hominibus, aliquid in eorum scriptis improbare atque respuere, si forte invenerimus quod aliter senserint quam veritas habet, divino adjutorio vel ab aliis intellecta, vel a nobis. Talis ergo sum in scriptus aliorum; tales volo esse intellectores meorum. Denique in iis omnibus quæ de opusculis sanctorum atque doctorum commemoravit, Ambrosii, Hieronymi, Athanasii, Gregorii, et si qua aliorum talia legere potui quæ commemorare longum putavi, Deum non esse corpus, nec formæ humanæ habere membra, nec eum esse per locorum spatia divisibilem, et esse natura incommutabiliter invisibilem, nec per eamdem naturam atque subs. tantiam, sed assumpta visibili specie sicut voluit apparuisse iis quibus apparuit, quando per corporis oculos in Scripturis sanctis visus esse narratur, in adjutorio Domini inconcusse credo, et quantum ipse donat intelligo. CAPUT V.-16. De spirituali autem corpore, quod in resurrectione habebimus, quantam capiat in melius commutationem : utrum in simplicitatem spiritus cedat, ut totus homo jam spiritus sit; an quod magis puto, sed nondum plena fiducia confirmo, ita futurum sit spirituale corpus, ut propter ineffabilem quamdam facilitatem spirituale dicatur, servet tamen substantiam corporalem, quæ per seipsam vivere ac sentire non possit, sed per illum qui ea utitur spiritum; neque enim et nunc, quia corpus dicitur animale, eadem est animæ natura quæ corporis : et utrum si corporis, quamvis jam immortalis atque incorruptibilis, natura servabitur, adjuvet tunc aliquid spiritum ad videndum ipsa visibilia, id est corporalia, sicut nunc tale aliquid nisi per corpus videre non possumus; an vero etiam tunc sine organo corporis valeat spiritus noster nosse corporalia (neque enim et Deus talia per sensus corporis novit); et multa alia quæ in hac quæstione movere possunt, fateor me nondum alicubi legisse, quod mihi sufficere existimarem sive ad discendum sive ad docendum. 17. Ac per hoc si non displicet huic fratri mea qualiscumque cautela, interim propter quod scriptum est, Quoniam videbimus eum sicuti est (I Joan. III, 2), quantum possumus, cor mundum ad illam visionem ipso adjuvante præparemus. De corpore autem spirituali pacatius et diligentius inquiramus, ne forte aliquid certum ac liquidum, si nobis hoc utile esse novit, secundum Scripturas suas Deus dignetur demonstrare. Si enim hoc invenerit inquisitio diligentior, tantam corporis futuram mutationem, ut possit videre in visibilia; non, ut opinor, talis potentia coporis menti auferet visionem, ut exterior homo videre Deum tunc possit, non possit interior : quasi tantum foris sit Deus ad hominem, et intus non sit in homine, cum apertissime scriptum sit ut sit Deus omnia in omnibus (1 Cor. xv, 28); aut ita sit intus ille qui sine ullis locorum spatiis ubique totus est,ut foris tantum videri ab exteriori homine possit, intus autem ab interiori non possit. Quæ si absurdissime sentiuntur magis enim sancti pleni erunt Deo; non inanes intrinsecus ab illo circumdabuntur extrinsecus; nec cæsi intrinsecus eum quo pleni erunt, non videbunt, et tantum forinsecus oculati eum quo circumdabuntur, videbunt restat ut interim de visione Dei secundum interiorem hominem certissimi simus. Si autem etiam corpus mira commutatione hoc valuerit, aliud accedet, non illud abscedet. 18. Melius ergo illud affirmamus unde minime dubitamus, quod homo interior videbit Deum, qui modo solus potest videre charitatem, quæ cum laudaretur dictum est, Deus charitas est (I Joan. iv, 8): solus potest videre pacem et sanctificationem, sine qua nemo potest videre Deum (Hebr. x11, 14). Neque enim charitatem, pacem, sanctificationem, et si qua sunt similia, videt modo ullus oculus carnis ; quæ tamen omnia jam videt, quantum potest, mentis oculus, tanto purius quanto purior: ut sine dubitatione Deum nos visuros esse credamus, sive iuveniamus, sive non inveniamus quod de qualitate futuri corporis quærimus ; cum tamen corpus resurrecturum et immortale atque incorruptibile futurum non ambigamus, quonian hinc sanctarum Scripturarum sententias apertissimas firmissimasque retinemus.Siautem iste frater quod de spirituali corpore adhuc requiro, jam sibi firmat esse certissimum, nisi placidus audiero docentem, ita utille quoque placidus me audiat inquirentem, habebit unde jure succenseat. Nunc tamen per Christum obsecro ut de illa asperitate litterarum mearum, qua eum non immerito offensum esse didici, veniam mihi abillo impetres, et me rescriptis Domino adjuvante lætifices. EPISTOLA CXLIX * (a). Respondet ad quæstiones ex Psalmis, ex Apostolo, et ex Evangelio propositas a Paulino superius, in epistola centesima vicesima prima. Beatissimo et venerabiliter desiderabili et desiderabiliter venerabili, sancto sancteque charissimo fratri et coepiscopo, PAULINO, AUGUSTINUS, in Domino salutem. CAPUT PRIMUM. - 1. Quod de perventione tam prospera fratris et compræsbyteri nostri Quinti, et qui cum eo navigaverunt, cito nos Dominus exhilaravit, nuntiantibus litteris Sanctitatis tuæ, gratias agensei qui recreat afflictos, et humiles consolatur, sinceritati cordis tui, occasione filii et condiaconi nostri Ruffini quæ proxima occurrit, nunc rescripta persolvo de littore namque Hipponensi profectus est. Et approbo misericordiæ consilium quod tibi Dominus inspiravit, mihique insinuare dignatus es. Ipse et hoc adjuvet, ipse prosperet, qui jam curam nostram ex magna parte lenivit, quia pervectus et commendatus est charissimus homo, non solum bonis operibus, sed etiam sanctis orationibus tuis. 2. Litteræ sane Venerationis tuæ, ubi multa quæsiisti,et quærenda admonuisti, et quærendo docuisti, ad me pervenerunt. Sed quas ipse continuo rescripsi * Hanc recensuimus ad a. bg. bl. c. cc. ff. g. gv. j; n. r. s. vc. duos bn. duos sb. duos t. quatuor. v. et ad Am. Bad. Er. Lov. (a) Alias 59: quæ autem 149 erat, nunc 38. Scripta videtur an. 414. per homines eorumdem sanctorum solatiorum no- 4. Quod vero sequitur, Saturati sunt porcina (a); strorum, sicut his tuis recentioribus comperi, non jam quid mihi ex hoc videretur aperui. Sed quod alii sunt redditæ Venerationi tuæ. In quibus quidem, codices habent, et verius habere perhibentur, quia quatenus ad interrogata responderim, recolere non diligentiora exemplaria, per accentus notam ejusvalui ; nec earum exemplum cum requisissem, ubi dem verbigræciambiguitatem græco scribendi more hoc possem recognoscere,inveni. Ad nonnulla tamen dissolvunt, obscurius est quidem, sec electiori senme respondisse certus omnino sum, et ideo non ad tentiæ videtur aptius convenire. Quia enim dixerat, omnia, quia ut cito finirem, festinatio perlatoris Et de abscondilis tuis adimpletus est venter eorum, urgebat. Simul etiam miseram, sicut jusseras, et quibus verbis occulta Dei judicia significata sunt; illius epistolæ exemplum, quam tuæ Charitati apud occulte quippe sunt miseri , etiam qui gaudent in Carthaginem de corporum resurrectione rescripse- malis, quos tradidit Deus in concupiscentias cordis ram", ubi de usu membrorum exorta erat quæstio. eorum (Rom. 1, 24) : velut quæreretur unde possint Nuncergo et hoc misi, et alterum alterius, quia nec cognosci qui in abscondito ira Dei adimpleti sunt, ipsam in manus tuas pervenisse conjeci, eo quod et responderetur quod in Evangelio dictum est, EI iterum interrogasti quædam quæ jam mein ea res- fructibus eorum cognoscetis eos (Matth. vu, 16), conpondisse lego et agnosco.Sed istam per quem direxe- tinuo subjunctum est, Saturali sunt filiis, hoc est rim nescio. Scripta quippe Charitatis tuæ quibus eam fructibus, quod evidentius dicitur, operibus suis. reddidi, sicut etiam ipsa indicat?, missa sunt mihi Unde alibi legitur, Ecce parturivit injustitiam, conab Hippone a nostris, cum essem apud sanctum cepil dolorem, et peperit iniquitatem (Psal. vii, 15): fratrem et coepiscopum nostrum Bonifacium (nam et alibi, Deinde concupiscentia, cum conceperit, parit eorum perlatorem non vidi), et continuo rescripta peccatum (Jacobi 1, 15). Mali ergo filii, mala opera, non distuli. quibus cognoscuntur, et qui de absconditis Dei judi3. Quia ergo tunc, sicut scripsi, non potueram in- ciis internis cogitationum suarum tanquam in venspicere codices græcos propter quædam psalmi de- trem adimpleti sunt. Bona opera, boni filii sunt. cimi sexti, inspexi postea quos inveni. Et unus Unde ad sponsam Ecclesiam dicitur : Dentes tui habebat, quod et latini nostri, Domine, perdens de sicut grex detonsarum ascendens de lavacro, quæ terra dispertire eos : alius sicutipse posuisti, A paucis omnes geminos creant, et sterilis non est in illis de terra. Et illud quidem apertum habet sensum, (Cant. iv, 2). In quo gemino fetu geminum opus perdens de terra quam eis dedisti, dispertire eos in dilectionis agnoscitur, Domini Dei scilicet, et proxigentibus : quod et factum eis est, cum gravi bello mi: in quibus duobus præceptis tota Lex pendet et expugnati atque subversi sunt.Illud autem alterum Prophetæ (Matth. XXII, 40). quomodo accipiendum sit, non mihi occurrit; nisi 5. Iste autem sensus, quo ita exponitur quod scriquia in comparatione perditæ multitudinis eorum, ptum est, Saturati sunt filiis, non mihi occurrerat, reliquiæ salvæ factæ sunt, utique in paucis a qui- cum ante rescriberem ; sed recensui brevissimam bus eos dispertiendos, hoc est dividendos atque quamdam ejusdem psalmi expositionem, quam jam separandos Scriptura prænuntiavit, dicens, Domine, olim dicta veram, et hoc satis breviter a me positum a paucis, id est, a reliquiis quas ex illa gente salvas reperi. Inspexi etiam codices græcos, utrum dativus fecisti, de terra dispertire eos : ut terram intelliga- casus esset, quod dictum est, filiis, an genitivus, quo mus Ecclesiam hæreditatemque fidelium atque sanc- illa lingua utitur pro ablativo, etioveni genitivum: torum, quæ dicitur et terra viventium, et quæ etiam quod si ad verbum interpretaretur, scriptum essel, illo loco recte intelligi potest, Beati mites ; quoniam Saturati sunt filiorum ; sed recte interpres sentenipsi hæreditate possidebunt terram (Matth. v, 4). tiam secutus est, etlatino more dixit, Saturati sunt Cum autem dictum esset, A paucis de terra divide filiis. Quod vero sequitur, Et reliquerunt reliquias eos, additum est, in vita eorum ; ut in manifesto parvulis suis, existimo parvulos accipiendos manifuturum intelligeretur; dum hic vivunt. Separantur festos carnis filios. Uude etiam secundum istam, enim multi ab Ecclesia, sed cum moriuntur, qui non de porcina, sed de filiis expositionem, manet tamen cum vivunt,per Sacramentorum communio- illa sententia qua dixerunt, Sanguis hujus super nem unitatisque catholicæ videntur Ecclesiæ copu- nos et super filios nostros (Id. xxvii, 25) : ita enim lati. Isti ergo divisi sunt a paucis qui ex illis credi. reliquerunt operum suorum reliquias parvulis suis. derunt, de terra quam sicut agrum suum excolit 6. In quintodecimo autem psalmo, quod scriptum pater agricola : divisi autem in vita sua, id est hic est, Mirificavit, vel, Mirificel omnes voluntates suas in manifesto, sicut videmus. Sequitur autem, El de inter illos, nihil prohibet intelleligi, imo et conveabsconditis tuis adimpletus est venter eorum ; id est, nientius videtur, non, inter illos, sed, in illis. Sic præter hoc quod in manifesto divisi sunt, etiam de enim græci codices habent: sæpe autem quod habet absconditis tuis quæ in occulto reddis conscientiæ : illa lingua, in illis, nostri interpretantur, inter illos, malorum, adimpletus est venter eorum : ventrem ubi videtur sententiæ convenire. Accipiamus ergo, posuit pro internorum latentiumque secretis. Sanctis qui sunt in terra ejus, mirificavit omnes voluntates suas in illis ; quod plerique codices ha· Mss. quatuor Vatic. et Callic, tres, scripseram. bent: etintelligamus, valuntates ejus, munera gra: Edd., indicant. At Mss. habent, indicat, scilicet epistola Augustino reddita. Bad, Am. Er. et Mss.duo, occulla quippe sunt miseris. 3 Bad. Am. Er., redulis retributione malorum. (a) Pro uión, uôn legisse videtur qui vertit porcinam. tiæ, quæ gratis datia est, qua voluit, non quia debe. sua. Sane codices emendatiores et electoris auctoribatur. Unde est, Scuto bonæ voluntati tuæ coronasti tatis, non habent, voluntates suas, sed, voluntates nos (Psal. v, 13); et, In voluntate tua deduxisti me meas; quod tantumdem valet, quia ex persona Filii (Psal. LXXII, 24) ; et, Voluntarie genuit nos verbo dicitur. Ipse quippe loquitur, quem verba illa eviveritatis (Jacobi 1, 18); et, Pluviam voluntariam denter ostendunt, quibus et Apostoliusi sunt : Non segregans, Deus, hæreditati tuæ (Psal. lxvii, 10); derelinques animam meam in inferno, nec dabis et, Dividens propria unicuique prout vult (1 Cor. sanctum tuum videre corruptionem (Act. II, 31, et XII, 11); et alia innumerabilia. Proinde, Mirificavit XII, 35). Eadem sunt utique munera gratiæ Patris omnes voluntates suas in illis, in quibus nisi in et Filii et Spiritus sancti ; et ideo rectissime et Fisanctis qui in terra suntejus ? Si enim terra, sicut lius eas potest dicere voluntales suas. supra ostendimus, potest accipi in bono, et ubi 9. Quod vero in psalmo quinquagesimo octavo non additum est, ejus; quanto magis ubi dicitur, de Judæis intelligitur, dicente. Ne occideris eos, ne terra ejus / Miras ergo fecit omnes voluntates suas quando obliviscantur Legis tuæ, convenienter mihi in illis : miras omnino fecit, quia eos ex despera videtur intelligi ita esse prænuntiatum : eamdem tione mirabiliter liberavit. gentem etiam debellatam atque subversain, in po7. Ex hac admiratione exclamat Apostostolus, o puli vicloris superstitiones non fuisse cessuram, altitudo diviliarum sapientiæ et scientiæ Dei / supra sed in veteri Lege mansuram, ut apud eam esset quippe dixerat, Conclusit enim Deus omnes: in infi testimonium Scripturarum toto orbe terrarum, unde delitate, ut omnium misereatur (Rom. XI, 33, 32). Ecclesia fuerat evocanda. Nullo enim evidentiore Nam hoc etiam hic sequitur : Multiplicatæ sunt in documento ostenditur gentibus, quod saluberrime firmitates eorum ; postea acceleraverunt. Infirmi advertitur, non inopinatum et repentinum aliquid lates posuit pro peccatis, sicut ad Romanos Apos institutum spiritu præsumptionis humanæ, ut tolus dicit, Si enim Christus, cum infirmi essemus Christi nomen in spe salutis æternæ tanta auctori. adhuc juxta tempus pro impiis mortuus est : hos tate præpolleat, sed olim fuisse prophetatum atque dixit infirmos quos impios. Deinde paulo post eam conscriptum. Nam ipsa prophetia quid aliud nisi dem sententiam repetens, Commendat, inquit, suam a nostris putaretur esse conficta, si non de inimicharitatem Deus in nobis, quoniam cum adhuc pec corum codicibus probaretur ? Ideo, Ne occideris catores essemus, Christus pro nobis morluus est : eos, ne ipsius gentis nomen exstinxeris, nequando quos infirmos supra, eos hic peccatores appellavit. obliviscantur Legis tuæ : quod utique fieret, si riItem in consequentibus hoc idem aliis verbis ver tus et sacra Gentilium colere compulsi penitus, sans, Si enim cum inimici essemus, inquit, recon qualecumque nomen religionis suæ minime retineciliali sumus Deo per mortem Filii ejus (Id. v, 6, rent. Quod in eorum figura etiam de Cain scriptum 8, 10). Ac per hoc in eo quod dictum est, Multipli- est, quod constituit in eo Dominus signum, ne quis catæ sunt infirmitates eorum, intelliguntur multi occideret eum (Gen. iv, 15). Denique cum di. plicata peccata eorum. Lex enim subintravit, ut xisset, Ne occideris eos, nequando obliviscantur abundaret delictum : sed quoniam ubi abundavit Legis luæ ; velut quæreretur, quid de illis esset fadelictum, superabundavit gratia (Ibidem, 20), ideo ciendum, ut in aliquos usus testimonii veritatis non poslea acceleraverunt. Non enim venit ille vocare occidantur, id est, non consumanturi neque oblijustos, sed peccatores : quia non est opus sanis viscantur Legis Dei ; continuo subjunxit : Disperge medicus, sed ægrotantibus (Matth. ix, 13, 12); quo. illos in virtute tua. Si enim in uno loco essent ter. rum scilicet multiplicatæ sunt infirmitates, ut eis rarum, non adjuvarent testimonio prædicationem sanandis esset necessaria tantæ gratiæ medicina, Evangelii, quæ fructificat toto orbe terrarum. Ideo et cui dimittuntur peccata multa, diligeret multum. disperge illos in virtute tua, ut ejus ipsius cujus 8. Hoc cinis vaccæ et aspersio sanguinis, et cruen fuerunt negatores, persecutores, interfectores, ubitarum multiplicatio victimarum significabat, non que sint testes per ipsam Legem, quam non obliefficiebat. Ideo deinceps dicit, Non congregabo con viscuntur, in qua est ille prophetatus, quem non venticula eorum de sanguinibus, id est illorum sa sequuntur. Neque enim eis aliquid prodest, quod crificiorum quæ immolabantur in figura sanguinis eam non obliviscuntur : aliud est enim legem Dei Christi. Nec memor ero nominum eorum per labia habere in memoria, aliud in intellectu et effectu. mea. Nomina quippe illorum erant in multiplicatione infirmitatum ; fornicatores, idolis servientes, 10. In sexagesimo autem septimo psalmo, quod adulteri, molles, masculorum concubitores, fures quæris quid sit, Verumtamen Deus conquassabit avari, raptores, ebriosi, maledici, et quicumque alii capita inimicorum suorum, verlicem capilli peramregnum Dei non possidebunt. Sed ubi abundante bulantium in delictis suis ; non mihi videtur aliud peccato, superabundavit gratia, postea accelerave dictum quam, Deus conquassabit capita inimicorunt. Hæc quidem fuerunt, sed abluti sunt, sed rum suorum nimium superbientium, nimium se extollentium in delictis suis. Per hyperbolen quippe sanctificati sunt,sedjustificati sunt in nomine Domini Jesu Christi, et in Spiritu Dei nostri (I Cor. vi, 9-11): significavit superbiam tantum se extollentem, et ideo non memor erit nominum illorum per labia tanta elatione incedentem, quasi capilli verticem perambulando calcaret. Item in eodem psalmo Mss. tres recentioris ætatis, omnia in infidelitate : quæ est lectio Vulgate versionis. At alii Cdd. magno numero quod scriptum est, Lingua canuin tuorum ex ini. habent, omnes;juxta græcum textum Apostoli, tous pantas. micis ab ipso ; non semper in malo accipiendi sunt canes. Alioquin uon reprehenderentur apud pro- tidiano usu jam omnino prævaluit. Qui autem disphetam canes muti nescientes latrare, et amantes tinctius latine locuti sunt, precationibus utebantur dormitare (Isai. Lvi, 10) : profecto enim laudabiles in optandis bonis, deprecationibus vero in devi. canes essent, si et latrare scirent, et vigilare ama- tandis malis. Precari enim dicebant esse precando rent. Et certe illi trecenti in numero per crucis lit- bona optare ; imprecari mala, quod vulgo jam diteram sacratissimo non eligerentur ad victoriam citur, maledicere : deprecari autem, mala precando faciendam, qui tanquam canes lamberent aquam depellere. Sed usitatum jam loquendi modum po(Judic. vii, 7), nisi aliquid magnum significarent. lius sequamur; et sive precationes sive deprecatioVigilant enim et latrant boni canes, et pro domo et nes invenerimus, quas Græci d'eńGELS vocant, non pro domino, et pro grege et pro pastore. Denique putemus emendandum esse. Orationes vero, quas et hic in Ecclesiæ laudibus, cum prophetia exere- græcus habet apogeuxás, distinguere a precibus retur, lingua canum est commemorata, non dentes. vel precationibus omnino difficile est. Quod vero Tuorum autem canum, dixit, ex inimicis, id est, ut quidam codices non habent, orationes, sed, adoraqui erant inimici tui fierent canes tui, et latrarent tiones, quia non dictum est in græco evzás, sed pro te, qui sæviebant in te. Addidit autem, ab ipso, To por suxas : non arbitror scienter interpretatum ; ut non a seipsis hoc factum intelligerent, sed ab Tapogeuxús enim orationes dici a Græcis notissimum ipso, id est misericordia ejus et gratia. est. Et utique aliud est orare, aliud adorare. DeniCAPUT II. – 11. De prophetis quod ait Aposto- que non isto verbo, sed alio legitur in græco, Dolus, Quosdam quidem dedit Deus in Ecclesia apos- minum Deum tuum adorabis (Matth. iv, 10) ; et, tolos, quosdam autem prophetas (Eph. iv, 11), hoc Adorabo ad templum sanctum tuum (Psal. v, 8) ; intelligo quod ipse scripsisti, prophetas eos dictos et si qua similia. isto loco, ex quibus Agabus erat (Acl. x1, 27, 28), 14. Pro interpellationibus autem quod nostri ha. non illos qui venturum in carne Dominum prophe- bent, secundum codices, credo, vestros, postula. taverunt. Evangelistas vero invenimus, quos apos. tiones posuisti. Hæc interim duo, id est quod alii tolos fuisse non legimus ; sicut fuerunt Lucas et postulaliones, alii interpellationes interpretati sunt, Marcus. Pastores autem et doctores, quos maxime unum verbum transferre voluerunt quod græcus ut discernerem voluisti, eosdem pulo esse, sicut habet, êvTEÚČELS. Et profecto advertis, et nosti aliud el tibi visum est, ut non alios pastores, alios doc- esse interpellare, aliud postulare. Non enim soletores intelligamus ; sed ideo cum prædixisset pas- mus dicere, Postulant interpellaturi, sed, Interpeltores, subjunxisse doctores, ut intelligerent pasto. lant postulaturi : verumtamen ex vicinitate verbum res ad officium suum pertinere doctrinam. Ideo usurpatum, cui propinquitas ipsaimpetrat intellecenim non ait, Quosdam autem pastores, quosdam tum, non est velut censoria notatione culpandum. vero doctores ; cum superiora ipso locutionis ge- Nam et de ipso Domino Jesu Christo dictum est nere distingueret dicendo, Quosdam quidem apos- quod interpellat pro nobis (Rom. vi, 34): aumtolos, quosdam autem prophetas, quosdam vero quidnam interpellat, etnon etiam postulat? Imo evangelistas : sed hoc tanquam unum aliquid duo- vero quia postulat, pro eo positum est, interpellat. bus nominibus amplexus est, quosdam autem pas. Evidenter quippe alibi de eo dicitur : Et si quis tores et doctores. peccaverit, advocatum habemus apud Patrem, de12. llla plane difficillime discernuntur, ubi ad sum Christum justum, et ipse est exoratio pro pecTimotheum scribens ait, Obsecro itaque primum calis nostris (1 Joan. 11, 1, 2). Quanquam fortasomnium fieri obsecrationes, orationes, interpella- sis codices apud vos etiam in eo loco de Domino tiones, gratiarum actiones (I Tim. 11, 1). Secundum Jesu Christo non habent, interpellat pro nobis, sed, græcum enim eloquium discernenda sunt : nam postulat pro nobis : in græco enim, quo verbo hic nostri interpretes vix reperiuntur, qui ea diligen- positæ sunt interpellationes, quas ipse posuisti poster et scienter transferre curaverint. Ecce enim sicut lulationes, ipsum et illic verbum est, ubi scriptum ea ipse posuisti, Obsecro fieri obsecrationes, non eo- est, interpellat pro nobis. dem verbo utrumque dixit Apostolus, qui utique 15. Cum igitur et qui precatur oret, et qui orat græce illam scripsit epistolam; sed pro eo quod in la- precetur, et qui interpellat Deum, ad hoc interpeltino est,Obsecro,ille græce dixit, tapaxalā.Pro eo vero let ut oret et precetur ; quid sibi vult quod ista ita quod latinus vester habet, obsecrationes, ille posuit, posuit Apostolus, ut non sit eorum negligenda disdińgels. Proinde alii codices in quibus et nostri sunt, tinctio ? Excepto itaque nomine generali , et salva non habent, obsecrationes, sed, deprecationes. Tria loquendi consuetudine, secundum quam sive diporro quæ sequuntur, orationes, interpellationes, cas precationem, sive orationem, sive interpellagratiorum actiones, plerique latini codices sic tionem, vel postulationem, una eademque res habent. intelligitur ; aliqua etiam singulorum istorum pro13. Unde si velimus secundum latinæ linguæ pro. prietas inquirenda est; sed ad eam liquido perveprietates ista discernere more loquendi, nostram nire difficile est : multa quippe hinc dici possunt vel qualemcumque sententiam fortasse tenebimus; quæ improbanda non sint. sed mirum si sententiam græci sermonis vel con- 16. Sed eligo io his verbis hoc intelligere, quod suetudinis obtinebimus. Precationem, et depreca- omnis vel pene omnis frequentat Ecclesia, ut pretionem, multi nostri hoc idem putant, et hoc quo- cationes accipiamus dictas, quas facinus in cele bratione Sacramentorum, antequam illud quod est apostolus ait : Secundum Evangelium quidem iniin Domini mensa incipiat benedici : orationes, cum mici propter vos ; secundum electionem autem dibenedicitur et sanctificatur, et ad distribuendum lecti propter patres (Rom. xi, 28). Altitudo quippe comminuitur, quam totam petitionem fere omnis illa divitiarum sapientiæ et scientiæ Dei, et illa ins. Ecclesia dominica oratione concludit. Ad quem crutabilia judicia ejus, et investigabiles viæ ejus, intellectum etiam verbi græci origo nos adjuvat. hanc fidelibus cordibus magnam ingerunt admiraNam eam quam dicunt euxiv, raro ita Scriptura tionem, qui de illius sapientia pertendente a fine ponitut intelligatur oratio:sed plerumque et multo usque ad finem fortiter, et omnia suaviter dispousitatius votum appellat ευχήν, προσευχήν vero, quod nente (Sap. viii, 1) non dubitant, quid sit quod ei verbum ita positum est unde tractamus, semper ora- placet ut nascantur, crescant ac multipliccntur hi, tionem vocat. Unde hanc verbi originem, sicut su- quos etsi malos ipse non fecit, tamen malos futuros perius dixi, nonnulli minus erudite intuentes, esse præscivit. Nimis enim consilium ejus in abdito tporau xóv non orationem, sed adorationem dicere est, quo etiam malis bene utitur ad provectum voluerunt, quæ potius #pooxúvnous dicitur: sed quia bonorum, etiam in hoc mirificans omnipotentiam oratio interdum vocatur cúxó, adoratio putata est bonitatis suæ : quia sicut illorum nequitiæ est TIPOGEUX. Porro si usilatius, ut dixi, in Scripturis vo- male uti bonis operibus ejus, sic illius sapientiæ tum appellatur euxó, excepto nomine generali ora- est bene uti malis operibus eorum. lionis, ea proprie intelligenda est oratio, quam faci. 19. Hanc igitur altitudinem sacramenti sic commus ad votum, id est topòs süxóv. Voventur autem mendat Apostolus : Nolo vos ignorare, fratres, hoc omnia quæ offeruntur Deo, maxime sancti altaris sacramentum, ut non silis vobis sapientes, quia cæoblatio; quo Sacramento prædicatur nostrum illud citas ex parte in Israel facta est, donec plenitudo rotum maximum, quo nos vovimus in Christo esse Gentium intraret, et si omnis Israel salvus fieret mansuros, utique in compage corporis Christi. Cu- (Rom. X1, 25, 26). Ex parte, dixit, quia non omnes jus rei sacramentum est, quod unus panis, unum excæcati sunt: erant enim ex illis qui Christum cocorpus multi sumus (1 Cor. x, 17). Ideo in hujus gnoverunt. Plenitudo autem Gentium in his intrat, sanctificationis præparatione, existimo Apostolum qui secundum propositum vocati sunt; et sic omjussisse proprie fieri Tipogeuxus, id est orationes, vel, nis Israel salvus fiet, quia et ex Judæis et ex Genti. ut nonnulli minus perite interpretati sunt, adoratio- bus, qui secundum propositum vocati sunt, ipsi nes; hoc est enim ad votum, quod usitatius in Scrip- verus ' sunt Israel, de quo dicit idem Apostolus, Et turis nuncupatur euxh. Interpellationes autem, sive, super Israel Dei (Galat. vi, 16): illos autem dicit Isut vestri codices habent, postulationes, fiunt cum rael secundum carnem; Videte, inquit. Israel,secunpopulus benedicitur : tunc enim antistites, velut dum carnem (I Cor. x, 18). Deinde interponit testiadvocati, susceptos suos per manus impositionem monium prophetæ, Veniet ex Sion, qui eripia i et misericordissimæ offerunt potestati. Quibus perac- averlat impietatem ab Jacob; et hoc illis a me testatis, et participato tanto Sacramento,gratiarum actio menlum,cum abstulero peccata eorum (Isai. Lix, 20): cuncta concludit, quam in his etiam verbis ulti- non utique omnium Judæorum, sed dilectorum. mam commendavit Apostolus. 20. Hinc adjungitea, quæ inquirenda posuisti, Se17. Hæc autem causa præcipua fuit ista dicendi, cundum Evangelium quidem inimici propler vos. ut his breviter perstrictis atque significatis, non Pretium quippe redemptionis nostræ sanguis est putaretur negligendum esse quod sequitur, pro om- Christi qui utique nonnisi ab inimicis potuit occidi. nibus hominibus, pro regibus, el his qui in sublimi. Hic est ille usus malorum in provectum bonorum. tate sunt,ut quietam el tranquillam vitam agamus in Quod vero adjungit, secundum electionem autem di. omni pietate et charitate: ne quisquam, sicut se ha lecti propler patres, hinc ostendit non illos inimicos, bet humanæ cogitationis infirmitas,existimaret non sed electos esse dilectos. Sed Scripturæ mos est ita esse ista facienda pro his a quibus persecutionem loqui de parte tanquam de toto : sicut Corinthios in patiebatur Ecclesia, cum membra Christi ex omni primis Epistolæ suæ partibus, ita laudat tanquam essent hominum genere colligenda. l'nde adjungit omnes tales sint, cum essent laudabiles quidam eoet dicit : Hoc enim bonum et acceptum est coram rum; et postea in nonnullis Epistolæ ipsius locis, Salvatore nostro Deo, qui omnes homines vult salvos ita reprebendit tanquam omnes culpabiles essent, fieri, et in agnitionem veritatis venire. Et ne quis propter quosdam qui tales erant. Istam divinarum quam diceret posse esse salutis viam in bona con Scripturarum consuetudinem per omne corpus Litversatione et unius Dei omnipotentis cultu, sine terarum ejus creberrime sparsam, quisquis diligenparticipatione corporis et sanguinis Christi ; Unus ter adverterit, multa dissolvit quæ inter se videntur enim Deus, inquit, et unus mediator Dei et homi esse contraria. Inimicos ergo alios dicit, alios dilecnum homo Christus Jesus : ut illud quod dixerat, tos: sed quia in uno populo erant, velut eosdem ipomnes homines vult salvos fieri, nullo alio modo sos dicere videtur. Quanquam et ex ipsis inimicis intelligatur præstari, nisi per mediatorem, non qui crucifixerunt Dominum, plerique conversi sunt, Deum, quod semper Verbum erat, sed hominem et apparuerunt electi. Tunc electi, quando conversi Christum Jesum, cum Verbum caro factum est, et quantum ad salutis initium : quantum vero ad Dei babitavit in nobis (Joan. 1, 14). 1 Ita in Mss, ubi in Edd. legebatur, verius. 18. Unde necillud moveatte, quod de Judæis idem : Edd., electorum. At Mss, håbent, sed dilectorum. |