali vel segregatione quæsierunt. Ipsi Apostoli permixtum sibi diabolum Judam usque in finem,quo se ipse etiam laqueo perdidit, sine ulla sui contaminatione tolerarunt, ita ut diceret eis Dominus, propter illius inter eos præsentiam: Et vos mundi estis, sed non omnes (Joan. XIII, 10). Nec ob illius immunditiam, tanquam fermento in eis dissimilium morum massa corrupta est.Nec recte affirmari potest quod eos illius latebat nequitia, nisi forte qua fuerat etiam Dominum traditurus: nam ipsi de illo scripserunt quod fur erat, et omnia quæ mittebantur de dominicis loculis auferebat (Joan. xi, 6). Non eis quisquam calumniabatur illo testimonio, Videbatis furem, et concurrebatis cum eo (Psal. XLIX, 18) et factis enim malorum, non Sacramentorum communione, sed eorumdem factorum consensione

Lov., conseri.

2 Lov., peccatorum. 3 Lov., glutinorum.

concurritur. Apostolus Paulus quantum ds falsis fratribus conqueritur (II Cor. x1, 26) ! quorum tamen corporali permixtione non maculabatur, cordis puri diversitate sejunctus. Nam a quibusdam quos invidos noverat, gaudet Christum pariter prædicari (Philipp.1,15-18); et utique invidia diabolicum vitium est. 9. Postremo episcopus Cyprianus, jam Ecclesia copiosius dilatata, vicinior temporibus nostris, cujus auctoritate aliquando repetitionem Baptismi confirmare conamini, cum illud concilium (a), vel illa scripta, si vere ipsius sunt, et non, sicut aliqui putant, sub ejus nomine conscripta atque conficta, contineant quantum dilexerit unitatem, quomodo in ea tolerandos, etiam contra quos ipse sentiebat, apertissima exhortatione consuluerit, ne pacis vinculum rumperetur: id potissimum attendens, quia si quis alterutris, quibus aliud videtur quam veritas habet, humanus error irrepserit, fraterna concordia custodita charitas etiam cooperit multitudinem peccatorum. Hanc ille sic tenuit, sic amavit, ut si quid aliter quam res est, de Baptismi sacramento sapuerat, id quoque Deus illi revelaret, sicut Apostolus fratribus in charitate ambulantibus dicit: Quotquot ergo perfecti, hoc sapiamus; et si quid aliter sapitis, id quoque vobis Deus revelabit. Verumtamen in quod pervenimus, in eo ambulemus (Id. ш, 15, 16). Huc accedit quoniam fructuosum sarmentum, si aliquid habebat adhuc purgandum, gloriosa martyrii falce purgatum est: non quia pro Christi nomine occisus est, sed quia pro Christi nomine in gremio unitatis occisus est. Nam ipse scripsit, et fidentissime asserit, eos qui extra unitatem, etiamsi pro illo nomine moriantur, occidi posse, non posse coronari (Lib. de unit, Eccl.). Tantum valet sive ad delenda, sive ad confirmanda peccata, vel custodita, vel violata charitas unitatis.

10. Ipse ergo ille Cyprianus, cum per impiorum Gentilium persecutionem vastata Ecclesia multos plangeret lapsos, malis hoc moribus tribuens eorum, qui in ipsa Ecclesia damnabili conversatione vivebant, de cellegarum suorum moribus gemit, nec suum gemitum silentio tegit ; sed dicit eos in tantam cupiditatem fuisse progressos, ut esurientibus, etiam in Ecclesia fratribus, habere argentum largiter vellent, fundos insidiosis fraudibus raperent, usuris multiplicantibus fenus augerent (Serm. de lapsis, vers. init.). Puto istorum avaritia, fundis, et fenore Cyprianum non fuisse maculatum ; nec tamen ab eis se corporali segregatione, sed vitæ dissimilitudine fuisse disjunctum. Cum eis altare tetigit; sed immundam illorum vitam ille non tetigit, quando sic culpavit atque redarguit. Placentia quippeista attinguntur, displicentia repelluntur. Ideoque illi optimo episcopo, nec censura, qua peccata coerceret, nec cautela defuit, qua unitatis vinculum custodiret. Legitur ejus in quadam epistola quam scripsit ad presbyterum Maximum, de hac re clara et aperta sententia, qua omnino præcepit,

1 Lov., contra quoque..... consuluit. Lov., arguuntur.

(a) Carthaginense anni 256, de rebaptizandis hæreticis.

propheticam regulam tenens, nullo modo Ecclesiæ unitatem, ipsos esse potius iniquissimos. Vides foris deseri debere unitatem,propter malorum permixtio- esse zizania, eos qui noluerunt in unitate agri Donem. Nam etsi videntur, inquit, in Ecclesia esse zi. mini zizania, tolerare. Vides foris esse paleam, eos zania, non tamen impediri debel fides aut charitas qui noluerunt in unitate domus magnæ talia tolenostra, ut quoniam esse zizania in Ecclesia cerni. rare. Vides quam veraciter scriptum est, Filius mus, nos de Ecclesia recedamus. Tantummodo no- malus ipse se justum dicit ; eritum autem suum non bis laborandum est, ut frumentum esse possimus abluit (Prov. xxiv, sec. LXX): exitum scilicet quo (Epist. 51).

exit de Ecclesia, non purgat, non excusat, non de11. Istam charitatis legem ex ore Christi Domini fendit, non purum et sine crimine ostendit ; hoc promulgatam ; ipsius enim sunt istæ similitudines, est enim, non abluit ; quia si non seipsum justum et de zizaniis usque ad tempus messis in unitate diceret, sed vere ac legitime justus esset, non boagri per mundum (Matth. xm, 24-43), et de malis nos propter malos impiissime desereret, sed malos piscibus usque ad tempus littoris intra eadem retia propter bonos patientissime sustineret, donec ipse tolerandis (Ibid. 47-50); hanc ergo charitatis le- Domious, sive per se, sive per Angelos suos, a trigem si majores vestri mente retinerent, si cum Dei tico zizania, a frumentis paleas, a vasis misericortimore cogitarent, non propter Cæcilianum, et nes. diæ vasa iræ, et hædos ab ovibus, pisces malos a cio quos Afros, sive, ut putatis, revera criminosos, bonis in fine sæculi separaret. sive, quod magis credendum est, calumniis appe- CAPUT IV. – 13. Sed si testimonia illa Scriptutitos, se ab Ecclesia, quam descripsit ipse Cypria- rarum, quæ majores vestri ad dividendum popunus, per omnes gentes radios suos porrigente, et lum Dei, vel intelligenda, vel proferenda credideramos suos per omnem terram copia ubertatis ex- runt, aliter quam divinorum eloquiorum sensus tendente, non, inquam, se a tot gentibus christianis, postulat, accipere conamini, jam desinite : attenquæ omnino nescierunt qui, vel quid, vel quibus dite illud speculum quod ad vos admonendos, objiciebant,nefaria separatione discinderent; quod Deus misericordissima, si sapitis, provisione consnon fit, nisi aut simultate privata potius quam uti- tituit. Causam dico Feliciani, Fidei æmulum, velitate communi, aut illo vitio quod consequenter ritatis adulterum, Ecclesiæ matris, sicut in VaCyprianus ipse connumerat, vitandumque comme- gaiensi concilio conclamatum est,inimicum,Dathan, morat. Nam cum præcepisset propter zizania quæ Core, et Abiron ministrum ; de quo amplius addiin Ecclesia cernuntur, non esse Ecclesiam deseren- derunt quod eum aperta terra non absorbuit, sed dam, sequitur et adjungit : Nobis tantummodo ad majus supplicium superis ' reservasse. Raptus laborandum est ut frumentum esse possimus, ut cum enim, inquiunt, pænam suam compendio lucravecæperit frumentum Dominicis horreis condi, fruc. rat funeris ; usuras

graviores colligil lum pro opere et labore nostro capiamus. A poslo- funeris , cum mortuis interest vivus. Quæro enim lus in Epistola sua dicit, « In domo autem magna utrum istum tunc immundum mortuum tetinon solum sunt vasa aurea et argentea, sed et li- gerunt illi qui cum eo conspirantes, Primiani innognea et fictilia; et quædam quidem honorata,quæ centiam damnaverunt. Si enim tetigerunt, utique dam inhonorata » (II Tim. 11, 20): nos operam de. pollutum tangendo polluti sunt. Cur ego in ejusdem mus, et quantum possumus laboremus ut vas au- communione, atque a vestra separatis, tanquam reum vel argenteum simus. Cæterum fictilia vasa innocentibus dilatio redeundi conceditur, in integri confringere Domino soli concessum 1 est, cui et virga honoris ac fidei regressi habeant fundamenta, et qui ferrea data est. Esse non potest major domino suo tanquam ordinationi Maximiani non interfuerint, servus ; nec quisquam sibi, quod soli Filio Pater mereantur audire quod eos sacrilegi surculi non tribuit, vindicarit, ut se putet, aut ad aream venti- polluerunt plantaria, in eadem parte positos, in landam et purgandam, palam: et ventilabrum jam eodem schismate colligatos, a vobis divisos, illis ferre posse,aut a frumento universa zizania humano sociatos, simul in Africa constitutos, notissimos, judicio separare.Superba est ista præsumptio,et sa. amicissimos,conjunctissimos,qui etsi non præsentes crilega obstinatio, quam sibi furor pravus assumit, eum ordinaverunt, propter eum tamen et absentem et dum sibi semper amplius aliquid (a) quam milis Primianum damnaverunt; etinquinasse dicitur surjustitia deposcit, assumunt, de Ecclesia pereunt ; culus Cæciliani orbis terrarum populos christianos et dum se insolenter extollunt, ipso suo lumore cæ- numerosissimos, remotissimos, ignotissimos, cujus cati, veritalis lumen amittunt.

non dico causam,sed multi nec nomen nosse potue12. Quid hac Cypriani attestatione clarius ; quid runt? Non communicant peccatis alienis, qui peccaveracius? Vides quanta evangelica et apostolica luce tum Maximiani non solum scierunt, sed et contra præfulgeat; vides eos, qui velut offensi pro sua Primianum levando : erexerunt: et communicant justitia iniquitatibus alienis, Ecclesiæ deserunt peccatis alienis, qui Cæcilianum episcopum factum,

aut in longinquis gentibus nescierunt, aut in pro1 Lov., solicitum.- Forte legendum est, soli licitum. M.

pinquioribus tantummodo audierunt, aut in ipsa ? Lov., et purgandam paleam et ventilabrum, etc. At apud Africa factum simpliciter, et pacifice cognoverunt, Cyprianum legitur, palam ferre se jam posse. Sic etiam apud Augustinum in libro 2 cont. Crescon., c. 34, et in lib. 2 cont. Gaudent. c. 13, nisi quod omiltitur, se. 1 Lov., sed majus supplicium super his.

(a) Apud Cyprianum habetur sic: « et dum dominium 2 In libris contra Cresc., fenoris. sibi semper quidam plus quam, » etc.

3 Lov., luendo.

пипс

autin ipsa Carthagine contra neminem levaverunt ! quod contra nos a vestra parte magis ore maledico Nec cum fure concurrebant, qui communicabant quam veridico solet dici, Veloces pedes eorum ad ei de quo dicit Nummasius advocatus, loquens pro effundendum sanguinem (Psal. xII, 3), nos potius præsente Restituto episcopo vestro, quod per occul- ista in tantis latrociniis Circumcellionum, clericotum sacrilegii propemodum furtum, episcopalis no- rumque vestroruin experti sumus, qui corporibus minis invaserit principatum; neccum adultero por

humanis cæde atrocissima laniatis, tot loca nostrotionem suam ponebant, qui communicabant veri- rum sanguine cruentarunt:quorum duces, quando tatis adultero ; nec modico fermento tota eorum te ingrediente in hanc patriam, cum suis cuneis demassa corrumpebatur, cum ei faverent, cum in duxerunt, Deo laudes inter cantica conclamantes, ejus parte, non quasi nescientes, a vobis præcisi, quasi voces, velut tuba præliorum in suis omnibus remanerent, sed a vobis contra præcidendam eri- latrociniis habuerunt. Alio tamen die concussi ac gendamque curarent ; deinde vos ipsi, qui eos ad stimulati aculeis verborum tuorum, quæ in eos per redeundum sicinvitastis, ut Maximiano tanta socie- punicum interpretem honesta et ingenua libertatis tate conjunctos,impollutos a sacrilegii surculo dice- indignatione jaculatus es, factis eorum irritatus po. retis,quod Prætextatum quoque et Felicianum salvis tius quam delectatus obsequiis, se de media coneorum honoribus suscepistis, quod cum eis pacifice gregatione, sicut ab eis qui aderant narrantibus concordetis (quod hodieque Felicianum vobis. audire potuimus, furibundis motibus rapuerunt, cum consedentem videlis) nulla communione pec- nec post eorum pedes veloces ad effundendum catorum alienarum maculati, nullo contactu immun sanguinem, ulla aqua pavimenta salsavistis(a):quod ditiæ coinquinati, nullius estis malignitatis fermento post nostros clerici tui putaverunt esse faciendum. corrupti : et orbichristiano per hæc testimonia alie- 15. Sed, ut dicere cæperam, hoc de Scripturis tenam crimen objicitur, unitatis divisio a separatione stimonium, quod in nos soletis magis conviciando funesta defenditur,a præciso ramo, tanquam immun- quam probando jactare, Veloces pedes eorum ad dus ramus,qui in veræ matris radice manserit,accu- effundendum sanguinem, etiam in · Felicianum et satur !

Prætextatum impetu vehementi, grandiloqua illa CAPUT V. – 14. Quid illud, quod soletis de su- sententia concilii Vagaiensis evomuit. Nam cum de stentatis persecutionibus gloriari ? Si martyres non Maximiano, quæ visa sunt dicenda, dixissent : Nec facit causa, sed pæna; cum diceretur, Beati quiper- solum hunc, inquiunt, sceleris sui mors justa consecutionem patiuntur, frustra est additum, propter demnat ; trahil et ad consortium criminis plurimos justitiam (Matth. v, 10). Nonne vos etiam in hujus ti- catena sacrilegii, de quibus scriptum est : « Venetuli gloria Maximianistæ facillime vincunt,qui perse- num aspidum sublabiis eorum, quorum os malediccutionem non solum postea vobiscum, sed priuseta tione et amaritudine plenum est. Veloces pedes eovobis pertulerunt ? Advocati accusantis Maximia- rum ad effundendum sanguinem (Psal. xi, 3), ” num, vestro collega presente Restituto, qui in locum etc. Quibus dictis, ut deinde ostenderent qui essent, Salvii: Membressitani,cum cæteris illis undecim sine quos traheret ad consortium criminis catena sacridilatione damnati, antequam ipse dies dilationis legii, eosque cum Maximiano simili severitate damtransiret, jam fuerat ordinatus, verba sunt quæ jam narent : Famosi ergo, inquiunt, criminis reos Vic. paulo ante commemoravi. Titianus etiam die ipso torianum Carcavianensem, ad quem adjungunt alios dilationis transacto, Felicianum et Prætextatum de undecim, inter quos Felicianum Mustitanum, et tota ipsa contra Primianum conspiratione verbis gra- Prætextalum Assuritanum. Post hæc in eos dicta, vissimis accusavit. Concilium etiam Vagaiense non facta est cum eis tanta concordia, ut nihil eorum semel Gestis proconsularibus, ac deinde municipa. minueretur honoribus ; nullus ab eis ablutus, post libus allegatum est, excita ta judicia, impetratæ mi- abluentium pedes veloces ad effundendum sanguinacissimæ jussiones, postulatum atque præceptum nem, rursus abluendus judicaretur'. Cur ergo de est, ad coercitionem resistentes perducerentur, im- nostra concordia desperandum est ? Deus diaboli pertitum officium, concessa auxilia civitatum, per averterit invidiam, et pax Christi vincat in cordi. quæ id quod judicatum est,impleretur.Quid ergono- bus nostris : ac, sicut idem Apostolus dicit, donebiscum de imperata persecutione confligitis, quivo- mus nobismetipsis, si quis adversus aliquem habet biscum ista non æquo jure divisimus ? Cum enim querelam, sicut et Deus in Christo donavit nobis non semper qui persecutionem sustinet, perveniat (Colos. ill, 15, 13), ut, quod jam dixi et sæpe dicenad passionem ; sic inter nos composuerunt clerici dum est, charitas cooperiat multitudinem pecca. et Circumcelliones vestri, ut vos persecutionem, nos torum (1 Pet. iv, 8), passionem sustineremus. Sed, ut dixi, cum Maxi- CAPUT VI. - 16. Verum tu, frater, cum quo nunc mianistis de ista laude certate,qui contra vos recitant ago, et de quo in Christo, sicut ipse novit, gaudere Gesta forensia, ubi eos per judices persecutionibus desidero, si partis Donati defensionem in hac Maxiagitastis:sed plane cum quibusdam corum tali coer

i Lov. omittit in, citione correctis postea concordastis; unde nec nos- : Lov., judicaret. tra desperanda concordia, si Deus adjuvare, et vobis (a) Sacra loca et instrumenta, si quæ Catholici attigissent, pacificam mentem inspirare dignetur. Nam et illud,

eluenda putabant Donatistæ ;adeoque eorum altaria radebant, calices frangebant, pallas lavabant, virginum sacra

rum crines salsa aqua perfundebant, uti testatur Optatusin Lov., Salvi. Vid. lib. 3 contra Cresc., c. 53.

lib.6, ubi bæcinter alia: «In multis, ait,locis parietes lavare : Lov., imperilum.

voluistis, et inclusa spatia salsa aqua spargi præcepistis.

propheticam regulam tenens, nullo modo Ecclesiæ unitatem, ipsos esse potius iniquissimos. Vides foris deseri debere unitatem,propter malorum permixtio- esse zizania, eos qui noluerunt in unitate agri Donem. Nam etsi videntur, inquit, in Ecclesia esse zi. mini zizania, tolerare. Vides foris esse paleam, eos zania, non tamen impediri debel fides aut charitas qui noluerunt in unitate domus magnæ talia tolenostra, ut quoniam esse zizania in Ecclesia cerni. rare. Vides quam veraciter scriptum est, Filius mus, nos de Ecclesia recedamus. Tuntummodo no- malus ipse se justum dicit ; exitum autem suum non bis laborandum est, ut frumentum esse possimus abluit (Prov. xxiv, sec. LXX): exitum scilicet quo (Epist. 51).

exit de Ecclesia, non purgat, non excusat, non de11. Istam charitatis legem ex ore Christi Domini fendit, non purum et sine crimine ostendit ; hoc promulgatam ; ipsius enim sunt istæ similitudines, est enim, non abluit ; quia si non seipsum justum et de zizaniis usque ad tempus messis in unitate diceret, sed vere ac legitime justus esset, non boagri per mundum (Matth. xm, 24-43), et de malis nos propter malos impiissime desereret, sed malos piscibus usque ad lempus littoris intra eadem retia propter bonos patientissime sustineret, donec ipse tolerandis (Ibid. 47-50); hanc ergo charitatis le- Dominus, sive per se, sive per Angelos suos, a trigem si majores vestri mente retinerent, si cum Dei tico zizania, a frumentis paleas, a vasis misericortimore cogitarent, non propter Cæcilianum, et nes. die vasa iræ, et hædos ab ovibus, pisces malos a cio quos Afros, sive, ut putatis, revera criminosos, bonis in fine sæculi separaret. sive, quod magis credendum est, calumniis appe- CAPUT IV. – 13. Sed si testimonia illa Scriptutitos, se ab Ecclesia, quam descripsit ipse Cypria- rarum, quæ majores vestri ad dividendum popu. nus, per omnes gentes radios suos porrigente, et lum Dei, vel intelligenda, vel proferenda credideramos suos per omnem terram copia ubertatis ex- runt, aliter quam divinorum eloquiorum sensus tendente, non, inquam, sea tot gentibus christianis, postulat, accipere conamini, jam desinite : attenquæ omnino nescierunt qui, vel quid, vel quibus dite illud speculum quod ad vos admonendos, objiciebant,nefaria separatione discinderent; quod Deus misericordissima, si sapitis, provisione consnon fit, nisi aut simultate privata potius quam uti- tituit. Causam dico Feliciani, Fidei æmulum, velitate communi, aut illo vitio quod consequenter ritatis adulterum, Ecclesiæ matris, sicut in VaCyprianus ipse connumerat, vitandumque comme- gaiensi concilio conclamatum est,inimicum,Dathan, morat. Nam cum præcepisset propter zizania quæ Core, et Abiron ministrum ; de quo amplius addiin Ecclesia cernuntur, non esse Ecclesiam deseren- derunt quod eum aperta terra non absorbuit, sed dam, sequitur et adjungit : Nobis tantummodo ad majus supplicium superis ? reservasse. Raptus laborandum est ut frumentum esse possimus, ut cum enim, inquiunt, pænam suam compendio lucravecæperit frumentum Dominicis horreis condi, fruc. rat funeris ; usuras graviores colligit tum pro opere et labore nostro capiamus. A poslo- funeris ", cum mortuis interest vivus. Quæro enim lus in Epistola sua dicit, « In domo autem magna utrum istum tunc immundum mortuum teti. non solum sunt vasa aurea et argentea, sed et li- gerunt illi qui cum eo conspirantes, Primiani innognea et fictilia; et quædam quidem honorata,quæ- centiam damnaverunt. Si enim tetigerunt, utique dam inhonorata » (II Tim. 11, 20): nos operam de. pollutum tangendo polluti sunt. Cur ego in ejusdem mus, et quantum possumus laboremus ut vas au- communione, atque a vestra separatis, tanquam reum vel argenteum simus. Cæterum fictilia vasa innocentibus dilatio redeundi conceditur, in integri confringere Domino soli concessum ' est, cui et virga honoris ac fidei regressi habeant fundamenta, et qui ferrea data est. Esse non potest major domino suo tanquam ordinationi Maximiani non interfuerint, servus ; nec quisquam sibi, quod soli Filio Pater mereantur audire quod eos sacrilegi surculi non tribuit, vindicarit, ut se putet, aut ad aream venti- polluerunt plantaria, in eadem parte positos, in landam et purgandam, palam et ventilabrum jam eodem schismate colligatos, a vobis divisos, illis ferre posse,aut a frumenlo universa zizania humano sociatos, simul in Africa constitutos, notissimos, judicio separare.Superba est isla præsumptio,et sa. amicissimos,conjunctissimos,quietsi non præsentes crilega obstinatio, quam sibi furor pravus assumit, eum ordinaverunt, propter eum tamen et absentem et dum sibi semper amplius aliquid (a) quam milis Primianum damnaverunt; etinquinasse dicitur surjustitia deposcit, assumunt, de Ecclesia pereunt ; culus Cæciliani orbis terrarum populos christianos et dum se insolenter extollunt, ipso suo tumore

numerosissimos, remotissimos, ignotissimos, cujus caii, veritalis lumen amittunt.

non dico causam,sed multi nec nomen nosse potue12. Quid hac Cypriani attestatione clarius ; quid runt? Non communicant peccatis alienis, qui peccaveracius? Vides quanta evangelica et apostolica luce tum Maximiani non solum scierunt, sed et contra præfulgeat; vides eos, qui velut offensi pro sua Primianum levando : erexerunt: et communicant justitia iniquitatibus alienis, Ecclesiæ deserunt peccatis alienis, qui Cæcilianum episcopum factum,

aut in longinquis gentibus nescierunt, aut in pro1 Lov., solicitum.- Forte legendum est, soli licitum.M. pinquioribus tantummodo audierunt, aut in ipsa

? Lov., et purgandam paleam et ventilabrum, etc. At apud Africa factum simpliciter, et pacifce cognoverunt, Cyprianum legitur, palam ferre se jam posse. Sic etiam apud Augustinum in libro 2 cont. Crescon., c. 34, et in lib. 2 cont. Gaudent. c. 13, nisi quod omittitur, se.

1 Lov., sed majus suppliciuin super his. (a) Apud Cyprianum habetur sic: « et dum dominium . In libris contra Cresc., fenoris. sibi semper quidam plus quam, » etc.

3 Lov., luendo.

nunc

« PredošláPokračovať »