generatio spiritualis, more Scripturarum, etiam lapidem jaciat, ipsius qui hoc dixit sectaremur exadoptio nominatur, ut distinguatur ab illa genera- emplum, qui cum esset utique sine peccato, aitmu. tione Dei de Deo, coæterni de æterno, unde scriptum lieri quam perterriti illi reliquerant: Nec ego te est : Generationem ejus quis enarrabit (Isai. Lin,8)? damnabo ; vade, jam deinceps noli peccare. Potuit Cum ergo bonos esse demonstraverit, quos voluit enim metuere flagitiosa mulier neillis discedentibus, Deo veraciter dicere, Pater noster, qui es in cælis ; qui sua peccata cogitaverant ut peccato parcerent præcepit tamen ut in eadem oratione inter cætera alieno, illam justissime jam ipse damnaret qui erat dicerent : Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos sine peccato. Atille non conscientia pavidus, sed pledimittimus debitoribus nostris. Quæ debita esse nus clementia, cum illa respondisset a nemine se peccata, quamvis manifestum sit, postea tamen ma- fuisse damnatam,Nec ego te, inquit, damnabo: tannifestius declaravit dicens : Si enim dimiseritis pec- quam diceret, Si malitia tibi parcere potuit, quid cata hominibus,dimittet vobis et Pater vester peccata metuis innocentiam ? Et ne delictorum non donator, vestra (Matth. v1,9,12,14). Hancorationem baptizati sed approbator videretur; Vade, ait, jam deinceps orant, nec est prorsus præteritorum aliquid peccato- noli peccare; ut se homini pepercisse, non hominis rum, quod non baptizatis in sancta Ecclesia dimitta- culpam sibi placuisse monstraret. Jam vides igitur tur. Sed postea vivendo in hac fragilitate mortali, de religione descendere,nec nos societate criminum nisi contraherent quod dimittendum esset, non ve- obstringi, quod intercedimus plerumque etiam pro raciter dicerent, Dimitte nobis debila nostra, Boni sceleratis,etsi non scelerati, tamen pro peccatoribus ergo, in quantum 1 filii Dei sunt ; in quantum au- peccatores, et quod veraciter potius quam injuriose tem peccant (quod sua non mendaci confessione dictum accipias, pulo quod apud peccatores. testantur), utique mali sunt. CAPUT VI. — 16. Nec ideo sane frustra jastituta 14. Nisi forte quis dicat, alia bonorum,alia malo- sunt potestas regis, jus gladii cognitoris, ungulæcarrum esse peccata; quod non usquequaqueimproba- nificis, arma militis,disciplina dominantis, severitas biliter dicitur. Verumtamen Dominus Jesus sine ulla etiam boni patris. Habent ista omnia modos suos, ambiguitate malos appellavit eosdem ipsos quorum causas, rationes, utilitates. Hæc cum timentur, et patrem dicebat Deum. Nam in eodem sermone, ubi coercentur mali,et quietius inter malos vivunt boni: illam docet orationem, alio loco exhortans ad pre- non quia boni pronuntiandi sunt qui talia metuendo candum Deum, ait, Pelite, et accipietis ; quærite, et non peccant, non enim bonus est quispiam timore invenietis ; pulsate, et aperietur vobis. Omnis enim pænæ, sed amorejustitiæ ; verumtamen non inutiliqui petit, accipit ; et qui quærit, invenit; et pulsanti ter etiam metu legum humana coercetur audacia,ut aperietur: et paulo post, Si ergo vos, inquit, cum sitis et tuta sit inter improbos innocentia, et in ipsis im. mali,actis bona data dare filiis vestris; quanto magis probis dum formidato supplicio frenatur facultas, Pater vester, qui in cælis est, dabit bona petentibus invocato Deo sanetur voluntas. Sed huic ordinationi se (Matth. vii, 7, 8, 11)? Num igitur Deus paterma. rerum humanarum contrariæ non suntintercessiolorum est? Absit. Quomodo ergo dicitur, pater ves- nes episcoporum;imo vero nec causa, Dec locus inter cælestis, quibus dicitur, cum sitis mali : nisi tercedendi ullus esset, si ista non essent. Tanto enim quia utrumque Veritas monstrat, quid simus Dei sunt intercedentium et parcentium beneficia grabono , quid humano vitio; hoc commendans, illud tiora, quanto peccantium justiora supplicia. Nec ob emendans ? Merito ait Seneca (qui temporibus Apos- aliud, quantum sapio, in Veteri Testamento, antitolorum fuit, cujus etiam quædam ad Paulum apos- quorum temporibus Prophetarum severior Legis tolum leguntur epistolæ): Omnes odit qui malos odit. vindicta fervebat, nisi ut ostenderetur recte iniquis Et tamen ideo diligendi sunt mali, ut non sintmali; penas constitutas : ut quod eis parcere Novi Tesquemadmodum, non ut permaneant, sed ut sanen- tamenti indulgentia commonemur, aut remedium tur, diliguntur ægroti. sit salutis, quo peccatis parcatur et nostris ; aut 15. Quidquid autem posteam quæ fitin Baptismo, commendatio mansuetudinis, ut per eos qui parabolitionem peccatorum, in hac vito manendo pecca- cunt, veritas prædicata non tantum timeatur, verum mus, etiamsi non tale sit quod a divinis removeri etiam diligatur. compellat altaribus, non dolore sterili, sed miseri 17. Plurimum autem interest quo animo quisque cordiæ sacrificiis expiatur. Quod ergo agimus ut fa parcat. Sicut enim est aliquando misericordia puciatis intercedentibus nobis, Deo nos noveritis offer- niens, ita et crudelitas parcens. Nam, ut exempli grare pro vobis. Indigetis enim misericordia quam tia manifestum aliquid ponam, quis non crudelem præbetis; et videte quis dixerit, Dimitte et dimittetur verius dixerit eum qui puero pepercerit volenti obsvobis, date et dabitur vobis (Luc. vi, 37, 38). Quan. tinatissime de serpentibus ludere ? quis autem non quam etiamsi ita viveremus,utnon esset quare dice- misericordem qui talia prohibens, contemptorem remus, Dimitte nobis debita nostra ; quanto a nequi- verborum etiam verberibus emendaverit ? et ideo tia purior animus esset, tanto clementia plenior esse non usque ad mortem protendenda est disciplina, deberet, ut sinon compungeremur sententia Domini ut sit cui prodesse possit. Quanquam etiam cum dicentis, Qui vestrum est sine peccato, prior in illam homo ab homine occiditur, multum distet utrum fiat 1. In prius excusis : Boni ergo in quantum non peccant nocendi cupiditate, vel injuste aliquid auferendi, filii Dei sunt. Sed concinnior videtur textus, rejecto non peccant, quod ab omnibus Mss. abest. sicutfit ab inimico, sicut a latrone; an ulciscendi vel * Sic Mss. plures. At Edd., Dei dono, obediendi ordine,sicut a judice, sicut a carnifice; an evadendi vel subveniendi necessitate, sicut interimitur latro a vatiore, hostis a milite. Et aliquando qui causa mortis fuit, potius in culpa est, quara ille qui occidit; velut si quisquam decipiat fidejussorem suum, atque ille pro isto supplicium legitimum luat. Nec tamen omnis qui causa alienæ mortis est, reus est. Quid si enim quisquam stuprum petat, seseque, si non impetraverit, interimat ? quid si filius timens patris pia verbera, præcipitio pereat? quid si alius homine liberato, vel ne alius liberetur, sibi ipse mortem inferat? Num propter istas alienarum mortium causas, aut sceleri consentiendum est, aut vindicta peccati, quæ non fit nocendi, sed corrigendi studio, etiam paterna tollenda, aut opera misericordiæ cohibenda sunt? Hæc cum accidunt, debemus eis humanum dolorem; non propter illa, ne accidant, recte factorum reprimimus voluntatem. 18. Sic etiam cum intercedimus pro peccatore damnando, sequuntur aliquando quæ nolumus; sive in ipso qui nostra intercessione liberatur, ut velimmanius impunita grassetur audacia, subdita cupiditati, ingrata lenitati, atque unus morti ereptus plurimos necet; vel ipso per beneficium nostrum in melius commutato, moribusque correcto, alius male vivendo pereat, sibique hujus impunitate proposita, talia vel graviora committat.Non, ut opinor,hæc mala imputanda sunt nobis, cum intercedimus vobis: sed potius illa bona quæ, cum id facimus, intuemur et volumus; id est commendatio mansuetudinis ad conciliandam dilectionem verbo veritatis, et ut qui liberantur a temporali morte,sic vivant ne in æternam,unde nunquam liberentur, incurrant. 19. Prodest ergo et severitas vestra, cujus ministerio quies adjuvatur et nostra; prodest et intercessio nostra, cujus ministerio severitas temperatur et vestra. Non vobis displiceat quod rogamini a bonis; quia nec bonis displicet quod timemini a malis. Nam hominum iniquitatem etiam apostolus Paulus non tantum de judicio futuro, verum etiam de præsentibus vestris securibus 1 terruit, asserens etipsas ad dispensationem divinæ providentiæ pertinere. Omnis, inquit, anima potestatibus sublimioribus subditasit: : non est enim potestas, nisi a Deo; quæ autem sunt, a Deo ordinatæ sunt. Quapropter qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit ; qui autem resistunt, ipsi sibi judicium acquirunt : principes enim non sunt timori boni operis, sed mali. Vis autem non timere potestatem? Bonum fac, et habebis laudem ex illa: Dei enim minister est tibi in bonum. Quod si malum feceris, time; non enim frustra gladium portat: Dei enim minister est, vindex in iram er qui male agit. Ideoque necessitate subditi estote, non solum propter iram, sed et propter conscientiam. Ideo enim et tributa præstatis: ministri enim Dei sunt, in hoc ipsum perseverantes. Reddite omnibus debita: cui tributum, tributum; cui vectigal, vectigal; cui timorem, timorem ; cui honorem, honorem. Nemini quidquam debeatis, nisi 1 Sic prope omnes Mss. At. Edd. habent, de potestatibus vestris sæcularibus terruit; uti et Gratianus, qui addit, præsentibus. ut invicem diligatis (Rom. XIII, 1-8). Hæc verba Apostoli, utilitatem vestræ severitatis ostendunt.Proinde sicut dilectionem jussi sunt terrentibus debere qui timent, ita dilectionem jussi sunt timentibus debere, qui terrent. Nihil nocendi cupiditate fiat, sed omnia consulendi charitate; et nihil fiat 1 immaniter,nihil inhumaniter. Ita formidabitur ultio cognitoris, ut' nec intercessoris religio contemnatur; quia et plectendo et ignoscendo hoc solum bene agitur, ut vita hominum corrigatur. Quod si tanta est perversitas et impietas, ut ei corrigendæ nec disciplina possit prodesse, nec venia; a bonis tamen intentione atque conscientia quam Deus cernit, sive severitate, sive lenitate, nonnisi officium dilectionis impletur. 20. Quod autem in epistola tua sequitur, ubi dicis, Verum nunc, ut mores nostri sunt, et sceleris pænam cupiunt sibi homines relaxari, et id propter quod scelus admissum est possidere; pessimum hominum genus commemoras, cui pœnitendi medicina omnino non prodest. Si enim res aliena, propter quam peccatum est, cum reddi possit, non redditur, non agitur pœnitentia,sed fingitur: si autem veraciter agitur,non remittetur peccatum, nisi restituatur ablatum; sed, ut dixi, cum restitui potest. Plerumque enim qui aufert, amittit; sive alios patiendo malos,sive ipse male vivendo, nec aliud habet unde restituat. Huic certe non possumus dicere, Redde quod abstulisti, nisi cum eum habere credimus et negare. Ubi quidem si aliquos sustinet a repetente cruciatus, dum existimatur habere quod reddat, nulla est iniquitas; quia etsi non est unde luat ablatam pecuniam, merito tamen dum eam per molestias corporales redhibere compellitur, peccati quo male ablata est, pœnas luit. Sed inhumanum non est etiam pro talibus intercedere, tanquam pro reis criminum ; non ad hoc ut minime restituantur aliena, sed ne frustra homo in hominem sæviat, illæ præsertim qui jam remisit culpam, sed quærit pecuniam, et si fraudari metuit, non expetit vindicari. Denique in talibus causis, si persuadere potuerimus eos pro quibus intervenimus, non habere quod poscitur, continuo nobis eorum molestiæ relaxantur. Aliquando autem misericordes et in ipso dubio nolunt homini pro incerta pecunia certa inferre supplicia. Ad hanc misericordiam vos etiam nos provocare et exhortari decet ; melius enim, etiamsi habet, amittis, quam si non habet, aut excrucias, aut occidis. Sed pro istis magis apud eos qui repetunt, quam apud eos qui judicant, intercedere convenit; ne ipse videatur auferre, qui cum habeat potestatem, non cogit reddere quamvis in cogendo ita debeat adhibere integritatem, ut ne amittat humanitatem. 24. Illud vero fidentissime dixerim, eum qui pro homine ad hoc intervenit ne male ablata restituat, et qui ad se confugientem, quantum honeste potest,ad restituendum non compellit, socium esse fraudis et criminis. Nam misericordius opem nostram talibus 1 Mss. aliquot optimæ notæ, et nihil fiet immaniter. Lov., si nec. Alii Cdd., ut nec. subtrahimus, quam impendimus: non enim opem monia, quæ nec justa et vera vendenda sunt, inifert qui ad peccandum adjuvat, ac non potius sub- quia et falsa venduntur, multo sceleratius utique vertit atque opprimit. Sed numquid ideo nos autexi- pecunia sumitur, quia scelerate etiam quamvis a gere, aut ad exigendum tradere, vel possumus vel volentibus datur. Ille tamen solet tanquam male debemus ? Agimus quantum episcopalis facultas da- sibi ablatam pecuniam repetere, qui justum juditur, et humanum quidem nonnunquam,sed maxime cium emit, quoniam venale esse non debuit : qui ac semper divinum judicium comminantes. Nolen- vero pro iniquo judicio dedit, vellet quidem repetes autem reddere, quos novimus et male abstulisse tere, nisi timeret vel puderet emisse. et unde reddant habere, arguimus, increpamus, et 24. Sunt aliæ personæ inferioris loci, quæ ab utradetestamur ; quosdam clam, quosdam palam, si- que partenoninsolenter accipiunt,sicutofficialis,et cut diversitas personarum diversam videtur posse a quo admovelur', el cui admovetur officium: ab recipere medicinam, nec in aliorum perniciem ad his extorta per immoderatam improbitatem, repeti inajorem insaniam concitari. Aliquando etiam, si solent; dala per tolerabilem consuetudinem, non res magis curanda non impedit, sancti altaris solent: magisque reprehendimus, qui talia inusicommunione privamus. tate repetiverunt, quam qui ea de more sumpse22. Verum sæpe accidit ut nos fallant, vel negando runt; quoniam multæ necessariæ personæ rebus se abstulisse, vel affirmando se unde restituant non humanis, vel invitantur hujusmodi commodis, vel habere: sæpe etiam et vos fallimini, putando vel tenentur. Isti si viam vitæ muta verint, aut excelnos non agere ut reddant, vel ipsos habere unde lentioris conscenderint sanctitatis gradum, facilius reddant; et omnes aut pene omnes homines ama- ea quæ hoc modo acquisierunt, tanquam sua mus nostras suspiciones vel vocare vel existimare pauperibus largiuntur, quam eis a quibus accepta cogoitiones, quando credibilibus rerum signis mo- sunt, tanquam aliena restituunt. Qui vero contra vemur, cum credibilia nonnulla sint falsa, sicut jus societatis humanæ, furtis, rapinis, calumniis, incredibilia nonnulla sunt vera. Ideo quosdam com- oppressionibus, invasionibus abstulerit, reddenda memorans,qui et sceleris pænam sibi cupiunt relaxari, potius quam donanda censemus ; Zachæi publicani et id propter quod scelus admissum est possidere, addi- evangelico exemplo, qui cum hospitio Dominum disti et aisti : Pro his quoque interveniendum putat sa- suscepisset, in vitam sanctam repente mutatus, Dicerdotium vestrum. Fieri enim potest ut tu scias quod midium, inquit, rerum mearum do pauperibus, et si ego nescio, et propterea putem pro aliquo interve- cui aliquid abstuli, quadruplum reddo (Luc. Xlx, 8). niendum, quod me fallere potuit, cum te non po- 25. Verumtamen si justitia sincerius consulatur, tuerit, ut ego eum non credam possidere quod tu justius dicitur advocato, Redde quod accepisti, possidere nosti. Ita fit ut cum de reo sententia non quando contra veritatem stetisti, iniquitati adfuisti, una sit nostra, neutri tamen nostrum placeat quod judicem fefellisti, justam causam oppressisti, de res non redditur aliena. De homine, ut homines, falsitate vicisti (quod vides multos honestissimos diversa sentimus; sed in ipsa justitia simulsumus. et disertissimos viros, non solum impune, verum Eodem modo etiam fieri potest utquod scio aliquem etiam gloriose videri sibi committere); quam cuinon habere, hoc eum tu habere non certissime te quam in quolibet officio militanti, Redde quod acneas, sed credibiliter suspiceris; et ob hoc tibi vi. cepisti, quando jubente judice cuicumque causæ dear intervenire pro eo qui et sceleris pænam sibi necessarium hominem tenuisti, ne resisteret vincupiat relaxari,et id propter quod scelus admissum xisti, ne fugeret inclusisti, postremo aut permaest possidere. Ad summam igitur neque apud te, ne- nente lite exhibuisti, aut finita dimisisti. Sed illud que apud tales, si qui reperiuntur qualem te esse cur advocato non dicatur in promptu est, quia scigaudemus, neque apud ipsos qui magno studio licet ita non vult homo repetere quod patrono, ut aliena ac nihil profutura, multumque etiam peri- male vinceret, dedit; sicut non vult reddere quod culosa ac perniciosa petunt, neque apud cor meum ab adversario, cum male vicisset, accepit. Quis tancui testis est Deus, ausim dicere, sentire, decerne- dem advocatus, aut ex advocato ita vir optimus fare, interveniendum esse pro aliquo, ut quod sce- cile reperitur, qui suscepto suo dicat: Recipe quod lere abstulit, sceleris impunitate possideat: sed ut mihi, cum tibi male adessem, dedisti; et redde ad. remissa injuria, quod injuriose abstulit reddat; versario tuo quod, me agente, inique abstulisti ? si tamen habet quod abstulit, vel aliud unde illud Et tamen quem prioris non rectæ vitæ rectissime restituat. pænitet, etiam hoc facere debet, ut si ille qui ini. 23. Non sane quidquid ab'invito sumitur,injuriose quelitigavit, non vult admonitus corrigere iniquitaaufertur. Nam plerique nec medico volunt reddere tem, ejus tamen iniquitatis nolit iste habere mercehonorem suum, nec operario mercedem; nec tamen dem: nisi forte restituendum est alienum, quod per hæc qui abinvito accipiunt, per injuriam accipiunt, furtum clanculo aufertur, et restituendum non est quæ potius per injuriam non darentur.Sed non ideo quod in ipso foro ubi peccata puniuntur, deceptojudebet judex vendere justum judicium, aut testis ve- dice, et circumventis legibus obtinetur.Quid dicam rum testimonium,quia vendit advocatusjustum pa- de usuris, quas etiam ipsæ leges et judices reddijutrocinium et jurisperitus verum consilium: illi enim inter utramque partem ad examen adhibentur;isti » Lov., et a quo amovetur. At Mss. habent, et a quo admovetur; id est, et ab eo qui officialem ad præstanex una parte consistunt.Cum autem judicia et testi- dam operam conducit. bent? An crudelior est qui subtrahit aliquid vel eripit quæ edidisti, et in his quæ interveniens pro sceleratis ? diviti,quam qui trucidat pauperem fenore? Hacat- mittere non gravaris. Nam et illa tantum habent acuque hujusmodi male utique possidentur, et vellem minis, scientiæ, sanctitatis, ut nihil supra sit ; et hæc restituerentur; sed non est quo judice repetantur. tantum verecundiæ, ut nisi faciam quod mandas, cul 26. Jam vero si prudenter intueamur quod scrip- pam penes me remanere, non in negotio esse dijudicem, tum est, Fidelis hominis totus mundus divitiarum domine merito venerabilis, et vere suspiciende pater. Non est, infidelis autem nec obolus (a); nonne omnes qui enim instas (quod plerique homines istius loci faciunt) sibi videntur gaudere licite conquisitis, eisque uti ut quodcumque sollicitus volueris, extorqueas , sed quod nesciunt, aliena possidere convincimus ? Hoc enim tibi a judice tot curis obstricto petibile visum fuerit, certe alienum non est, quod jure possidetur; hoc admones subserviente verecundia, quæ maxima difficiautem jure quod juste, et hoc juste quod bene.Omne lium inter bonos efficacia est. Proinde statim commenigitur quod male possidetur, alienum est; male datis effectum desiderii tribui : nam sperandi viam autem possidet, qui male utitur. Cernis ergo quam ante patefeceram. multi debeant reddere aliena, si vel pauci quibus 2. Explicui tuos libros (a); neque enim tam languidi reddantur, reperiantur : qui tamen ubi ubi sunt, aut inertes erant, ut me aliud quam se curare paterentanto magis ista contemnunt,quanto ea justius possi- tur : injecerunt manum, ereptumque aliis sollicitudidere potuerunt.Justitiam quippe, et nemo male habet, num causis, suisvinculis illigarunt (ita enim mihi Deus et qui non dilexerit non habet. Pecunia vero, et a propitius sit), ut ego anceps sim quid in illis magismimalis male habetur, et a bonis tanto melius habe- rer, sacerdotii perfectionem, philosophiæ dogmata, iur, quanto minus amatur. Sed inter hæc tolera- historiæ plenam notitiam, an facundiæ jucunditatem, tur iniquitas male habentium, et quædam inter eos quæ ita imperitos etiam illicere potest, ut donec ea plijura constituuntur, quæ appellantur civilia ; non cent non desistant, et cum explicaverint, adhuc requiquod hinc fiat ut bene utentes sint, sed ut male utentes rant. Convicti namque sunt impudenter pertinaces, jam minus molesti sint: donec fideles et pii,quorum jure inde a bonis quæ memorant sæculis, pro naturæ rerum sunt omnia, qui vel ex illis fiunt, vel inter illos tan- obscuritate contigisse pejora, falsosque omnes illitis quatisper viventes malis eorum non obstringuntur, sed dam dulcedine felicitatibus suis, per quas non ad beatiexercentur, perveniant ad illam civitatem, ubi hære tudinem, sed ad prærupta sunt ducti: hæc vero nostra ditas æternitatis est? ; ubi non habet nisi justus lo- præcepta, et simplicis perique Dei mysteria, præter vicum, nonnisi sapiens principatum, ubi possidebunt tam perpetuam quam purissimisvirtutibus pollicentur, quicumque ibi erunt, vere sua. Sed tamen etiam etiam hæc sæcularia et necessario qui nati sumus evenhic non intercedimus ut secundum mores legesque tura mitigare. Et usus es validissimo exemplo recentis terrenas non restituantur aliena ; quamvis placa- calamitatis, quo licet firmisse causam muniveris, tabiles vos velimus malis, non ut placeant vel per: men si utrumvis licuisset, id tibi nolueram suffragari. maneant mali, sed quia ex illis fiunt quicumque Sed quando orta inde fuerat convincendorum stulittiæ fiunt boni, et sacrificio misericordiæ placatur Deus, querela, necesse fuit inde argumenta veritatis accerquem nisi propitium haberent mali, nulli essent boni. Diu est quod occupationibus tuis loquendo 3. Hæc interim occupatus aliis curis, quæ etsi vana videor onerosus, cum tibi homioi aucto et docto cito sunt, cum rerum exitum cogitamus, tamen quasi necessolvi potuerit quod quærebas. Jamdudum autem sariæ pro nascendi conditione, rescripsi. Si otium fuerit finire deberem, si te tantum scirem fuisse lecturum et superstes vita, etiam de Italia rescribam, ut tantæ quod flagitasti ut rescriberem. Felix in Christo vi- doctrinæ opus debitis, etsi non satisfacientibus, remunevas, fili charissime. retur officiis. Incolumem lætamque Sanctitatem tuam EPISTOLA CLIV (6). Deus omnipotens ævo largissimo tueatur, domine merito desiderabilis, et vere suspiciende pater. Macedonius Augustino, significans se præstitisse quod ab ipso verecunde adeo petierat ; tum etiam ipsius EPISTOLA CLV (b). libros magna cum voluptate et admiratione perle Augustinus Macedonio, docens vitam beatam et virtutem gisse. veram non esse nisi a Deo. Domino merito venerabili et vere suspiciendo patri AUGUSTINUS episcopus, famulus Christi familiæAUGUSTINO episcopo, MACEDONIUS. que ejus, dilecto filio MACEDONIO, in Domino sa1. Miro modo afficior sapientia tua (c), et in illis lutem. CAPUT PRIMUM. - 1. Quamvis sapientiam quam i Lov., ælernitas est. At. Bad. Am. Er. et Mss. habent, mihi tribuis, in menon agnoscam, tantæ tamen erga æternitatis est. mebenevolentiæ tuæ tamque sinceræ gratias agode(a) Isthæc sententia scripta est apud LXX, Proverb. 17, post versum 6, citaturque ab Augustino passim ; ab beoque plurimas;et meorum studiorum labores taliac Hieronymo, in epist. 103 ad Paulinum, et in Comment. tanto viro placuisse delector:multo vero amplius,quod in Ezech. 45; a Cassiano, Collat. 24, C. 26 ; et a Bernardo in $. Malachiæ vita, etc. (6) Alias 51 : quæ autem 154 erat, nunc 47. Scripta 1 Alias, sollicitis. forte exeunte an. 414. (a) Tres priores de Civitate Dei, ex epist seq. n. 2. (c) Epistolæ hujus exordium affert Possidius, cap. 20 : (6) Alias 52 : quæ autem 155 erat, nunc 258. Scripta ubi Macedonium Africæ vicarium fuisse dicit. post superiorem. sere. animum tuum charitate æternitatis et veritatis, atque homicidium perpetrare. Cuijam parcat ut illis careat ipsius charitatis affectum divinæ illicælestique rei- malis, qui sibi ipse non parcit ? Certe semper beapublicæ, cujus regnator est Christus, et in qua sola tus est, certe beatam vitam in sua potestate conssemper beateque vivendum est, si recte hic pieque titutam, nulla vi potest ullius calamitatis amittere. vivatur, agnosco inhiantem, video propinquantem, Ecce in cæcitate et surditate et atrocissimis cruciaejusque potiundæ amplector ardentem. Inde quippe tibus corporis, aut amisit beatam vitam ; aut si et manat etiam vera amicitia, non pensanda tempo. in istis afflictionibus adhuc beata est, fit per hujusralibus commodis, sed gratuito amore putanda ". cemodi doctissimorum hominum disputationes, ut Nemo enim potest veraciter amicus esse hominis, sit aliquando beata vita quam sapiens ferre non nisi fuerit ipsius primitus veritatis : quod si gratis possit; vel, quod est absurdius, quam sapiens non fiat, nullo fieri pacto potest. ferre non debeat, eamque fugiat, abrumpat, abjiciat, 2. De qua re etiam philosophi multa dixerunt ; seseque ab ea ferro etiam, seu veneno, vel alia vosed apud eos vera pietas, id est verax veri Dei cul- luntaria morte subducat; ut in portu non sentiendi tus, unde omnia recte vivendi duci oportet officia, velnullus omnino sit, quod Epicurei, et si qui alii non invenitur : non ob aliud, quantum intelligo, sim ili stultitia, putaverunt ; vel ideo beatus, quonisi quia beatam vitam ipsi sibi quodammodo fabri- niam fuerit ab illa beata vita, tanquam ab aliqua care voluerunt, potriusque patrandam quam impe- peste liberatus. O nimium superba jactantia ! Si trandam putaverunt;cum ejus dator non sit nisiDeus, beata vita est in cruciatibus corporis, cur non in Neque enim facit beatum hominem, nisi qui fecit ea manet sapiens ut fruatur? si autem misera est, hominem. Nam qui tanta creaturæ suæ bona bonis quid, obsecro te, nisi typhus impedit ne fateatur, malisquelargitur, ut sint, ut homines sint, ut vigentes ne oret Deum, nejusto et misericordi supplicet, qui sensibus, valentes viribus, affluentes opibus sint; potens est et vitæ hujus mala vel avertere vel miseipsum bonis dabit utbeati sint, quia ejus etiam tigare, vel ad ea toleranda fortitudine armare, vel hoc munus est ut bonisint. Illi vero qui in hac ærum- ab eis omni modo liberare, et post hæc vere beanosa vita, in his moribundis membris, sub hac sar- tam vitam dare, quo nullum malum admittatur, et cina corruptibilis carnis, autores suæ beatæ vitæ et ubi summum bonum nunquam amittatur ? quasi conditores esse voluerunt, velut propriis eam 4. Hoc piorum præmium est, cujus adipiscendi virtutibus appetentes, jamque retinentes,non abillo spe vitam istam temporalem atque mortalem, non fonte virtutum petentes atque sperantes,Deum super- tam delectabiliter quam tolerabiliter ducimus, et biæ suæ resistentem sentire minime potuerunt. Unde mala ejus tunc bono consilio et divino munere forin errorem absurdissimum lapsi sunt; ut cum asse- titer ferimus, cum bonorum æternorum fideli Dei verantetiam in Phalaridis tauro beatum esse sapien- promissione et fideli nostra exspectatione gaudetem, cogantur fateri vitam beatam aliquando esse mus. Ad hoc nos exhortatus apostolus Paulus ait, fugiendam.Exaggeratis enim malis corporis cedunt, Spe gaudentes, in tribulatione patientes (Rom x11, 12): atque in eorum molestiis gravissimis abscedendum ostendit enim quare in tribulatione patientes, præex hac vita esse decernunt. Ubi nolo dicere quan. mittendo, spe gaudentes. Ad hanc spem exhortor per tum sit nefas seipsum hominem occidere insontem, Jesum Christum Dominum nostrum. Hoc enim Deus cum omnino non debeat vel nocentem ; unde in ipse magister, latente majestate divinitatis, et car. primo libro trium illorum, quos benignissime et nis infirmitate apparente, non solum sermonis ora. studiosissime perlegisti, multa jam diximus (Lib. I culo docuit, verum etiam suæ passionis et resurde Civit. Dei, cap. 17 et seqq.). Sed certe consideretur, rectionis exemploroboravit. In altera enim qualia nec superbe sed sobrie judicetur quomodo vita tolerare, in altera qualia debeamus sperare monsbeata sit, qua non sapiens retenta fruitur, sed illa- travit. Cujus et illi gratiam mererentur, nisi elati intis sibi manibus carere compellitur. flatique superbia, inaniter conarentur istam vitam 3. Est apud Ciceronem, in extrema, ut scis, parte beatam ipsi sibi facere, quod solus Deus veraciter quinti Tusculanarum libri locus, propter quod dico cultoribus suis, post hanc vitam se largiturum esse animadvertendus. Cum enim de cæcitate corporis promisit. Sanior quippe est ejusdem Ciceronis illa ageret, atque affirmaret etiam cæcum beatum esse sententia, ubi ait : Num hæc vita quidem mors est, posse sapientem, multa dixit que per aures perci- quam lamentari possem, si liberet (Cic. in Tusc. Quæst.). piendo gauderet.Itemque si surdus esset, ea quibus Quomodo ergo si recte lamentatur, beata comprooblectaretur ad oculos transtulit. Si autem utroque batur ; ac non potius quoniam recte lamentatur, sensu orbaretur, et cæcus surdusque fieret, non est misera esse convincitur ? Quare assuesce, ausus hinc ferre sententiam,eumque beatum dicere. te, vir bone, beatus esse interim spe, ut sis etiam re, Sed addidit etiam dolores gravissimos corporis, qui cum pietati perseverantissimæ retribuetur merces eum si non interemerint, ipse se interimat, et ad por- felicitatis æternæ. tum non sentiendi hac liberatus virtute perveniat. Cedit igitur sapiens immanissimis cladibus atque CAPUT II. – 5. Si prolixa epistola onerosus sum, tute hoc intulisti tibi, qui me sapientem appellasti . succumbit, in tantum uteis cogatur et in seipsum Hinc enim ausus sum hæc ad te loqui, ut tibi sa· Edd., potienda. Mss. tredecim, potanda. Alii octo, pientiam, non qualis mibi sit, ostentarem, sed qua: putanda. lis esse debeatostenderem.Hæc est autem in præsenti obsecro |