renda. Sed si veritas taceretur, non solum nemo non ad vos pertineat, in regno vestro quis velit esse fuerat ejus silentio liberandus, sed multi etiam il- sive religiosus, sive sacrilegus : quibus dici non polorum seductione perdendi : si autem veritatis test, Non ad vos pertineat, in regno vestro quis velit prædicatione furor eorum ad sæviendum provoca- pudicus essa, quis impudicus ? Cur enim cum daretur, aliquibus liberatis nostrisque firmatis, rursus tum sit divinitus homini liberum arbitrium, adula sequenda veritate formido impediret infirmos. leria legibus puniantur, et sacrilegia permittantur ? Cum igitur his angustiis affligeretur Ecclesia, quis- An fidem non servare levius est animam Deo, quam quis existimat omnia potius sustinenda, quam feminam viro ? aut si ea quæ non contemptu, sed Dei auxilium, ut per christianos imperatores ferre- ignorantia religionis committuntur, mitius vinditur, fuisse poscendum, parum attendit non bonam canda, numquid ideo negligenda sunt ? de hac negligentia reddi potuisse rationem.

CAPUT VI. — 21. Melius est quidem (quis dubitaCAP. V. - 19. Quod enim dicunt qui contra suas verit) ? ad Deum colendum doctrina homines duci, impietates legesjustas institui nolunt, non petiisse a quam pænæ timore vel dolore compelli:sed non quia regibus terræ Apostolos talia, non considerant aliud isti meliores sunt, ideo illi qui tales non sunt, neglifuisse tunc tempus, et omnia suis temporibus agi. gendi sunt. Multis enim profuit (quod experimentis Quis enim tunc in Christum crediderat imperator, probavimus et probamus) prius timore vel dolore qui ei pro pietate contra impietatein leges ferendo cogi, ut postea possent doceri, aut quod jam verbis serviret, quando adhuc illud propheticum comple

didicerant, opere sectari. Proponunt nobis quidam batur, Quare fremuerunt gentes, et populi meditati

sententiam cujusdam sæcularis auctoris, qui dixit: sunt inania 7 Astiterunt reges terræ, et principes

Pudore et liberalitate liberos convenerunt in unum adversus Dominum, et adver

Retinere, satius esse credo, quam metu.

(Terent. in Adelph. act. 1, scen. 1.) sus Christum ejus: nondum autem agebatur, quod paulo post in eodem psalmo dicitur, Et nunc reges

Hoc quidem verum est; sed sicut meliores suntquos intelligite; erudimini qui judicalis terram. Servile dirigit amor,ita plures suntquos corrigit timor. Nam Domino in timore, et exsultate ei cum tremore (Psal.

ut de ipso auctore istis respondeatur, apud illum II, 1, 2, 10, 11). Quoinodo ergo reges Domino ser

etiam legunt : viontin timore, nisi ea quæ contra jussa Domini

Tu nisi malo coactus, reste facere nescis. fiunt, religiosa severitate prohibendo atque plec- Porro autem Scriptura divina, et propter illos metendo? Aliter enim servit, quia homo est ; aliter, liores dixit, Timor non est in charitate ; sed perquia etiam rex est : quia homo est, ei servit vivendo fecta charitas foras mittil timorem (Joan. iv, 18); fideliter ; quia vero etiam rex est, servit leges justa et propter hos inferiores, qui plures sunt, ait, Verbis præcipientes et contraria prohibentes convenienti non emendabitur servus durus ; si enim et intellevigore sanciendo. Sicut servivit Ezechias, lucos et xerit, non obediet (Prov. xxix, 19). Cum dixit, vertempla idolorum, et illa excelsa quæ contra præcepta bis eum non emendari, non eum jussit deseri, sed Dei fuerant constructa destruendo (IV Reg. x6111, 4): tacite admonuit unde debeat emendari : alioquin sicut servivit Josias,talia et ipse faciendo (Ibid.,xxi, non diceret, Verbis non emendabitur ; sed tantum. 4,5):sicut servivit rex Ninivitarum, universam civi- modo diceret, Non emendabitur. Alio quippe loco tatem ad placandum Dominum compellendo (Jonæ dicit non solum servum, sed etiam filium indisci. 11, 6-9): sicut servivit Darius, idolum frangendum in plinatum plagis esse coercendum; et magno fructu: potestatem Danieli dando, et inimicos ejus leonibus nam, Tu quidem, inquit, percutis eum virga; aniingerendo (Dan. xiv, 21, 41): sicut servivit Nabucho- mam vero ejus liberabis a morte (Td. xxi, 14); et donosor, de quo jam diximus, omnes in regno suo aljbi dicit, Qui parcit baculo, odit filium suum (Id. positos a blasphemando Deo lege terribili prohiben- XIII, 24). Da enim qui recta fide veroque intellectu, do (Id. 111, 96). Io hoc ergo serviunt Domino reges, tolis animæ suæ viribus dicat, Sitivit anima mea ad in quantum sunt reges, cum ea faciunt ad servien- Deum vivum ; quando veniam, et apparebo ante fadum illi, quæ non possunt facere nisi reges. ciem Dei (Psal. xli, 3)? et huic tali, non solum tem

20. Cum itaque nondum reges Domino servirent poralium poenarum, vel imperialium legum, sed nec temporibus Apostolorum, sed adhuc meditarentur gehennarum timor est necessarius, cui tam desideinania adversus Dominum et adversus Christum rabile bonum est adhærere Deo, ut non solum ab ejus, ut Prophetarum prædicta omnia complerentur, illa felicitate alienari, tanquam magnum supplinon utique tunc possentimpietates legibus prohibe- cium perhorrescat, verum etiam differri moleste ri, sed potius exerceri. Sic enim ordo temporum vol- ferat. Sed tamen antequam dicant boni filii, Concuvebatur,ut et Judæi occiderent prædicatores Christi, piscentiam habemus dissolvi, et esse cum Christo putantes se officium Deo facere, sicut prædixerat (Philipp. 1, 23) ; multi prius, tanquam mali servi et Christus (Joan. XVI, 2), et Gentes fremerent adversus quodammodo improbi fugitivi, ad Dominum suum Christianos, et omnes patientia martyrum vinceret. temporalium flagellorum verbere revocantur. Postea vero quam cæpit impleri quod scriptum est, 22. Quis enim nos potest amplius amare quam El adorabunt eum onines reges terræ ; omnes gentes Christus, qui animam suam posuit pro ovibus suis servient illi (Psal. LXXI, 11); quis mente sobrius re- (Joan. X, 15) ? Et tamen cum Petrum et alios Aposgibus dicat, Nolite curare in regno vestro a quo

tolos solo verbo vocasset, Paulum prius Saulum, teneatur vel oppugnetur Ecclesia Domini vestri,

Ecclesiæ suæ postea magaum ædificatorem, sed horrendum autea vastatorem, non solum voce com- jubet convivas, postea cogi : nam cum ei servi sui pescuit, verum etiam potestate prostravit, atque ut respondissent, Domine, factum est quod jussisti, et infidelitatis tenebris sævientem ad desiderandum adhuc est locus ; Erite, inquit, in vias el sepes, et lumen cordis urgeret prius corporis cæcitate per- quoscumque inveneritis, cogite intrare (Luc. xiv, cussit. Si pena illa non esset, non ab ea postmo- 22, 23). In illis ergo qui leniter primo adducti sunt, dum sanaretur: et quando apertis oculis nihil vide. completa est prior obedientia ; in istis autem qui bat, si eos salvos haberet, non ad impositionem coguntur, inobedientia coercetur: nam quid est, manus Ananiæ, ut eorum aperiretur obtulus, tan- cogite intrare, cum primo dictum esset, adducite, quam squamas, quibus clausus fuerat, inde ceci- et responsum esset, Factum est quod jussisti, et disse Scriptura narraret (Act. ix, 1-18). Ubi est quod adhuc est locus ? Si miraculorum terroribus cogenisti clamare consueverunt: Liberum est credere, dos voluisset intelligi; magis ad eos qui prius vovel non credere ? cui vim Christus inlulit? quem cati sunt, divina miracula multa facta sunt, maxime coegit ? Ecce habent Paulum apostolum ; agnoscant ad Judæos de quibus dictum est Judæi signa petunt in eo prius cogentem Christum, et postea docentem (I Cor. I, 22): in ipsis quoque Gentilibus talia temprius ferientem, et postea consolantem. Mirum est poribus Apostolorum miracula Evangelium comautem quomodo ille qui pæna corporis ad Evange- mendaverunt, ut si talibus cogijuberentur, priores, lium coactus intravit, plus illis omnibus qui solo ul dixi, potius convive coacti esse merito credeverbo vocati sunt, in Evangelio laboravit (I Cor. xv, rentur. Quapropter, si potestate quam per religio10); et quem major timor compulit ad charitatem, nem ac fidem regum, tempore quo debuit, divino ejus perfecta charitas foras misit timorem.

munere accepit Ecclesia, hi qui inveniuntur in viis 23. Cur ergo non cogeret Ecclesia perditos filios et in sepibus, id est in hæresibus et schismatibus, ut redirent, si perditi filii coegerunt alios ut peri- cogunturintrare; non quia coguntur reprehendant, rent? Quamvis etiam illos quos non coegerunt, sed sed quo cogantur, attendant. Convivium Domini, tantummodo seduxerunt, si per terribiles sed salu- unitas est corporis Christi, non solum in Sacramento bres leges in ejus gremium revocentur, blandius altaris, sed etiam in vinculo pacis. De ipsis sane pia mater amplectitur, et de illis multo amplius possumus verissime dicere quod neminem cogant quam de his quos nunquam perdiderat, gratulatur. ad bonum: quoscumque enim cogunt, non cogunt Annon pertinet ad diligentiam pastoralem, etiam nisi ad malum. illas oves quæ non violenter ereptæ, sed blande CAPUT VII. - 23. Verumtamen antequam istæ leniterque seductæ, a grege aberraverint, et ab alie- leges quibus ad convivium sanctum coguntur in. nis ceperint possideri, inventas ad ovile domini- trare, in Africam mitterentur, nonnullis fratribus cum, si resistere voluerint, flagellorum terroribus, videbalur, in quibus et ego eram, quamvis Donavel etiam doloribus revocare: præsertim quoniam

tistarum rabies usquequaque sæviret, non esse si apud fugitivos servos et prædones fecunditate petendum ab imperatoribus ut ipsam hæresim jubemultiplicentur, plus habet juris quod in eis domi- rent omnino non esse, pænam constituendo eis qui nicus character agnoscitur ; qui in eis quos susci- in illa esse voluissent; sed hoc potius constituepimus, nec tamen rebaptizamus, minime violatur ? rent, ut eorum furiosas violentias non paterentur Sic enim error corrigendus est ovis, ut non in ea

qui veritatem catholicam vel prædicarentloquendo, corrumpatur signaculum Redemptoris. Neque enim, vel legereat constituendo. Quod eo modo fieri ali. si quisquam regio charactere a signato desertore quatenus posse arbitrabamur, si legem piissimæ signetur, et accipiant: indulgentiam, atque ille re

memoriæ Theodosii, quam generaliter in omnes deat ad militiam, ille autem esse in militia, in qua

hæreticos promulgavit, Ut quisquis eorum episconondum erat, incipiat; in aliquo eorum character pus vel clericus ubilibet esset inventus, decem libris ille rescinditur, ac non potius in ambobus agnos

auri multaretur, expressius in Donatistas, qui se citur, et honore debito, quoniam regius est, appro

negabant hæreticos, ita confirmarent, ut aon om. batur. Quia ergo non possunt malum esse ostendere nes ea multa ferirentur, sed in quorum regionibus quo coguntur, nec ad bonum se cogi oportere con- aliquas violentias a clericis, vel a Circumcellionibus, tendunt. Sed a Christo coactum ostendimus Pau- vel populis eorum, Ecclesia catholica pateretur: ut lum: imitatur itaque Ecclesia in istis cogendis Do

scilicet post protestationem Catholicorum qui fuis. minum suum, quæ prius ut neminem cogeret

sentista perpessi, jam cura ordinum ad persolvenexspectavit, ut de fide regum atque gentium pre

dam multam episcopi sive ministri cæteri tenerendicatio prophetica compleretur.

tur. Ita enim existimabainus eis territis, et nihil 24. Etiam hinc enim non absurde intelligitur illa

tale facere audentibus, posse libere doceriet teneri apostolica sententia, ubi Paulus beatus dicit: Parati

catholicam veritatem, ut ad eam cogeretur nemo, ulcisci omnem inobedientiam, cum completa fuerit

sed eam qui sine formidine vellet, sequeretur, ne prior obedientia vestra (Il Cor. x, 6). Unde et ipse

falsos et simulatores catholicos haberemus.Et quamDominus ad magnam cænam suam prius adduci vis aliis fratribus aliud videretur, jam ætate gra

vioribus, vel multarum civitatum et locorum exem1 Mss. decem : Atque infidelitatis tenebris sævientem,

pla cernentibus, ubi firmamet veram catholicam ut ad desiderandum lumen cordis surgeret.

· Edd., accipiat. Mss. vero, accipiant, scilicet, qui si. 1 Sic unus e Vatic. Mss. Alter. narrantibus. Edd. augnat et qui signatur.

tem, currentibus.

videbamus, quæ tamen ibi talibus beneficiis Dei cicatricibus, suis tam multis, tam ingentibus, tam constituta esset atque firmata, dum per priorum im- recentibus, non frustra famam mortuum se nunperatorum leges ad communionem homines catholi- tiasse monstravit. cam cogerentur ; obtinuimus tamen ut illud potius 28. Auxilium ergo petivit ab imperatore chrisquod dixi, abimperatoribus peteretur : decretum est tiano, non tam sui ulciscendi causa, quam tuendæ in concilio nostro (a),legati ad Comitatum missi sunt. Ecclesiæ sibi creditæ. Quod si prætermisisset, non

26. Sed Dei major misericordia, qui sciret ha- ejus fuisset laudanda patientia, sed negligentia merum legum terror et quædam medicinalis molestia rito culpanda. Neque enim et apostolus Paulus viquam multorum esset pravis vel frigidis animis tæ suæ transitoriæ consulebat, sed Ecclesiæ Dei, necessaria, et illi duritiæ quæ verbis emendari non quando contra illos qui eum occidere conspiraverant, potest, sed tamen aliquantula severitate disciplina consilium illorum tribuno ut proderetur effecit : potest, id egit ut legati nostri quod susceperant, unde factum est ut eum ad locum quo fuerat perobtinere non possent. Jam enim nos prævenerant ducendus, deduceret miles armatus, ne illorum paex aliis locis quædam episcoporum querelæ gra- teretur insidias (Act. xxIII, 17-32). Romanas etiam vissimæ, qui mala fuerant ab ipsis multa perpessi leges implorare minime dubitavit, civem Romanum et a suis sedibus exturbati; præcipue horrenda et se esse proclamans, quos tunc affligi verberibus incredibilis cædes Maximiani episcopi catholici Ec- non licebat (Id. xxII, 25): itemque ne Judæis eum clesiæ Bagaiensis'effecit ut nostra legatio jam quid interimere cupientibus traderetur, Cæsaris popos. ageret non haberet. Jam enim lex fuerat promul- cit auxilium (Id. xxv, 11), Romani quidem princigata, ut tantæ immanitatis hæresis Donatistarum, pis, sed non christiani. Ubi satis ostendit quid facere cui crudelius parci videbatur quam ipsa sæviebat, postea deberent Christi dispensatores, quando imnon tantum violenta esse, sed omnino esse non si- peratores christianos periclitante Ecclesiæ reperineretur impune: non tamen supplicio capitali, prop- rent. Hinc ergo factum est ut Imperator religiosus ter servandam etiam circa indignos mansuetudinem et pius, perlatis in notitiam suam talibus causis, christianam, sed pecuniariis damnis propositis, et mallet piissimis legibus illius impietatis errorem in episcopos vel ministros eorum exsilio consti- omnino corrigere, et eos qui contra Christum Christi tuto.

signa portarent, ad unitatem catholicam terrendo 27. Supradictum quippe episcopum Bagaiensem, et coercendo redigere, quam sæviendi tantummodo quoniam apud ordinariam judicem, dicta inter par- auferre licentiam, et errandiac pereundi relinquere. tes sententia, obtinuerat basilicam (6), quam illi, 29. Jam vero cum ipsæ leges venissent in Africam, cum catholica esset, invaserant, stantem ad altare præcipue illi qui quærebant occasionem, aut sæirruentes horrendo impetu et furore crudeli, fus- vitiam furentiuin metuebant, aut suos verecundatibus et cujuscemodi telis, lignis denique ejusdem bantur offendere, ad Ecclesiam continuo transie. altaris effractiimmuniter ceciderunt; pugione etiam runt. Multi etiam qui sola illic a parentibus tradita percusserunt in inguine; quo vulnere sanguis ef- consuetudine tenebantur, qualem vero causam ipsa fluens eum exanimem redderet, nisi ei ad vitam ma- hæresis haberet nunquam antea cogitaverant, pun. jor sævitia eorum profuisset. Nam cum graviter quam quærere et considerare voluerant, mox ubi sauciatum per terram insuper traherent, exundanti cæperunt advertere, et nihil in ea digaum invenire venæ pulvis obstrusus sanguinem abstinuit, cujus propter quod tanta danna paterentur, sine ulla effusione ibat in mortem. Deinde cum ab eis tan- difficultate catholici facti sunt: docuit enim eos dem relictum, nostri cum psalmis auferre tentarent, sollicitudo, quos negligentes securitas fecerat. Isilli ira ardentiore succensi, eum de portantium ma- lorum autem omnium præcedentium auctoritatem nibus abstulerunt, male multatis fugatisque Catho- et persuasionem secuti sunt multi, qui minus idonei licis, quos ingenti multitudine superabant, et fa- erant per seipsos intelligere quid distaret inter Donacile sæviendo terrebant. Indein quam lam turrem le- tistarum errorem, et catholicam veritatem. vatum, jam defecisse arbitrantes, cum ille ad- 30. Ita cum magna agmina populorum vera mahuc viveret, adjecerunt. Sed quodam molli aggere ter in sinum gaudens reciperet, remanserunt turbe exceptus, et a quibusdam nocte transeuntibus per duræ, et in illa peste infelici animositate sistentes, lucernam conspectus, agnitus atque collectus, et Ex his quoque pluriini simulando communicaad religiosam domum apportalus, adhibita magoa verunt, alii paucitate latuerunt. Sed illi qui simucura, post multos dies ab illa desperatione recre- labant, paulatim assuescendo et prædicationem atus est: occisum eum tamen fama scelere Dona- veritatis audiendo, maxime post collationem et dististarum etiam trans mare nuntiaverat, quo postea, putationem quæ inter nos et episcopos eorum apud quam venit, et vita ejus inopinatissima apparuit, Carthaginem fuit, ex magna parte correcti sunt.

In quibusdam vero locis, ubi pertinacior et impa1 In excusis, Vagiensis. In Mss. aliquot, Vaginensis. catior prævaluit multiludo, cui resistere non poIn aliis plerisque, Vagaiensis : scilicet mutato B in V;

terant pauciores quorum erat melior de commucum scribendum sit, Bagaiensis. Consule not. in epist.

nione sententia, aut turbæ auctoritati paucorum 88; n. 8, et lib. 3 cont. Cresconium, c. 43.

Lov., sanguine obtinuil. Bad. Am. et Er., sanguinem potentiorum subditæ in malam partem obtempeoblinuit. At Mss. prope omnes, sanguinem abstinuit.

rarunt, aliquanto diutius laboratum est. Ex his sunt (a) Carthagin. an. 404, die 26 junii. (0) Fundi Calvianensis : lib. 3 cont., Crescon., c. 43. in quibus adhuc laboratur, in quo labore multa Ca

tholici, et maxime episcopi et clerici horrenda et tanti furoris auderent : horum ergo populorum dura perpessi sunt, quæ commemorare longum est; congregationes per plurimas Africæ regiones ab illa quando quorumdam et oculi exstincti sunt, et cu- perditione liberatorum, si sub uno conspectu ri. jusdam episcopi manus et lingua præcisa est; non- deres ; tunc diceres nimiæ fuisse crudelitatis, si dum nulli etiam trucidati sunt. Taceo crudelissimas cæ- timerelur ne homines desperati, et istorum innudes, et domorum deprædationes, per nocturnas merabili multitudininulla æstimationecomparandi, aggressiones et incendia, non solum privatorum suis voluntariis ignibus cremarentur, isti in æterhabitaculorum, verum etiam ecclesiarum ; in quas num perdendi et sempiternis ignibus cruciandi reflammas non defuerunt qui et Codices dominicos linquerentur. mitterent.

33. Si enim duo aliqui in una domo babitarent, 31. Sed nos hujusmodi afflictos malis, consequens quam certissime sciremus esse ruituram, nobisque consolatus est fructus. Nam ubicumque a perditis id prænuntiantibus nollent credere, atque in ea maista commissa sunt, ibi ferventius atque perfectius nere persisterent; si eos inde possemus eruere vel unitas christiana profecit et uberius laudatur Do- invitos, quibus imminentem illam ruinam postea minus, qui donare dignatus est ut servi ejus pas- demonstraremus, ut redire ulterius sub ejus perisionibus suis lucrarentur fratres suos, et oves ejus culum non auderent, puto nisi faceremus, non immortifero errore dispersas in pacem salutis æternæ merito crudeles dijudicaremur. Porro si unus illosuo sanguine congregarent. Potens est Dominus rum nobis diceret, Quando intraveritis eruere nos, et misericors, quem quotidie rogamus ut etiam cæ- meipsum continuo trucidabo; alter autem necexire teris det poenitentiam, et resipiscant de diaboli quidem inde, nec erui vellet, sed neque necare se laqueis, a quo captivi tenentur secundum ipsius auderet; quid eligeremus,utrum ambos ruinæ opprivoluntatem (Il Tim. II, 26) : qui non quærunt nisi mendos relinquere, an uno saltem per misericordem unde nobis calumnientur, et retribuant mala pro nostram operam liberato, alterum non nostra culbonis;quia nec intelligere noverunt, quem circa eos pa, sed sua potius interire ? Nemo est tam infelix animum dilectionemque servemus, et quomodo qui non quid fieri in talibus causis oporteat, facileos velimus secundum Domini præceptum, quod lime judicet. Et de duobus hominibus, uno scilicet per Ezechielem prophetam pastoribus dedit, revo. perdito, et uno liberato similitudinem istam propocare errantes, et perditos invenire. (Ezech. XXXIV, 4). sui: quid ergo sentiendum est de quibusdam paucis

CAPUT VIII. 32. Ili autem, quod et alibi ali- perditis, et innumerabili multitudine populorum quando diximus, et quod nobis faciunt, sibi non liberatorum ? Non enim vel tot sunt illi homines imputant; et quod sibi faciunt, nobis imputant. qui sua voluntate pereunt, quod liberantur per istas Quis enim nostrum velit non solum aliquem illo- leges ab illa pestifera æternaque pernicie fundi,pagi, rum perire, verum etiam aliquid perdere ? Sed si vici, castella, municipia, civitates. aliter non meruit pacem habere domus David, nisi 34. Si autem diligentius rem de qua loquimur coAbsalon filius ejus in bello quod contra patrem gitemus, puto quod si plurimi essent in domo raigerebat, fuisset exstinctus, quamvis magna cura tura, et inde saltem unus liberari posset, atque id mandaverit suis ut eum quantum possent vivum cum facere conaremur, alii seipsos præcipitio necasalvumque servarent, ut esset cui pænitenti pater- rent, dolorem de cæteris nostrum, de unius saltem nusaffectus ignosceret; quid ei restitit, nisi perditum salute consolaremur; non tamen, ne seipsos alii flere, et sui regni pace acquisita suam mæstitiain perderent, perire universos nullo liberato permitconsolari (II Reg.XVIII, XX11). Sic ergo catholica mater, teremus. Quid igitur de opere misericordiæ, quod bellantibus adversus eum quibus aliis quam filiis pro vita æterna adipiscenda, et pæna æterna vi. suis, quia utique ex ipsa magna arbore quæ ramo- tanda, hominibus debemus impendere, judicanrum suorum porrectione toto orbe diffunditur, iste dum est; si pro salute ista non solum temporali, in Africa ramusculus fractus est, cum eos charitate sed etiam brevi, ad ipsum tempus exiguum libeparturiatutredeantad radicem sine qua veram vitam randa, sic nos hominibus subvenire, ratio vera et habere non possunt; si aliquorum perditione cæ- benigna compellit ? teros tam multos colligit, præsertim quia isti, non CAPUT IX. — 33. Quod autem nobis objiciunt, sicut Absalon casu bellico, sed spontaneo magis quod res eorum concupiscamus et auferamus; utiinteritu pereunt, dolorem materni cordis lenit el sa- nam catholici fiant, et non solum quæ dicunt sua, nat tantorum liberatione populorum. Quorum si sed etiam nostra, in pace nobiscum et charitate videas in Christi pace lætitias, frequentias, alacri- possideant! Usque adeo autem calumniandi cupitates, et ad hymnos audiendos et canendos, et ad

ditate cæcantur, ut non attendant quam sint inter verbum Dei percipiendum celebres hilaresque con- se contraria quæ loquuntur. Ipsi certe dicunt, et ventus, multorumque in eis cum dolore magno re- invidiosissime sibi conqueri videntur quod eos cordationem præteriti erroris, et cum gaudio con- in nostram communionem violento legum imperio siderationem cognitæ veritatis, et cum indignatione coarctamus : hoc utique nullo modo faceremus, si et detestatione mendacium magistrorum, quod mo- res eorum possidere vellemus. Quis avarus quærit do cognoscant de nostris Sacramentis quam falsa compossessorem ? quis dominandi cupiditate inflamjactaverint; multorum etiam in eis confessiones matus, vel fastu dominationis elatus desiderat haquod olim vellent esse catholici, nec inter homines bere consortem ? Ipsos certe attendant quondam