Obrázky na stránke
PDF
ePub

ipsius Augustini responsione nullo negotio cognosci- ter alia complura, quæ Deo propitio vitam lar. mus.Itaque ex hac aperte constat primo, non tantum gente, cum orbe erudito suo tempore communi, de illo consultationis libro,deque Hieronymiad eum cabimus, feliciter quoque tanquam thesaurus in responso; sed etiam palet, Optatum ejus rei quam agro absconditus eienebris eruta fuit secunda hæc Augustinus ab Hieronymo quæsivit, inventionem ad eumdem Optatum Epistola, quse omnes viros avidissime cupiisse. Secundo, Optatum graviter doctos et eruditos huc usque latuit, et fortassis in apud Augustinum fuisse conquestum de nescio quot solo (nisi vehementer fallimur) codice bibliothecæ senibus et a doctis sacerdotibus institutis viris, quos nostræ Gotiwicensis exstat. Exaratus is est in ad suæ modicitatis intelligentiam assertionemque membranis sæculi qninimum duodecimi in-folio (ut veritate plenissimam (id est sententiam de singula- aiunt), et signatus nunc post instauratam bibliorum animarum creatione)revocare non potuerit;ita. thecam nostram litt. G. N. 10. Ex quo illustre hoc que se novellum rudemque doctorem, taptorum ac cimelium exprompsimus, et (ut quidem spes est) talium episcoporum traditiones timuisse corrumpe- totius Ecclesiæ ac reipublicæ litterariæ commodo re, et convertere homines in meliorem partem ob evulgandum duximus. defunctorum injuriam formidasse. Tertio, Optatum

VII. In eodem porro codice post secundam ad ejusque sequaces in eo præcipuum suum Achillem

Optatum Epistolam, superest nobis alia æque ine. collocasse, quod, nisi singulæ hominum animæ

dita ejusdem Augustini ad Petrum et Abraham, crearentur, Deus dici non posset fecisse homines,

quos Hipponensis Præsul dominos dilectissimos et et facere et facturus esse, neque aliquid esse in cee

sanctos filios vocat, quos at audivit sic instituisse lis aut in terra, quod non ipso constiterit et constet

vitam,qua Deo serviebant, ut ad legendum sua adverauctore ; atque inde sequi, traducis et propaginis

sus Pelagianos Ethnicosque scripta vacarent. Ex patronos negare esse opus Dei animas nostras.

quibus intelligimus, hunc Petrum et Abraham vel Quarto, opinionem illam de propagatione anima

monasticen coluisse, vel certe relicto sæculari strerum pertraducem, Optato visam fuisse inventionem pitu, privatam sacratioribusque pietatis studiis dinovam, et inauditum dogma. Postremo, Optatum

catam vitam ruri (ut illud ævum ferebat) degisse. ab Augustino præcise voluisse et contendisse, ut

His,cum pluscula ex Augustino quæsiissent,rescripunum horum definiret: utrum animæ cæteræ ex illo

sit sanctissimus Doctor,pluribus opusculis suis,aut uno homine, sicut corpora per propagationem, an

ad omnia, aut pene ad omnia se jam respondisse. sine propagatione, sic utillius unius (scilicet Adæ),

Princeps vero quæstio Petriet Abrahami fuerat (ut ex a Creatore singulis singulæ fiant. Hæc præcipua

responso Augustini apparel) utrum parvuli,quini. Optatianæ ad Augustinum epistolæ capita fuerunt, hil male vivendo addiderunt ad originale peccatum, ad quæ summa modestia, judicio ac eruditione hic,

si ante susceptum Baptismum decedant,a Deo conutinfra liquebit, respondit.

demnentur; id quod S. Augustinus tam in hæc V. Summa Augustinianæ (quam secundam ad

Epistola, quam alibi incunctanter constanterque Optatum recte dicimus) epistolæ eo redit, ut suam

affirmat. Si enim parvuli, ait, cum baptizantur, non de origine animæ ignorantiam aperte ac demisse

inaniter dicitur,sed veraciter agitur,ut inter credentes confietatur, nec certum quid in hac controversia quidquid visum fuerit Optato aliisque, statui posse

habeantur, unde etiam nova proles ore Christianorum

omnium nuncupantur ; profecto si non crediderint, autumet; dum certa, perspicua, nullique fraudi

cond-mnabuntur ; ac per hoc, quia nihil ipsis male viobnoxia ex divinis Scripturis testimonia in medium

vendo addiderunt ad originale peccatum, potest eorum afferantur, id quod a negantibus traducem hac

merito dici in illa damnatione minima pæna, non tatenus haudquaquam præstitum sit. Cæterum, ad consultationem suam nullum adhuc ab Hieronymo minum per concupiscentiam seminatur, opus esse

men nulla. Docet deinde vir summus, quidquid horesponsum tulisse se, neque se librum consul

ut renascatur. Quia, inquit, etsi de renatis parentitationis suæ sine hoc evulgare andere : Ne ille, joquit, qui mihi fortasse, ut desidero, responsurus

bus nascitur, non potest huic præstare generatio car

nalis, quod illis non præstitit nisi regeneratio spiriest, interrogationem meam disputatione operosissima elaboratam, sine sua responsione quæ adhuc desperan: semine non nascitur, nisi oleaster, quamvis olea non

hualis : sicut non solum de oleastri, sed etiam de oliva da non est, per manus hominum notitiamque difundi sit oleaster. jure succenseat ; idque jaclantius quam ulilius fecisse me judicet, quasi ego potuerim quærere quod ille non

Postremo tradit, quo modo et ratione cum Gentilipoluerit enodare, cum forsitan possit, idque dum fa: bus,quidivinarum Scripturarum auctoritatem haudciat respectandum sit. Ad calcem epistolæ Optatum,

quaquam agnoscunt, agendum sit,ut ad fidem chriquantum potest admonet, ut quam cautissime,

stianam recte feliciterque traducantur:ac denique pelagianam hæresim devitet, cum de animarum origine

largius disserit de famigeratissimo suo de Civitate sive cogitat, sive jam disputat ; ne ipsi surripiat esse

Dei opere, cujus quartus decimus liber, inquit, si credendum, ullam prorsus animam, nisi unius media

Dominus voluerit, enodatas habebit omnes, quas mihi toris, non ex Adam trahere originale peccatum gene

proposuistis in vestra epistola quæstiones. ratione devinctum, reyeneratione solvendum.

Ex quibus una constat hanc Augustini Epistolam VI. Hactenus recensita omnia D. Augustini de ori. ante annum 420 exaratam fuisse, cum librum degine animæ scripta typis jam in publicum prodie. cimum quartum de Civitate Dei eodem hoc anno runt, si duas modo epistolas excipias, quas ultra ediderit. Sed de his plura vide in Præfatione ad toprimam typis jam vulgatam, Augustinum ad Opta. mum vii editionis Benedictinæ Operum sancti Autum episcopum scripsisse dicimus ex S. Fulgentio, gustini. Nobis in hanc ineditarum hactenus Augus. qui lib. 3 de Veritate Prædestinat. et Gral., cap. 18, tini Epistolarum bigam satis dissertum videtur, ita ait : In tribus quoque epistolis, quas ad Optatum tollendaque demum manus de tabula, ne, quod episcopum de hac quæstione composuit (Augustinus) aiunt, prologus longior quam argumentum evadat. disputatione refulgel non minus copiosa quam profun- Id nullum adhucmonemus,hanc posteriorem S. Auda, et eo magis laudabili, quia congrua temperie mo- gustini Epistolam in nostro Gottwicensi codice inderata. Cum igitur restate proxime elapsa pro scribi de Natura et Origine Animæ,cum rectius inReligiosis nostris junioribus in re litteraria ac anti- scribenda fuisset, de Penis Parvulorum qui sine quarum membranarum intelligentia melius ac so- Baptismo decedunt, quod et nos ip hujus editionis lidius informandis, evocato in adjutorium ad mo- fronte retinendum putavimus,tametsi haudquaquam nasterium nostrum R. P. Bernardo Pezio, viro nos lateat,quanta horum duorum articulorum yicipluribus jam titulis de re litteraria optime merito, nitas in præsenti controversia Augustini sit. Sed hoc ac tot jam doctis Operibus claro, omnes bibliothe- tanti non est, ut eruditum et Augustinianarum Episcæ nostræ codices attentissime excuteremus, præ- tolarum cupidum Lectorem longius detineamus.

PRÆFATIO D. JACOBI MARTIN

IN EASDEM EPISTOLAS. Quantum in Ecclesiæ, reique litterariæ commo- Qua in re cura omnis nostra brevi abjecta est, sidum cedant dierum ac noctium evigilatiemensique mulque summa lætitia affecti sumus; quippe utramlabores in evolutandis veteribus archivorum char. que Epistolam non solum in Possidii Indiculo contis, intimisque forulorum recessibus indagandis ac signatam, sed etiam Epistolam ad Optatum a D. perlustrandis, demonstrant binne istæ Divi Augusti- Fulgentio memoratam, plurimumque probatam di jamjam repertæ Epistolæ : horum enim duntaxat fuisse invenimus. ope thesaurus, quein hodie in Gallia publici juris 2° Utlectiones quasdam antiquarii festinatione,nefacimus, nobis defossus est. Quiquidem eo est ha- gligentia, oscitantiaveautimperitia corruptas vitia: bendus pretiosior, quod ab eo tempore quio celeber- tasque, non quidem emendaremus (nefas enim rima illa Benedictina Operum Augustinianorumedi- duximus Gottwicensis codicis textum vel leviterimtio Parisiis prodiit, nulla nos spes tenebat Africani, mutare); sed ut genuinas lectiones meditatione alimo Christiani orbis, Doctoris scripta alia reperien- que animi exercitatione aliunde petitas auspicaredi, quam ea quæ tunctemporis typis mandata sunt: mur,indeque ad infiinam paginam indigitaremus; enimvero doctissimiEditores impigerrime desuda- ut Epistolas integrasinoffenso pede decurrere liceret. punt, cum ut Gallicanorum, Vaticanorum, Belgico. 30 Ut sua cuique Epistolæ admonitio prævia inrum, Anglicanorum, aliorumque undequaque ac- strueretur, ac utriusque Epistolæ summa in fronte cersitorum, aut saltem propriis in locis pervoluto- affigeretur, nec non breviores notulæ, quæ pro inrum codicum manuscriptorum copia, Augustinum tegrarum sectionum compendio essent, e regione ad pristinum nitorem restituerent, tum ut ejusdem concinnarentur. eximii Præsulis lucubrationes ineditas, si quæ inve- 49 Ut plurimos harumce Epistolarum locos cum niri possent, in lucem emitterent: cumque ea in re aliis supparibus hinc inde collectis conferremus, tantam navassent operam, quanta major vix esse quo Divi Præsulis mentem quivis posset facillime posset, nihil nobis ad spem ostendebatur, quo ea- expiscari. rum scriptionum jacturam resarciremus quas a Doc- Šo Ut Epistolas istas in capitulationes, capitulatore nostro elaboratas fuisse constanter scimus,quæ tiones veroin varias sectiones, prout sensus rerum. que tamen temporis invidia, aut bibliothecarum que argumentum postulabat, claritatis ergo mulpræfectorum incuria ad nos usque non pervenerunt. tiplicaremus distingueremusque, ac earumdem

Sed ecce, quod felix, faustum fortunatumque sit, capitulationum et sectionum numericas nolas in Reverendissiinus Dominus Godefridus Besselius,ab- marginibus per ordinem distribueremus. bas Gottwicensis monasterii, dum immortalem sibi 60 Ul quidquid difticile inter legendum occurreret gloriam parat, non solum in ædibus incendio uni- observationibus criticis, historicis, chronologicis. verso depastis in integrum reficiendis, sed etiam in que illustraremus, atque elucidaremus: quin etiam junioribus monachis

peræque ad scientiam, atque sicubi a Magistris in his quæ ad rem nostram specad regularem disciplinam probe instituendis, op- tant, erratum est, moneremus, erroresque pro portune Bernardum Pez in Germania clarissiinum virili parte emendaremus. monachum ad se vocat, ut alumnis suis fastidium, 70 Tandem ut omnia et singula sic componeremus quod in legendis vetustarum membranarum apici- institueremusque ut binæ iste Epistolæ ex elimata bus frequentissime occurrit, levaret, minueretque. illa et percelebri Benedictina officina exire viderenCum autem Bernardus Pez is sit, cui genus omne tur: eam enim ob oculos semper habuimus, labolitterarum characterumve pervium est, quique scrip- remque nostrum ad ipsius normam direximus ta quævis non ex opinione, sed ex veritate æstimare confecimusque. An suscepta opera e sententia apprime novit, ubi primum in codicem decimi ter- successerit, viderent erudili ; ac si quid peccatum tii circiter sæculi, qui bipas ista Epistolas contine- est, condonent : sin vero quid boni offendunt, bat incidit, confestim margaritarum reconditarum deincepsque D. Augustini Operum Collectioni e pretium deprehenbit, doctissimoque Abbați auctor sudore nostro quid ornatus perfectionisve accedit, est, ut eas brevi cum Ecclesia communicet : quod id omne velin sanctissimum Episcopum, qui exermaturius certe actum est; nam anno proximo ela- citationum nostrarum argumentum suppeditavit, pso (a) utraque Epistola præfatione diserta, variis- aut potius in Deum optimum maximum refundant, que ornata magnificis cælaturis, Vindobonæ (Vien- a quo est omne datum optimum, et omne donum pernam vocant) typis mandata est.

fectum (Jacobi 1, 17). Verum celeritas isthæc nostratibus parum pro- Quanti autem faciendus sit codex Gottwicensis, fuit ; vis enim unum alterumve Epistolarum All- neduin e binis istis, quas solus suppeditat, Epistogustinianarum exemplar e Germania ad nos evec- lis apparet, verum etiam ex quatuor optimis tum asportatumque est. Unde ansam consiliumque variantibus lectionibus, quarum ope genuinus cepimus eas iterum prelo subjiciendi : et ne Gallia fragmenti Hieronymianæ septuagesimæ octava his se tantisper orbatam spoliatamque fuisse que- Epistolæ textus restituitur:omnes enim illæ lectiones ralur, imo potius ut sic secum optime actum esse si ad diligentis critices regulas expenduntur, utracristimet, provisum est ut Parisina nostra editio que manu excipiendæ sunt ; ac proinde tum quid emendatior, ornatior, uberiorque, prodeundo sus. laudis manus ac solertia librarii mereatur, tum tineret famam Parisinarum aliarum editionum quæ quam accuratus fuerit codex antiquus quo libraPatriam consecrant, quasque certatim nationes rius ipse usus est, testantur. Nec sententiæ nostræ exteræ aut accersere aut imitari gestiunt, ambiunt- adversantur qui interdum occurrunt lapsus : ejusque. Quapropter diu multumque excitata est ani- modi enim errores sæpius casu, quam voluntate madversio et diligentia nostra, ipsæ Epistolæ fre- ac negligentia, fiunt, ut peritissimi quique norunt. quentissime lectæ atque expensæ, quin etiam scri- Non hic prolixiori utemur oratione, ut Epistolis ptura scripturæque vestigia ac ductus frequentis- Augustinianis apimos gratiamque hominum conkime a nobis expressa, atque, ut ita dicam, de- ciliemus ; utramque enim sat superque commencocta et recocta sunt ;

dat et argumenti dignitas, et modus tractandi res, 4° UI exploratum compertumque haberemus, is- et reconditæ doctrinæ copia, et prætantissimi Scriptas lucubrationes non e spuria atque adulterina of- toris nomen: ubique autem aut quid discas,aut quoficina, sed ex genuino Augustini musæo manasse. modo discas, aut qui melior fias invenies. Porro si

vulgarium auctorum fragmenta tanto studio terra (6) 1739.

marique requiruntur, tanto labore colliguntur, ac tanto pretio comparantur atque asportantur; quanto fundatum et amplissime dotatum fuit. Cum anno circimajori ardore, animo, et voluntate ambæ istæ, ter decimo septimo hujus sæculi in cineres abiisset, a eæque integræ complectendæ sunt, ab eximio illo Reverendissimo Domino Godefridu Besselio, qui nunc Pastore conscriptæ, cujus nomeu instar totius lau- maxima cum laude restitutæ disciplinæ regularis, dis est !

quam reductæ doctrinæ ac eruditionis fama præest, Hoc autem unum lectorem monitum volumus, adeo feliciter instauratum est, ut nulli Ordinis nostri in nunquam nos a Gottwicensi codice transversum Europa monasterio quidquam de splendore, amplituunguem discessisse, nisi quoad ordinem, quo ibi dine ac elegantia concedat. Germanice vocatur Gottweig. Epistolæ Augustinianæ exhibentur. Illic enim ordine medio ævo Gottwic, vel monasterium S. Mariæ in præpostero prima secundum locum, et vicissim Gottwic, nonnunquam Kottvic. Ita passim codices secunda primum obtinet. Nos vero potissimum Mss. in bibliotheca Goltwicensi, quam mox laudatus tempus, quo confectæ sunt, attendentes, utrique D. Abbas bonis litteris ita locupletavit, ut in Germania propriam sedem restituimus.

nullam monasticam bibliothecam noverim, quæ ei comSciscitabitur forsitan aliquis, quod qualeve sit parari mereatur. Plura de hoc loco brevi accipies ex inonasterium e cujus tabulario Epistolæ Augustini Chronici Gottwicensis tomo II. Nam Tomus I, qui e in perennem Reipublicæ Christianæ gloriam emer- prelo jam emersit, ea duntaxal quæ remantiquariam ac serunt : quæ hanc in rem tribus abhinc mensibus præcipue diplomaticam spectant, complectitur. Hoc a supra laudato clarissimo viro Bernardo Pez primo tomo nihil magnificentius, augustius, ac erudiacceperim, de verbo ad verbum exscribam.

tius hactenus in Germania excusum scio, eoque nulla Monasterium Gottwicense est longe amplissimum Galliæ bibliotheca paulo melior carere poterit. Ejus auac in Germania celeberrimum, situm ad dexteram Da- clor est idem reverendissimus D. Abbas Godefridus, cunubii, sex circiter milliaribus supra Vindobonam, in jus etiam sumptibus hoc luculentissimum opus typis altissimo sed amonissimo monte. Vid. Annales Mabil- commendatum est. lonii sæc. xi, quo a S. Altmanno episcopo Pataviensi

ADMONITIO EJUSDEM

IN EPISTOLAM CLXXXIV BIS. Petrus et Abraham, quibus isthæc Epistola ins- revocari non potest, vere ne Epistola ista Augustini cripta est, haud dubie erant monachi ; id enim D. sit, cum ejus mentionem faciat Possidius in lodiculo. Augustinus sub sermonis initium satis ipouit, Sic Illam ineunte anno circiter 417, scriptam esse aueos inquiens instituisse vitam qua Deo servirent, ut sibi tumamus,quia infra cap. 2, num.5, decimum quar: ad legendum vacaret. Petrus autem, nisi valde fal- tum librum de Civitate Dei in manibus habere, dum lor, ipsissimusest, de quo sic habet Cassiodorus, de eam scribit, testatur S. Augustinus : porro hunc Institut. divin. Litt.cap. 8 : Petrus abbas Tripolitance ipsum librum laudat cap. 14 libri 1 contra adversaprovinciæ , sancti Pauli Epistolas exemplis opusculorum rium Legiset Prophetarium, adeoque incipiente anno beati Augustini subnotasse narratur, ut per os alienum 420. Certum est enim tunc temporis libros contra sui cordis declararet arcanum : quæ ita locis singulis adversarium Legis prodiisse : paulo ante igitur competenter aptatit, ut hoc magis studio beati Augus- prodierat decimus quartus liber de Civitate Dei. tini credas esse perfectum : mirum est enim sic alterum Cum autem per integrum annum 418, initiumque ex altero dilucidasse, ut nulla verborum suorum adjec- anni subsequentis infinitis propemodum negotiis tione permixta, desiderium cordis proprii complesse vi- distractum fuisse Augustinum compertum habea. deatur.Istud opus hactenus ineditum,exstal Venetiis mus; vis credibile est ea tempestate illum ultiin bibliotheca sancti Marci, cum hoc titulo: Commen- mam manum libro 14 de Civitate Dei imponere tarius in Pauli epistolas ex Libris Augustini, Petro Tri- potuisse ; ac proinde superest ut id peregerit verpolitano adscriptus; quod, inquit Cl. Mabillonius, non tente anno 417, atque ut pubescente eodem anno facile asseruerim. Ut ut sit hac de re, in dubium tamen has litteras confecerit.

ADMONITIO EJUSDEM

IN EPISTOLAM CCII BIS. Dum anno 418 et quidem mense septembri, ut batque Augustinum, ut quid ea de re sentiret, vel patet ex actis cum Emerito, Augustinus Cæsaream voce, vel scripto sibi aperiret, quo illud posse. profectus in supradicto oppido remoraretur, quo eum Optato significare (Ibid., cap., 1, n. 1). Dedit itaque injucta sibi a venerabili papa Zozimo, A postolicæ sedis litteras ad ipsum Optatum sanctus Doctor, Cæsaepiscopo, ecclesiastica necessitas traxerat (Epistol. 190, rea, quod satis declarant illæ voces cum in eodem n. 1), perlatæ sunt litteræ Optati quibus significa- oppido remoraremur, jam profectus. De proposita batangi se circa animæ originem ; utrum ea per pro. autem difficultate illi rescripsit, non habere se pagationem ex anima a Deo creata, atque Adamo quod certo statuat, propter argumenta quæ in indita descenderet, anve singulis hominibus singu- utramque partem faciebant:id tantummodo cavenlas de novo Deus crearet, nosse cupiens. Attamen dum esse ne quis hacce quæstione abutens, de pecin ultimam hanc opinionem, uti videtur, conces- cato originali, quod constans et catholicum dogma serat (ibid., cap. 4, n. 13 et 14); deque eodem est, vellet ambigere ; atque ita Pelagii Cælestiique argumento quoddam ediderat opusculum, nec- novam hæresim imprudens admitteret, quam renon litteras ad amicos quosdam suos familiarissi- centi memoria damnarant Concilia et Romani antismos destinatas ; quæ cum perlatæ essent Cæsa- tites Innocentius ac Zozimus ; quorum epistolas, ream, ipsi Augustino illic adhuc versanti traditæ saltem postremi hujus, ne forte ad Optatum necdum sunt a famulo Dei, cui nomen Renato ; qui sanc. pervenissent, simul mittebat. Non contentus fuit protum Doctorem tantopere ad respondendum insti- culdubio hac responsione idem Optatus; illi siquidem gavit, ut hoc recusare, quamvis rebus aliis tunc Augustinus præterea duas Epistolas, quæ temporum occupatus, nequaquam posset (Ibid., cap. 1, n. 1). injuria intercidere, super eodem argumento misit. Videtur quoque in epistola sua optasse ipsemet Opta- Laudat Fulgentius (De veritate prædest., lib. 3, cap. tus de sancti Doctoris sententia super ea re certior 18) eruditionem atque ingenii vim eam, qua cum in fieri (Ibid., cap. 6, n. 26). Augustinuin præterea ad hisce tribus epistolis, tum in aliis quibusdam suis id induxit Muressis quidam Optati necessarius, qui operibus, quæstionem illam sanctus Doctor extunc Cæsaream veniens, se quoque super eodemar- cusserat: sed ejusdem imprimis modestiam prægumento litteras ab Optato accepisse dicebat;roga- dicat, utpote quæeum deterruit, nede re peræque

gravi et abstrusa quidquam decerneret. Cujus quæstionis, ait, profunditatem sibi imperscrutabilem cernens,nullum voluit hujus rei definitam proferre sententiam; incongruum prorsus existimans aliquid affirmare sine dubitatione velle, quod alter posset convellere (Vita S. Augustini, lib. 7, cap. 13, n. 5).

Hæc forsan fusius,ast certe quam brevissime potuimus referre visum est: quia inde perspicue evincitur Epistolam sequentem secundam earum esse, qua Optato episcopo de animarum origine ab Augustino datas fuisse asserunt, plurisque faciunt Possidius ac Fulgentius cum eo tamen discrimine, ut Possidius quidem duas (In Indiculo), Fulgentius (Ubi supra) vero tres ad Optatum epistolas adscribat Utri fides habenda sit, penes lectorem esto judicium: certe spectati illi scriptorum Augustinianorum editores, Tillemontius quoque, aliique eruditissimi viri Fulgentium sequuntur. Id unum hac in parte annotare operæ pretium est; videlicet Possidium recensendo epistolas ad Optatum directas, ipsas adversus Priscillianistas scriptas esse diserte docere.

Hanc autem epistolam vel labente anno 419, vel potius ineunte 420, exaratam esse arbitramur ; Augustinus enim, num. 1, significat se ad Optatum rescribere post quinque ferme annos evolutos, ex quo in Orientem miserat librum non præsumptionis, sed consultationis suæ. Appido liber in Orientem missus, ipsissima est Epistola 106 Augustiniana ad Hieronymum per Orosium transmissa. Qui quidem Orosius paulo ante mensem julium anni 415 ex Africa in Palæstinam appulerat, utpote qui iisdem annoet mense Hierosolymis in disputationem adversus Pelagium descendit: proindeque subinitium anni laudati ex Africa eum solvisse necesseest.

Quo autem potissimum tempore Epistola prima ad Optatum, quæ inter editas 190 est, scripta fuerit, non ita liquido apparet. Dom. Dubois eam mensi circiter augusto anni 418 affigit, idque a veritate perquam alienum est: nam Augustinus eam scribere non potuit, nisi postquam Carthagine Casaream advenisset ; quod nonnisi mense septembri accidisse certum est. Imo vero hanc epistolam tantummodo post suum Cæsarea secessum texuisse se Augustinus his verbis monet, cum in supradicto oppido remoraremur. Huc collimant tot et tanta negotia, quæ sanctus Doctor dum Cæsareæ versaretur, intra paucos dies tractavit ac confecit ; quæque ipsi impedimento erant, quominus adjiceret animum ad scribendas litteras nullo pacto urgentes, neque ad se pertinentes. Quin etiam veri admodum simile est Augustiuo, dum Cæsarea Hipponem rediret, eamdem epistolam parare non licuisse quia, ut ipsemet testatur, per quas totas terras intentionem ejus huc atque illuc, quæ ingerebantur sensibus diversa raptarent. His adducti rationibus Epistolam primam ad Optatum, quæ inter Augustinianas 190 est, ante mensem novembrem anni 418 scribi non potuisse; imo vero eam, cum doctorum venia, post Epistolas 191, 192 et 193 rejiciendam esse existimamus, siquidem hisce tribus postremis epistolis respondere Augustini plurimum intererat; ac idcirco etiamnum festinationis sunt plenæ. Epistolam vero 190 non aliqua necessitas, sed amicorum gratia extorsit; proindeque ad tempus opportunum et vacuum eam transferre consentaneum est.

Rursus ex Augustini Epistola 190 mox laudata, c. 7, num. 20, quin,etiam ex ejusdem saucti Præsulis Epistola 166, c. 4, n. 8, exploratum habemus, Marcellinum ab Hieronymo sciscitatum fuisse, quid de animarum origine sentire oporteret, post acceptam ea de quæstione D. Augustini responsionem. Porro ex Augustini Epistola 143 certissime constat, ad Marcellinum hanc ipsam Augustini responsionem non pervenisse, nisi anno duntaxat 412, adeoque Marcellinum eodem tantum anno Hieronymo scribere potuisse ; ac proinde Marcellino non fuisse

responsum abs Hieronymo, nisi anno ad summum 413. Præter jus veritatis ergo, mea quidem sententia, Hieronymi ad Marcellinum responsio quæ ejusdem Epistola 78, apud Augustinum vero 165 a Cll. cum Hieronymianis, tum Augustianis Editoribus, necnon a Dom. Dubois anno 410 affigitur. Ad veritatem proprius quidem, non tamen proxime, accedit eruditissimus Tillemontius, qui eam anno 411 vel 412 consignat.

Quis autem fuerit Optatus ille episcopus, ad quem Augustinus epistolas istas direxerit, plane incompertum est. Certe liquet eum non fuisse celebrem illum Optatum Milevitanum, qui scriptis suis Donatistas confodit, quantumvi id codex Gottwicensis luculenter referat, e vivis enim dudum Optatus ille Milevitanus excesserat, atque jam anno 396 bea tissimus Severus de condiscipulatu Augustini Milevitanæ Ecclesiæ præerat, ipsique usque ad annum 426 præfuit, ut patet ex Epistolis 31 et 213 sanctissimi nostri Præsulis.

Ex hisliquido constat doctissimos viros Dom Ludovicum Ellies Dupin in notis ad cap. 215 diei primæ Collationis Carthaginensis, necnon Dom. Theodoricum Ruinart, Hist. Persecut. Vandal. pag. 297, falso asserere Severum Milevitanum episcopum paulo ante laudatam Collationem e vivis excessisse; cum Gesta ejusdem Collationis disertis verbis referant, illum diu ante Collationem observasse, atque exspectasse, sed tunc ob infirmitatem ægritudinemque domum discessisse, non vero decessisse. Certe spectatissimi operum divi Augustini Editores nostram sententiam propugnant Præfat. tom. 2 in ordine chronologico Epistolarum 109 et 110 Imo eruditus Ruinartus loco citato secum ipse pugnat: laudat enim synodum Milevitanam anno 416 habitam, cui Severus interfuit, ut liquet ex Epistolis inter Augustinianas 175, 176, 181; ut isthæc synodus quarto a Collatione Carthaginensi anno duntaxat acta est.

Conjicit Baluzius, ó paxapires, in notis ad Collationem Carthaginensem. Optatum quem quærimus, eum esse qui eidem Collationi Carthaginensi adfuit, quique in Gestis diei primæ episcopus plebi Vesceritanæ dicitur. Verum plebs Vesceritana in Numidia erat; contra vero plebem, quam regebat Optatus noster, alteram e tribus Mauritaniis incoluisse verba ejusdem Optati hisce Augustini epistolis interjecta insertaque demonstrant.

Si fides est domino Dubois, Optatus erat episcopus Tubulensis, is a quo Augustinus Epistola 185 jubet comitem Bonifacium breviculum Collationis accipere. Sed auctor sententiam suam nullis argumentis fulcit, necunde eam hauserit indicat Nil mirum; falsam esse ipsa Augustini epistola evidenter adstruit: nam Optatus ille de quo ibidem agitur, anno 411 Collationi Carthaginensi, et anno 412 concilio Zertensi interfuit; proindeque jam a plurimis annis dignitatem episcopalem obtinebat, cum epistolæ Augustini ad Optatum conscripta sunt. Optatus vero, qui nobis negotium facessit, ex Epist. 202 bis, n. 7, se ipse novellum rudemque doctorem venditat. Insuper Augustinus in Epist. 185 monet Bonifacium, ut accipiat de Ecclesia Sitifensi breviculum Collationis, si Optatus non habet; proindeque innuit Optatum de quo loquitur, in Numidia vitam degere solitum esse, cum potius in Mauritania inquiri eum debere probatum sit.

In amici cujusdam doctissimi animo suspicio insidet, Optatum nostrum fuisse quidem Milevitanum episcopum, sed secundum nomine, magni Optati Milevitani successorem: sicque standum esse jndicio Gottwicensis librarii, qui disertis verbis Öptatum episcopum Milevitanum appellat. Verum isthæc suspicio ex dictis ruit; per totos enim Augustini episcopatus annos, nullus Severo excepto Milevitanam sedem occupavit. Adde quod Severus iste, Augustino semper conjunctissimus, doctrinæ atque

amicitiæ sancti Præsulis constanter adhæsit (a): e dempatio latere poterat ; omnes enim Mauritania contrario Optatus quamdiu poluit, eam qua bene, Sitilepsis sacerdotes, utpote Numide, Augustino Nuqua male impugnavit.

mida duce, ad profligandos hæreticos conspirabant. Accedit quod plebs subjecta Optato quem nosse Optatus vero, ex Augustini Epistola 190, n. 22, res cupimus, intra Mauritaniæ, non vero Numidiæ, fines tanti momenti ignorabat, aut igaorare poterat. inelusa erat. Mauritania autem illo non erat Cæsa- Superest igitur, ut Optati diæcecis in Mauritania riensis : alioquin Optatus concilio quod Cæsareæ Tingitana sita esse debuerit, adeoque in extrema habebatur, cum ipsius scripta in eam urbem allata illa Africæ parte, quæ ab Hispania freto Gaditano sunt, adfuisset ; ac quod ab Episcopis Cæsariensi. disjuncta est, quæque populis duntaxat barbaris bus per litteras petebat, a concilii Patribus ipse incolebatur : quod optime quadrat cum querimonia coram commodius postulasset,

in Epist, 202 bis, num, 7, deplorata, de rustica et Nec Mauritania illa Sitifensis erat ; nullum eniin minus instructa clericorum turba, quæ Oplato mohujusce provinciæ episcopum Pelagianorum con. lestias generaverat in his rebus, in quibus a doctis

sacerdotibus fuerat instituta. (a) Vide August., Epist. 71, n. 1.

SYLLABUS CODICUM
AD QUOS RECOGNITÆ SUNT SANCTI AUGUSTINI EPISTOLÆ.

a.

n.

a.

j. Ex bibliotheca domini Joly, præc, eccl. Paris.
1. Laudunensis ecclesiæ codices antiquissimi,
mr. Domini Maran, archid. eccl. Tolos.
m. Monasterii S. Michaelis in periculo maris.

Navarrici Gymnasii Parisiensis membraneum exem

plar amplissimum, p. Codex corticeus, qui olim Narbonensis ecclesiæ

fuit, nunc est illustris familiæ Phimarconensis : quo ex codice prodeunt xlii et Ilv, duæ perbre

ves ad Paulinum Epistolæ, antehac ineditæ.

Regiæ bibliothecæ Mss.
rm. Remensis ecclesiæ.

Ecclesiæ Sylvanectensis.
sb. Sorbonici collegii.
t. Bibliothecæ Telleriana.
tt. Theodoricensis monasterii,
th. Thuaneæ bibliothecae.

Vaticani codices, quorum nobiscum communicatæ

sunt variantes lectiones, collectæ olim per selectos viros, qui post editionem a Lovaniensibus adornatam, castigandis denuo S. Augustini ope

ribus Clementis VIII auctoritate incumbebant. vv. Bibliothecæ S. Vedasti Atrebatensis,

S. Victoris Parisiensis. vd. Vindocinensis Abbatiæ.

[ocr errors]
[ocr errors]

cc.

MANUSCRIPTI CODICES
Cum nota singulis hic deinceps design andis indita.
Codices bibliothecæ monasterii S. Albiai Aodega-

vensis.
aa. Monasterii S. Arnulfi Metensis.

RR. PP. Augustinianorum majoris conventus Pari

siensis. b. Beccensis coenobii. bl. Belgici codices, seu variantes lectiones ex illis Lova

niensium Theologorum cura decerptæ. bo. Ex bibliotheca monasterii S. Benigni Divionensis. bt. S. Bertini in Belgio codex perantiquus, unde eruta

est cxcm ad Mercatorem Epistola, quæ nunc pri

mum prodit.
bg. Mss. domini Bigot, Rotomagensis.

Cænobii Casalis Benedicti.
Cisterciencis Abbatiæ.
Codex vetus RR. PP. Cisterciensium S. Crucis in

Jerusaleın in Urbe, ex quo hic primum editur

XXIX ad Alypium Epistola. cl. Mss. Bibliothecæ Colbertinæ, cb. Corbeiensis monasterii codices, plerique ante annos

800 aut 900 scripti. ct. Cænobii de Cultura apud Cenomanos.

Excerptorum Eugypii codices duo Mss. Germanen

sis et Corbeiensis. 1. Floriacensis bibliothecæ Mss. f. Codex Corbeiensis ante annos circiter 600 scriptus,

qui Flori seu Bedæ vulgati collectionem in Epis

tolas Apostoli complectitur, fs. Mss, Bibliothecæ S. Mauri Fossatensis.

Collegii Fuxensis apud Tolosates.

Gemmeticensis monasterii, 8. 8. Germani a pratis codices optime notæ. gv. Collegii Gervasiani apud Parisios codex amplus et

elegans.

[ocr errors]

e.

EDITI CODICES.

Am. Liber Epistolarum S. Augustini an. 1493 excusus

opera Joannis de Amerbach civis Basileensis. Bad. Editus per Jodocum Badium Ascensium, Parisiis.

an. 1515.
Er. Desiderii Erasmi cura recensitus, impressusque

Frobenianis typis Basileæ, an 1528.
Lov. Ad Lovaniensium Theologorum recensionem excu-

sus typis Plantinianis Antuerpiæ, an. 1576.

Comparavimus præterea eas omnes editiones initio Retractationum tom. 1, memoratas, M.

« PredošláPokračovať »