turam adoptaret filios hominum. Quapropter etiam jectio, inde passio, inde flagella, sputa, contumeliæ, cum dixisset, Dedit eis potestatem filios Dei fieri, crux, vulnera, et tanquam superato subjectoque modumque adjunxisset, ne carnalis intelligeretur mors ipsa, ut fideles ejus discerent quale pietatis nativitas, quod scilicet eis id præstiterit, qui cre- præmium ab illo cujus filii facti essent, petere atdunt in nomine ejus, et per gratiam renascuntur que sperare deberent; ne ad hoc pro magno serspiritualem, non ex sanguinibus, neque ex voluntate viretur Deo, ut terrenem felicitatem adipisci queviri, neque ex voluntate carnis, sed ex Deo; mox rerent qui servirentipsi, abjicientes et conculcantes commendavit quasi hujus vicissitudinis ' sacra- fidem suam, æstimando cum mercede vilissima : mentum. Tanquam enim mirati tantum bonum unde beneficentissima providentia omnipotens Deus non auderemus optare, statim subjunxit, Et Ver- terrenam felicitatem concessit et impiis, ne pro mabum caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. 1, gno quæreretur abonis.Hinc ille psalmus septuage14) (quod unum est ex quinque illis, quæ tibi ex- simus et inducit hominem pænitentem, secundus poni voluisti) ; tanquam diceret: 0 homines! nolite quod aliquando corde non recto, Deo pro hac mercedesperare vos fieri posse filios Dei, quia et ipse Fi. de servierit, qua cum pollere atque excellere impios lius Dei, hoc est, Verbum Dei, caro factum est, et videret,turbatus cæperat cogitare quod Deus humahabitavit in nobis. Reddite vicem; efficimini spiritus, na non curet. Et cum ab ista cogitatione eum sanc. et habitate in illo qui caro factus est, et habitavit in torum ad Deum pertinentium revocaret auctoritas, vobis. Neque enim jam desperandum est partici- suscepit atque intendit agnoscere tam grande secrepatione Verbi fieri posse homines filios Dei, quando tum, quod ei laboranti non patefactum est, donec Filius Dei participatione carnis factus est filius intraret sanctuarium Dei, et intelligeret in novissi. hominis.

ma?; hoc est, donec accepto Spiritu sancto disce12. Nos itaque mutabiles in melius commutati, ret desiderare potiora, et prospiceret quæ pæna participes efficimur Verbi : Verbum autem incom- futura sit impiis, etiam qui fenea quadam felicitate mutabile nihil in delerius commutatum, particeps temporaliter floruissent. Hunc psalmum septuagecarnis effectum est rationali anima mediante. Neque simum secundum, nocte qua illucescebat solemni. enim homo Christus, ut Apollinaristæ hæretici tas beatissimi Cypriani per ministerium nostrum putaverunt, aut non habuit animam, aut non ha- expositum, lege et diligenter adverte. buit rationalem ; sed more suo Scriptura, ut Christi 14. Proinde homo Christus idemque Deus Chrishumilitatem magis ostenderet, ne carnis nomen tus, cujus misericordissima humanitate, atque in quasi indignum aliquid refugisse videretur, carnem cujus forma servili discere deberemis quid in hac pro homine posuit : neque enim quia scriptum est, vita contemnendum, et quid in alia sperandum esset Videbil omnis caro salutare Dei (Isai. Li, 10), ani- in ipsa passione, in qua sibi ejus inimici magni mæ ibi non sunt intelligendæ. Nihil proinde aliud victoresque videbantur, suscepit vocem infirmitatis dictum est, Verbum caro factum est, quain si dice- nostræ, qua simulcrucifigebatur : vetus homo nos. retur, Filius Dei filius hominis factus est. Qui cum ter, ut evacuaretur corpus peccati (Rom. vi, 6), et in forma Dei esset, sicut dicit Apostolus, non ra. dixit : Deus meus, Deus meus, ut quid me derelipinam arbitratus est esse æqualis Deo; neque enim quisti (Psal. xxi, 2) ? Et hoc unum de quinque prousurpationis erat, ut rapina diceretur, sed naluræ

positis tuis. Sic incipit psalmus vicesimus, primus, inerat, ut esset æqualis : semetipsum tamen exina- qui depassione ipsius, et revelatione gratiæ quam nivil, non formam Dei amittens, sed formam servi fidelibus faciendis liberandisque attulit, in prosuscipiens; humiliavit semetipsum, factus obediens phetia tanto ante cantatus est. usque ad mortem, mortem autem crucis (Philipp. CAPUT VI. – 15. Proinde eumdem psalmum, cu11, 6-8). Vides quemadmodum eumdem hominem, jus prophetiam Dominus ad se pertinere demonsquem Deum ', commendat, ut persona una sit 3; trans, ejus primum versum exclamavit, cum penne, non Trinitas, sed suaternitas inducatur. Sicut deret in ligno, commemorando exponendoque enim non augetur numerus personarum, cum ac- percurram, ut ex hoc intelligas quemadmodum cedit caro animæ, ut sit unus homo ; sic non au- gratia Testamenti Novi nec eo tempore tacebatur, getur numerus personarum, eum accedit homo

quando in Vetere velabatur. Dicitur enim ex perVerbo, utsit unus Christus. Legitur itaque, Verbum sona Christi, quod ad formam servi attinet, in qua caro factum est, ut intelligamus hujus persona

portabatur nostra infirmitas. Dixit enim et de illo singularitatem, non ut suspicemur in carnem mu- Isaias : Ille infirmitates nostras portat, et pro nobis tatam divinitatem.

įn doloribus est (Isai lidi, 4). Ex hujus igitur infirCAPUT V. 13. Itaque Christus homo, ut per mitatis voce, de qua Paulus in eo quod petebat non eum revelaretur Novi gratia Testamenti, quæ non ad exauditus, et ideo quodam modo derelictus, autemporalem,sed adæternam vitam pertinet,non uti- dit tamen a Domino, Sufficit libi gratia mea ; nam que terrena felicitate commendandus fuit. Inde sub.

virtus in infirmitate perficitur (Il Cor. xi, 9) : ex

voce ergo hujus infirmitatis nostræ, quam in se 1 Ita Edd. At Corb. Ms. aliique probæ notæ habent, transfiguravit caput nostrum, dicitur in hoc psalnecessitudinis.

1 Ms. Corb, optima notæ habet : Eumdem hominem Deumque commendat, ut, etc.

1 Edd., in novissimo. At Mss., in novissima. 2 In Edd. post una sit, hæc adduntur : Etiam filium ho- . Am. Bad. et Er., in ipsa passione, in qua sibi ab minis protestetur ; quæ verba absunt a Mss.

ejus inimicis figebatur vetus homo nosler.

mo, Deus meus, Deus meus, respice in me ; quare mus et Ecclesiam. Sed, erunt duo in carne una; me dereliquisti ? Io eo quippe derelinquitur depre- sacramentum magnum, dicit Apostolus, in Christo cans, io quo non exauditur. Hancin se vocem trans. el in Ecclesia (Eph. v, 31, 32): igitur non jam duo, figuravit Jesus, vocem scilicet corporis sui, hoc est sed una caro (Matth. xix, 6). Si ergo caro una, proEcclesiæ suæ a vetere nomine in novum reforman- fecto competenter etiam vox una. Quid hic quæris, dæ ; vocam scilicet infirmitatis suæ humanæ, cui humana infirmitas, vocem Verbi per quod facta deneganda fuerant bona Veteris Testamenti, ut sunt omnia ? Audi potius vocem carnis quæ facta bona Novi Testamenti optare atque sperare jam est inter omnia; quoniam Verbum caro factum est, disceret.

et habitavit in nobis. Audi potius medicinæ vocem, 16. In illis autem Veteris Testamenti bonis, ad ve- qua sanaris ut videas Deum, quem tibi videndum terem hominem pertinentibus, præcipue concupis- distulit; hominem autem videndum attulit, occicitur vitæ hujus productio temporalis, ut aliquanto dendum obtulit, imitandum contulit, credendum diutius teneatur, quia semper non potest. Ideo diem transtulit, ut ista fide ad videndum Deum mentis mortis omnes quidem affuturum sciunt, et eum ta- oculus sanaretur. Quid ergo dedignamur audire men omnes aut pene omnes differre conantur, etiam vocem corporis ex ore capitis ? Ecclesia in illo paqui post mortem se beatius credunt esse victuros : tiebatur, quando pro Ecclesia patiebatur : sicut tantam habet vim carnis et animæ dulce consor- etiam in Ecclesia patiebatur ipse, quando pro illo tium. Nemo enim unquam carnem suam odio ba- Ecclesia patiebatur. Nam sicut audivimus Ecclesiæ buit (Eph. v, 29) : et propterea non vult anima vel vocem in Christo patientis, Deus, Deus meus, resad tempus ab ejus etiam infirmitate discedere, pice, etc., sic etiam audivimus Christi vocem in quamvis eam se in fine sine infirmitate in æternum Ecclesia patientis, Saule, Saule, quid me persequerecepturam esse confidat. Proinde mente serviens ris (act. ix, 4). legi Dei, carne autem trahens desideria peccati

CAPUT VII. Cum itaque non exaudimur ad (Rom. VII, 25), quibus ' obedire vetat Apostolus,

temporalia bona retinenda vel adipiscenda, quando mentis quidem ratione concupiscit homo pius dis

pro his deprecamur Deum, in eo quod nos non solvi, et esse cum Christo (Philipp. I, 23) ; sed id

exaudit, derelinquit nos : sed ad potiora, quæ vult sensu carnis recusat et refugit, et si fieri possit, non

ut intelligamus, et præferamus, el concupiscamus, volt exspoliari, sed supervestiri, ut absorbeatur

non nos derelinquit. Unde sequitur Psalmus, et diquod mortale est a vita (Il Cor. v, 4), id est, ut ab infirmitate ad immortalitatem etiam ipsum corpus

cit, Clamavi ad te per diem, nec exaudies (Psal.

XXI, 3); et nocte; etiam hic subauditur, nec exausine morte media transferatur.

dies. Sed vide quid adjungit : et non ad insipien17. Sed hæc verba, quibus humanus dies et vitæ

tiam mihi. Hoc ergo dicit : Non me quidem exauhujus prolixitas concupiscitur, verba sunt delicto. dies clamantem per diem, id est in rebus prosperis, rum, et longe sunt ab ea salute cujus nondum rem,

ut eas non amittam ; et nocte, id est in rebus sed jam spem gerimus ; de qua scriptum est, Quia spe salvi facli sumus : spes autem quæ videtur non

adversis, ut prospera que amissa sunt, redeant : est spes (Rom. vii, 24). Ideoque et in isto psalmo

verum hoc mihi non ad insipientiam facies ; sed cum dixisset, Deus meus, Deus meus, respice in me;

potius ut sapiam quid jam per Novi Testamenti

gratiam a te exspectare, quid desiderare, quid posquare me dereliquisti ? continuo subjungit, Longe

cere debeam.Clamo quippe ego ut mihi bona tem. a salute mea verba delictorum meorum; id est, hæc verba dilectorum meorum sunt, et longe ab illa sa

poralia non auferantur : Tu autem in sancto habi

tas, laus Israel ; (Ibid. 4). Nolo ut derelinquas lute mea sunt, quam mihi non Veteris, sed Novi Testamenti gratia pollicetur. Quanquam etiam sic

concupiscentiam meam, qua carnalem felicitatem distingui potest, Deus meus Deus meus, respicein me;

requiro. Verum hæc est in sordibus vetustatis, tu

autem quæris munditiam novitatis ; non exaudiendo quare me dereliquisti longe a salule mea ? tanquam diceret, Relinquendo me, hoc est, non me exaudien

istam cupiditatem relinquis, quia charitatem in do, longe factus es a salute mea, præsenti scilicet sa

qua habites, requiris : charitas autem Dei dif

funditur in cordibus nostris, sed per Spiritum sanclute hujus vitæ : ut alius sensussit, verba delictorum

tum qui datus est nobis (Rom. v,5). Ideo in sancto meorum, id est, ista quæ dixi, verba sunt dilectorum

habitas laus Israel ; laus videntium te, quia non in meorum, quia verba sunt carnalium desideriorum.

se laudantur, sed in te. Quid enim habent quod non 18. Hæc ex persona sui corporis Christus dicit,

acceperunt (1 Cor. iv, 7)? ut qui gloriatur, in Doquod est Ecclesia. Hæc ex persona dicit infirmitatis

mino glorietur (Id. 1, 31). carois peccati, quam transfiguravit in eam quam sumpsit ex Virgine, similitudinem carnis peccati. 20. Hæc est gratia Novi Testamenti : nam in Hæc Sponsus ex persona sponsæ loquitur, quia uni- Veteri Testamento, quando commendabas nonnisi vit eam sibi quodam modo. Et apud Isaiam, ubi a te peti sperarique debere etiam ipsam terrenam dicit, Sicul sponso alligavit mihi milram, et sicut temporalemque felicitatem, In le speraverunl patres sponsam ornavit me ornamento (Isai. LX1, 10): alli- nostri; speruverunt, et eruisti eos. Ad te clamavegavit mihi, et ornavit me, tanquam unius vox est,

runt, et salvi facti sunt ; in te speraverunt, et non et tamen sponsum et sponsam Christum intelligi- sunt confusi (Psal. xxi, 5, 6). Illos quippe patres 1 Mss. Corb. aliique nonnulli, carne autem legi peccati

inter inimicos suos viventes, et divitiis implesti, et cui obedire vetat.

ab hostibus eruisti, gloriosasque victorias reportare * fecisti, et de diversis eos mortibus liberasti. Pro Ego autem sum Christus, in quo omnes vivificantur; alio subjecisti, ne feriretur, arietem (Gen. xxi, 13). non Adam, in quo omnes moriuntur (1 Cor. xv, 22). Alium de putredine sanum, et ei dupla quæ ami- 22. Ac per hoc, homines, discite per gratiam Novi serat reddidisti (Job. xli, 10). Alium inter leones Testamenti jam vitam concupiscere sempiternam. esurientes illæsum integrumque servasti (Dan. Xiv, Quid pro magno ita vos vultis a Domino de morte 30-40). Aliorum inter flammas deambulantium grata liberari, sicut liberati sunt patres vestri, quando voce laudatus es (Id. in, 23-90). Tale aliquid in commendabat Deus etiam terrenæ felicitatis præter Christo exspectabant fieri Judæi, unde probarent si se non esse alium largitorem ? Ila felicitas ad vevere Filius Dei esset. Ex eorum persona et in libro terem hominem pertinet, quæ vetustas ab Adam Sapientiæ dicitur: Morte turpissima condemnemus cæpit: Ego autem sum vermis, et non homo; Chris. illum : erit enim respectus in sermonibus ipsius. Si tus, non Adam. A veteri veteres fuistis, a novo novi enim verus ' Dei Filius est, suscipiet eum et libe- estote : ab Adam homines, a Christo filii hominum. rabit eum de manibus contrariorum. Hæc, inquit, Non enim sine causa familiarissime Dominus in cogitaverunt et erraverunt : excæcavit enim eos Evangelio se filium hominis (Matth. XVII, 9, 12) malilia eorum (Sap. 11, 18 24). Attendentes quippe dicit magis quam hominem : nec sine causa in alio tempus Veteris Testamenti, et illam patrum etiam psalmo, Homines, inquit, et jumenta salvos facies, temporalem felicitatem, in qua illis exhibenda de- Domine ; sicut multiplicata est misericordia tua, monstravit Deus etiam talia dona sua esse, non Deus. Abs te quippe etiam ista salus hominibus juvideruntjam esse tempus quo revelatur in Christo mentisque communis. Sed habent aliam homines bona æterna proprie Deum præstare justis, qui novi propriam quamdam et a jumentorum consortio bona temporalia præstat et impiis.

separatam,quæ ad Novum pertinet Testamentum ? : CAPUT VIII. — 21. Denique cum dixisset, In te spe- habent omnino ; nam de illa ibidem sequitur et diraverunt patres nostri ; speraverunt, et eruisti eos. cit, Filii autem hominum sub tegmine alarum tuaAd te clamaverunt, et salvi facti sunt ; in te spe- rum sperabunt. Inebriabuntur ab ubertate domus raverunt, et non sunt confusi ; vide quid adjun. tuæ, et torrente voluptatis tuæ potabis eos. Quoniam xerit ; Ego aulem sum vermis et non homo. Quod apud le est fons vitæ, et in lumine luo videbimus videtur quidem ad commendandam humilitatem lumen (Psal. xxxv, 7-10); posterius dixit, Filii ausimpliciter dictum, ut se in oculis persequentium, tem hominum, tanquam distinguens ab hominibus abjectissimum quiddam et contemptissimum de- filios hominum. In illa quippe felicitate ejus salutis monstraret : sed non est contemnenda altitudo quæ communis est hominibus et jumentis, eo nosecreti profunditasque mysterii, præsertim in eis mine illos appellare voluit, quo demonstrarentur verbis, quæ tanto Salvatori in prædicatione pro- ad illum primum hominem pertinere, quo vetustas phetiæ coaptantur. Dictus est hinc sensus elegan- cæpit et mors, qui sic fuit homo, ut non esset filius tissimus a prioribus (a), ideo se hoc nomine Chris- hominis. Istis autem posterioribus, qui sperant tum prænuntiari voluisse, quia vermis de carne aliam felicitatem, et fontis vitæ ineffabilem volupsine concubitu nascitur, sicut ille natus est de vir- tatem, et sempiterni luminis lumen, hoc nomen gine. Sed in libro suo Job, cum de creaturis cæle- imposuit, quo se familiarius appellari voluit Domistibus loqueretur quod in Dei conspectu etiam vix nus eorum in quos talis gratia revelata est, eosque ipsæ mundæ sint, Quanto magis, inquit, homo pu- filios hominum potius quam homines appellavit. tredo et filius hominis vermis (Job. xxv, 5, 6) ! Pu- 23. Non autem existimes quasi locutionis regulam tredinem pro mortalitate posuit, quæ jam velut figi perpetua lege servandam, ut ubicumque legeconceptam gerit moriendi necessitatem, in quam ris homines, aut filios hominum, secundum hanc peccando contrusus est homo ; et filium hominis distinctionem semper intelligas : sed ut se habuevermem natum de putredine quasi putrem, hoc rit circuinstantia lectionis, unde sensus, si patet, est de mortalitate mortalem. Ac per hoc in his hauritur; si latet, eruitur. Sicut in hoc loco psalmi Psalmi, alium sensum nos quærere admonuit, illo hujus, quem non moveat distinctionis intentio 9 quidem salvo neque reprobato : ut non solum scru- cum ille qui dixerat, In te speraverunt patres nostri temur quod ait, Ego autem sum vermis, sed etiam et eruisti eos. Ad le clumaverunt, et salvi facti illud quod addidit, et non homo ; secundum illud sunt ; in te speraverunt, et non sunt confusi, subquod de libro Job commemoravi, tanquam dice- jungit, Ego autem : non enim ait sic, Et ego; sed, ret, Ego autem sum filius hominis, et non homo : Ego autem. Quid ergo iste qui se ita distinguit ? non quod homonon sit.Christus, de quo dicit Apos- Ego autem sum vermis, inquit, et non homo tanquam tolus, Unus est mediator Dei et hoininum homo illis quos exaudisti, et eruisti, eam commendares Christus Jesus (I Tim. 11, 5); omnis enim filius ho- felicitatem quæ ad Vetus pertinens Testamentum, minis, homo est; sed ad quemdam respicit sensus homini veteri tribuenda esset, qui coepit ab Adam, iste, qui sic homo fuerit, ut non esset filius hominis, Ego autem sum vermis ; hoc est filius hominis, non id est Adam. Forte ergo sic est dictum, Ego autem homo, sicut ille homo qui non fuit filius hominis. sum vermis, et non homo, id est, ego autem sum CAPUT IX. – 24. Ac per hoc et quod sequitur, Opfilius hominis, et non homo : tanquam diceretur, probrium hominum, el abjectio plebis. Omnes qui

conspiciebant me, subsannabant me, et locuti sunt 1 Edd., si enim vere Dei. Mss. omnes, verus (a) Orig. hom. 15 in Luc., et Amb. in hunc psal.

· Ms. Corb., Sacramentum.

labiis, et moverunt caput. Speravit in Deum, eruat data est resurrectionis fides. Nam filii non dupli, eum, salvum faciat eum, quoniam vult eum. Hoc sed totidem redditi, etiam illos quos amiserat rein labiis, non in corde dixerunt, insultando quod surrecturos significarunt; ut sic ipsi quoque illis non fieret, non credendo quod futurum esset. Fac- prioribus juncti, a restitutione dupli non invenetum est autem et hoc, sed sicut fieri oportebat in rentur alieni. Ut ergo non talem remunerationem filio hominis, in quo spes æternæ vitæ fuerat reve. speraremus, quando mala temporalia pateremur, landa ad Novum pertinens Testamentum, non sicut non ait, Sustinentiam et finem Job audistis ; sed illi exspectabant ; et quia fieri non videbant, per- ait, Sustinentiam Job audislis, et finem Domini tinentes ad Testamentum Vetus et hominem in quo vidistis : tanquam diceret, Mala temporalia sicut omnes moriuntur, non ad filium hominis in quo Job sustinete ; sed pro hac sustinentia non tempoomnes vivificabuntur. Mortem quippe intulit homo ralia bona sperate, quæ illi aucta redierunt, sed sibi filioque hominis : vitam vero attulit homini æterna potius, quæ in Domino præcesserunt. Job moriens et resurgens Filius hominis, opprobrium ergo de illis patribus erat, qui exclamaverunt, et hominum et abjectio plebis usque ad mortem. Hoc salvi facti sunt. Cum enim dicit, Ego autem, satis enim ' voluit pati in conspectu inimicorum, quo insinuat qua salute illos salvos esse factos velit ineum tanquam derelictum putarent, ut gratia com- telligi ; in qua ipse utique derelictus est : non mendaretur Novi Testamenti, qua disceremus aliam quod illi a salute æterna fuerint alieni ; sed in quærere felicitatem, quæ nunc est in fide, postea occulto tunc erat quod in Christo fuerat revelanvero eritin specie. Quamdiu enim sumus in corpore dum. In Veteri quippe Testamento velamen est ait Apostulus, peregrinamur a Domino : per fidem quod tunc auferetur, cum ad Christum quisque enim ambulamus, non per speciem (II Cor. v, 6, 7): inde transierit : quo crucifixo velamen etiam templi et ideo nunc in spe, tunc in re.

scissum est (Matth. XXVII, 51), ut significaretur 25. Denique resurrectionem suam, quam non sicut quod Apostolus de velamine Veteris Testamenti nostram in longum differri oportebat, ut in exem- dixit, quoniam in Christo evacuatur (II Cor. 111, 14). plo carnis ejus disceremus quid in nostra sperare

27. Nam et in illis patribus quamvis rarissima, deberemus, noluit alienis demonstrare, sed suis :

tamen fuerunt, et usque ad mortem exempla paalienis dico, non natura, sed vitio, quod semper

tientiæ, a sanguine Abel usque ad sanguinem Zaest contra naturam. Mortuus est ergo in conspectu

chariæ (Luc. X1, 51) ; quorum sanguinem dicit hominum, resurrexit autem in conspectu filiorum

Dominus Jesus et ab eis exigendum qui in patrum hominum ; quia mors ad hominem pertinebat, re

suorum, a quibus illi occisi sunt, iniquitate persurrectio ad filium hominis : sicut enim in Adam

sisterent : et in Novo Testamento nec defuit, nec omnes moriuntur, sic et in Christo omnes vivifica

deest bonorum fidelium multitudo, qui etiam ista buntur. Ut igitur exemplo suæ carnis exhortaretur

temporali felicitate præpolleant, et in ea largitofideles suos temporalem pro æterna felicitatem con- ris Dei bonitatem misericordiamque experiantur, temnere, usque ad mortem pertulit persequentes

tenentes tamen quod dispensator Novi Testamenti atque sævientes, et quasi victo et oppresso superbe

divitibus hujus sæculi Apostolus præcepit, non illudentes. Quod autem carnem suam resuscitavit,

superbe sapere, neque sperare in incerto diviliaet discipulorum conspectibus et contactibus red

z'um, sed in Deo vivo qui præstat nobis omnia abundidit, eisque videntibus ascendit in cælum, ipsos

danter ad fruendum ; ut bene faciant, divites sint ædificavit, et quid exspectare, quid prædicare de

in operibus bonis, facile tribuant, communicent, berent, evidentissima veritate demonstravit. Illos

thesaurizent sibi fundamentum bonum in futurum autem a quibus tanta mala usque ad mortem per

ut apprehendant veram vitam (I Tim. vi, 17-19) : tulerat, quasi de illo superato et exstincto glorian

qualis in Christi non tantum spiritu, verum etiam tes, in ea opinione dereliquit, ut quisquis eorum

carne manifestata est, cum resurrex a mortuis, salute æterna salvus fieri vellet, hoc de illius mor

non qualem Judæi in illo peremerunt, quando cum tui resurrectione crederet, quod ii qui viderunt,

de manibus eorum Deus non eruit, eumque designis contestantibus prædicaverunt, et pro ea præ

reliquisse visus est exclamantem, Deus meus, Deus dicaverunt, et pro ea prædicatione similia perpeti

meus ; utquid me dereliquisti ? ut eo modo in se non dubitaverunt.

transfiguraret martyres suos,qui etsi mori nollent, CAPUT X. — 26. Quapropter etiam Jacobus unus

quod etiam Petro dixit, Alter et cinget, et ferel quo ex Apostolis ejus, in Epistola sua, cum hortaretur

tu non vis ; significans qua morte clarificaturus fideles qui post passionem et resurrectionem Christi

erat Deum (Joan. XX1, 18), et ob hoc a Deo suo deadhuc in ista vita tenebantur, dispensationem

relicti riderentur ad tempus, cum eis præstare Veteris Testamenti Novique distinguens, Sustinen

nollet quod vellent, illam vocem cordis emittetiam, inquit, Job audistis, et finem Domini vidistis

rent, illumque adhiberent pietatis affectum, quem (Jacobi v, 11): ne ideo patienter sustinerent tempo

passione impendente ore proprio Dominus expresralia mala, ut sibi hoc restitueretur quod recepisse

sit, eos in se identidem transfigurans, Verum non legimus Job (XLII, 10). Nam et abillo vulnere atque

quod ego volo,sed quod tu vis,Pater (Matth. xxv1,39). putredine salvus factus est, et ei cuncta quæ amiserat, duplicia sunt restituta : ubi etiam commen

CAPUT XI. – 28. In quo enim primitus, nisi in

ipso capite nostro apparere debuit, propter quam · Edd., Usque ad mortem enim hoc. Mss. usque ad morlem. Hoc enim, etc.

vitam ? christiani sumus ? Propterea non ait, Deus meus, Deus meus, dereliquisti me; sed causam corn- conversus sum. Et ex utero, id est, qui ex his in monuit requirendam,cum addidit, utquid dereliquis- utero inchoavi, in te jactalus sum ; ad te scilicet ti me? id est, quare, propter quid, quam ob causam? trausiens, totum me tibi committens. Ideoque de Profecto enim erat aliqua causa, eaque non parva, ventre matris meæ, id est de bonis carnis quam ut Noe liberaret de diluvio, Loth de colesti incen- sumpsi in ventre matris meæ, Deus meus es tu, ut dio, Isaacde imminenli gladio, Joseph de calumnia de his tu sis bonum meum : ea locutione dictum mulieris et custodia carceris, Moysen ab Ægyptiis, est, ac si diceretur, verbi gratia, De terra cælum Raab ab excidio civilalis, Susannam a testibus fal- habito, hoc est, hinc illo emigravi ; et ista nostra sis, Danielem a leonibus, tres viros ab ignibus, in illum transfiguratio est, qui per gratiam Testaaliosque patres qui exclamaverunt, et salvi facti

menti Novi mutamus vitam, transeuntes de vetere sunt; et Christum de manibus Judæorum non libe- ad novam. Nam ille hanc rem sacramento suæ raret, eumque in potestate sævientium usque ad passionis resurrectionisque significans, carnem mortis exitum derelinqueret. Utquid hoc ? propter mutavit de mortalitate ad immortalitatem : vitam qui hoc, nisi propter illud quod paulo post in eo- vero non mutavit de vetustate in novitatem, qui dem psalmo dicit, non ad insipientiam mihi ; hoc

nunquam fuit in impietate, unde transiret ad pieest, corpori meo, Ecclesiæ meæ, minimis meis ? tatem. Nam et in Evangelio, Quando uni ex minimis meis

31. Quanquam non defuerunt qui hoc quod dicfecistis, inquit, mihi fecistis (Matth. xxv, 40). Sic tum est, De ventre malris meæ Deus meus es lu, itaque dictum est, et ad non insipientiam mihi, ideo ad ipsum caput nostrum pertinere sentirent, quomodo dictum est mihi fecistis, et sic dictum est, quoniam Pater in tantum est Deus ejus, in quanquare me dereliquisti, quomodo dictum est, Qui tum homo est in forma servi, non in quantum illi vos recipil, me recipit ; el qui vos spernil, et me æqualis in forma Dei est (a); ideo De ventre matris spernit (Luc. x, 16). Non ergo ad insipientiam no- meæ Deus meus es tu, ac si diceret, Ex eo quod bis, sed ut sapiamus : non propter istam vitam, in homo factus sum, Deus meus es tu. Sed quid est, qua nos Deus aliquando usque ad mortem per- Tu extraxisti me de ventre, si ad ipsum Jesum de sequentium manibus derelinquit, sed propter illam Virgine procreatum refertur ? quasi alios Deus non sempiternam nos debere esse christianos ; quia extrahat, in cujus providentia est omnis ordo nashoc in illo præcessisse intuemur, ex cujus nomine cendi : an inde significare voluit partum Virginis sic vocamur.

servata virginitatis integritate mirabili, cum ait, 29. Ecce ita factum est : tamen tam multi non Tu extraxisti me de ventre matris meæ ; ut quod ob aliud volunt esse christiani, nisi ut hujus vitæ illic mirabiliter factum est, cum Deus fecisse dicifelicitate perfruantur ; ideoque illa deficiente de- lur, nemini incredibile videatur ? Quid ergo est et ficiunt. Quid, si non in ipso nostro capite tam in- illud, Spes mea ab uberibus matris meæ ? Quomosigne constitueretur exemplum, quo disceremus do et hoc ad ipsum caput Ecclesiæ referri potest, pro cælestibus terrena contemnere, non respicien- quasi spes ejus quæ in Deo est, a matris uberites quæ videntur, sed quæ non videntur ? quæ enim bus ei cæperit, non et ante in ipso utero ? Neque videntur, temporalia erunt ; quæ autem non vi- enim spes alia intelligenda est, nisi qua futurum dentur æterna (Il Cor. iv, 18). Quos in se vocibus erat ut Deus eum exaltaret a mortuis : totum hoc illis transfigurare dignatus est. Nam quantum ad quippe, secundum id quod homo factus est, diciilla hora, qui propterea venerat in illam horam tur. An forte quia ubera feminarum ab ipso con(Joan. XII, 27) ? aut quomodo sic loquebatur, quasi ceptu in ubertatem promoveri prohibentur, sic inquod nollet ei accideret, cum potestatem habuerit telligi voluit, ab uberibus ; tanquam diceret, Es ponendi animam suam, et iterum sumendi eam, quo carnem sumpsi, cui carni fuerat speranda nec eam quisquam tolleret ab illo, sed eam ipse immortalitas : ut non ante spes ei esset, cum in forponeret et resumeret, sicut in Evangelio dicit (Id. x, ma Dei esset, qua nihil in melius mutandum es18) ? Sed procul dubio nos in illis vocibus eramus, set ;sed ab uberibus matris, id est ab ipsa suscepet caput pro suo corpore loquebatur, non disjunc- tione carnis quæ concipiebatur in spe, cujus spei ta significatione vocis, ubi connexio non disjungi- res futura erat, cum ad immortalitatem de morte tur unitatis.

transiret? CAPUT XII. - 30. Denique in Psalmo sequitur, 32. Sed quod dictum est, In le jactatus sum ex et orans adverte qui dicat : Quoniam, inquit, ex- utero, quomodo coaptari capiti possit, ignoro: traxisti me de ventre, spes mea ab uberibus matris quasi in utero cum esset, non in Deo fuerit, in quo meæ. In le jactatus sum ex utero; de ventre matris vivimus, movemur, et sumus (Act. XVII, 28); aut meæ Deus meus es tu : (Psal. xxi, 10, 11) tanquam illius infantis anima rationalis, ex quo caro prodiceret, De alia re, et ab alia aliam rem me traje- cessit ex utero, Deum sperare cæperit. Nisi forte cisti, ut tu sis mihi bonum pro terrenis bonis mor- credendum est, jam nato animam rationalem actalitatis hujus, quam in matris ventre sortitus sum, cessisse, quæ intra viscera matris adhuc ei defuiscujus ubera suxi. Hæc enim vetustas est, de qua set: et quoniam eadem anima, quæ carni jam natæ me tu extraxisti ; et illa carnalis nativitatis bona addita est, Deo inhærebat, ideo secundum eamdem sunt, a quibus tu spes mea es : inde enim ad te carnem dictum esse existimandum est, In le jac* Edd., propter quam Christiani. Mss., vitam.

(a) Ambros., lib. 1 de Fide, c. 6.