Obrázky na stránke
PDF
ePub

Absit ut resistant tibi vera dicenti, cui consenserant a (Rom. vn, 24) ? ut te lugentem consoletur, liberationem veritate devianti; absit ut nolint tecum recta sentire, ipsam pollicens gratia Dei per Jesum Christum Dominum cum quo eos delectavit errare. Tu tantum ora pro eis, et nostrum. Quarto, jam desidera te implerejustitiam multo insta eis. Immo vero adduc eos ad domum Dei tecum, vehementius atque ferventius, quam a nequissimis homiqui in domo tua sunt tecum ; vel te non pigeat in do- nibus voluptates carnis desiderari solent; nisi quod in spe mum Dei cum illis venire, qui in domum tuam soliti adjutorii divini est in isto appetitu tranquillus ardor, et fuerant convenire ; priesertim cum Catholica mater ali- flamina securior. In isto autem quarto vitæ gradu oraquos a te petit, aliquos repetit : petit eos quos apud te tionibus instanter incumbitur, ut esurientibus et sitieninvenit; repetit eos quos per te perdidit. Non excrucie- tibus saturitas justitiæ concedatur; ut non solum onero. tur damnis, sed potius læteturlucris : acquirat lilios quos sum non sit, verum etiam delectet abstinere a voluptate non babuit, non plangat quos habuit. Oramus ad Deum, oinnis corruptionis, sive suæ,sive alterius, vel obluctando. ut facias quod hortamur ; et speramus de misericordia Quod ut facile divioitus tribuatur, quintus adjungitur, ejus, quod litteris sancti fratris et coepiscopi nostri consilium exhibendæ misericordiæ, ut in eo quod potes Peregrini, et rescriptis Dilectionis tuæ, cito de hac re adjuves inopem ; quia in eo quod nondum potes, ab Omnigaudio explebitur cor nostrum, et ligua nostra exsulta. potente adjuvari cupis. Munus autem misericordiæ gemitione (Psal. cxxv, 2).

num est; cum vindicta donatur, et cum humanitas exhi

betur. Quæ duo breviter Dominus ita complexus est: EPISTOLA CLXXI" (a).

Dimittite, el dimitletur vobis; dale, et dabitur vobis (Luc.

VI, 37 et 38). Hoc autem opus etiam ad mundationem Excusat formam superioris epistolæ ad Maximum dalæ. cordis valet, ut quantum in hac vita licet, incommutabi

lem Dei substantiam pura intelligentia cernere valeamus. Domino beatissimo, el venerabiliter charissimo fratri et Tenetur enim aliquid ad versus nos, quod relaran

coepiscopo PEREGRINO, ALYPIUS et AUGUSTINUS, in Do- dum est, ut acies nostra erumpat in lucem : unde ipse Domino salutem.

minus, Verum dale, inquit, eleemosynam, et ecce omnia

munda sunt vobis (Luc. XI, 41). Quapropter sexta conseAd honorabilem fratrem nostrum Maximum litteras de- quitur cordis ipsa mundatio. Ut autem in lucem veram redimus, credentes eum gratanter eas suscepturum: utrum ctus et purus dirigatur aspectus, neque illa quæ bene attamen aliquid profecerimus, proxima occasione, quam re- que ladabiliter facimus, neque illa quæ acute sagaciterperire potueris, dignare rescribere. Sciat sane prolixas que dispicimus, ad fiuem placendi hominibus, vel subre epistolas ad familiarissimos nostros, non solum laicos, niendi necessitatibus corporis referenda sunt.Gratis enim verum etiam episcopos, sic quomodo ista scripta est, ad se vult Deus coli; quia neque quidquam est propter quod eos scribere nos solere, ut ei cito scribantur, et charta ipse appetendus sit. Cum ad istam intelligentiæ puritateneatur' commodius cum leguntur, ne forte istum mo- tem bonæ vitæ gradibus venerimus, sive tardius, sive rem nostrum nesciens, factam sibi arbitretur injuriam. celerius, tunc dicere audeamus, valere nos aliquantum

mente contingere summæ atque ineffabilis Trinitatis uni

tatem : ubisumma pax erit ; quia ultra quod exspectetur FRAGMENTUM (6).

non est, cum reformati ad sui generis imaginem filii Dei ex hominibus facti, paterna incommutabilitate perfruuo

tur. Primo enim,Beati pauperes spiritu; ubi timor Dei est. EPISTOLÆ HACTENUS IMEDITÆ AUGUSTINI AD MAXIMUM.

Deinde, Beati mites ; ubi pietas docilis. Tertio, Beali lugen. In Primasii super Apocalypsim Commentariis repertum,

tes ; ubi scientia propriæ infirmitatis. Quarto, Beati qui libro secundo ad hæc verba : Hos septem quin etiam gra

esuriunt et sitiunt justitiam ; ubi fortitudo conandi domidus... idem doctoramplissimus Augustinus multis me

tas habere libidines Quinto, Beali misericordes, quoniam morat : ad Maximum (c) denique scribens dicit sic :

ipsorum miserebilur ; ubi consilium est adjuvandi, ut

adjuvari merearis. Tunc ad sextum pervenitur gradum, Præceptis Dei, quæ ut benæ agamus accepimus vitam

in quo dicitur, Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum tuam moresque conformes, a religioso timore incipiens. videbunt (Mallh. v, 3-8); ubi purus intellectus et habiInitium sapientiæ limor Domini (Psal. cx, 10), ubi frangitur et debilitatur humana superbia. Deinde ut pietate

lis ad intelligendum quantulacumque ex parte Trinitatem

cernere non potest, nisi et laudem hunianam non appe mansuelus et moitis, etiam quæ nondum intelligis, et quæ tamus, quamvis laudanda faciamus. Proinde septimo imperitis videntur absurda sibique contraria in Scripturis sanctis, non oblucteris animosa contentione, nec su

gradu pervenimus ad pacis illius tranquillitalem, quam

dare non potest mundus. Nain etiam illis virtutibus quaperimponas sensum luum sensibus divinorum Libro.

tuor, quas memorabili pridem industria philosophi quorum ; sed cedas potius, atque intelleclum mitis differas, quam secretum immitis accuses. Tertio, cum tibi ad co

que indagare potuerunt, id est, prudentiæ, fortitudini

,

temperantiæ atque justitiæ, si ad perfectum religionis gnitionem tui aperiri cæperit infirmitas humana, et scie

cultum tria hæc jungentes addamus, id est, fidem, spem ris ubi jaceas, quam penalia vincula inortalitatis de Adam

et charitatem, septenarium profecto numerum invenipropagatus tecuin trahas, et quam longe peregrineris a mus. Recte enim hæc tria non omittuntur, sine quibus Domino ; atque pervideris aliam legem in membris tuis

pec Deum colere, nec ei quemquam novimus posse repugnantem legi mentis tuæ, et captivum te ducentem

placere. in lege peccati, quæ est in membris tuis : exclames, Miser ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus

EPISTOLA CLXXII (a).

Hieronymus Augustino, laudans qui illius duos libel · Sic optimæ notæ Mss. At Lov. : Nos scribere non 80- los de Origine animæ, ac de Senientia Jacobi ; sed exchlere, ut et cito scribantur, et certa teneantur.

sans cur non responderil. Recensita ad cb. 88. gv. 0. r. sb. vc. duos 1. duos v. et Lov.

Domino vere sancto, et omni mihi affectione venerabili (a) Alias 220 : quæ autem 171 erat, nunc 76. Scripta

papæ AUGUSTINO HIERONYMUS, in Christo salutem. post superiorem. (6) Hoc D. Augustini ad Maximum epistolæ fragmen

1. Virum honorabilem fratrem meum, filium Ditum in tomo tertio apud PP. Benedictinos et in tomo oc- gnationis tuæ, Orosium presbyterum, et sui merito, et tavo editionis GG. inopportune relegatum invenitur. Quapropter, vestigiis eorum nimis insistentes, in eumdem

te jubente suscepi. Sed incidit tempus difficillimum, errorem incauti primumimpegeramus ; ubi vero rem ha- quando mihi tacere melius fuit quam loqui, ita ut nostra buiraus conspectam, nobis visum est impensas et operam non male perituras, si suo loco, huic scilicet tomoż, pre

studia cessarent, et, juxta Appium, canina exercerelur tiosum illud fragmentum restitueretur.

facundia. Itaque duobus libellis luis, quos meo nomini (c) Dubitare vix licet, quin bic ipse sit Maximus medi- dedicasti, eruditissimis et omni eloquentiæ splendore cus Thenitunus, qui cum Arianam hæresim ejurasset, recepit epistolam nunc ordine 170 Alypii et Augustini no

M.

fulgentibus, ad tempus respondere non potui : non quo mine scriptam ad roborandum illum in Trinitatis quidquam in illis reprehendendum putem, sed quia jurta tide. Hinc nimirum fieri putamus, ut hic Trinitatem semelet iterum commemoret Augustinus ; cum id minime postulet res ipsa que tractatur Confer istud fragmen- * Recognita ad a. b. bl. bn. c. cc. fs. j. l. mr. sb.t. tt. tum ad librum secundum de Doctrina Christiana, cap. vc. decem v. et ad Am. Lugd. Er. Lov. 7; et ad librum primum de Sermone Domini in monte, (a) Alias 30 : quæ autem 172 erat, nunc 51. Scripta

ipeunte an. 416.

cap. 3.

beatum Apostolum, « Unusquisque in suo sensu abundet; fecisisti, qui jumento tibi mox admoto uti noluisti, alius quidem sic, alius autem sic » (Rom. xiv, 5). et te ad terram graviter collisisti : nam utique Certe, quidquid dici potuit, et sublimi ingenio de Scri- alius qui adductus est tecum, collega tuus illæsus pturarum sanctarum hauriri fontibus, a te positum atque venit, qui talia sibi ipse non fecit. dissertum est. Sed, quæso Reverentiam luam, parum- 2. Sed neque hoc putas tibi fieri debuisse, quia neper patiaris me luum laudare ingenium. Nos enim inter minem existimas cogendum esse ad bonum. Atnos eruditionis causa disserimus. Cæterum a muli, et tende quid Apostolus dixerit, Qui episcopatum desidemaxime hæretici, si diversas inter nos sententias vide- rat, bonum opus concupiscit (I Tim. 111, 1); et tamen tam rint, de animi calumniabuntur rancore descendere. Mihi multi ut episcopatum suscipiant tenentur inviti, autem decretum est te amare, te suspicere, colere, mi- perducuntur, includuntur, custodiuntur, patiuntur rari, tuaque dicta quasi mea defendere. Certe et in dia- tanta quæ nolunt, donec eis adsit voluntas suscilogo, quem nuper edidi (Lib. 3 adversus Pelagianos), piendi operis boni : quanto magis vos ab errore tuæ Beatitudinis, ut dignum fuerat, recordatus sum : pernicioso, in quo vobis inimici estis, trahendi estis, magisque demus operam ,ut perniciosissima hæresis de et deducendi ad veritatem vel cognoscendam vel ecclesiisauferatur, quæ semper simulat pænitentiam, ut eligendam, non solum ut honorem salubriter habeadocendi in ecclesiis habeat facultatem ; ne, si aperta se tis, sed etiam ne pessime pereatis ! Dicis Deum deluce prodiderit, foras expulsa moriatur.

disse liberum arbitrium ; ideo non debere cogi 2. Sanciæ ac venerabiles filiæ tuæ Eustochium et

hominem nec ad bonum. Quare ergo illi de quibus Paula, et genere suo et exhortatione lua digne gradiun- supra dixi, coguntur ad bonum ? Attende ergo quod tur, specialiterque salutant Beatitudinem tuam; omnis considerare non vis. Ideo voluntas bona misericorquoque fraternitas quæ nobiscum Domino Salnatori ser- diter impenditur, ut mala voluntas hominis dirigavire conatur. Sanctum presbyterum Firmum ', anno tur. Nam quis nesciat nec damnari hominem, nisi præterilo, ob rem earuu Ranennam, et inde Africam inerito malæ voluntatis, nec liberari nisi bonam Siciliamque direximus, quem putamus jam in Africæ habuerit voluntatem ? Non tamen ideo qui diligunpartibus commorari. Sanctos tuo adhærentes lateri, ut tur, malæ suæ voluntati impune et crudeliter permeo obsequio salutes, precor. Litteras quoque meas ad mittendi sunt ; sed ubi potestas datur, et a malo sanctuin presbyterum Firmum direxi ; quæ si ad te ve- prohibendi, et ad bonum cogendi. nerint, ei dirigere non graveris. Incolumem le, et mei 3. Nam si voluntas mala semper suæ permittenda memorem, Christus Dominus custodiat, domine vere est libertati ; quare Israelitæ recusantes et murmusancte, et beatissime papa. Et subter ? : Grandem rantes tam duris flagellis a malo prohibebantur, et latini sermonis in esta provincia natariorum patimur

ad terram promissionis compellebantur ? Si volunpepuriam ; et idcirco præceptis luis parere non possu

tas mala semper suæ permittenda est libertati , mus, maxime in editione Septuaginta, quæ asteriscis quare Paulus non est permissus uti pessima volun. verubusque distincta est : pleraque enim prioris labe- tate qua persequebatur Ecclesiam, sed prostratus ris, fraude cujusdam amisimus.

est ut excæcaretur, et excæcatus est ut mutaretur, EPISTOLA CLXXIII* (a).

mutatus ut mitteretur, missus ut qualia fecerat in

errore, talia pro veritate pateretur ? Si voluntas Augustinus Donato, villa Mutugennæ in diæcesi Hip- mala semper suæ permittenda est libertati; quare

ponensi presbytero donatislæ, qui jussus comprehendi monetur pater in Scripturis sanctis, filium durum et adduci ad ecclesiam, conatus est sibi vim inferre, non solum verbis corripere, sed etiam latera ejus suadet ut re sobrie perpensa resipiscat, docens pra- tundere, ut ad bonam disciplinam coactus et dovam voluntatem recte cogi ad meliora.

mitus dirigatur (Eccli. xxx, 12) ? Unde idem dicit : Donato presbytero partis Donati, AUGUSTINUS Tu quidem percutis eum virga ; animam autem ejus liepiscopus Ecclesiæ catholicæ.

beras a morte (Prov. xxi, 14). Si mala voluntas sem1. Si posses videre dolorem cordis mei, et sollici

per suæ permittenda est libertati; quare corripiuntudinem pro salute tua, fortassis miserereris animæ

tur negligentes pastores, et dicitur eis : Errantem tuæ, placens Deo (Eccli. xxx, 24) in audiendo verbo,

ovem non revocastis, perditam non requisistis (Ezech. non nostro, sed ipsius; nec ejus Scripturas sicin me

XXXIV, 4) ? Et vos oves Christi estis, characterem moria tua figeres, ut contra eas cor clauderes. Dis

dominicum portatis in Sacramento quod accepisplicet tibi quia traheris ad salutem,cum tam multos

tis; sed erratis et peritis. Non ideo vobis displiceanostros ad perniciem traxeritis. Quid enim volui

mus, quia revocamus errantes, et quærimus perdimus,nisi te comprehendi, et præsentari, et servari ne

tos. Melius enim facimus voluntatem Domini pereas ? Quod autem in corpore læsus es, ipse tibi

monentis ut vos ad ejus ovile redire cogamus,

quam consentimus voluntati ovium errantium, ut · Sorbonicus Ms. bis habet, Firminum, cæteris refragantibus.

perire vos permittamus. Noli ergo jam dicere quod * Edd. omittunt et subter, quod in Mss. plerisque exhi

te assidue audio dicere : Sic volo errare, sic volo betur.

perire. Melius enim nos hoc omnino non permitti3 Sic. Mss. At Edd. traxeris. * Hanc contulimus cum a. bg. bl. c. cc. ff. g. gv. j.

mus, quantum possumus. r. n. 8. vd. duobus bn. duobus s. duobus t. quatuor v. 4. Modo quod te in puteum, ut morereris, misisti, et cum Am. Bad. Er. Lov. (0) Alias 204 : quæ autem 173 erat, nunc 66. Scripta

utique libera voluntate fecisti. Sed quam crudeles circa an. 416.

essent servi Dei, si huic malæ tuæ voluntati te per

mitterent, et non te de illa morte liberarent ! quis at sobriam cogitationem; attende diligenter utrum eos non merito culparet ? quis non impios recte ju- ad errorem et impietatem voceris, et patere pro dicaret ? Et tamen tu te volens in aquam misisti ut veritate quaslibet molestias. Si autem tu potius in morcreris ; illi te nolentem de aqua levaverunt, ne errore atque in impietate versaris, quo autem vocamorereris : tu fecisti secundum voluntatem tuam, ris ibi est veritas et pietas, quia ibi est christiana sed in perniciem tuam;illi contra voluntatem tuam, unitas et sancti Spiritus charitas ; quid adhuc tibi sed propter salutem tuam. Si ergo salus ista corpo- esse conaris inimicus ? ralis siccustodienda est, ut etiam in nolentibus, ab 7. Ideo præstitit misericordia Dei ut et nos et epieis qui eos diligunt, servetur ; quanto magis illa spi- scopi vestri tam frequenti numerosoque conventu ritualis, in cujus desertione mors æterna metuitur ! Carthaginem veniremus, atque inter nos de ipsa disQuanquam in ista morte quam tibi tu ipse inferre

sensione ordinatissime conferremus. Gesta con voluisti, non solum ad tempus, sed etiam in æter. scripta sunt, postræ etiam subscriptiones tenentur ; num morereris ; quia etsi non ad salutem, non ad lege, vel patere ut tibi legantur, et tunc elige quod Ecclesiæ pacem, non ad Christi corporis unitatem, volueris. Audivi quod dixeris posse te nobiscum de non ad sanctam et individuam charitatem, sed ipsis Gestis aliquid agere, si omittamus verba epis. ad mala aliqua cogereris, nec sic tibi ipse mor- coporum vestrorum, ubi dixerunt, Neccausa causa, tem inferre debuisti.

nec persona personæ præjudicat. Hæc verba vis omit5. Considera Scripturas divinas, et discute quan- tamus, ubi per eos nescientes veritas ipsa locuta est. tum potes, et vide utrum hoc fecerit aliquis ali- Sed tu dicturus es hic eos errasse, et in falsam senquando justorum atque fidelium, cum ab eis tanta tentiam incautius cecidisse. Nos autem dicimus hoc mala perpessi sint, qui eos ad æternum interitum, eos verum dixisse, et hoc per teipsum facillime pronon ad vitam æternam, quo tu compelleris, adige- bamus. Si enim episcopi vestri electi ab universa bant. Audivi quod dixeris apostolum Paulum signi- parte Donati, qui causam omnium sustinerent, et ficasse hoc fieri debere, ubi ait, Elsi tradidero cor- si quid egissent gratum et acceptum cæteri babepus meum ut ardeam (I Cor. xi, 3) ; quia videlicet rent, tamen in eo quod illos temere et non recte omnia bona dicebat, quæ sine charitate nihil pro

dixisse arbitraris, non vis ut tibi præjudicent ; vesunt, sicut sunt linguæ hominum et Angelorum, et rum ergo dixerunt, quia nec causa causa, nec persona omnia sacramenta, et omnis scientia, et omnis pro- personæ præjudicat. Et ibi debes agooscere, quia si phetia, et omnis fides ita ut montes transferantur, persona tot episcoporum tuorum in illis septem et rerum suarum distributio pauperibus ?; ideo vi

constitutorum non vis ut præjudicet persone detur tibi etiam hoc inter bona numerasse, ut sibi

Donati Mutugennensis presbyteri, quanto minus quisque inferat mortem. Sed attende diligenter et

non debet præjudicare Cæciliani persona, etiamsi agnosce quemadmodum dicat Scriptura,quod tra- mali aliquid in illo esset inventum, universæ unidat quisque suum corpus ut ardeat. Non utique ut

tati Christi, quæ non in una villa Mutugenda conipse se inignem mittat, quando persequentem pati

cluditur, sed toto terrarum orbe diffunditur ? tur inimicum; sed quando ei proponitur ut aut mali

8. Sed ecce facimus quod voluisti; sic tecum agialiquid faciat, aut mali aliquid patiatur, eligat non

mus, ac si non dixerint vestri, Nec causa causæ , nec facere mala quam non pati mala : atque ita cor- persona personæ præjudicat. Tuinveni quid illi dicere pus suum tradat in potestatem interfectoris, sicut

debuerint, cum eis objecta esset causa et persona tres illi viri feceruntqui auream statuam cogeban.

Primiani, qui damnatores suos et damnavit cum tur adorare, et nisi facerent, minabatur eis ille qui cæteris, et damnatos ac detestatos in suos rursus cogebat, caminum ignis ardentem. Idolum adorare

honores suscepit, et baptismum quem mortui dede. noluerunt ; non ipsi se in ignem miserunt : et ta

rant (quia deipsis in illa præclara sententia dictum men etiam de illis sic scriptum est, quod tradiderunt

erat quod mortuorum funeribus plena sint littora (In corpora sua, ut neque servirent, neque adorarent ullum'

Bagailano concilio]), agnoscere potius et acceptare, deum, sed Deum suum (Dan. 111, 14-95). Ecce quomodo

quam exsufflare et rescindere maluit, totumque dixit Apostolus, Si tradidero corpus meum ut ardeam.

dissolvit quod male intelligentes dicere soletis, Qui 6. Quod autem sequitur, vide : Si charitatem non

baptizatur a mortuo ?, quid ei prodest lavacrum ejus habeam, nihil mihi prodest. Adistam charitatem voca

(Eccli. xxxiv, 30) ? Si ergo non dicerent, Nec causa ris, ab ista charitate perire non sineris ; et putas

causæ, nec persona personæ præjudicat, rei teneren. tibi aliquid prodesse, si te ipse præcipites in inte

tur in causa Primiani : cum autem hoc dixerunt, ritum, cum tibi nihil prodesset, etiamsi alter te occi

immunem fecerunt Ecclesiam catholicam, sicut deret charitatis inimicum! Foris autem ab Ecclesia

nos asserebamus, a causa Cæciliani. constitutus, et separatus a compage unitatis et vin

9. Sed cætera lege, cætera discute. Vite utrum in culo charitatis, æterno supplicio punireris, etiamsi ipsum Cæcilianum, de cujus persona præjudicare pro Christi nomine vivus incendereris : hoc est enim

conabantur Ecclesiæ, aliquid mali probare potuequod ait Apostolus, Elsi tradidero corpus meum ut ar

rint. Vide utrum non potius etiam pro illo multa deam, charitatem autem non habeam, nihil mihi prodest.

egerint,ut pluribus lectionibus,quas contra se proluRevoca ergo animum ad sanam considerationem,

lerunt et recitaverunt, causam ejus bonam omnino

· Hic in vulgatis interjectum est, et iterum tangil, mor: 1 Edd., pauperibus prosit.

tuum, quod abest a Mss. et vero a Donatistis prætermitui : Ms. quatuor, illum.

solebat, ex, lib. 1 Retract., c. 21, n. 3.

firmaverint. Lege ista, vel legantur tibi. Considera omnia, retracta diligenter, et elige quid sequaris : utrum nobiscum in Christi pace, in Ecclesiæ catholicæ unitate, in fraterna charitate gaudere ; an pro nefaria dissensione, pro Donati parte, pro sacrilega divisione, importunitatem nostræ circa te dilectionis diutius sustinere.

10. Attendis enim et sæpe repetis, sicut audio, quod in Evangelio scriptum est recessisse a Domino septuaginta discipulos, et arbitrio suæ malæ atque impiæ discessionis fuisse permissos, cæterisque duodecim qui remanserant, fuisse responsum, Numquid et vos vultis ire (Joan. vi, 68) ? Et non attendis quia tunc primum Ecclesia novello germine pullulabat, nondumque in ea fuerat completa illa prophetia, ,Et adorabunt eum omnes reges terræ; omnes gentes servient illi (Psal. LXX1, 11): quod utique quanto magis impletur, tanto majore utitur Ecclesia potestate, ut non solum invitet, sed etiam cogat ad bonum. Hoc tunc Dominus significare volebat, qui quamvis haberet magnam potestatem, prius tamen elegit commendare humilitatem. Hoc et in illa convivii similitudine satis evidenter ostendit, ubi misit ad invitatos, et venire noluerunt, et ait servo : Exi in plateas et vicos civitatis, et pauperes, et debiles, et cæcos, et claudos introduc huc. Et ait servus domino, Factum est ut imperasti, et adhuc locus est. Et ait dominus servo, Exi in vias et sepes, et compelle intrare, ut impleatur domus mea (Luc. XIV, 2123). Vide nunc quemadmodum de his qui prius venerunt, dictum est, Introduc huc; non dictum est, compelle: ita significata sunt Ecclesiæ primordia ad hoc crescentis, ut essent vires etiam compellendi. Proinde, quia oportebat ejus jam viribus et magnitudine roborata etiam compelli homines ad convivium salutis æternæ, posteaquam dictuin est, Factum est quod jussisti, et adhuc est locus;Exi,inquit, in vias et sepes, el compelle intrare. Quapropter si ambularetis quieti extra hoc convivium salutis æternæ et sanctæ unitatis Ecclesiæ, tanquam in viis vos inveniremus; nunc vero quia per mulas mala et sæva quæ in nostros committitis, tanquam spinis et asperitate pleni estis, vos tanquam in sepi. bus invenimus, et intrare compellimus. Qui compellitur, quo non vult cogitur; sed cum intraverit, jam volens pascitur. Cohibe itaque tam iniquum et impacatum animum, ut in vera Ecclesia Christi invenias salutare convivium.

EPISTOLA CLXXIV * (a).

Augustinus Aurelio Carthaginensi episcopo, transmillens libros de Trinitate, absolutos demum secundum ipsius Aurelii aliorumque desiderium, et emendatos.

Domino beatissimo, et sincerissima charitate vene.

1 Sic. Lov. At Mss. quindecim et antiquiores Edd. omittunt, salutis æternæ, et.

Huc ascita ex 4 Tomo, ubi olim edita fuit ante libros deT rinitate.

(a) Ex tomo 3, præfixa libris de Trinit. : quæ autem 174 erat, nunc 238. Scripta circiter an. 416.

rando, sancto fratri et consacerdoti papa AURELIO' AUGUSTINUS, in Domino salutem.

De Trinitate, quæ Deus summus et verus est, li. bros juvenis inchoavi, senex edidi.Omiseram quippe hoc opus, posteaquam comperi præreptos mihi esse sive subreptos antequam eos absolverem. et retractatos, ut mea dispositio fuerat, expolirem. Non enim singillatim, sed omnes simul edere ea ratione decreveram,quoniam præcedentibus consequentes inquisitione proficiente nectuntur. Cum ergo per eos homines (quia priusquam vellem, ad quosdam illorum pervenire potuerunt) dispositio mea nequivissetimpleri,interruptam dictationem reliqueram, cogitans hoc ipsum in aliquibus meis scriptis conqueri, ut scirent, qui possent, non a me fuisse eosdem libros editos, sed ablatos priusquam mihi editione mea digni viderentur. Verum multorum fratrum vehementissima postulatione, et maxime tua jussione compulsus, opus tam laboriosum, adju. vante Domino terminare curavi; eosque emendatos non ut volui, sed ut potui, ne ab illis qui subrepti jam in manus hominum exierant, plurimum discreparent, Venerationi tuæ per filium nostrum condiaconum charissimum misi et cuicumque audien. dos, describendos, legendosque permisi: in quibus si servari mea dispositio potuisset, essent profecto, etsi easdem sententias habentes multo tamen enodatiores atque planiores, quantum rerum tantarum explicandarum difficultas et facultas nostra pateretur. Sunt autem qui primos quatuor vel potius quinque etiam sine procmiis habent, et duodecimum sine extrema parte non parva: sed si eis hæc editio potuerit innotescere, omnia si voluerintet valuerint, emendabunt, Peto sane ut hanc epistolam, seorsum quidem, sed tamen ad caput eorumdem librorum jubeas anteponi. Vale. Ora pro me.

EPISTOLA CLXXV * (a).

Patres concilii Carthaginensis, Innocentio pontifici Romano, de actis adversus Pelagium et Celestium.

Domino beatissimo et honorandissimo, sancto fratri INNOCENTIO, AURELIUS, NUMIDIUS, RUSTICIANUS, FIDENTIANUS, EVAGRIUS, 1, ANTONIUS, PALATINUS, ADEODATUS, VINCENTIUS, PUBLIANUS 3, THEASIUS, TUTUS, PANNONIUS, VICTOR, RESTITUTUS, RUSTICUS, FORTUNATIANUS, alius ResTITUTUS, AMPELIUUS, AMBIVIUS 5, FELIX, DONATIANUS, ADEODATUS, OCTAVIUS, SEROTINUS, MAJORINUS, POSTHUMIA

1 Bad. Am. Er. et Lov., Mundius Rusticanus, Fidentius. At Mss. Vatic. et Gallic. necnon Conciliorum edttiones, Numidius, Rusticiamus, Fidentianus. Quanquam in Rusticiano haud ita consentiunt: nam plerique Cdd. hoc loco, Rusticus; postea autem in Rescripto Innocentii, quæ est hic Epistola 181 habent, Rusticiano.

2 Mss. Gallic. et unus e Vatic. scriptum hic habent, Antoninus. At in epist. 181, Antonio.

3 Concil. Editiones, Publicanus.

Sic Mss. constanter. At Edd., Panthonius.

5 Bad.Am.Er. et Lov.,Animus. Conc. Edd., Avimus.Mss. porro episcopi hujus nomen hic prætermittunt ; sed in Epist. 181 restituunt Ambivio vel Ambibio.

Recognita ad cb. ff. gg. rm. th. vc. duos v. Am Bad. Er. Lov.

(a) Alias 90 quæ autem 175 erat, nunc 239. Script. an. 416.

:

NUS, CRISPULUS, VICTOR, alius VICTOR, LEUCIUS 3, MARIANUS, FRUCTUOSUS, FAUSTINIANUS, QUOD VULTDEUS, CANDORIUS, MAXIMUS, MEGASIUS, RUSTICUS, RUFINIANUS, PROCULUS, SEVERUS, THOMAS, JANUARIUS, OCTAVIANUS, Prætextatus, SIXTUS, QUOD VULTDEUS, PENTHADIUS, QUODVULTDEUS, CYPRIANUS, SERVILIUS, PELAGIANUS, MARCELLUS, VENANTIUS, DIDYMUS, SATURNINUS, BIZACENUS, GERMANUS, GERMANIANUS, INVENTIUS, MAJORINUS, INVENTIUS, CANDIDUS, CYPRIANUS, EMILIANUS, ROMANUS, AFRICANUS, MARCELLINUS, et cæteri qui in concilio ecclesiæ Carthaginensis adfuimus.

1. Cum ex more ad Carthaginensem ecclesiam solemniter venissemus, atque ex diversis causis congregata ex nobis synodus haberetur, compresbyter noster Orosius nobis litteras sanctorum fratrum et consacerdotum nostrorum dedit Herotis 10 et Lazari, quarum formam his constituimus esse subdendam. His ergo lectis, Pelagium et Celestium auctores argui 11 nefarii prorsus, et ab omnibus nobis anathemandi 12 erroris advertimus. Unde factum est ut recensendum peteremus; quid ante ferme quinquennium super Celestii nomine hic apud Carthaginem fuerit agitatum. Quo recitato, sicut ex subditis advertere poterit Sanctitas tua, quamvis et judicatio manifesta constaret, qua illo tempore episcopali judicio excitum hoc tantum vulnus ab Ecclesia videretur : nihi lominus tamen id communi deliberatione censuimus, hujusmodi persuasionis auctores, quamvis et ad presbyterium idem Celestius

Apud Bad. Am. Er. Lov., Posthumanus. In Ms. Victor., Postumanius; in uno e Vatic., Pontinianus ; in ; Aliis Cdd., Posthumianus.

2 Sic in Mss. At in Edd. scribitur, Trispulus.

3 Unus e Vatic. Mss. constanter, Leontius.. Gcrm, vero habet hic tantum, Eleutius. Mox omnes Mss., Marianus, pro quo Edd., Macianus vel Macinus.

Sic omnes Mss. constanter. Ad Bad. Am. Er. et Lov., Megarius, Rusticus, Rufianus, Proculianus Thomas, prætermisso Severi nomine, quod in omnibus Mss. exhibetur. Ex his etiam nonnulli habent hic, Rusticius; sed in epist. 181, Rustico.

Mss. Gallic. hic, Prætextius, Sextius. At in Epist. 181 concordant cum Edd.

Sic Mss. constanter, excepto codice Rem. Ecclesiæ, quo scribitur Pelaianus. At in vulgatis, Pelagius.

Edd., Tiazacenus. Unus e Vatic. Mss., Bizatenus. Alter cum Gallic. nostris, Bizacenus.

Mss. Vatic. duo, Viventius. Gallic tres, Invenitus, Majorinus, Inventinus, qui tamen in Epist. 181 utroque loco habent scriptum. Invenito. Porro in Concil. Editionibus Juventius bis legitur.

In Edd. de est et cæleri, quod quidem in Vatic. et Gallic. Mss. reperitur.

10 Mss. Vatic. habent Anerotis. Edd. Concil., Averothis. Bad. Am. Er. et Lov., Herodis. Sed verius Gallic. Mss., Herotis. Erat hic Arelatensis; Lazarus vero, Aquensis in Gallia episcopus qui ambo suis pulsi sedibus cum in Palæstinam venissent, libellum contra Pelagium et Celestium Primati dederunt, Eulogio videlicet Casareensi, cujus auctoritate Diospolitana synodus an. 415 celebrata fuit.

11 Ita in omnibus Gallic. Mss. At in Edd. de est argui. 12 Edd., anathematizandi; et infra, anathematizarint, ipsos anathematizari, etc. At Gallic. Mss. constanter anathemandi, anathemaverint et anathemuri; quam veterem lectionem probat Claudius Salmasius, not. in Tertull. lib. de Pallio, c. 3, ad illud animata stamina volves; ubi restitui vult, nemata, ex verbo nemare, quod fit a græco néma ; sicuti a plasma plasmare, a chrisma chrismare, a sagma sagmare; quo pactp etiam Veteres observat dixisse ab anathema anathemare hanc lectionem alibi retinuerunt Lov. Er., etc.

postea pervenisse dicatur, nisi hæc apertissime enathemaverint, ipso anathemari oportere, ut si ipsorum non potuerit, saltem eorum qui ab eis decepti sunt vel decipi possunt, cognita sententia quæ in eos lata est, sanitas procuretur.

2. Hoc itaque gestum, domine frater, sanctæ Charitati tuæ intimandum duximus, ut statutis nostræ mediocritatis etiam apostolice Sedis adhibeatur auctoritas, pro tuenda salute multorum, et quorumdam perversitate etiam corrigenda. Id enim agunt isti damnabilibus disputationibus suis, ut non defendendo, sed potius in superbiam sacrilegam extollendo liberum arbitrium, nullum relinquant locum gratiæ Dei, qua christiani sumus, qua et ipsum nostræ voluntatis arbitrium vere fit liberum, dum a carnalium concupiscentiarum dominatione liberatur, dicente Domino, Si vos filius liberaverit, tunc vere liberi eritis (Joan. vш, 36); quod auxilium fides impetrat, quæ est in Christo Jesu Domino nostro 1. Isti autem asserunt, sicut a fratribus qui etiam eorum libros legerunt, cognovimus, in eo Dei gratiam deputandam, quod talem hominis instituit creavitque naturam, quæ per propriam voluntatem legem Dei possit implere, sive naturaliter in corde conscriptam, sive in litteris datam eamdem quoque legem ad gratiam Dei pertinere, quod illam Deus in adjutorium hominibus dedit (Isai. VIII, 20, sec. LXX).

3. Illam vero gratiam qua, ut dictum est, christiani sumus,cujus Apostolus prædicator1 est,dicens, Condelector enim legi Dei secundum interiorem hominem: video autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meæ, et captivantem me sub lege peccati, quæ est in membris meis. Miser ego homo ! quis me liberabit de corpore mortis hujus? Gratia Deiper Jesum Christum Dominum nostrum (Rom. vii, 22-25), nolunt omnino cognoscere; sed nec aperte quidem oppugnare audent: sed quid aliud agunt, cum hominibus animalibus non percipientibus quæ sunt Spiritus Dei (I Cor.1,14) persuadere non cessant, ad operandam perficiendamque justitiam et Dei mandata complenda solam sibi humanam sufficere posse naturam ? non attendentes quod scriptum est, Spiritus adjuvat infirmitatem nostram (Rom. vш, 26); et, Non volentis, neque currentis, sed miserentis est Dei (Id. 1x, 16); et quod unum corpus sumus in Christo, singuli auLem alter alterius membra ; habentes dona diversa secundum gratiam quæ data est nobis (Id. x11,5,6); et, Gratia Dei sumid quod sum, et gratia ejus in me vacua non fuit, sed abundantius omnibus illis laboravi; non ego autem, sed gratia Dei mecum ; et, Gratias Deo, qui dedit nobis victoriam per Dominum nostrum Jesum Christum (1 Cor. xv, 10,57); et, Non quia idonei sumus cogitare aliquid quasi ex nobismet,ipsis;sed sufficientia nostra ex Deo est (I Cor. 1, 5); et Habemus thesaurum istum in vasis fictilibus,

1 Mss. Corb. et Cerm. omittunt : Quod auxilium fides impetrat quæ est in Christo Jesu Domino nostro. 2 Mss. tres Gallic. Tessis est.

« PredošláPokračovať »