dem Dominum dicentem, Qui non crediderit condem- quas ad venerabilem senem Donatianum (a) decanabitur (Marc. XVI, 16): quia sicut eos renasci per vendi Judaismi disceptatione misisti, ad me ipse diministerium baptizantium, ita etiam credere per gnatus est mittere, atque ut eis responderem, pecorda et ora confitentium confitentur. Audeant tendo vehementius imperavit : quem veritus conergo dicere quod a justo Deo innocens condemna- temnere, ut possum Domino adjuvante respondeo ; bitur, si nullo vinculo peccati originalis innectitur. gratum existimans etiam Charitati tuæ, quod ad te 47. Si sermo iste prolixus est et onerosus occupa- scribendo, illi jubenti, quem pro suis meritis ambo tionibus tuis, da veniam ; quia ut hæc ad te scri- veneramur, obtemperare non renui. berem, et occupatus litteris tuis, indicibus erga nos 2. Christianos, maxime ex Gentibus venientes, benevolentiæ tuæ, tecum ista colloquerer, etiam judaizare non oportere Paulus apostolus docet, ubi ego vim feci interrumpendis occupationibus meis. ait, Dixi Petro coram omnibus, Si tu, cum sis Judæus, Si qua illos alia excogitare adversus fidem catholi- gentiliter et non judaice vivis, quemadmodum Gentes cam scieritis, et quæcumque adversus eos, ne domi- cogis judaizare ? Et secutus adjunxit :Nos natura Jam nici gregis infirma devastent, vos quoque fideli et dæi, et non ex Gentibus peccatores. Scientes autem quoplane pastorali dilectione disseritis,nota facite nobis niam non justificatur homo ex operibus Legis, nisi per Hæreticorum quippe inquietudine, ut Scripturas vi- fidem Jesu Christi, et nns in Jesu Christo credidimus, ut gilantius perscrutemur, unde, ne ovili Christi 00- justificemur per fidem Christi, et non ex operibus Legis ; ceant, eis possit occurri, tanquam de somno igna- quoniam ex operibus Legis non justificabitur omnis caro viæ nostra excitatur industria : ita per multiplicem (Galat. 11, 14-16). gratiam Salvatoris, etiam quod inimicus in perni 3. Non solum autem illa opera Legis, quæ sunt in ciem machinatur, Deus convertit in adjutorium ; veteribus sacramentis, et nunc revelato Testamento quoniam diligentibus Deum omnia cooperantur in Novo non observantur a Christianis, sicuti est cirbonum (Rom. yi, 28). Semper in Deo vivas memor cumcisio præputii, et sabbaticarnalis vacatio, et a nostri, frater charissime. quibusdam escis abstinentia, et pecorum in sacriEPISTOLA CXCV '(a). ficiis immolatio, et neomenia, etazymum, et cætera Hieronymus Augustino, gratulans illi quod hæreticorum hujusmodi ; verum etiam illud quod in Lege dictum omnium meruerit odium ; quod quidem gaudet sibi est, Non concupises (Exod. xx, 17) (quod utique et cum illo esse commune. Christianis nullus ambigit esse dicendum), non jusDomino sancto, ac beatissimo papæ AUGUSTINO, tificat hominem nisi per fidem Jesu Christi et graHIERONYMUS. tiam Dei per Jesum Christum Dominum nostrum. Omni quidem tempore Beatitudinem luam eo quo de- Idem ipse quippe dicit apostolus: Quid ergo dicemus ? cet honore neneratus sum, et habitantem in te dilexi Lex peccatum est ? Absit. Sed peccatum non cognovi, Dominum Salvatorem : sed nunc, si fieri potest, cumulo nisi per Legem : nam concupiscentiam nesciebam, nisi Ler aliquid addimus et plena complemus, ut absque tui no- diceret, Non concupisces. Occasione autem accepta, pecminis mentione ne unam quidem horam præterire patid- catum per mandatum operatum est in me omnem concu• mur ; qui contra flantes ventos ardore fidei perstitisti, piscentiam. Sine Lege enim peccatum mortuum est. Ego maluistique, quantum in te fuit, solns liberari de Sodo- autem vivebam aliquando sine Lege. Adveniente autem mis, quam cum pereuntibus commoravi. Scit quid dicam mandato peccatum revizit. Ego autem mortuus sum ; el prudentia tua. Macte virtute ; in orbe celebraris, Catho- inventum est mihi mandatum quod erat in vitam, hoc lici te conditorem antiquæ rursum fidei venerantur atque esse in mortem. Peccaluin enim occasione accepta per suspiciunt, et quod signum majoris gloriæ est, omnes mandatum fefellit me, et per illud occidit. Itaque Lez ha retici detestantur : et me pari persequuntur odio ; ut quidem sancta,et mandatum sanctum et justum et bonum. quos gladiis nequeunt, voto interficiant. Incolumem, et Quod ergo bonum est, mihi factum est mors 9 Absit. Sed mei memorem te Christi Domini clementia tueatur, do- peccatum ut appareat peccatum, per bonum mihi operamine venerande, et beatissime papa. tum est mortem ; ut fiat supra modum peccatum pecEPISTOLA CXCVI ** (b). cans per mandatum Scimus enim quia Lex spiritualis Augustinus Asellico episcopo, docens quæ sit utilitas est ; ego autem carnalis sum, venundatus sub peccato. Mosaicæ legis, quam Judæorum more observare non Quod enim operor, ignoro ; non enim quod volo hoc licet Christianis : hos enim vere esse Israelitas juxta ago, sed quod odi illud facio. Si autem quod nolo hoc sensum spiritualem ; attamen istud nomen vulgo ipsis facio, consentio Legi, quoniam bona est (Rom. vii, 7-16). imponendum non esse. Pelagianos obiter notat in 4. Videmus itaque in his apostolicis verbis Legem damnabilem Judaismum incidisse. non solum non esse peccatum, sed etiam esse sanDomino beatissimo fratri et coepiscopo Asellico, ctam, et mandatum sanctum et justum et bonum, AUGUSTINUS, in Domino salutem. quo dictum est, Non concupisces. Sed peccatum per CAPUT PRIMUM. - 1. Litteras Sanctitatis tuæ, bonum fallit, et per illud occidit eos qui eum sint car nales, putantsuis viribus Legem spiritualem se posCollata cum c. mr, tt. duobus vd. sex v. Am, Bad. Er. Lov. se complere ; et per hoc fiunt non solum peccato. ** Recensita ad a bg. bl. c. ce, ff. g. gv. 1. n. r. rm. res quod essent, etiamsi Legem non accepissent, 8. vc. duos sb. duos t. quatuor v. Am, Bad. Er. Lov. (a) Alias 25 : quæ autem 195 erat, nunc in Appendice sed etiam prævaricatores, quod non essent nisi est 14. Scripta forte an. 418. Legem accepissent : sic enim alio loco dicit, Ubi Les (6) Alias 200 : quæ autem 196 erat, nunc in Appendice est 14. Scripta exeunte ap. 518. (a) Primatem Bizacenæ provinciæ. non est, nec prævaricatio (Id. ¡v, 15). Lex ergo subintravit, sicut alibi ipse testatur, ut abundaret delictum. Ubi autem abundaret dilectum superabundavit et gratia (Id., v, 20). CAPUT II. 5. Hæc est igitur utilitas Legis, quia ostendit hominem sibi ipsi, ut sciat infirmitatem suam et videat quemadmodum per prohibitionem augeatur potius carnalis concupiscentia quam sanetur. Appetuntur enim ardentius quæ vetantur, dum id quod spiritualiter jubetur, carnalis observare compellitur. Ut autem sit spiritualis, qui Legem impleat spiritualem, non fit ipsa Lege, sed gratia; hoc est, non imperio, sed beneficio; non jubente littera, sed juvante Spiritu. Incipit autem homo secundum gratiam in interiori homine renovari (II Cor. iv, 16), ut mente agat quod amat, nec carni consentiat agenti quod odit ; id est, non ut si omnino non concupiscat, sed ut post concupiscentias suas non eat. Quod quidem tam magnum est, ut si omnimodo fieret, et quamvis insint, dum sumus in corpore mortis hujus, desideria peccati, si nulli eorum tamen adhiberemus assensum, non esse unde diceremus Patri nostro qui est in cœlis: Dimitte nobis debita nostra (Matth. vi, 12). Nec tame n ideo tales jam essemus, quales erimus cum mortale hoc induerit immortalitatem: tunc enim non solum nulli desiderio peccati obediemus, sed nulla erunt desideria talia, quibus non obedire jubeamur. 6. Nunc ergo ubi dicitur, Jam non ego operor illud, sed id quod in me habitat peccatum (Rom. vii, 17), de concupiscentia carnis dicitur, quæ operatur in nobis motus suos, etiam quando eis non obedimus, dum non regnat peccatum in nostro mortali corpore ad obediendum desideriis ejus, nec exhibemus membra nostra arma iniquitatis peccato (Id., vı, 12, 13): in qua justitia nondum consummata perseveranter proficientes, ad ejus consummationem quandoque veniemus, ubi peccati concupiscentia non cohibenda atque frenanda, sed nulla sit. Hoc enim Lex posuit dicendo, Non concuspisces,non quod hic valeamus, sed ad quod proficiendo tendamus. Verum hoc fit non Lege quæ hoc imperat, sed fide quæ hoc impetrat; non littera qua jubetur, sed Spiritu quo donatur : non ergo meritis operantis hominis, sed largientis gratia Salvatoris. Utilitas itaque Legis est, ut hominem de sua infirmitate convincat, et gratiæ medicinam quæ in Christo est, implorare compellat. Omnis enim qui invocaverit nomen Domini, salvus erit (Joel 11, 32, et Act. 11, 21). Quomodo ergo invocabunt, in quem non crediderunt ? quomodo credent, quem non audierunt? Unde paulo post dicit : Igitur fides ex auditu; auditus autem per verbum Christi. 7. Quæ cum ita sint, qui se Israelitas esse carnaliter gaudent, et præter gratiam Christi, in Lege gloriantur, ii sunt de quibus item Apostolus ait quod ignorantes Dei justitiam, et suam volentes constituere, justitiæ Dei non sunt subjecti (Rom. x, 14, 17, 3). Dei quippe dixit justitiam, quæ homini ex Deo est; suam vero, quam putant sibi sufficere ad facienda mandata sine adjutorio et dono ejus qui Legem dedit. His autem similes sunt, qui cum profiteantur se esse christianos, ipsi gratiæ Christi sie adversantur, ut se humanis viribus divina existiment implere mandata ; ac sic etiam ipsi ignorantes Dei justitiam, et suam volentes constituere, justitiæ Dei non sunt subjecti,et non quidem nomine, sed tamen errore judaizant. Hoc genus hominum capita sibi invenerat Pelagium et Celestium, impietatis hujus assertores acerrimos: qui recenti judicio Dei per diligentes et fideles servos ejus etiam catholica communione privati sunt, et propter cor impœnitens adhuc in sua damnatione persistunt. 8. Quisquis ab isto carnali et animali, atque ideo non immerito reprehensibili atque damnabili Judaismo esse quærit alienus, non solum veteres illas observationes a se facere debet alienas, quæ jam revelato Testamento Novo, posteaquam venerunt ea quæ per illas significabuntur esse futura, procul dubio esse necessariæ destiterunt, ut non judicetur in cibo et potu, etin parte dici festi et neomeniæ et sabbatorum,quod est umbra futurorum (Coloss. 11, 16, 17): verum etiam illa quæ in Lege ita præcepta sunt, ut valeant ad informandos mores fidelium (id est, ut abnegantes impietatem et sæculares cupiditates, temperanter et juste et pie vivamus in hoc sæculo [Tit. 11, 12]; unde est etiam hoc quod ex Lege maxime commendandum elegit Apostolus, Non concupisces, et quæcumque de Deo et proximo diligendo sine ullis figuris sacramentorum præcipiuntur in Lege,in quibus duobus præceptis etiam ipse Dominus Christus dicit totam Legem Prophetasque pendere [Matth. xxII, 40]), sic accipit, sic amplectitur, sic observanda esse non dubitat, ut quidquid in eis proficit non sibi tribuat, sed gratiæ Dei per Jesum Christum Dominum nostrum. CAPUT III. - 9. Verumtamen cum quisque isto modo fuerit verus germanusque Christianus, utrum etiam Judæus aut Israelita dicendus sit, merito quæ ritur. Quod quidemsi non carne, sed spiritu hocesse intelligitur, non debet ipsum nomen sibi in consuetudine sermonis imponere, sed spirituali intelligentia retinere,ne propter ambiguitatem vocabuli, quam non discernit quotidiana locutio, illud profiteri videatur quod est inimicum nomini christiano. Hanc autem quæstionem, id est, utrum qui Christianus est, etiam Judæus vel Israelita possit intelligi, idem beatus nobis aperit et dissolvit apostolus,ubi dicit: Circumcisio quidem prodest,si Legem custodias: si autem prævaricator Legis sis, circumcisio tua præputium facta est. Si igitur præputium justitias Legis custodiat, nonne præputium ejus in circumcisionem reputabitur, et judicabit quod ex natura est præputium, Legem perficiens, te qui per litteram et circumcisionem prævaricator Legis es? Non enim qui in manifesto Judæus est, neque quæ in manifesto in carne est circumcisio; sed qui in abscondito Judæus est, et circumcisio cordis, quæ spiritu est, non littera, cujus laus non ex hominibus, sed ex Deo est (Rom. 11, 25, 29). Cum igitur audiamus Apostolum Christi commen. dantem nobis Judæum in abscondito, non carnis ** circumcisione, sed cordis, et spiritu, non littera ; manifesto, sed in abscondito ; nec laude ex homi. quis est iste, nisi Christianus ? nibus, sed ex Deo : ul sit unusquisque Christia10. Sic itaque sumus Judæi, non carnaliter, sed nus,sicut non carnalis sed spiritualis Abrahæ filius; spiritualiter,quemadmodum sumus semen Abrahæ, ita non carnalis sed spiritualis Judæus, nec carna. non secundum carnem,sicut illi qui de ipso nomine lis sed spiritualis Israelita. Nam et de isto nomine carnali superbia gloriantur,sed secundum spiritum sic Apostolus loquitur : Non enim omnes qui ex Israel, fidei, quod non illi. Scimus enim nos fuisse pro- hi sunt Israel : neque qui sunt semen Abraham, ommissos, quando ei dixit Deus : Patrem multarum nes filii ; sed in Isaac vocabitur tibi semen : hoc est, gentium posui te (Gen. xvii, 4). Et quam multa de non ii qui filii carnis, hi filii Dei, sed filii promissiohac re dicat Apostolus novimus.Dicimus enim,inquit, nis deputantur in semen (1d. ii, 6 8). Nonne miraquoniam deputata est Abrahæ fides ad justitiam. Quo- bilia magna sunt ista, profundumque mysterium, modo ergo deputala est ? cum in circumcisione esset, an ut multi ex Israel pati, non sint Israel', et multi cum esset in præputio ? Non in circumcisione, sed in non sint filii, cum sint semen Abrahæ ? Quomodo præputio. Et signum accepit circumcisionis, signa- enim non sunt, quomodo nos : sumus 9 nisi quia culum justitiæ fidei, quæ est in præputio : ut si pater non sunt filii promissionis ad Christi gratiam perti. omnium credentium per præputium: ut deputetur et illis nentes, sed filii carnis nomen inane gestantes ? Ac ad justitiam ut sit pater circumcisionis, non iis solum per hoc nec illi sunt Israel, sicut sumus nos; nec qui ex circumcisione sunt , sed et iisquisoquuntur vestigia nos sumus Israel, sicut sunt illi. Nos enim sumus fidei,quæ est in præputio patris nostri.Abraham. Et Pau- secundum spiritualem regenerationem, illi secunlo post : Ideo, inquit, ex fide, ut secundum gratiam fir- dum carnalem generationem. ma sit promissio omni semini ; non ei tantum quod ex 12.lntuendum est quippe ac discernendum,alium Lege est, sed et ei quod ex fide est Abraham, qui est pater esse Israel qui propter carnem nomen accepit, omnium nostrum, sicut scriptum est, Quia patrem alium vero qui propter spiritum, rem quæ illo nomultarum gentium posui te (Rom. iv, 9-17). Item ad mine significatur, obtinuit. Numquid enim ex Agar Galatas : Sicut Abraham, inquit, credidit Deo, et de- ancilla Saræ nati sunt Israelitæ ? nonne Ismael ex putatum est illi ad justitiam. Intelligite ergo quoniam illa natus est, et non Israelitarum, sed Ismaelitaqui ex fide, hi sunt filii Abraham. Providens autem rum gentem suo semine propagavit ? De Sara nam. Scriptura quia ex fide justificat gentes Deus, prænun- que venit Israel per Isaac, quiex promissione natus tiavit Abrahæ, Quia benedicentur in te omnes gentes : est Abrahæ. Tamen cum secundum propaginem ita ut qui ex fide sunt, benedicantur cum fideli Abraham. carnis se ita res habeat, venitur ad intellectum Jam aliquanto post in eadem Epistola : Fratres, spiritualem, et inveniuntur ad Saram non pertinere inquit, secundum hominem dico ; tamen hominis con- carnales Israelitæ, qui ex illa carnis originem dufirmatum testamentum nemo irritum facit aut superor- cunt ; et pertinere ad eam potius Christiani, qui dinat. Abrahæ dictæ sunt promissiones et semini ejus. non secundum Ismael filii sunt carnis, sed secunNon dicit, Et seminibus, tanquam in multis ; sed lan- dum Isaac filii sunt promissionis, non ad ipsius quam in uno, El semini tuo, quod est Christus. Item Isaac carnale semen, sed ad spirituale mysterium paulo post : Omnes enim vos, inquit, unum estis in pertinentes. Ita quippe ad Galatas Apostolus loquiChristo Jesu ; si autem vos estis Christi, ergo Abraa tur, Dicite mihi, sub Lege esse volentes, Legem non auhæ semen estis, secundum promissionem hæredes (Galat. distis ? Scriptum est enim quod Abraham duos filios in, 6-29). habuit, unum de ancilla, et unum de libera. Sed ille 11. Secundum istum ergo intellectum apostoli- quidem qui de ancilla, secundum carnem natus est : qui cum inveniuntur Judæi qui Christiani non sunt, autem de libera, per repromissionem ; quæ sunt in alcum ex carne Abrahæ originem ducant, non esse legoria. Hæc enim sunt duo Testamenta. Unum quidem filii Abrahæ. Cum enim dicit, Intelligite ergo quoniam a monte Sina, in servitutem generans, quod est Agar : qui ex fide, hi sunt filii Abrahæ ; profecto significat Sina enim mons est in Arabia, qui conjunctus est huic eos qui ex fide non sunt, non filios Abrahæ. Acesse quæ nunc est Jerusalem, et servit cum filiis suis. Quæ per hoc, nisi Judæis eo modo sit pater Abraham, autem sursum est Jerusalem, libera est ; quæ est maler quomodo est nobis, quid eis prodest, quod de carne nostra. Scriptum est enim, Lætare sterilis, quæ non ejus exorti sunt, et nomen sine virtute ' tenuerunt? paris, erumpe et exclama, quæ non parturis ; quia Cum autem ad Christum transeunt, et incipiunt multi flii deserlæ, magis quam ejus quæ habet virum. esse ex fide filii Abrahæ, tunc erant Judæi, non Nos autem, fratres, secundum Isaac promissionis filii in manifesto,sed in abscondito,circumcisione cor- sumus. Sed sicut tunc, qui secundum carnem natus dis; spiritu, non littera ; quorum laus non sit ex fuerat, persequebatur eum qui secundum spiritum, ita hominibus, sed ex Deo. Ab hac autem fide alienati, et nunc. Sed quid dicit Scriptura ? Ejice ancillam et in ramis fractis deputabuntur ex illa olea in cujus filium ejus ; non enim hæres erit flius ancillæ cum filio radicem idem dicit apostolus inseri oleastrum, id liberæ. Nos autem, fratres, non sumus ancillæ filii, est gentes (Rom. xi, 16-25); quod utique non fit per sed liberæ ; qua libertate Christus nos liberavit (Galal. carnem, sed per fidem ; neque per Legem, sed 19, 21-31). per gratiam; nec per litteram, sed per spiritum ; 13. Ecce secundum istam spiritualem atque neque carnis circumcisione, sed cordis ; nec in Sic Mss. At Edd. habent, ex Israel non sali ; sint Israel. 1 Unus e Vatic, Mss., veritate, • Bad. Am. Er : Quomodo enim non sunt, quomodo sunt. apostolicam intelligentiam nos potius pertinemus Judais Græcis, Christum Dei Virtutem, et Dei Saad liberam Saram, qui ex illa nullam carnis pro- pientiam (I Cor. x1, 22-24). Quos dixit Græcos, hos paginem trahimus : Judæi autem, qui ex illa car- etiam Gentium nomine significavit, eo quod hæc nis propaginem trahunt, ad Agar potius ancillam lingua maxime excellit in Gentibus : Judæos tamen pertinere monstrantur, de qua carnis propagatio- ipsos vocavit, quos omnes hoc nomine appellant. . nem non trahunt. In nepotibus etiam Abrahæ et Nam si Christiani ipsi sunt Judæi, Christianis est Saræ, id est filiis Isaac et Rebeccæ, illis geminis ergo scandalum Christus crucifixus, ne quo dictum Esau el Jacob, qui postea vocatus est Israel, hoc ip- est : Judæis quidem scandalum. Quis hoc nisi insum magnum et profondum mysterium reperitur. sanissimus sentiat ?ilem dicit:Sine offensione estote De quo idem apostolus loquens, cum per Isaacpro Judæis et Græcis et Ecclesiæ Dei (ld. x, 32). Quomissionis filios commemorasset ad Christi gratiam modo ista distingueret, si et Ecclesiam Dei in quo. pertinentes : Non solum autem, inquit, sed et Rebecca tidiana loquendi consuetudine Judæos appellare ex uno concubitu habens. Isaac patris nostri. Nondum deberet ? Item ait : Quos et vocavit nos, non solum enim natis, nec qui egerint aliquid boni aut mali, ut ex Judæis, sed etiam ex Gentibus. Quomodo vocasecundum electionem propositum Dei maneret, non ex vit ex Judæis, si potius ex non Judæis vocavit, ut operibus, sed ex vocante dictum est ei, Quia major ser- essentJudæi ? Item de Israelitis : Quid ergo dicemus? viet minori ; sicut scriptum est, Jacob dilexi, Esau au- inquit: Quia gentes quæ non sectabantur justitiam, tem odio habuit (Rom. 1x, 10-13). Hæc certe doctrina apprehenderunt justitiam ; justitiam autem quæ ex apostolica atque catholica satis evidenter indicalno. fide est. Israel autem persequens legem justitiæ, in bis, secundum originem carnis ad Saram Judæos, legem justitiæ non pervenit. Quare ? Quia non ex id est Israelitas ; ad Agar vero Ismaelitas pertine- fide, sed quasi ex operibus : offenderunt enim in lare : secundum autem mysterium spiritus,ad Saram pidem offensionis (Rom. ix, 24, 30-32). Item : ad Christianos, ad AgarJudæos. Item secundum ori- Israel autem quid dicit? Tota die extendi manus meas ginem carnis ad Esau, qui dictus est etiam Edom, ad populum non credentem et contradicentem (Id. gentem Idumæorum ; ad Jacob autem, qui dictus X, 21). Et secutus adjungit : Dico ergo, Numquid est etiam Israel, gentem Judæorum : porro secun- repulit Deus plebem suam ? Absit. Nam et ego Israedum mysterium spiritus, ad Esau Judæos, ad Israel lila sum, ex semine Abrahæ de tribu Benjamin. pertinere Christianos. Ita quippe impletur quod Non repulit Deus plebem suam, quam præscivit (Id. scriptum est, Major serviet minori, id est, prior X1, 1, 2). Quomodo hic appellavit Apostolus Israel natus populus Judæorum posteriori nato populo non credentem et contradicentem, si Christiani sunt Christianorum. Ecce quemadmodum sumus Israel Israel, vel quomodo se appellavit Israelitam? Numadoptione divina, non humana cognatione glorian- quid ex eo quod Christianus factus erat? Non utique ; tes; nec in manifesto, sed in occulto ; nec littera sed ex eo quod secundum carnem fuerat ex semine sed spiritu ; nec carnis, sed cordis circumcisione, Abraham, de tribu Benjamin ; quod non sumus Judæi. nos secundum carnem, quamvis secundum fidem CAPUT IV. – 14. Quæ cum ita se habeant, non ta- simus semen Abrahæ, ac per hoc et Israel. Sed aliud men debemus consuetudinem sermonis humani in- est quod agnoscit altioris intelligentia sacramenti, epta loquacitate confundere, et in rebus discernendis aliud quod exposcit quotidiana consuetudo vocafrequentata vocabula perturbata significatione mis- buli. cere, ut eos qui Christiani sunt et appellatione usita 16. Denique Aptus 1 iste nescio quis, de quo scritissima Christiani vocantur, inusitato vocabulo ali- psisti quod doceat judaizare Christianos, eo modo quis affectet appellare Judæos; vel cum sit ipse se, sicut insinuavit Sanctitas tua, Judæum et Isvoceturque Christianus, Israelitæ potius nomine de- raelitam vocat, ut ab escis prohibeat, quibus a pro lectetur; et quod in mysterio debet semper intelli- temporis illius congruentia Lex per sanctum famugere,parcius autem ore proferre, hoc in quotidiana lum Dei Moysen data prohibebat, et cæteras illius loquendi consuetudine magis eligat frequentare temporis observationes, jam nunc apud Christianos inepta insolentia, et, si dici potest, imperita scientia. abolitas remotasque, persuadeat; quas umbras fu. Numquid enim Apostoli, per quos ea didicimus, ista turorum appellat Apostolus (Coloss. 11, 16, 17), ut nesciebant, quomodo nos potius simus semen Abra- et prophetia in illis intelligatur, et eorum observahæ secundum Isaac promissionis hæredes; et Judæi tio jam evacuata monstretur : unde apparet quare spirilu, non littera ; cordis circumcisione, non car- se iste Aptus velit Israelitam Judæumque vocitari, nis; et non secundum carnem Israel, sed Israel Dei? non spiritualiter, sed omnino carnaliter. Nos autem Sciebant utique ista multo sapientius certiusque nec illis observationibus, quæ Novo Testamento quam nos ; et tamen in loquendi consuetudine Ju- revelato evacuatæ sunt, tenemur obstricti, et pra æos et Israelitas eos appellabant, qui secundum cepta Legis, huic etiam tempori necesseria, qualia carnem de Abrahæ stirpe venientes, ab omnibus sunt, Non adulterabis, Non homicidium facies, Non vocitabantur hoc nomine. concupisces (Exod. xx, 13-17), et si quod est aliud 15. Judæi signa petunt, ait apostolus Paulus, el mandatum, quod in hoc sermone recapitulatur, DiGræci sapientiam quærunt : nos aulem prædicamus liges proximum luum tanquam leipsum (Rom. xli, Christum crucificum, Judæis quidem scandalum, 9); non viribus humanis, quasi nostram consti. Gentibus autem stultitiam ; ipsis autem vocatis et 1 Edd., Aptius. At Mss. Vatic. et alii prope omnes, Aptusa 1 tuentes justitiam, sed gratia Dei per Jesum Christum est. Nam cum hinc Dominus interrogatus esset a Dominum nostrum, in ea justitia, quæ nobis ab illo discipulis suis : Nemo, inquit, potest cognoscere temest, observanda esse didicimus et docemus Nec ta pora, quæ Pater posuit in sua potestale. Non enim men ideo nos negamus semen Abrahæ, quibus di- dixit, Diem, vel, Horam, sed, tempora ; quæ in brevi cit Apostolus, Vos ergo Abrahæ semen estis (Ga- spatio non solent dici, sicut dies vel hora, maxilat. 111, 29); aut Judæos in abscondito, de qualibus me si græcum intueamur eloquium, ex qua lingua idem dicit, Non enim qui in manifesto Judæus est, io nostram eumdem librum, ubi hoc scriptum est, neque quæ in manifesto in carne est circumcisio; scimus esse translatum ; quamvis latine satis ex. sed qui in abscondito Judæus est, el circumcisio cor- primi pon potuerit. Ibi enim græce legitur, xpóvous dis, quæ est spiritu, non liltera, cujus laus non ex û xalpous. Nostri autem utrumque hoc verbum temhominibus, sed ex Deo est (Rom. 11, 28, 29); aut Is- pora appellant, sive xpovous, sive xalpous, cum raelitas spirituales, ad eum scilicet pertinentes cui habeant hæc duo inter se non negligendam differenminori prædictum est serviturum esse majorem : tiam. Kacpous quippe appellant Græci tempora quæsed hæc vocabula nobis non indecenter imponimus; dam, non tamen quæ in spatiorum voluminibus eaque mysteriorum intelligentia continemus, non transeunt, sed quæ in rebus ad aliquid opportunis verborum insolentia ventilamus. vel importunis sentiuntur ; sicut messis, vindemia, EPISTOLA CXCVII“ (a). calor, frigus, pax, bellum, et si qua similia : xpóvous Augustinus Hesychio Salonitano episcopo, de die autem ipsa spatia temporum vocant. supremo mundi non inquirendo, deque Hebdoma- 3. Et hoc certe ipsi Apostoli non ita quæsierunt, dibus Danielis. quasi unum novissimum diem vel horam, id est exiDomino beatissimo Hesychio (6), AUGUSTINUS. guam dici partem scire voluissent; sed utrum jam 1. Ad Sanctitatem tuam filio tuo compresbytero esset opportunum tempus quo regnum repræsennostro remeante Cornuto ^, per quem litteras tuæ taretur Israel. Tunc audierunt, Nemo potest cognosVenerationis accepi, quibus exiguitatem meam vi- cere tempora,quæ Pater posuit in sua potestate, id est sitare dignatus es, tandem rescripta persolvo, et xpóvous ñ xalpous: quod si latine diceretur, tempore debitum resalutationis obsequium, multum me aut opportunitates, nec sic quod dictum est, esset commendans acceptissimis Domino precibus tuis, expressum; quia sive opportuna,siveimportuna sint domine beatissime frater. De propheticis autem dic- tempora, xulpoi dicuntur. Tempora ergo computare, tis sive prædictis, de quibus voluisti ut aliquid scri- hocest, xpóvous ut sciamus quando sit finis hujussæcu. berem, melius mihi visum est sancti Hieronymi ho- li vel adventus Domini, nihil mihi aliud videtur, quam minis doctissimi expositiones eorumdem verborum scire velle quod ipse ait scire neminem posse. (ne illas forte non habeas) de opusculis ejus excer- 4. Opportunitas vero illius temporis profecto non ptas dirigere Beatitudini tuæ. Si autem jam eas ha- erit antequam prædicetur Evangelium in universo bebas, nec inquisitioni tuæ satisfaciebant, quid de orbe in testimonium omnibus gentibus. Aperhis sentias, peto mibi rescribere non graveris ; et tissima enim de hac re legitur sententia Salvatoris quemadmodum ipse eadem prophetica oracula intel- dicentis : Et prædicabitur hoc Evangelium regni in ligas. Ego enim maxime illud de Hebdomadibus universo orbe in testimonium omnibus gentibus, et Danielis secundum tempus quod jam transactum tunc veniet finis (Matth. XXIV,14). Tunc veniet, quid est, intelligendum puto : nam de Salvatoris adventu, est, nisi ante non veniet? Quando post ergo veniat. qui exspectatur in fine, tempora dinumerare non incertum nobis est; ante tamen non esse venturum audeo ; nec aliquem prophetam de hac re nume- dubitare utique non debemus. Si ergo susciperent rum annorum existimo præfiniisse, sed illud potius hunclaborem servi Dei, ut, peragrato orbe terrarum, prævalere, quod ipse Dominus ait, Nemo potest quantum possent colligerent quid remanet gentium cognoscere tempora, quæ Paler posuit in sua pote- ubi nondum est Evangelium prædicatum, hinc adstate (Act. I, 7). vertere utcumque possemus quantum hoc tempus 2. Quod enim in alio loco ait, De die autem illa et longe sit a fine sæculi. Quod si propter quædam hora nemo scit (Matth. XXIV, 36), sunt qui sic acci. loca inaccessibilia et inhospita fieri posse non cre. piunt, ut putent se posse computare tempora ; diem ditur, ut a servis Dei peragretur orbis, et quot quanvero tantummodo ipsum et horam neminem scire : tæque sint adhuc gentes sine Christi Evangelio, ubi omitto dicere quemadmodum soleant Scripturæ fideliter renuntietur ; multo minus existimo in Scripdiem vel horam etiam pro tempore ponere.Sed certe turis posse comprehendi, quanta usque ad finem illud de ignorantia temporum apertissime dictum futura sinttempora, quandoquidem in eis legimus: · Mss. Victor. Corb. et unus e Vatic. hic et in subse Nemo polest cognoscere tempora, quæ Pater posuit quente epistola præferunt, Coronalum. in sua polestate. Unde si jam nobis certissime Correcta est ad bl. cb. ff. r. vc. duos sb. duos t. duos nuntiatum fuisset in oinnibus gentibus Evangelium v. Am, Bad. Er. Lov. (a) Alias 78 : quæ autem 197 erat, nunc in Appendice prædicari, nec sic possemus dicere quantum temest 16. Scripla videtur sub finem an. 418, aut init. 419. poris reinaneret usque ad finem ; sed magis magis(b) Hic erat Salonitanus episcopus, ex Mss. nostris Germanensi et Corbeiensi, testante etiam Augustino in lib. que jam propinquare merito diceremus. Nisi quis 20 de Civit. Dei, c. 5: non quidem apud Afros, uti sa- forte respondeat, tanta celeritate prædicato Evantis intelligitur ex epist. 199, n. 46, « Sunt enim apud nos, hoc est « in Africa, » etc., sed apud Dalmatas ; idemque, gelio Romanas gentes et plerasque barbaras occu. opinamur, cum eo cui zosimus papa scripsit an 418. patas, atque ita nonnullas non paulatim, sed subito |