illis Gestis aliquid vel postea fuisse corruptum. Cum psit. Cum autem dicit, judicium sibi manducat, satis enim adhuc viventibus eis qui subscripserunt,inno- ostendit, quia non alteri judicium manducat, sed tuerint eadem Gesta omnibus locis, in quibus opor- sibi. Hoc nosegimus, et ostendimus, et obtinuimus, tet ut innotescant; sic etiam ad posteros confirmata quia communio malorum non maculat aliquem parveritas perdurabit. Nolite ergo esse ingratitantæ mi- ticipatione Sacramentorum, sed consensione factosericordiæ Dei,quæ peristam diligentiam vobis mini- rum. Nam si in factis malis non eis quisque consenstrata est. Nulla excusatiojam remansit; nimium du- tiat; portat malus causam suam et personam suam, ra, nimium diab

lica sunt hominum corda que nec præjudicat alteri quem in consensione mali adhuc tantæ manifestationi veritatis obsistunt. operis socium non habet criminis.

3. Ecce episcopi partis vestræ, quos omnes elege- 6. Hoc etiam ipsi voce apertissima coacti sunt con. runt, ut pro omnibus loquerentur,conati sunt,quan- fiteri; non tunc quando ista dicebamus, sed postea tum potuerunt, ut omnino ipsa causa non ageretur, cum aliud ageretur.Nam cum ventum fuisset ad caupropter quam tantus numerus episcoporum utrius- sam etiam Cæciliani,quam nos ab Ecclesiæ causa disque partis de universa Africa, et de tam longinquis tinguebamus, ut si forte malus esset inventus,ipsum locis Carthaginem venerat. Etcumomnis anima sus- anathematizaremus, non tamen propter ipsum Ecclepensa exspectaret in tanta collectione quid agere- siam Christi relinqueremus, cui per malam suam tur,illi vehementerinstabantut nihil ageretur. Quare causam præjudicare non posset:cum ergo etiam ad hoc, nisi quia causam suam malam sciebant, et facil- ipsam Cæciliani causam ventum fuisset, et legissent lime se posse vinci, si ageretur, dubitare non pote- illi concilium Carthaginense (a), ubi recitabant serant?lpse ergo animus eorum, quo timebantne causa ptuaginta plus mious episcoporum sententias con: ageretur, jam victos eos esse monstrabat. Si enim ex tra Cæcilianum absentem prolatas; respondimus torquerent quod volebant, ut jam collatio ipsa non eis, sic non obesse illud episcoporum concilium abfierit, nec disputationibus nostris veritas appareret: senli Cæciliano, quemadmodum non obfuit plurium redeuntes a Carthagine,quid vobis erant responsuri? episcoporum partis Donati concilium (6) absenti quid demonstraturi? Credo, prolaturi erant Gesta, Primiano, quando eum in Maximiani causa plus et dicturi vobis : Nos instabamus utcausa non age- minus centum episcopi damnaverant. Tunc illi, noretur, illi instabant ut ageretur. Vos expectatis vi- minata causa Maximiani, unde sciunt se etiam quos dere quid egerimus :ecce legite ubi eos vicimus, ut damnaverant, in honore integro suscepisse, et bapnihil ageremus. Forte et vos responderetis, si cor ha- tismum in sacrilego Maximiani schismate datum se beretis : Nihil ergo acturi, utquid istis? vel potius confirmasse, et non dextruisse; et in sua Bagaitana qui nihil egistis, utquid redistis ?

sententia (c), qua eos damnaverunt, quibusdam qui 4.Denique posteaquam non potuerunt efficere quod in ipso schismate fuerunt, dilationem dedisse, et conati sunt, id est ut causa non ageretur; ipsa actio dixisse quod eos non polluerint sacrilegi surculi demonstravit quid timuerint, quando in omnibus Maximiani plantaria : ista ergo causa posteaquam victi sunt. Confessi sunteuim, contra Ecclesiam ca- eorum aures percussit, expavescentes et perturbati, tholicam, quæ toto terrarum orbe diffunditur, nihil et obliti unde superius contra nos contendebant, se habere quod dicerent ; quia divinis sanctarum continuo dixerunt, Nec causa causa, nec persona Scripturarum testimoniis oppressi sunt, quibus Ec- personæ præjudicat : et confirınaverunt verbis suis clesia designaturincipiens ab Jerusalem crevisse per quod nos antea de Ecclesia dicebamus, quia non soloca in quibus Apostoli prædicaverunt, et nomina lum Catholicæ transmarinæ, contra quam se coneorumdem locorumin suis Epistolis et Actis conscri- fessi sunt non habere quod dicerent, verum etiam pserunt, etinde diffundi per cæteras gentes. Contra Catholicæ Africanæ, quæ illi unitatis communione istam Ecclesiam se non habere causam manifesta conjungitur, causa et persona Cæciliani, qualisvoce professi sunt, ubi est evidentissima in nomine cumque fuisset, præjudicare non posset; si MaxiDei nostra victoria.Cum enim confirmant Ecclesiam, mianus quicum cæteris sociis suis Primianum damcui nos communicare, ipsos autem non communicare navit, si etiam Felicianus qui simul Primianum manifestum est, olim se victos esse testantur; et vo- damnavit, et postea in causa Primiani a Donati parte bis, si sapiatis, apertissime indicant quid dimittere, damnatus est, non præjudicat parti Donati, cui et quid tenere debeatis, non ea falsitate qua vobis modo episcopus, sicut antea fuerat, receptus ad. non cessant adhuc usque mentiri, sed illa veritate jungitur; si etiam ipsis sociis suis Maximianus non quam victi coacti sunt confiteri.

præjudicat, quibus isti dilationem dederunt, di5. Quisquis ergo ab hac catholica Ecclesia fuerit centes eos ab illo, cum quo fuerunt, non fuisse pol. separatus,quantumlibetlaudabiliter se vivere existi- lutos, quia nec causa causæ præjudicat, nec permet, hoc solo scelere quod a Christi unitate disjun- sona persona. ctus est, non habebit vitam; sed ira Deimanet super 7. Quid ergo quæritis amplius? Multis quidem vereum. Quisquis autem in hac Ecclesia bene vixerit, bis superfluis Gesta oneraverunt; et quia non potuenihil ei præjudicant aliena peccata;quia unusquisque runt efficere ut causa non ageretur, hoc fecerunt in ea proprium onus porlabit, sicut Apostolus dicit

(a) An. 311 habitum a factiosis. (Galal. vi, 5). Et quicumque in ea corpus Christiman- 6) Cabarsussitanum, an. 393 ; cujus Epistola synodica

in Enarr. in Psal. 36. ducaverit indigne, judicium sibi manducat et bibit

(c) An. 394 pronuntiata ; quæ habetur in lib. 3 cont. (I Cor. 31, 29) : nam etiam hoc ipse Apostolus scri- Crescon. c. 53.

meæ.

siam transmarinam, quam tamen catholicam esse sum admonet, etiam ubi non dictum est, quid intelconfessi sunt, se causam non habere. Huic nos com- ligi debeat. municamusutconjungi mereamur membris Christi, 2. Illæ autem litteræ tuæ, quas presbyter Urbanus et compaginem corporis ejus fidelissimæ charitatis attulit, habent quæstionem mihi propositam ex liamplectamur affectu. Quoniam in Ecclesiæ hujus bris non divinis, sed meis, quod scripsi de Libero unitate quicumque male vixerit, sibi judicium man- Arbitrio.In talibus autem quæstionibus non multum ducat et bibit, sicut Apostolus dicit (1 Cor. xi, 29). laboro : quia esti defendi sententia mea liquida raQuicumque autem bene vivit, non ei præjudicat tione non potest, mea est; non ejus auctoris cujus aliena causa, et aliena persona. Sic etiam illi cum sensum improbare fas non est, etiam eum, eo non de causa Maximiani urgerentur, ore suo coacti sunt intellecto, hocinde sentitur quodimprobandum est. confiteri, quia nec causa causa, nec persona per- Ego proinde fateor me ex eorum numero esse cosonæ præjudicat. Solliciti tamen invicem sumus pro nari, qui proficiendo scribunt, et scribendo profinobis, tanquam unius corporis membra; ut qui- ciunt. Unde si aliquid vel incautius, vel indoctius a cumque adjuvante Domino, ad horreum futurum me positum est, quod non solum ab aliis qui videre pertinemus, interim in area simul paleam tolere- id possunt, merito reprehendatur, verum etiam mus, ne propter illam futuro igni destinatam, nos meipso, quia et ego saltem postea videre debeo, si aream dominicam deseramus.

proficio; nec mirandum est, nec dolendum : sed po4. Agite fideliter, et hilariter Ecclesiastica officia tius ignoscendum atque gratulandum; non quia er. quæ ad vos pertinent, pro gradibus vestris, et mini- ratum est, sed quia improbatum. Nam nimis persterium vestrum sinceriter adimplete propter illum verse seipsum amatqui et alios vulterrare, ut error Deum, sub quo conservi sumus, et cui rationein de suus lateat. Quanto enjm melius et utilius, ut ubi nostris actibus reddituros nos esse cogitamus. Unde ipse erravit, alii non errent, quorum admonitu erabundare debent in vobis misericordiæ viscera, rore careat! quod si noluerit, saltem comites erroquia judicium sine misericordia erit illi qui non ris non habeat. Si enim mihi Deus quod volo præsfecerit misericordiam (Jacobi II, 13). Ac per hoc, et

titerit, ut omnium librorum meorum quæcumque pro illis orate nobiscum qui adhuc contristantur, mihi rectissime displicent, opere aliquo ad hoc iput sanetur carnalis animi infirmitas, ex diuturna sum instituto, colligam atque demonstrem; tunc consuetudine collecta atque contracta. Nam quis

videbunt homines quam non sim acceptor persone non intelligeat quam bonum sit et jucundum fratres habitare in unum (Psal. CXXXII, 1), si sanas fau- 3. Vos autem qui me multum diligitis, si talem asces ista jucunditas tangat, unde respuat amari- seritis adversus eos quorum malitia, vel imperitia, tudinem divisionis mens quæ diligit dulcedinem vel intelligentia reprehendor, ut menusquam scripcharitas ? Potens est autem et misericors Deus, quem torum meorum errasse dicatis; frustra laboratis,non pro illi oramus, ut quibuslibet occasionibus etiam bonam causam suscepistis, facile in ea me ipso juipsos attrahat ad salutem. Dominus vos in pace

dice superamini. Quoniam non mihi placet, cum a conservet.

charissimis meis talis esse existimor, qualis non EPISTOLA CXLIII* (a).

sum. Profecto enim non me, sed pro me alium sub Paucis respondet ad quæstionem ex divinis Libris propo- meo nomine diligunt, si non quod sum, sed quod

sitam a Marcellino. Tum explicat locum ta.catum ex non sum diligunt. Nam in quantum me noverunt, libris suis de Libero Arbitrio; declarans in primis vel de me verum credunt, ego ab eis diligor : in quantum suis scriptis tribui velit : eademque occa- quantum autem mihi tribuunt quod in me non cosione varias de animarum origine quæstiones perstrin- gnoscunt, alium talem qualem me putant, pro me gens. Postremo rejicit cujusdam (puta Volusiani) du- diligunt 1. Roniani maximus auctor Tullius eloquii, bitationem, qui ideo non credebat Mariam virginem Nullum unquam verbum, inquit de quodam, quod

peperisse, quod id nunquam alias factum sit. revocare vellet, emisit. Quæ quidem laus, quamvis Domino eximio, et merito insigni, multumque cha- præclarissima videatur, tamen credibilior est de ni

rissimo filio MARCELLINO, AUGUSTINUS, in Domino mium fatuo, quam de sapiente perfecto. Nam et illi salutem.

quos vulgo moriones vocant, quanto magis a sensu 1. Epistolam luam, quam per sanctum fratrem et communi dissonant, magisque absurdi et insulsi coepiscopum meum Bonifacium accepi, quæsivi, sunt, tanto magis nullum verbum emittuntquod re. cum rescriberem, nec inveni. Recolui tamen te in vocare velint; quia dicti mali, vel stulti, vel incomea quæsisse quomodo invenerint magi Pharaonis, modi pænitere, utique cordatorum est. Sed si in boconversa in sanguinem tota aqua Ægypti, unde si- nam partem accipiatur, ut quempiam talem fuisse mile aliquid facerent.Quæ duobus modis solviques- credamus, qui cum sapienter omnia loqueretur, tio solet : sive quod marina aqua potuerit offerri ; nullum unquam verbum quod revocare vellet, emisive, quod est credibilius, quia in ea regione, in qua sit; hoc potius de hominibus Dei, qui Spiritu sancto erant filii Israel, istæ plagæ non fiebant. Hoc enim acti locuti sunt, quam de illo quem sic Cicero lau. quibusdam Scripturæ illius locis apertissime expres- dat, saluberrima pietate credendum est. Ab hacego

excellentia tam longe absum, ut si nullum verbum Emendata est ope a. bg. bl. c. cc. ff. g. gv.j. n. r. s.

quod revocare vellem protulero, fatuo sim quam t. yd duorum a. 2 bn. 2 vc. 5 v. et Am. Bad. Er. Lov.

(a) Alias 7 : quæ autem 143 erat, nunc 187. Scripta 1 Mss. plerique : Quod in me non cognoscunt, me mian. 412,

nime diligunt. PATROL. XXXIII.

(Dix-Neuf.)

sapienti similior. Iulius quippe scripta summa sunt non omnimodo pro arbitrio, interim quod conslat auctoritate dignissima, qui nullum verbum, non peccatum primi hominis ". Non enim dictum est, quod revocare vellet, sed quod revocare deberet, Post peccatum suum, aut, Posteaquam peccavit; sed emisit. Hoc quis quis nondum est assecutus, secun- dictum est, Post peccatum : ut quodlibet postea, si das habeat partes modestiæ,quia primas non potuit fieri posset, discussa ratio declararet, sive peccahabere sapientiæ : quia non valuit ompia non pre- tum ejus ; sive peccatum carnis ejus, recte dictum nitenda diligenter dixisse, peniteat quæ cognoverit intelligeretur quod dictum est, Post peccalum in in. dicenda non fuisse.

ferioribus corporibus ordinata regit corpus suum, non 4. Cum ergo, non sicut quidam charissimi mei pu- omni modo pro arbitrio, quia et caro concupiscit adtant, nulla vel pauca, sed potius plura fortasse quam versus spiritum (Galat. v, 17), etingemiscimus graetiam maledici opinantur verba dixerim, quæ mal- vati (II Cor. v, 4), et corpus quod corrumpitur,aggralem revocare, si possem: non mihi Tulliana illa blan- vat amimai (Sap. ix, 15): et quis omnia enarret carditur sententia, qua dictum est,Nullun unquam ver- nalis infirmitatis incommoda? quæ utique non bum quod revocare vellet,emisit: sed angit me plane erunt,cum corruptibile hoc induerit incorruptionem Horatiana sententia, Nescit vox missa reverti. Hinc (1 Cor. xv,53), ut absorbeatur mortale a vita. Tunc est quod periculosissimarum quæstionum libros, itaque spirituale corpus reget omoi inodo pro arbide Genesi scilicet, et de Trinitate, diutius teneo quam trio; nunc vero non omni modo, sed sicut leges univultis et fertis ; ut si non potuerint nisi habere ali- versitatis sinunt,per quas constitutum est ut corpora qua quæ merito reprehendantur, saltem pauciora orta occidant, et aucta senescant. Nam illius primi sint quam esse possent, si præcipiti festinatione in- hominis anima, ante peccatum etiamsi nondum consultius ederentur. Vos enim, ut vestræ indicant spirituale corpus, sed animale, tamen pro arbitrio litteræ (nam hoc mihi etiam sanctus frater et coe. regebat. Post peccatum autem, id est posteaquam piscopus meus scripsit Florentius), ideo ut edantur peccatum in illa carne commissum esset, ex qua urgetis, quo possint a me, dum in hac carne vivo, deinceps propagaretur caro peccati, anima rationadefendi,cum vel abinimicis mordentibus, vel etiam lis sic est in inferioribus corporibus ordinata, ut non ab amicis parum intelligentibus, fortasse in quibus- omni modo pro arbitrio regat corpus suum. Quod dam cæperint accusari. Quod utique propterea di- si nondum acquiescunt in parvulis, qui nulla adhuc citis, quia non putatis esse in eis aliquid, quod vera peccata propria commiserunt, jam tamen esse carpossit ratione culpari : alioquin non me ad eorum nem peccati, quia et huic sanandæ, cum baptizan. editionem, sed ad diligentiorem emendationem tur, necessaria est medicina, similitudo illa carnis polius hortaremini. Ego autem judices veros, et peccati; nec sic istis verbis nostris habent quod sucveritate severoz magis intueor, inter quos et meip- censeant. Constat quippe, nisi fallor, eamdem carsum primitus constituere volo; ut ad illos ea tan- nem, etiamsi non vitio, sed natura infirma est, tatum reprehendenda perveniant, quæ a me, quamvis men post peccatum coepisse nasci : quia neque ita sedulo perscrutante, minime videri potuerunt. creatus est Adam, neque aliquem genuit ante pec.

ö. Quæcum ita sint, hoc tamen quod in tertio libro catum. de Libero Arbitrio, cum de substantia rationali age- 7. Quærant ergo alia quæ recte reprehendant, non rem, sic a ne positum est ut dicerem, In corporibus solum in aliis festinantius editis, verum etiam in his autem inferioribus anima post peccatum ordinata regit ipsis libris meis de Libero Arbitrio. Neque enim eos corpus suum, non omni modo pro arbitrio, sed sicut le- inventuros nego unde mihi beneficium conferant; ges universitatis sinunt: diligenter advertant qui pu- quoniam si illi, quod jam in multorum manus exietant me aliquid de anima humana velut certum sta. runt, corrigi non possunt, ego certe quoniam vivo tuisse atque fixisse, quod vel ex parentibus per pro- adhuc, possum. Hæc autem verba tam caute a me paginem veniat, vel in actibus vitæ superioris atque posita, ut nulli de animæ exortu quatuor illarum cælestis peccaverit, ut corruptibili carne mereretur opinioni rationive prescriberem, hi tantum repreincludi; et videant sic a me verba fuisse perpensa, hendant, qui reprehendendam putant eamdem iput retento eo quod certum habeo, post peccatum sam de re tam obscura cunctationem meam: contra primi hominis natos esse atque nasci cæteros ho- quos me non defendo, quod recte faciam in hac mines in carne peccati, cui sanandæ venit in Do. quæstione cunctari; cum omnino non dubitem et mino similitudo carnis peccati, ita omnia sonarent, immortalem esse animam,non ita ut Deus, qui solus ut nulli præjudicarent opinioni quatuor illarum, habet immortalitatem (I. Tim, vi, 16), sed modo quas postea digessi atque distinxi, non confirmans quodam sui generis; et eam esse creaturam, non aliquam, sed interim quod agebam sequestrata illa- substantiam Creatoris, et si quid aliud de natura ejus rum discussione determinans, ut quæcumque illa- certissimum teneo. Sed quia hoc me facere com. rum vera esset, Deus sine dubio laudaretur. pellit de animæ exortu caliginosissimæ quæstionis

6. Sive enim ex illa una omnes animæ propagen- obscuritas, manum potius porrigant confitenti, et tur, sive singillatim in singulis fiant, sive extra quidquid illud est nosse cupienti ; el doceant, si creatæ mittantur, sive in corpora sponte mergantur; + Mss. Gallic. quatuor: Pro arbitrio, interim quod consprocul dubio creatura ista rationalis, il est humanæ tat post peccatum, etc. Sic etiam quatuor Vatic., nisi quod animæ natura, in corporibus inferioribus, hoc est

ex his duo carent voce, interim. Quidam Cad. habent,

quod constat peccato, etc. Abi vero, cæteris verbis omissis, terrenis, post peccatum ordinata regit corpus suum, non omni modo pro arbitrio. Non enim dictum est, etc.