Obrázky na stránke
PDF
ePub

Inclyti Magistratus Academici, Regiae Scientiarum Universitatis Pestiensis.

Expetiit

xpetiit a Nobis Dominus Professor Linguae, et Litteraturae Hungaricae, Andreas Vályi, ut opus, quod sub titulo: Vályi András' Lekszikonnya, Magyar Országról, edere intendit, quodve ad septimum usque Tomum jam perduxit, revideri curaremus. Cujus igitur aequo deferentes desiderio, opus memoratum tribus e gremio Professorum Regiae hujus Universitatis Linguae non minus, quam Geographiad Patriae peritis, dijudicandum commisimus ut horum acceptis judiciis, noftram authoris conatui ipsique adeo operi adjungeremus commendationem.

[ocr errors]

Delecti ejusdem operis Censores tribus potissimum e capitibus dijudicandum illud exiftimarunt, nem, pe: Imo. spectato illius Scopo. Ido. Qualitate. Illtio, Utilitate. Quae quidem ab Authore ita omnia praestita esse animadverterunt, ut conatum illius diligentem non minus, quam operis ipsius in Publicum redunda, turam utilitatem satis perspexerint. Quod enim scos pum adtinet, eum Authorem, per hoc abunde assecutum exiftimant, quod hic Descriptionem Locorum omnium Hungariae, eorumque situm, hiftoriam, procreationem deserta libera, dotes peculiares, Dominia terrestralia Religionem, circumvicinias, fluvios, commoda, et incommoda, limites, amplitudinem territoriorum, producta peculiaria, celebriora emporia, aliaque adjuncta accuratius, quam a quocunque alio hactenus scriptore prae

ftitum eft, exhibeat, adjectis fortalitiis: quorum nominis originem quantum erui poteft, eorum initia, et historiam rerum ibi actarum, succincte enumerat.

Spectando porro operis qualitatem, hanc, Planum, quod in eo perficiendo adhibuit, ipsumque idioma, quo utitur non agrefte, sed cultum, praeterea interessentiae conscientia, adeo absolvunt, ut nuspiam Lectori difficile fuerit, quid quid voluerit, Arcem, Urbem, Pagum, Dominium, Desertum, fluvium, lacum memorabi lem, montém, sylvam, suis cum adjunctis, et proprie. tatibus illico reperire. Quod Authoris quidem Planum et id commendabit, quod is ad singulos Comitatus, Arces, urbesque notabiliores Mappas, et cupra adjicere meditetur, quam fieri poteft accurata, recensendo Familias Nobiles cujusvis Comitatus, bona praesertim possidentes. Utitur ad haec sua hac in elucubratione scriptoribus Patriae probatae fidei, praesertim Mathia Belio, ea since ritate, ut nulli quidquam e laude, quam ut veri studiosus promeruit, detractum esse velit. Sermonis autem ea eft indoles, ut vitatis quibusvis verborum lenociniis, is planus, et cujus vis captui perquam accomodus sit.

Quod ad operis utilitatem attinet, ea quamvis cuivis illico rerum patriarum ftudioso occurrere poterit, inde tamen magis elucescit, quod accuratius loca omnia habitata hoc opere exhibeantur, quam hactenus ab aliquo factum sit, dum montes quoque, fluvii, lacus, aliaque complura, quae passim in aliis Lexicis desiderentur, adjiciuntur, denique totius Regni notitiam, in eo quo actu eft Geographico. Politico-Oeconomico ftatu, qui caeteroquin a priore, quem alii antea exhibuerunt, per subsecutas mutationes non poteft non discrepare, ob ocu los sistere Author conatur.

Quae

Quae cum ita sint, clarum eft, praenotatum opus non utile modo Patriae, et honorificum futurum, verum ipsum Authorem, poftquam idem opus limatum, et ad majorem perfectionem deductum absolverit, ob laborem adeo improbum non minus ac sumptuosum, publicam omnino mereri attentionem, omniumque favores, quibus res Patriae cordi sunt, excitare debere. Ex quo igitur eundcm dignum profecto censuimus, quem Gratiis, et omnium favoribus impense commendemus. Datum ex Consessu noftro Academico Die 9na Junii 1795. Pestini celebrato.

[merged small][ocr errors][merged small][merged small]

Mint a' kaszátol megkapott, 's szörnyű sebet

[ocr errors]

Vett, szép virág szál lankad, és tsüggő fejét
Földig lebotsátván, már halálát várja. Te
Is életednek még tavaszában, reáð
Esvén az öszve gyültt betegség, és erőd'
Mind elfogyasztván, a koporsóhoz közel
Jársz vala. Barátid a' midön hírét vevék

Nyavalyádnak, hogyan epedtek; hogy könyörög vala
A' kegyes Egekbe kiki felépülésedért!

Ez így kesergett: VÁLYI! bútsúzol? nem is
Láthatd' gyümöltsit sok verítékednek; Óh

Hazád.

[ocr errors]

Hazádnak áldozattya! nem szántad magad,
Tsak hasznot hajthass néki! hozzá lángoló
Tüzednek ez vólt bére; meghalsz! Amaz
Isméri VALYIT a' Budára gyültt egész:
Országnak Eleje: tudva van, mit tett Magyar
Nyelvünk' virágzására, rend szerént való
Tudományi karba, hogy felhágott, ö vala
Eggyik föbbik eszköz: az ő könyörgö, 's hathatós
Levelére lett meg a' jeles Törvény: soha
El nem felejti Nemzetünk ezt; élni fog
Emlékezetében pártfogójának neve.

Így szólltak ők, mind egyre rettegvén, ne hogy
Hóltt híred' hallyák. Már öröm könnyek lepik
Artzájok'. Élsz, jársz, ép vagy, helyre jött
Színed, 's erőd, és tiszted ismét folytatod
Magyar Tanító, 's a' Magyar Lelket, tüzet,
Beléjek öntöd a' Magyar Nyelvel jeles
Tanítványidha, Nyújtsdki hasznos életed'.
Öszültt időkre, 's a' mihez fogtál minap

Hajtsd végre. Mire van a' szabott Törvény, ha nints

[ocr errors]

Az Oskolákban sürgetője? jobb vala

Nem hozni, mint által ugrásit tovább
Elnézni. Téged arra tartott fel az Ég,
Hogy újra felfedezzed Honnyunknak sebét.

VIRTEN. Mindszent havának 9dik napján.

[merged small][merged small][ocr errors][merged small]

Ad Lexicon Clariss. Domini Andreae Vályi.

Quae, Sacra Pestana colitis pe

Sacra Pestana colitis penetralia Musae,

Quive sedet mediâ Delius Urbe Deus; Dicite, cur tantum sero genuiftis Alumnum,

Forsitan et Superûm pectora Livor habet?
Fallor! at aetatem cumuláre Volumine noftram

Hoc ftatuêre suum Tempore ferre Virum!
Nec locus invidiae; Linguas, quibus indiget usus,
Fregerat externo Pannonis Ora sono;
Nunc operae pretium eft, mites decerpere fructus,
Impleat his Calathos Patria Lingua suos!
Hoc, Arethusa, tuô manat de fonte Volumen,
Quod parvo magnas gurgite fecit aquas,
Tanta papyrifero subsunt Myfteria Nilo;

O salubres cursus Nile jocose tuos!

Sed tamen et Nilus, pariterque Arethusa dehiscit;
Nulla tuum VÁLYI sorbet arena decus;

Ut fluvii rivis, augetur flumine pontus,

Donec in immensum confluat unda maris : Lexica sic currunt adjectis nomina rebus;

;

Dum peragit numeros aucta sibilla suos. Magnum opus; unius complecti munere libri,

Tot loca, tot fluvios, tot juga celsa, Viros;
Per speciem rerum, per apricos aethere saltus,

Nomina florilegae colligis inftar apis;
More ferae toties opus immortale relambis, *)
Et ftruit Hungaricos haec tua cura favos;

Condere

* Exemplo Ursi plantam saepius relambentis.

ній

« PredošláPokračovať »